Honderden passagiers verlieten
in reddingsboten zwaar bescha-
„Duke of York"
digde
Regering en Kardinaal-legaat
„Dolle majoor" vloog onder
elf Theemsbruggen door
Minister Witte confereerde
met burgemeesters
Woningbouw in het rampgebied
Harde strijd voor katholieken
in komende kwarteeuw
Europese gemeenschap sterft
GUMMIKNUPPELS op de DAM
Doden en bevrijders
geëerdNu moeten
wij sterk aanpakken
110,4 MILLIOEN
GULDEN
Kon. Paar naar
Noorwegen
vertrokken
„Biedt weerstand
aan alle druk"
Woensdag 6 Mei 19rj3
PAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
Oudste candidaat voor
gemeenteraad
Receptie in Aartsbisschoppelijk paleis
Iedere getroffene heeft recht op herbouw
van eigen woning
Waarschuwing van Spaanse staatsman
Donoso Cortès uit.... 1849
Communistische rel op Bevrijdingsdag
WEERBERICHT
V.
Vanmorgen vroeg is op ongeveer 45 mijl ten Oost-Zuidoosten van
Harwich het Amerikaanse stoomschip „Haiti Victory (7.607 ton)
in aanvaring gekomen met het Britse passagiersschip „Duke of
York", dat 4.190 ton groot is en met 440 passagiers aan boord op
weg was van Hoek van Holland naar Harwich. De aanvaring deed
zich voor op anderhalve mijl van Galloper Point. Tegen half zeven
seinde de „Haiti Victory", dat „bijna alle passagiers" het Britse schip
hadden verlaten. Voor een deel waren zij in de reddingsboten gegaan,
welke naar in de buurt zijnde schepen voeren, die de in hun slaap
verraste en hevig geschrokken mensen over namen. Het was erg
koud vanmorgen, zodat zij, die zich niet de tijd hadden gegund om
zich warm te kleden, half verkleumd waren.
Andere opvarenden van de „Duke of York" zijn aan boord
genomen van de „Haiti Victory die gelijk na de botsing probeerde
langzij van het zwaar beschadigde Britse schip te komen liggen en
daar na ongeveer een half uur in slaagde.
Omstreeks 6 uur 30 seinde het Amerikaanse schip, dat alle
passagiers van de „Duke of Tork in veiligheid waren gebracht.
Later werd gemeld, dat één opvarende om het leven was gekomen.
De juistheid hiervan kon nog niet worden bevestigd. In ieder geval
heeft één passagier verwondingen opgelopen.
Eerste zorg: de passagiers
Oorlogsveteraan
Nationaal Rampenfonds
AERONAUTISCHE
ZWANENZANG?
Geen goed geld naar kwaad
geld
Deze week is het honderd jaar geleden, dat de beroemde Spaanse
staatsman en philosoof Juan Francisco Donoso Cortes te Parijs over
leed. Deze vooraanstaande Katholieke diplomaat, die een der voor
naamste leiders was van de opleving van het Katholicisme in Spanje
rond 1850 en ook grote invloed heeft uitgeoefend op de Katholieke
emancipatoren in Nederland als Schaepman en Nuyens, heeft reeds
een eeuw geleden met onvergelijkelijke scherpte en nuchterheid de
huidige critieke situatie van Europa voorzien. In zijn grote rede in 't
Spaanse parlement in 1849 beschreef hij op bijna profetische wijze,
hoe het Europa en West-Europa in het bijzonder in de eerstvolgende
honderd jaar zou vergaan. Eerst nu komt men tot het besef, hoe waar
deze woorden zijn geweest en met welk een groot meesterschap
Donoso Cortès de politieke situatie van het avondland heeft ontleed
en doorzien.
„De Europese gemeenschap
sterft", zo zeide hij in 1849.
„Haar handen en voeten zijn
reeds koud. Spoedig zal ook haar
hart koud zijn. En weet gij, waar
om zij sterft? Zij sterft, omdat zij
is vergiftigd. Zij sterft, omdat zij
het Christelijk voedsel, dat God
voor haar bestemd heeft, weigert
en omdat beunhazen haar een
rationalistische substantie bereid
hebben. Zij sterft omdat dwalin
gen doden en onze maatschappij
op dwalingen gebaseerd is."
