Neerland's nieuwste trots:
Electrisch „vermogend" schip,
zessen klaar is
bewees op proeftocht
zijn waarde
„De Ruyter
dat
van
Kruiser
de
PORTO-MO
PB ^3
I
Schietende agenten achter twee
dronken tapijthandelaars
Raad van Europa dringt aan op
gemeenschappelijke actie
„HET LAATSTE UUR
Scherpe critiek op Hilversums
huisvestingsbureau
gf
pijptetek
.Zaterdagse
mijmeringen
Albert van der Hoogte schreef belangwekkende roman
Bezinning op de betekenis van
ons bestaan
SP®
trkrijft**
ZATERDAG 16 MEI 1953
PAGINA 3
Belangrijke aanwinst voor onze vloot
De machine-installaties
Volgend jaar weer een
I. L. S. Y.
Aan boord van de nieuwe kruiser „De RuyteE' heeft men onder
het dek het gevoel alsof men zich in een onderzeeboot bevindt. Er
is ten eerste met de ruimte gewoekerd, zodat alle trappen en gangen
name zijn. En ten tweede treft men onder de deklijn geen patrijs-
poorten aan. Overal brandt kunstlicht en omdat de ventilatie niet
elk hoekje helemaal fris kan houden, is het hier en daar een beetje
bedomptMaar dit neemt niet weg, dat er onder de bemanning een
goede, opgeruimde geest heerst. Die bemanning, ze maakt een merk
waardige indruk. Op onze oorlogsbodems dienen tegenwoordig veel
jongens uit de tropen. En telkens duikt er een donkerbruin gezicht
op, ontwaart men ook schitterend ivitte tanden en meestal ook diep
zwarte, lachende ogen. Ze kunnen uitstekend met elkander
opschieten, de blanke en de bruine Jantjes en al slapen ze dan in'
ietwat bekrompen ruimten, de stemming is goed.
Genoeg stroom voor een
stad
Adonis vrijgelaten
Vitlev erin gsv er zoek afgewezen
op 22 Novetrerdam-
werd Adonis, toer^hhet vor>6e ïaar
Van Breestraat te a,w zi-'n Pension in de
rechercheurs van rtylsterdam verliet,
Schietproeven
Goed voorbeeld gevraagd....
Observator
Neerlands nieuwste kruiser,
„De Ruyterin volte zee.
de
J.;- v
:«S
JuutmdL
Achtervolgingsrace in Emmen
Man aangereden en
zwaar gewond
Gevecht
Vrije omwisselbaarheid van valuta
DOELEN NIET TE HOOG
STELLEN
Politiek gezagsorgaan
Werkgelegenheid in
rampgebied
Ook daar gelukkig
Drijvendemissiepost
Een eenzaam mens
Het leed
Felle aanklachten
....een grote schreeuw
Situatie verre van ongunstig
Bejaard echtpaar door
kolendamp vergiftigd
Priesters in „Netv Look
Ongeivone taak
Ouders en film
En morgen?
Harry Prikker.
TEGEN MAKELAAR ACHT
MAANDEN GEEIST
Een rondgang vergt uren en uren. Men
■wordt overstelpt met bijzonderheden. Na
tuurlijk zijn er gedeelten, waar de pers
man niet wordt toegelaten en onderde
len, die voor hem „top secret" zijn. De
groep Nederlandse journalisten, aan wie
het deze week vergund was, enkele uren
aan boord te vertoeven, kwam ogen en
tijd tekort. De machinekamers alleen zijn
interessanter dan het interieur van menig
fabriek. Er werden door de deskundigen
van de werf, ir Woltjer en ir B. Wilton,
zoals reeds Dinsdag gemeld werd, een
aantal bijzonderheden verstrekt. We ge
ven er thans 'een uitgebreid overzicht van,
In de overtuiging, dat het velen interesse
ren zal.
„Unit system
Een der wetenswaardigheden is wel de
ligging van de machinekamers en ketel-
ruimten. Vond men voor de oorlog de
ketelruimten en de twee machinekamers
gegroepeerd, de oorlogservaring had ge
leerd, dat het beter was over te gaan tot
Z-S- „unit system", het systeem van
afzonderlijke eenheden. Aldus kreeg men
de volgorde: ketelruim-machinekamer en
°an nog eens een eind verderop ketelruim-
rrjachinekamer. Van de oorspronkelijk ge-
Plaatste schotten in het schip is dan ook
rhaar weinig overgebleven.
Een' ander hoofdpunt is de electrische
Installatie. Vóór de oorlog werd met ge
lijkstroom gewerkt, 220140 volt, na de
oorlog moest men overgaan tot draai
stroom 440 volt 60 perioden, zoals in het
algemeen in de Verenigde Staten gebrui
kelijk is. Dit betekende een volledig nieu.
we ontwikkeling van het electrische deel
van d'e kruiser en een nieuw experiment
van onze technici.