Geen enkele staatsman heeft op
zo scherpe wijze het gevaar onder
kend, dat het godsdienstige-poli-
tieke liberalisme voor het Chris
telijk Europa zou gaan beteke
nen, als Donoso Cortès. Het voert
tot dood en ondergang, zo zeide
hij, omdat met de morele en
christelijke principes, die door
het liberalisme ondergraven
worden, iedere eerlijke cultuur
valt of staat.
„De wereld ijlt met grote stap
pen in de richting van de dicta
tuur zo verklaarde hij steeds
weer een dictatuur, zo gewel
dig en afschrikwekkend als de
mensheid nog nooit heeft gekend.
Slechts één middel is in staat om
deze catastrophe af te wenden.
Immers men kan er niet aan ont
komen, als men meer rechten,
vrijheid of goederen wenst. Men
kan er slechts aan ontkomen als
wij ons allen tezamen, ieder naar
ons vermogen, inspannen om een
genezende godsdienstige omme
keer te bewerken. Is een derge
lijke omkeer mogelijk? Ja. Is zij
echter waarschijnlijk?" Hier
constateert Donoso Cortès:
„Neen".
Voor Donoso bestond een
strijd tussen persoonlijke vrijheid
en persoonlijke God tegen massi
ficatie, tyrannie en pantheisme.
Op een jachtterrein moet het
wild tegen de jagers worden be
schermd. In een rivier de vis
tegen de vissers. De beschaving
moet tegen de beschaafden wor
de verdedigd. Doet men dat niet,
dan zullen er rivieren zonder vis
en bossen zonder wild over
blijven.
De huren
De Amerikaan en
het meisje
De weerverwachting van het KNMI geldig tot
Donderdagavond, luidt:
Aanvankelijk vrij veel bewolking met plaatse
lijk enkele regenbuien, maar later van het
Noord-Oosten uit opklaringen. Matige tot vrij
krachtige wind aanvankelijk tussen Noord-
West en Noord, later draaiend naar Noord-
Oost. Vrij koud.
Donderdag 7 Mei: Zon op 5.00 uur, onder 20.14
uur. Maan op 2.29 uur, onder 122.52 uur.
IEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
Nachtboot van H. v. Holland vlak
voor Britse kust
Dp aanvaring deed zich voor omstreeks
4 uur 30 De „Duke op York" was de
nachtboot, die te middernacht Hoek van
Holland had verlaten. Het schip moest
omstreeks zes uur in Harwich arriveren.
De botsing moet wel heel erg zijn aan
gekomen, want de_ gehele boeg van het
Britse schip zou vóór de brug z\jn afge
broken en gezonken.
Nadat alles gedaan was om eerst de
mensenlevens in veiligheid te brengen,
heron men pogingen aan te wenden om
het schip te redden. De „Haiti Victory"
probeerde de „Duke of York" op sleep
touw te nemen, hetgeen omstreeks 9 uur
gelukte. Laatstgenoemd schip maakt
langzaam water. Een aantal van de ~G
bemanningsleden is aan boord achterge
bleven en een reddingboot is verzocht in
de nabijheid te blijven om hen zo nodig
van het schip te halen. Dit is nodig om
dat de „Duke of York" bp de redding
van zijn passagiers alle aan boord aan
wezige reddingboten gebruikt heeft, zo
dat er niet een meer over ls.
Omstreeks kwart voor tien zond de
„Duke of York" opnieuw een S.O.S. uit,
ditmaal omdat een vrouw en kind waren
waargenomen, die bekneld waren ge
raakt en zich niet zelf bevrijden konden.
Het schip vroeg om zwaar reddingsma
teriaal, aangezien men vreesde dat de
vrouw en het kind ernstig gewond waren.
Direct vertrok van de Engelse kust een
motorboot naar de „Duke of York" met
aan boord scheepstimmerlieden met snij
branders. Korte tüd later werd gemeld,
dat ook de vrouw en het kind In veilig
heid worden gebracht. Zij bleken niet ern
stig gewond te zijn.
Omtrent de oorzaak van de aanvaring
was hedenmorgen nog niets bekend. Di
rect na de botsing werd aan niets an
ders gedacht dan aan het in veiligheid
brengen van de passagiers. Een Ameri
kaans schip, de „American Merchant",
dat in de nabijheid was, verleende direct
assistentie. Uit Hoek van Holland werd
de sleepboot „Blankenburg' en uit Vlis-
singen de „Goliath" naar de plaats van
de aanvaring gezonden. Er zijn nog an
dere schepen in de buurt, die zo nodig
hulp kunnen verlenen.
Uit Harwich vertrok de „Norfolk
Ferry", eveneens een schip van de
Britse spoorwegen, om de geredde pas
sagiers van de andere schepen over te
nemen. Een tweede vrachtschip van de
maatschappij, de „Dewsbury", op weg
van Antwerpen naar Harwich, is even
eens naar c 2 plaats van de aanvaring
gedirigeerd.
Een aantal geredde passagiers bevon
den zich vanmiddag nog aan boord van
het lichtschip „Galloper Point", waar zij
door de reddingboten naar toe waren
gebracht. Anderen zijn reeds op Britse
bodem aangekomen, bijvoorbeeld de 91
opvarenden, die door het s.s. „American"
naar Dover zijn gebracht en daar rond
het middaguur voet aan wal zetten.
Naar verluidt, bevond zich aan boord
van de „Duke of York" een delegatie
van het Britse Legioen, die begin van
deze week als gast van het Nederlandse
oorlogsgravencomité te Nijmegen de her
denkingsplechtigheden had bijgewoond.
Natuurlijk had de „Duke of York" ver
schillende Nederlandse passagiers aan
boord. By informatie te bevoegder
plaatse deelde men ons mede, niet in
staat te zijn dit aantal ook maar bij be
nadering te schatten. Voor zover wij het
konden controleren, zijn er in elk geval
geen Nederlanders bij deze scheepsbot-
sing omgekomen of gewond geraakt.
Het Britse schip werd in 1935 gebouwd
en staat geregistreerd te Harwich. Het is
eigendom van de Britse Spoorwegen en
onderhoudt de gewone lijndienst Harwich-
Hoek van Holland v.v. Het Amerikaanse
schip, de .Haiti Victory", is eigendom
van het Amerikaanse ministerie van han
del. Het staat geregistreerd te San Fran-
ciscoi Het heeft een bemanning van 50 kop
pen en vervoert militaire goederen.
Dezer dagen is de heer Job Padmos
tr Dnddorp, op Goeree, acht en tachtig
iaar geworden. Op zichzelf een zekere
bij zonderheid, maar het meest bijzondere
van deze oude baas is, dat hij zojuist
door zijn plaatselijke kiesvereniging
weer op de lijst geplaatst is van candi-
daten voor a.s. gemeenteraadsverkiezin
gen, na al bijna dertig jaar zitting in
het hoogste college van zijn dorp gehad
te hebben. De heer Padmos is Neder
lands oudste raadslid!
„Als jullie me er bij gebruiken kunnen
wel, dan zet je me maar weer op de
lijst!" zo heeft hij gezegd op de verga
dering van de Ned. Herv. kiesvereniging
te Ouddorp toen 't om de candidaatstel-
ling ging. „En als je denkt, dat je niets
meer aan me hebt, ach, dan laat je me
maar weg!"
De kiesvereniging eerde de ouderdom
en achtte de oudste de wijste.
Zaterdagavond 17 Mei zullen autoriteiten
van parlement en regering de Pauselijke
Legaat a latere, Kardinaal Van Roey, of
ficieel begroeten. De Kardinaal-Legaat re-
cipieert daartoe in het aartsbisschoppelijk
paleis aan de Maliebaan te Utrecht.
De volgende autoriteiten zullen op deze
officiële ontvangst verschijnen: dr w.
Drees minister-president en minister van
Algemene Zaken; prof dr L. Beel, vice-
minister president en minister van Bin
nenlandse Zaken; de minister van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen, mr J.
Cals; de minister voor de Publiekrechte
lijke Bedrijfsorganisaties, de heer A. C
de Bruijn; de minister van Justitie, mr
L. Donker; de minister voor Verkeer en
Waterstaat, mr J. Algera; de minister van
Financiën, de heer J. v. d. Kieft; de minis
ter zonder portefeuille, mr J. Luns; mr F.
van Thiel, minister voor Maatschappe
lijk Werk, cn de minister voor Wederop
bouw en Volkshuisvestiing, ir H. Witte en
verder de voorzitters van Eerste en Twee
de Kamer, mr J. Jonkman en mr L. Kor-
tenhorst.