Nadat men in 1948 zover was gekomen,
dat het nieuwe bestek gereed was en het
nieuwe contract voor de afbouw gesloten
kon worden, kon men met de verdere af
bouw voortgang gaan maken. De vele
moeilijkheden zijn in prettige samenwer.
king met de technici van het departement
yan marine alle opgelost, zo verzekerde
ir Woltjer.
Ir Wilton vertelde ons iets over de ma
chine-installatie. Het was, naar hij vast
stelde, een heel probleem alles onder te
brengen. Om bij de voortstuwingsinstalla
tie te beginnen die bij een gewoon
schip de hoofdinstallatie is deze kan
bij een oorlogsschip als dit eigenlijk een
neveninstallatie genoemd worden. De ..De
Ruyter" wordt voortbewogen door turbi
nes. die gevoed worden door stoom, waar-
y°°r ketels nodig zijn. De machinekamer
verdeeld in een voor- en een achter-
vVan onze Haagse redacteur)
De reeks Internationale Luchtvaart-
Sportfeesten, tot dusverre jaarlijks od
Ypenburg gehouden, wordt het volgend
jaar weer voortgezet, zo deelde de alge
meen secretaris der Kon. Ned. Ver voor
Luchtvaart, de heer P. J. Yperlaan, ons
mede. Alleen 1953 valt dus uit. De I.L.S Y
was eigenlijk aan de mogelijkheden, die
net Haagse vliegveld bood, ontgroeid. Nu
dit echter uitgebreid en van verbeterde
machinekamer met ketelruim.
dient een schroef.
Elke be-
Dit is ook op de laatste proeftocht
gebleken, waarop het schip met zijn
installaties in elk opzicht getest is
geworden. Men heeft hierover reeds
het een en ander kunnen lezen in dit
blad, maar er valt over een schip
en zeer zeker over 'n nieuwe oorlogs
bodem heel wat te vertellen. De om
schrijving: „een drijvende stad" is
Ietwat afgezaagd. Toch kan van de
machtige electrische installaties van
de „De Ruyter' gezegd worden, dat
re een flinke stad van stroom zouden
kunnen voorzien. Indien alle elec
trische kabels aan elkander gelast
werden, zouden ze een afstand van
600 kilometer bestrijken!
foegangswegen
vhegfestijn in
0 ingeving en
Plaats vinden.
voorzien wordt, zal het
1954 in de vertrouwde
grootser dan ooit kunnen
V^rhigsve'r ter van Justitie heeft het uitle-
rin£, voorTk V^n Amerikaanse rege-
nis afgewez5f 42-jarige Harold John Ado-
één verliet hi\ steriïüddag om kwart voor
het huis zarnen met zijn verdedi-
ringschans te a n bewaring aan de Wete-
door
in hechtenis genomen p".eernde'in6endienst
hii naar 7.iin s^ermiddag keerde
hij naar zijn pension
was doorbetaald, terug 2-arvan de huur
vertelde zijn raadsman mr -,plan is> z0
uit Haarlem, om, na óp R°ggeveen
zijn gekomen, naar de Verer' v-erhaa' te
terug te keren.
emgde staten
Door het „unit system" zijn verschil
lende combinaties mogelijk, opdat het
wannee°rVeel m°gelijk intact kan blijven.
wanneer er ;ergens iets onklaar raakt.
D t vereist uiteraard extra aanleg van
leidingen, controle-installaties enz. Er
aan gesproken worden van drie delen:
allereerst de z.g. kruisvaartturbine,
waarbij de snelheid pl.m. 18 mijl is,
voorts de hoofdvaart (een hogedruk en
lagedrukturbine) en tenslotte nog een
achteruitturbine. De gehele installatie
is dusdanig geconstrueerd, dat ze vol
komen automatisch werkt. Automatisch
wordt ook het voedingswater (gedistil
leerd water) in de ketels gebracht. Dit
■water moet zuiverder zijn dan het
drinkwater aan boord! Wanneer een be
paalde installatie uitvalt, en ook wan
neer een pomp uitvalt, wordt de wer
king automatisch door een andere in
stallatie of pomp overgenomen.
Voorts is er maast de voortstuwingsin
stallatie nog de scheepsbeveiligingsdienst,
die telkens het schip stabiel moet houden,
als een bepaald eompartement onklaar of
in een actie beschadigd zou worden.
Ombouw was noodzakelijk
Kapitein ter zee Pröpper deed
een hoekje open, o.a. over de
vierdubbeltoren van 15 cm voor zee-
doel en luchtdoel. De vuurleidingen
zijn dubbel uitgevoerd. Voorts zijn
voorzieningen getroffen voor detectie
voor onderzeeboten en ook is er een
grote apparatuur, bestemd voor de
radar. Het schip heeft een zeer groot
electrisch vermogen en dit laatste is
een van de voornaamste factoren ge
weest, waarom na de oorlog een
algehele ombouw noodzakelijk was.
De proefvaarten vielen te scheiden im
■twee gedeelten, in de eerste plaats de z.g.
fabriekspro-ef toch ten, waarbij de fabriek
dus de werf zelf haar eigen apparatuur
kom testen. Die [proefnemingen duurden
van 5 tot 21 Maart. Voornamelijk -was
daarvoor Nieuwed'iep als basis gekozen.
Na een dag of zeven stak ,men over naar
de Schotse kust, waar een hogere vaart
kon worden gelopen nl. 27 mijl. Dat was
echter nog niets voor dit schip. Na eert.
succesvol verloop keerde men op 21
Maart in Schiedam terug, om er het een
en ander nog eens na te kijken en af te
stellen en alles te prepareren voor de
grote vaart, die in bet verschiet lag.
Naar het Noorden
In het schip vindt men, aldus comman
dant Pröpiper, veel isolatie en ventilatie,
ook al omdat het gebruikt moet worden,
zo nodig, in veel koudere gebieden. An
dere moderne eisen waren b.v.: geen
patrijspoorten en verspreiding van de be
manning over het gehele schip. Er was
een programma ontworpen, waarbij een
van de kruisers om de Noord en de an
dere om de Zuid gestuurd zou worden
■voor proefnemingen. De „De Ruyter"
ging naar het Noorden.
Op 7 April werd weer voor een proef
tocht vertrokken. Enkele vaarproeven
werden gedaan bij de Schotse kust en
daarna werd overgestoken naar Bergen
in Noorwegen- Deze stad was uitgekozen,
om nog wat olie bij te laden. Vandaar
ging de tocht om de Noord.
Op 12 April, op een Zondagmorgen,
verscheen het schip voor Spitsbergen.
Daar werd de eerste ijsberg waargeno
men Op die tijd' van het jaar is daar een
ijs barrière van 20 mijl breedte. Bij prach
tig weer en weinig koude was de beman
ning gestoken in grote Poolpakken en
droegen ze zware petten. Een paar dagen
is daar besteed aan het namen van proe
ven. Er werden zogenaamd drie tochten
georganiseerd: een berenjacht, een be-
ziCht'igung van mijnen en een „autotocht
over het eiland". Het was daar echter
een onherbergzaam oord, maar de hu
moristische noot werd geapprecieerd. De
18e om tien uur 's avonds werd de ijs-
barriere bereikt. Op die dag zou er ook
de middernachtzon zijn, maar die bleef
achter grote wolkenbanken schuil. Om-
dat de tijd' drong, stoomde men terug.
Toch bereikte men nog de Poollucht.
waar 15 graden onder nul werd gere
gistreerd. Daar heeft men kunnen testen,
wat men wilde.
Via de Par Oer-eilanden ging het terug
naar Greenock, waar de gerpeten mijl
werd gelopen. In drie dagen kon zonder
enige stagnatie het gehele programma
van proeven worden afgewerkt
Om de Zuid, door het Kanaal, is men
vervolgens weer n.aar Nieuwediep ge
stoomd, waar schietproeven werden ge
houden, teneinde de uitwerking van de
batterij in de meest ongunstige standen
te zien. Eveneens werden de paravanes
geprobeerd, terwijl de Marineluchtvaart
dienst een film liet maken, 's Avonds om
'half acht, op 6 Mei, keerde de „De Ruy-1
ter" op de werf terug. De ervaring was, I
dat men met een geheel volwaardig
schip te doen had en de snelheid bleek
zelfs trager te zijn, dan vóór de oorlog als
eis was gesteld. De bereikte breedtegraad
op de proeftocht is 79 gr. 53 min. geweest.
Toen we als gast van comman
dant Pröpper in de longroom een
glas koel bier dronken, vertelde deze
ons nog, dat tijdens de proefvaart de
vloot-aalmoezenier pater Molenaar,
die meegegaan was, vruchtbaar
geestelijk werk beeft kunnen ver
richten. Iedere dag werd aan boord
de H. Mis opgedragen. Uiteraard
maakte de dienst bet velen vaak on
mogelijk, haar bij te wonen. Maar er
as steeds belangstelling. Comman
dant Pröpper is katholiek. Hij be
treurde bet te moeten vaststellen, dat
onder de van huis uit katholieke
officieren de onverschilligheid
sroot is, als gevolg van een jarenlang
emis aan contact. Voor de katho
lieke zielzorg aan boord der oorlogs
schepen is dit natuurlijk een ernstig
probleem. Juist een goed voorbeeld
der ouderen zou inspirerend op de
'onsreren werken.
Commandant Pröpper was bijzonder
tevreden over de samen werking tussen
de mannen van "Wilton-Fijenoord en de
marinemensen. De ,.De Ruyter" voer in
verband met de talrijke proefnemingen
van installaties en materiaal met een ge
mengde bemanning van burgers en Jan
tjes. Het ging aanvankelijk niet altijd
even vlot, hetgeen te begrijpen valt. Men
was immers niet aan elkander gewend.