Voorts zullen hun opwachting komen
maken mgr Paolo Giobbe, Apostolisch In-
Sinds eergister is weer honderdduizend
gulden bij het Nationale Rampenfonds
binnengekomen. Het totale bedrag is
thans tot 110,4 millioen gestegen.
In 1981 vloog hij onder
de brug van Westminster
door en kreeg een bens-
ping. Onlangs ging hij
tot grote schrik van het
passerende publiek nog
onder de boog van To
wer-bridge. Maar giste
ren maakte de „dolle
majoor", Chris Draper,
het wel zeer bont, toen
hij in een klein één-mo-
torig particulier vlieg
tuigje niet minder dan
elf Theems-bruggen in
het hartje van Londen
„nam".
Het was, voor de lief
hebbers, een hartver
kwikkende aanblik om
de ivaaghals onder de
ene brug na de ander te
zien door-duiken, rake
lings scherend langs een
groot rivierschip, dat
een brug van de andere
kant naderde, iets om-
hooa komend tussen ver
schillende bruggen in,
weer lager vliegend bij
de volgende overspan
ning, en zo tot Chiswick-
bridge toe. Minder moe
dige toeschouwers na
men het avontuur on-
vriendelijker op en stuur
den het toestel woedende
blikken en verwensingen
na om de opgelopen
schrik af te reageren.
Vrouwen doken hier en
daar gillend weg.
ik miste er maar
drie", zei Draper niet
zonder voldoening, toen
hij zijn toestel weer veilig
en wel op het vliegveld
van Broxbourne in Her-
fortshire aan de grond
had gezet, tot de be
vriende autoriteiten van
de vliegclub aldaar. Het
was het meest specta
culaire staaltje, dat Dra
per in zijn leven heeft
uitgehaald. Zijn bijnaam
„dolle majoor" spreekt
overigens voor zichzelf.
De thans 55-jarige ma
joor won zijii reputatie
in de eerste wereldoorlog
en hij heeft sindsdien een
heimwee naar de sterke
stukjes van die „grand
time" over gehouden,
welke hem zo nu en dan
te machtig werd.
Het heeft er de schijn
van, dat Draper met zijn
„elf-brug gen-race" zijn
carrière heeft willen af
fluiten. Dat meende al-
Jla"? de heer Jim
McMahon, een official
van Broxbourne. Maar
ook al zal zou dit van
(te kant van Draper niet
als een afscheid bedoeld
zijn, dan moet toch met
aan zekerheid grenzende
waarschijnlijkheid wor
den aangenomen, dat
langs andere weg een
einde aan 's mans vlie
gerij zal worden ge
maakt. Onder degenen,
die van de Theems-tocht
niet konden genieten be
vond zich nl. ook de Lon-
dense politie, die hem
onlangs na zijn vlucht
onder Tower-bridge nog
ernstig tot andere ge
dachten trachte over te
halen, blijkbaar tever
geefs, en die hem thans
reeds hebben laten we
ten, dat zij hem op het
matje verwachten. Afne
ming van zijn brevet lijkt
het minste wat Draper te
wachten staat.
ternuntius te Den Haag, als lid van het
Corps Diplomatique, de Commissaris der
Koningin in Overijssel, ir J. ridder de van
der Schueren, de Commissaris der Ko
ningin in Limburg, dr F. Houben, de Com
missaris der Koningin in Noord-Brabant,
prof. dr J. E. de Quay, alsmede Katholie
ke leden van de Raad van State.
De ,Duke of York' heeft in de afgelopen
oorlog voor de Britse marine gevaren. Het
schip werd door Duits geschutvuur zwaar
beschadigd tijdens de evacuatie van Duin
kerken in 1940. In 194J nam het deel aan
de aanval op Dieppe.
Dee nachtbootdienst zal normaal worden
gevaren door de „Koningin Emma" van de
Maatschappij „Zeeland", die in Hoek van
Holland lag en direct is gecharterd. De
„Koningin Emma" is vanmiddag om 1 uur
naar Harwich vertrokken en zal daar van
avond de passagiers aan boord nemen.