Het duurde evenwel niet lang. of men
was op elkander ingesteld en er heerste
daardoor een voortreffelijke geest, die
doeltreffend werk mogelijk gemaakt
heeft.
Advertentie.
(Van onze correspondent)
De mensen in het centrum van Emmen
waar juist een grote drukte heerste bjj
het uitgaan van de fabrieken en kantoren,
zijn Vrijdagmiddag met kloppend hart ge
tuige geweest van een achtervolgingsrace
tussen een politie-auto en een zware Lin
coln V. 12, waarin twee dronken mannen
zaten, die zo woest reden, dat zjj in het
Oostelijk deel van het dorp een man aan
reden, die met een schedelbasisfractuur
opgenomen moest worden.
De inzittenden van de auto waren J. O.
uit Emmen en M. E„ die voor zover wij
kunnen nagaan uit Groningen afkomstig
is. Zij vervoerden achter in de wagen een
grote partij tapijten. Des middags om on
geveer een uur reden zij van Emmen naar
Klazienaveen, waar kermis is- Halfweg, in
Nieuw-Dordrecht, reden zij een man uit
Klazienaveen aan die rechts van de weg
fietste. Deze man liep hierbij geen ver
wondingen op. Getuigen van deze aan
rijding waarschuwden de politiemannen
Oosterwoud en Derks te Nieuw-Dordrecht.
Deze namen aan dat de wagen weer naar
Emmen zou terugkeren en wachtten het
tweetal op. Om vijf uur werd hun geduid
beloond. Aan de sommatie om te stoppen
gaf de chauffeur geen gehoor, waarop de
achtervolging werd ingezet. In Emmen
gebeurde eerst de aanrijding waaraan ue
ruim veertigjarige G. Th., magazijn
meester bij de Enkalonfabriek en vader
van zeven kinderen, het slachtoffer werd.
De achtervolgende politie-mannen
trachtten met revolverschoten de banden
van de Lincoln te doorboren, hetgeen niet
gelukte. Door de drukste straten van Em
men ging het tenslotte op het Westenesch
aan, twee kilometer ten Westen van Em
men. Daar kozen de wegpiraten een zij
weg, die bieek dood te lopen. Zjj zaten in
de val. maar zjj gaven zich niel eerder ge
wonnen dan na een gevecht met de beide
politie-agenten.
Thans zijn zij in het politiebureau te
Emmen opgesloten. De onverlaten ver
keerden gisteravond in een dergelijke toe
stand van razernij en dronkenschap, dat
een behoorlijk verhoor niet mogelijk bleek
De Raad van Europa te Straatsburg
heeft Woensdag een resolutie van zijn
economische commissie bekrachtigd, waar
in wordt gezegd, dat herstel van de vrjje
omwisselbaarheid der valuta's slechts als
gemeenschappelijke actie van alle landen
en in nauw overleg met de organisatie
voor Europese economische samenwerking,
de Europese Betalingsunie en de Europese
Kolen- en Staalgemeenschap dient te ge
schieden. De resolutie werd met algemene
stemmen door de Raad aangenomen.
In de meeste redevoeringen van de laat
ste zittingsdag werden ernstige zorgen
over de economische ontwikkeling in
Europa uitgesproken. Het somberst was
de Noorse socialist Finn Moe die consta
teerde, dat alle veelbelovende besluiten,
welke in de laatste jaren :n Straatsburg
werden genomen, in de practijk niets heb
ben uitgewerkt. De fout was volgens hem,
dat men steeds het doel te hoog had ge
steld. Men moest veeleer beginnen met
het ernstig aanpakken van tariefverlagin
gen en verdere vrijmaking van de handel.
Ook de Nederlander Kapteyn sprak de
overtuiging uit, dat begonnen zou moe
ten worden met zekere kleine stappen,
die de mogelijkheid van een latere in
wisselbaarheid der valuta nader zouden
brengen. De landen van de E.B.U. zou
den volgens hem niet meer zo ge
makkelijk mogen deliberaliseren als tot
dusverre. Ook de debiteurlanden moch
ten niet meer zo snel tot restrictie over
gaan. Voorts zouden de ciediteurlanden
volgens de Nederlandse spr. voortaan,
wanneer zij redelijk crediet hebben ge
geven, niet meer vijftig, doch honderd
procent in goud moeten ontvangen.
Ook de mogelijkheid van verlaging der
Invoerrechten werd tijdens net debat be
handeld. Op voorstel van de Belg Motz
werd besloten het secretariaat op te dra
gen, tezamen met de G.A.T.T., een studie
te maken van de mogelijke gevolgen van
de vorming van een „low tariff club".
Met de aanvaarding van een groot aan
tal aanbevelingen op economisch gebied
is de raadgevende vergadering van de
Raad, waarin vijftien landen zijn ver
tegenwoordigd tot 22 Juni uiteen gegaan.
De zes landen van de Europese Kolen-
en Staalgemeenschap zullen van 12 Juni
tot 1 Juli te Rome spreken over het plan
voor een gemeenschappelijk politiek ge
zagsorgaan waaronder de K.S.G. en het
Europese leger zullen ressorteren. Dit
werd Woensdagavond aangekondigd bij de
sluiting van de tweedaagse conferentie
van de ministers van buitenlandse zaken
van de zes betrokken landen, die te Parijs
werd gehouden.
In de bekendmaking wordt gezegd, dat
de zes landen eenstemmig hebben erkend,
dat de instelling van een politieke ge
meenschap noodzakelijk is en dat het te
dien einde vereist is zonder uitstel de
werkzaamheden voort te zetten. Op de
conferentie te Rome dient te worden vast
gesteld, hoe de verhouding tussen de
politieke gemeenschap en de K.S.G. en
E.D.G. zal zijn.
DE KERK IN Zuid-Amerika bindt
op krachtige wijze de strijd aan met de
sociale wantoestanden in die landen. Een
typerend voorbeeld hiervan is de Sociale
Week voor priesters in La Paz in Co
lumbia onder auspiciën van het episco
paat. Deze sociale week is de eerste in
zijn soort in Bolivia, De regering heeft
een officiële vertegenwoordiger gezon
den, De sociale week wordt gehouden in
antwoord op de aansporing der bis
schoppen tijdens hun pas te Cochambala
gehouden bisschoppenconferentie. Pun
ten van bespreking en studie zijn: de
taak der priesters op sociaal gebied; de
christelijke opvattingen betreffende het
recht op eigendom en plattclandsproble-
men. Een maand geleden lanceerde hgf
Boliviaanse episcopaat een sociaal pro
gramma. Reeds zijn met actieve steun
der bisschoppen scholen opgericht voor
de vorming en opleiding van sociale lei
ders, die aan de hand der Pauselijke
sociale encyclieken zullen werken aan de
oplossing der talrijke en grote sociale en
economische problemen in het land.
Doorwerken, overal. Het is ook de
hoogste tijd. Ook hier. Al hebben we dan
100 jaar kromstaf.
OM DE ZIELZOR.G op de verschillen
de eilanden in de omgeving van Naga
saki in Japan op doelmatige wijze te
kunnen uitoefenen, hebben de Francis
caanse missionarissen, die daar ver
blijven, een drijvendemissiepost ge
bouwd, nl. een grote motorboot, die ren
kapel, een kleine conferentiezaal en een
keuken bevat
't. Kan heel wat kosten om de zaak
Bij de Uitgeverij Contact te Amsterdam is
een boek verschenen, dat er weinig opvallend
uitziet, maar dat naar onze vaste overtuiging
tot liet handjevol werkelijk belangrijke Neder
landse romans van na de oorlog behoort. Om
trent de schrijver van dit boek is ons persoon
lijk (nog) niets bekend. Wij hadden, voordat
zijn boek verscheen, zijn naam zelfs nog nim
mer gehoord en wij willen bekennen dat wij
tijdens het lezen van „Het laatste uur" ver
schillende malen hebben moeten denken aan
de mogelijkheid van een mystificatie n.l.
dat een ervaren en bekende romancier zich om
de een of andere reden incidenteel achter een
pseudoniem had verborgen. Het was immers
nauwelijks te geloven, dat dit aangrijpende
verhaal inderdaad was geschreven door een
„debutant", zelfs al is het er, blijkens de hier- eT Ho°y<e>
hij afgedrukte foto, een op rijpere leeftijd. ''yirr xan
Dit boek is niet alleen opvallend vanwege C natste uur
zijn inhoud, maar ook door zijn onmiskenbare literaire kwaliteiten. Hier
is een schrijver aan het woord, die iets te zeggen heeft en weet hoe hij dat
op de meest overtuigende wijze doen moet. Een man ook met smaak en
met een soms bijna onbarmhartige oprechtheid.
„Hef laatste uur" is kennelijk ontstaan
uit noodzaak. Het is een verhaal, dat ge
schreven moest worden men voelt dat
op bijna elke bladzijde. De vorm, die de
schrijver heeft gebruikt, was wel de ge
vaarlijkste die denkbaar is: het dagboek
van een man, die zich, daar tengevolge van
van allerlei omstandigheden toe gebracht,
bezint op zijn bestaan en zich daar reken
schap van aflegt.
De kansen op een grandioze mislukking
lagen overal op de loer en het getuigt van
het schrijverschap van Albert van der
Hoogte, dat hij die zo goed als allemaal
ontweken heeft. Nergens stoort de dag
boekvorm, nergens dringt de „ik" zich
aanmatigend op de voorgrond.
De ondertiel van „Het laatste uur"
luidt: Een kroniek uit het na-oorlogse
Indonesië. Ook in de mededelingen op de
omslag valt de nadruk iets te veel op het
feit, dat de schrijver in de loop van zijn
verhaal een uitermate boeiend beeld
geeft van het Java tussen 1945 en 1950.