Weliswaar heeft dit schip een beperkter
slaapaccomodatie, doch de Maatschappij
„Zeeland" heeft voorzieningen getroffen
om de reizigers zoveel mogelijk te gerie
ven. In de salon van het schip zullen la
kens en dekens aanwezig zijn om het de
pasagiers zo gemakkelijk te maken als on
der de huidige omstandigheden maar mo
gelijk is.
In de middag van de vijfde Mei kwam
het tot relletjes op de Dam te Amster
dam, veroorzaakt door communistische
demonstranten. De politie had de handen
vol om de demonstranten uit elkaar te
jagen.
De minister van Wederopbouw en
Volkshuisvesting, iP Witte, heeft gisteren
een bezoek gebracht aan Goeree en
Overflakkee en in Middelharnis met
burgemeesters uit de rampgebieden ge
sproken over de mogelijkheden voor een
spoedige herbouw van <ie door het water
verwoeste woningen. Uit alles bleek, dat
de minister en met hem de regering, een
open oog heeft voor de grote noden en
dat hij, waar dat maar even kan, aan de
verlangens van gemeentebesturen en ge
troffenen tegemoet wil komen.
Verscheidene burgemeesters vestigden
de aandacht op het tekort aan bouwvak
arbeiders op het eiland Goeree Over
flakkee, dat voor een snelle wederop
bouw stagnerend werd genoemd. Er werd
gevraagd, of, wanneer bouwvakarbeiders
van elders zouden kunnen worden aan
getrokken, het rijk in de kosten zou
bijdragen.
De minister, antwoordde hierop, dat
het rijk ongetwijfeld rekening zou houden
met deze extra kosten en een percen
tage zou bijdragen in de extra-kosten
der aannemers voor vervoer e.d. boven
de normale aannemingssom.
Wat de krotwoningen betreft, die door
de waterschade nog slechter zijn gewor
den, gaf de minister als zijn mening, dat
deze zouden kunnen worden opgeruimd.
In geen geval mag bij herstel goed geld
naar kwaad geld worden gegooid. In het
algemeen geldt dit voor elke woning, die
door de ramp onherstelbaar is verwoest.
Op de vraag, of de bouwplannen in de
rampgebieden voorrang zouden hebben,
antwoordde de minister, dat, wanneer
plannen worden ingediend, die aan de
financiële voorwaarden voldoen, toe
stemming zal worden verleend en met
bouwvolume etc. geen rekening zal wor
den gehouden. De bouw van deze wonin
gen zal dus niet gebonden zijn aan een
bepaald contingent.
Aangaande een snelle onteigening van
grond voor woningbouw, zeide de minis
ter, dat bij de Tweede Kamer een wets
ontwerp aanhangig is gemaakt naar het
model van de bestaande Wederopbouw-
wet. dat van toepassing zal worden ver
klaard op de desbetreffende gevallen van
herbouw in de rampgebieden.
De minister acht het de eenvoudigste
en een snelle manier van herbouw om
woningwetwoningen te bouwen en (wat
ook in de Rampschadewet, die nu ter
perse gaat, tot uiting zal komen) dat
iedere getroffene recht heeft op herbouw
van eigen woning. Er moet ruimte voor
gelaten worden, dat iedere getroffene
In drie stadia gaat deze tijd ten gronde:
van Deisme via Pantheisme en Atheisme
tot despotisme. De oorzaken hiervan zijn
zo zegt Donoso Cortès gelegen in het fa
len der Katholieken. Even fel als zijn ver
wijten tegenover het liberalisme, klonken
in de wereld zijn oproepen tot de Christe
lijke volkeren om, zo zij niet wilden onder
gaan, hun kinderen op te voeden tot echte
Christenen; zijn oproepingen tot de rege
ringen om de volkeren weer te maken tot
hun beginselvaste Katholieken. Kenmer
kend voor dit alles was, dat hij zo goed als
geen uitweg meer zag voor de fatale toe
stand, waarin Europa verkeerde.
Juist nu rond zijn honderdste sterfdag
zijn de uitspraken van Donoso Cortès bij
zonder actueel, omdat wij weten wat er
sindsdien van Europa geworden is en wat
de toekomst voor mogelijkheden biedt: wij
staan vlak voor de afgrond.