Naar ons gevoel is de zielegang van de
„ik", de openbare aanklager Joost Opzo-
mer, bepalend voor dit boek. De gebeur
tenissen, waarmede deze man wordt ge
confronteerd en die bepaalde innerlijke
reacties teweegbrengen, zouden natuur
lijk ook elders en in geheel andere om
standigheden hebben kunnen plaats
vinden.
Waaraan we haastig toevoegen, dat we
niet graag een ander decor en andere
tegenspelers van Opzomer zouden hebben
gezien, want van wat zich op Java heeft
afgespeeld gedurende „het laatste uur van
de Europese samenleving aldaar" hebben
wij nog geen enkel zo beklemmend verslag
gelezen als Albert van der Hoogte hier
geeft. De beschrijvingen van de processen
tegen terroristen, die Opzomer als aankla
ger medemaakt, zijn werkelijk adembene
mend.
Wie is de „ik", Joost Opzomer, de hoofd
persoon van deze roman Als we hem
leren kennen, gaat hij naar Batavia om
daar van zijn hoogste chef te vernemen
welke standplaats hem is aangewezen nu
de oorlog voorbij is e" de Nederlanders
trachten weer orde op de zaken te gaan
stellen. Hjj is in een Japans kamp geweest
en als een eenzaam mens teruggekeerd
„in een wereld zonder hoop". Zijn beide
zoons zjjn om het leven gekomen en zijn
vrouw heeft hem verlaten.
Hij verschijnt ons als een man van mid
delbare leeftijd, niet erg opvallend; een
goed mens, streng en rechtvaardig; hij
heeft een rake kijk op zijn medemensen,
gescherpt door zijn functie, en is jegens
hen critisch maar oprecht. Zijn eigen fou
ten onderkent hij evenzeer ais die van
anderen. Enkele malen beschuldigt hij
zichzelf van lafheid, maar zelfmedelijden
is hem vreemd. Hij is gevoelig zonder zwak
te zijn en lijdt diep onder het leed, dat
hij te dragen heeft: eigen leed en ook (al
verzet hij zich daar tegen) dat van an
deren, samenvallend met een algeheel ver
val overal om hem heen.
Zijn houding ten opzichte van het leed
is eigenlijk de sleutel van het verhaal
de draad, die door het gehele boek heen
loopt. Hoe menselijk en begrijpelijk is
het, dat deze man, die een vreemdeling
is geworden in een wereld zonder liefde
en zonder stijl, rebelleert! Ook tegen
God, maar niet klein en benepen, doch
hartstochtelijk fel, als een hartekreet.
Want Opzomer blijft niet steken in zijn
haat en zijn verzet is niet zonder hoop.
Tekenend is daarvoor het volgende voor
val. Bij een bezoek aan zijn collega Rom-
kes de beschrijving hiervan vormt een
van de sterkste pasages van het boek: vol
van een geheimzinnige sfeer, die zwanger
is van ongekende mogelijkheden, welke
zich inderdaad voordoen zegt deze, ste
riel in zijn pessimisme: „Weet je, Opzomer,
het ergste van deze oorlog is niet dat onze
steden en onze machines kapot zijn niet
dat we geen kleren aan het lijf hebben en
geen stoel om op te zitten. Zelfs niet dat
ons lichaam ondermijnd en ziek is. Het
ergste Is, dat onze geest ziek is". En het
antwoord van Opzomer, die maar al te
goed weet hoe waar dit is, is geen zucht
of vervloeking maar luidt: „Als dat zo is,
wat moeten wjj er tegen doen?"
Door toevallige omstandigheden komt de
Openbaar aanklager onder één dak te wo
nen met een Nederlandse pater, geboortig
uit de Peel. Er ontstaat een zeer gespannen
verhouding tussen de beide mannen een
verhouding die somtijds de haat naderbij
komt. Herhaaldelijk doen zich felle botsin
gen voor. Telkens als Opzomer een zaak
te behandelen heeft, bijvoorbeeld de af
schuwelijke moordzaak Betty Doyle
klaagt hij, diep geschokt, God aan. De pa
ter antwoordt hem dan, evenzeer verbeten
en raak.
Wat de twee mannen bij deze felle bot
singen misschien ook uit het oog verliezen:
nimmer de oprechtheid! Opzomer weet
diep - in het geloof van de pater te respec
teren, evenzeer als hij het halfbakken ge
loof („men heeft het ons nu eenmaal zo
geleerd") van dr Morks, een volkomen
immoreel mens, veracht. Innerlijk wéét
Opzomer (en dit karakteriseert hem weer):
„Dit is geen dokter. Een dokter is
anders"
Anders.
Het moet allemaal anders zijn, weet Op
zomer. En telkens na bepaalde gebeurte
nissen, als ooggetuige (zoals de suggestief
beschreven terechtstellingen) of als onder
werp (de schokkende gebeurtenissen in de
soos) te hebben meegemaakt, schrijft hij
zijn ervaringen en de innerlijke reacties
daarop neer. „Ik heb de wat dwaze ge
woonte aangenomen een dagboek te hou
den. Dwaas en pijnlijk, omdat men alle
ellende aldus tweemaal beleeft: eenmaal
in het leven en eenmaal in de late avond
uren waarin men zijn aantekeningen
maakt".
Steeds dieper peilt Opzomer zichzelf,
steeds dichter nadert hij de rekenschap,
die hij van zijn bestaan wil afleggen. Hij
wordt zich hoe langer hoe meer van
zich-zelf bewust niet alles is zinne
loos. Hij hunkert er naar „te ontwaken,
al zal het zijn met een grote schreeuw".
En langzaam rijpt in hem het begrip van
het lijden, vooral als hem nog groter smar
ten worden opgelegd. Aan het einde van
het boek vinden we geen wonder of ge
forceerde bekering alleen weten we dit:
dat Opzomer zal ontwaken, zij het met een
grote schreeuw.
Maar juist deze schreeuw is het, waar
door dit boek ons zo heeft aangegrepen
het is de schreeuw, van die zich nog niet
gewonnen hebben gegeven aan een tijd
welke zijn eigen leegheid verheerlijkt
het is de schreeuw van die nog iets uit
de geestelijke chaos hebben kunnen
redden.
Wij hopen, dat „Het laatste uur" door
velen zal worden gelezen en verstaan. Het
is bestemd voor volwassenen.
H. R.
Op vragen van het Tweede-Kamerlid De
Kort (KVP) betreffende de werkgelegen
heid in het rampgebied, heeft de minister
van Sociale Zaken schriftelijk geantwoord:
dat naar zjjn mening er niet op een on- drijvende te houden. Doch dat geeft niet.
gunstig verloop van de werkgelegenheid Hollen'
in het door de watersnood getroffen ge
bied behoeft te worden gerekend. Naar
verwachting zal de invloed van verschil
lende ongunstige factoren op de werk
loosheid, c.q. de werkgelegenheid niet op
wegen tegen de gunstige invloed van de
herstelwerkzaamheden.
Wat de landbouw betreft, zal de teelt
van minder arbeidsintensieve gewassen
(vnl. gerst) weUtot vermindering van
werkgelegenheid leiden, doch de arbeids
krachten, die daardoor vrijkomen, kunnen
voor i andbouwherstel werkzaamheden
worden ingeschakeld. In de landbouw zijn
de perspectieven voor de werkgelegenheid
derhalve niet ongunstig.
In de nijverheid is geen vermindering
van betekenis in de werkgelegenheid
merkbaar. In het rampgebied zijn weinig
industriële bedrijven gevestigd, althans
niet op de eilanden. Het ambachtsbedrijf
herstelt zich geleidelijk, naarmate de be
volking naar het rampgebied terugkeert.
Ook de verbetering van de toestand in de
diensten-sector houdt hiermede ongeveer
gelijke tred.
Daar de werkgelegenheid zich over het
algemeen in gunstige richting ontwikkelt,
behoeven de werkzaamheden aan het dijk
herstel ook niet te worden gezien als een
compensatie mogelijkheid voor het weg
vallen van werkgelegenheid in andere
sectoren. Wanneer met inzet van groot
materieel aan het definitieve herstel wordt
begonnen, zal daarbij nog geruime tjjd in
zekere mate een extra-werkgelegenheid in
het rampgebied blijven bestaan.
De minister is verder van oordeel, dat
de activiteit in de bouwnijverheid een
van de factoren is, welke het gunstige ver
loop van de werkgelegenheid in het ramp
gebied mede bepaalt. Op het ogenblik zijn.
reeds vele arbeidskrachten, ook onge
schoolden, ingeschakeld. Verwacht mag
worden, dat de vraag naar geschooide en
ongeschoolde arbeidskrachten over enkele
maanden zal toenemen, wanneer aan hel
eigenlijke herstelwerk wordt begonnen.
In hun woning aan de Oldenzaalsestraat
te Denckamp heeft men Dinsdag het echt
paar H. v. O.v. B. bedwelmd door kolen
damp aangetroffen. De 71-jarige man en
de 58-jarige vrouw werden onmiddellijk duurzame liefde, want een menigte sou-
naar het ziekenhuis in Oldenzaal vervoerd rfe" wordt daardoor bedekt. Het evan-
DE KATHOLIEKE priesters in Japan
krijgen hun eigen „new look". De bis
schoppen hebben namelijk een concessie
gedaan aan de zomerhitte en hun goed
keuring gegeven aan een zomercostuum
voor priesters. Dit zomercostuum be
staat uit een beige broek en colbert en
een overhemd met lange mouwen in de
zelfde kleur. Wanneer de priesters het
dan nog erg warm hebben, kunnen zij
ook nog hun colbert uitdoen, want het
overhemd staat ook „gekleed". Op de
boord van het overhemd en op de revers
van het colbert zijn kleine kruisjes van
geborduurde zilver aangebracht.