Uit zijn bezwerende woorden klinkt een
ernstige bezorgdheid, dat in de komende
algemene verwording zelfs de verregaand
ste inspanningen niets kunnen bereiken.
Donoso voorspelde het bankroet van de
technjsche beschaving. Wij zijn daar nu
getuigen van. De wereld heeft haar geloof
in de „onbeperkte vooruitgang" verloren.
Donoso geloofde, dat een terugkeeer no
dig was, een nieuw contact met bepaalde
dogmatische overtuigingen, welke geen
achterstand veroorzaken, omdat zij
eeuwigheidswaarde hebben.
recht heeft een woningwetwoning aan
te kopen.
Een klemmend beroep werd gedaan
op de burgemeesters om de getroffenen
bij elkaar te brengen, opdat ieder zijn
wensen tot uiting zou kunnen brengen,
om dan gezamenlijk, desnoods onder één
of twee architecten tot herbouw te
komen.
Om acceptabele huren te verkrijgen,
de huren zijn op het eiland overwegend
laag, zou een modus gevonden kunnen
worden in de verdiscontering van de
kosten van de arbeiders van buiten en
indiening van eenvoudige bouwplannen.
Toestemming zal worden verleend tot
het bouwen van permanente houten
woningen (geen noodwoningen), door
bemiddeling van het Rode Kruis van
Noorwegen, Zweden, Finland eir Oosten
rijk ontvangen, om een bepaald percen
tage te bouwen of toe te staan.
Toegewezen zijn aan Nieuwe Tonge
vijftien van deze woningen, aan Oude
Tonge twintig, aan Stellendam vijftien,
aan Middelharnis vijftien en aan Den
Bommel tien. Twintig zijn voor algemene
reserve aangewezen.
In het gezelschap van de minister be
vonden zich de commissaris van de
Koningin in Zuid-Holland, mr L. A.
Kesper, de secretaris-generaal ir H. Mou-
ton. mr G. v. d. Flier, hoofd van de
afdeling algemene zaken van de centrale
directie van de Wederopbouw en de
Volkshuisvesting, J. van Brosselen,
hoofd van de afdeling vaststelling oor
logsschade en afwikkeling onteigeningen,
ir H. Broersma, hoofd van de afdeling
technische controle en ir G. Kiers, hoofd
ingenieur-directeur van de directie van
de Wederopbouw en de Volkshuisvesting
in Zuid-Holland.
Om kwart voor zeven hedenmorgen zijn
H.M. de Koningin en Z.K.H. Prins Bern-
hard van het vliegveld Soesterberg naar
Noorwegen vertrokken. Het koninklijk
paar is uitgeleide gedaan door de zaak
gelastigde van Noorwegen, de heer M. F.
Sandberg en mr J. Visser, chef van het
protocol. De echtgenote van de zaakgelas
tigde bood H.M. bloemen aan.
Een katholieke woordvoerder heeft te
Berlijn medegedeeld, dat Zondag jl. in
alle katholieke kerken van Oost-Dnits-
land een herderlijk schrijven is voorgele
zen, waarin een beroep op de gehele
christelijke jeugd wordt gedaan om weer
stand te bieden aan alle druk tegen gewe
ten en geloof. De brief ondertekend door
alle bisschoppen van Oost-Duitsland, ver
klaart. dat vrijheid van geweten en ge
loofsuiting onschendbaar is. „Wij zullen
getuigenis afleggèn voor de diepte en de
ernst van uw christelijke geloof voor
ieder, die er aan twijfelt en u beschuldigt
van minderwaardige bedoelingen".
De brief verzekert steun tegen alle druk
en onrechtvaardigheid. „Onrecht kan niet
veranderd worden in recht, ook al staat
het gezag van de staat achter het on
recht".
Pastoor J. A. Annegarn van de
parochie van de H. Familie te
's-Gravenhage, die door Z. H. Exc.
de Bisschop van Haarlem is benoemd
tot ere-kanunnik van het Haarlems
Kathedraal Kapittel. Aan de hoog-
eerw. heer Annegarn zal ter gelegen
heid van zijn gouden priesterfeest op
16 Augustus a.s. een kerkmuur-
schildering worden aangeboden.