Gaat en onderwijst alle volken. Het
pak komt er minder op aan.
DE MISSIEZUSTERS in het gebied
van de Man-Mau in Kenya lopen dag en
nacht gewapend met zware revolvers
door de gebouwen t'dit de missiestaties
om zichzelf en de haar toevertrouwde
weeskinderen te bewaken tegen de ter
reur van de opgehitste negerhanden.
Welingelichte kringen te Nairobi delen
mede. dat het aantal weeskinderen ge
stadig stijgt. Eén missiestatie is nu zelfs
belast met de verzorging van meer dan
200 weeskinderen, een voor de tropen
bijzonder groot getal.
Wel een tegenstelling met het voor
gaande bericht.
VERTEGENWOORDIGERS van ouders
en opvoeders en uit de jeugd zullen in
de toekomst medezeggenschap hebben in
de Belgische filmkeuringscommissie.
Met grote meerderheid van stemmen
heeft de Belgische Senaat deze beslissing
genomen. De adviezen van de bedoelde
keuringscommissie zijn niet bindend,
hoewel een niet-gekeurde film zonder
meer in de categorie „boven 18 jaar
valt.
Men kan nog zo ..vrijdenkend" zijn,
beschermende controle moet er wezen.
De gevaren zijn vandaag te groot.
MORGEN IS het weer Zondag. En
voor de derde maal in acht dageii offe
ren voor de nieuwe kerken. Dor het nu
ook. Wees verstandig overeenkomstig
het epistelwoord. Heb daarnaast een
Zij zjjn daar niet meer b\j kennis geko
men. De man is Woensdagnacht overleden;
de vrouw Donderdagnacht.
Het echtpaar, waarvan de man gepen-
sionneerd was en de vrouw nog als onder
wijzeres aan de christelijke school te
Denekamp werkte, woonde ongeveer vijf
jaar in het huis, de chauffeurswoning van
de villa „De Borg".
den wordt daardoor bedekt. Het evan
gelie brengt de troostende aankondiging
van de Vertrooster. Voor de rest een
Kromstaf-Zondag vol bezinning met het
sprekende gelaat van iemand, die èn de
Vader èn de Christus kent.
De president van het Amsterdamse ge
rechtshof heeft tijden» de zitting van
gistermiddag scherpe critiek uitgeoefend
op het bureau voor huisvesting te Hilver
sum. De hoofdambtenaar van dit bureau,
W. van der S„ werd namelijk o.a. als ge
tuige gehoord in een zaak, die diende
legen de Hilversumse makelaar J. V. Ver
dachte stond onder verdenking van op
lichting terecht. De officier van Justitie
had in eerste instantie tegen hem een ge
vangenisstraf van zes maanden geëist. Het
vonnis van de Amsterdamse rechtbank
luidde toen vrijspraak- Hiervan was de
officier in hoger beroep gekomen.
Verdachte had in 1950 een gezin, dat
clandestien een perceel te Hilversum be
woonde, voorgespiegeld een vestigings
vergunning te kunnen verzorgen. Voor de
bemoeiingen in deze, had hij echter een
vergoeding van 600 bedongen. De ves
tigingsvergunning kwam er en de heer
P. J. betaalde de makelaar zijn „salaris".
Hij kreeg hiervoor een kwitantie waarop
stond vermeid: „Voor bemiddeling ter
verkrijging van een vestigingsvergunning"
Aan de afgifte van deze kwitantie waren
wel enige strubbelingen vooraf gegaan. De
makelaar had namelijk gedreigd de ver
gunning niet te verstrekken alvorens de
klant het geld zou hebben betaald.
De president keerde zich tijdens de zit
ting tegen het feit, dat de ambtenaren
van het bureau Huisvesting gewoon waren
vestigingsvergunningen aan makelaars af
te geven. Hierdoor werkte men de cor
ruptie in de hand, zo zei hij.
„Verscheidene Hilversummer» bevonden
zich in de macht van makelaars" meende
de president, die twee ambtenaren van het
huisvestingsbureau aan de tand voelde,
hoe het mogelijk was, dat de kostbare
vergunningen op een dergelijke licht
zinnige wijze aan makelaars werden ver
strekt.
In het dossier van het hof bevonden zich
bovendien nog een aantal andere zaken,
waarin de eigenaardige gewoonten van de
huisvestigingsambtenaren werden behan
deld. „Over deze zaken wilde de president
niet verder spreken omdat ze te pijnlijk
voor de getuigen waren". -
Tegen de van oplichting verdachte ma
kelaar werd door de procureur-generaal
een gevangenisstraf van acht maanden
geëist.
Het hof zal op 29 Mei uitspraak doen.