De middag van de bevrijdingsdag is op
de stampvolle Dam te Amsterdam ont-
sierd door enkele relletjes. Terwijl hon
derden mensen, met geen ander verlangen
dan zich te amuseren, langs de bekende
stalletjes op de kleine steentjes voort-
wandelden, voltrok zich op de hoeken
van het Damplantsoen een affaire, die
schril afstak tegen de fleurigheid van het
zonnige plein.
Door een comité, dat zich „Herdenkings
comité 5 Mei" noemt, was enige dagen
geleden een manifest verspreid, waarin
het voornemen te kennen werd gegeven
gistermiddag om 4 uur „in stille vast
beslotenheid voorbij het Nationale Monu
ment te gaan". De hoop werd uitgespro
ken, dat vele tienduizenden dit voorbeeld
zouden volgen. In het manifest stond
voorts vermeld, dat de 5e Mei „strijdbaar
herdacht moet worden, omdat een nieuwe
Duitse Nazi-overheersing dreigt door
middel van de E.D.G-, onder leiding van
Amerikaanse en Westduitse Nazi-
generaals".
Niets wees aanvankelijk op ongeregeld
heden, maar terwijl de mensenmenigte
voetje voor voetje langs de kraampjes op
de Dam schuifelde en over het trottoir
voor het Damplantsoen, legde vrijwel on
bemerkt een deputatie een bos rode rozen
op het hekje van het plantsoen. Tege
lijkertijd hoorde men kreten „Leve de
vijfde Mei" en vele mensen in het dichte
publiek ontpopten zich als betogers door
papieren stroken te ontvouwen, waarop
diverse communistische leuzen gedrukt
stonden: eisen voor meer woningen en
werk, voor vrede en leuzen tegen de
E.D.G. De betogers sierden zich voorts
met een rond, rood-wit-blauw, papieren
embleem, waarop gedrukt stond: „Leve de
5e Mei".
Politieke demonstraties of betogingen
op de bevrijdingsdag waren echter door
B. en W. verboden. Het gevolg was, dat
in een oogwenk van alle zijden politie
agenten toesnelden alsook bereden politie
Het trottoir tussen het plantsoen en de
kleine steentjes wertt afgezet.
Op de hoeken bleven echter zeer veel
mensen bjjeenscholen. Hier kwam het
tegen half vijf tot een uitbarsting. Tien
tallen agenten trokken hun sabels en
rechercheurs in burger, met gummiknup
pels in de hand, joegen de menigte samen
met de agenten uiteen. Er dreigde even
een paniek te ontstaan, doch in één mi
nuut waren de straten rondom de hoek
van de Bjjcnkorf schoon, niet echter dan
nadat er enkele flinke klappen waren
gevallen.
Tien minuten tevoren was door de Kal-
verstraat een groot aantal betogers, ver
mengd met het daar wandelend publiek,
bij de laatste steeg voor de Dam, die naar
het Rokin leidt, eveneens door politie
agenten opgevangen en met zachte drang
de steeg in gedirigeerd- Op het Rokin
werden zij gedwongen rechtsomkeert
over het trottoir van het Rokin in de
richting van het Muntplein te lopen.
Op de hoek voor de Bijenkorf viel om
half vijf een vijftal betogers onverhoeds
?en u?®en^ van PoRtie met vereende
Krachten aan. De agent kreeg harde sla
gen te incasseren, waarna hij door zijn
collega's met sabels werd ontzet.
Op de vrij talrijke buitenlandse toeristen
die op deze bevrijdingsdag in het hartje
van Nederland hun ogen uitkeken naar de
feestelijke vlaggen, moet deze rel wel een
merkwaardige indruk maken.
Intussen waren Amerikaanse verlof
gangers bjjna de enigen, die bij wijze
van uitzondering over het afgezette ge
deelte voor het Damplantsoen werden
doorgelaten. Een van hen trok zich van
de rel al heel weinig aan. Terwijl op
beide hoeken een charge werd uitge
voerd, stond hij voor de haag van het
plantsoen zijn meisje te fotograferen.
Na half zes werd het, nadat op het
Damrak bij de Cineac nog een charge
was uitgevoerd, langzamerhand rustiger
