Nieuwe Schiedamsche Courant | 1953 | 21 mei 1953 | pagina 5

Leraarssalarissen voor September a.s.

verhoogd

Franse katholieken helpen het
rampgebied

H.A.L. gaat 20 millioen lenen

Voor bouwprogramma
van vijf jaar

MEER STUDIEBEURZEN VOOR
HOGER ONDERWIJS

H

ONDERHANDELINGEN OVER EEN
36.000 TONS MAILSCHIP

86 ste lijst van
slachtoffers

„Noodzakelijk en
onmisbaar"

Kijk betaalt niet voor „amoureuze perikelen"

OVERZICHT
TWEEDE KAMER

Bestel-auto's en kerkelijke paramenten

Geen landbouwcrisis als
in de jaren dertig

Moeilijkheden rond een
aanbesteding

Nieuw-Zeelandse minis
ters in Zeeland

DONDERDAG 21 MEI 1953

PAGINA 5

Geen gedwongen psychotech
nisch onderzoek

Het merkwaardige was, dat me
vrouw FortanierDe Wit dit ook
ftiet aldus bedoelde, al stond het
Wel zo in haar motie, want bij de
£ePHeken vertelde zij nog eens, dat
het goed zou zijn de renteloze voor-
shotten voor het eerste jaar of de
eerste twee jaren voor de student
te handhaven als selectiemogelijk
heid. Ook de Kamer oordeelde er
Mdus over.

Hij deelde ook mede, dat zijn
aandacht gericht bleef op de verbe
tering van de salariëring van het
lerarencorps. Nader zeide hij hier-
°ver, dat hij de laatste weken vrij
wel dagelijks overleg over deze
kwestie had gevoerd en dat hij nu
hoop kon koesteren, dat er in
derdaad nog vóór het komende stu
diejaar een nieuwe regeling dien-
aangaande zou zijn getroffen

Een conclusie moet er zijn

„Oud" advies

Onrust niet gemotiveerd geacht

Grondwatermoeilijkheden in
Utrecht

Amour en studie

NIEUWERKERK

GOUDZWAARD

OUWERKERK

ZIERIKZEE

De nieuwe schouivburg te
Deventer

„KATJESKELDER"

Ivampeercentrum te Oosterhout

GANG VAN ZAKEN IN 1953
GUNSTIG

Onderhandelingen met
regering

Grote investeringen

Eerst geld dan schepen

bestellen

WAAROM UITBREIDING VAN
DE VLOOT NA DE OORLOG
NODIG WAS

Reserves voor toekomstige
belastingen

Grotere frequentie in de
lijndiensten.

Kruiningen kreeg nieuwe kreken

Nieuw Amsterdam leverde zeer
behoorlijke bijdrage tot winst

Het dividend

'S-GRAVENHAGE, 20 Mei 1953

L)E MOTIE VAN Mevr. Fortanier de Wit (V.V.D.) waarin het oordeel
werd uitgesproken, dat er duizend studiebeurzen zouden moeten komen,
dat het bedrag van iedere beurs zou moeten worden verhoogd en dat er
een commissie zou moeten worden ingesteld om de wijziging van renteloze
voorschotten in beurzen te bestuderen, is door de Tweede Kamer verwor
pen met 51 tegen 12 stemmen.

Dat wil echter in het geheel niet zeggen, dat de gedachten die in de
motie onder woorden waren gebracht, door de minister waren afgewezen.
Dat had minister Cals allerminst gedaan. Hij was zelfs tamelijk ver gegaan
in de toezegging van hetgeen hij in zake de beurzen bij de komende begro
ting wil doen. Hij had er evenwel bezwaar tegen, dat de renteloze voor
schotten geheel door beurzen zouden worden vervangen.

consequent, dan zou men immers van loon
niet kunnen spreken.

Ik bedoelde dat als overgangsmaat
regel, interrumpeerde de heer van Sleen.

Een tijdelijke inconsequentie dan!
repliceerde minister Cals.

Wat de selectie betreft stond de minis
ter op het standpunt, dat de beslissing bij
de betrokkenen moest blijven en dat de
overheid alleen de voorwaarden kon
scheppen om deze beslissing zo zuiver mo
gelijk te doen zijn. Met andere woorden:

men kan het oordeel van een psychotech- herziening van het Burgerlijk Wetboek
nisch onderzoek niet dwingend opleggen. F- s-

De toekenning van duizend beurzen op
de volgende begroting en het verhogen
van het bedrag per beurs lag volgens de
Minister en ook volgens verschillende al-
^vaardi^den buiten het karakter van
deze discussie Men kon niet vooruitlopen
0p een begroting daar de gegevens ter be
deling daarvan aan de Kamer nog niet
ei?end waren.

instelling van een kleine Staatscom-
missie aiieen om de omzetting van rente
loze voorschotten in beurzen te bestude-
®n, achtte de minister zelts te eenzijdig
®n te begrensd. Hij wilde liever een stu
diecommissie van deskundigen met een
Wijdere opdracht namelijk om hem advies
dit te brengen ov^r verschillende proble
men van directe en indirecte steun aan
studerenden. Deze commissie zou moeten
Nagaan of na één jaar of na twee de ren-
taloze voorschotten in een beurs moeten
jvorden omgezet en vervolgens of de Rijks-
°surzen niet meer moeten worden ver
mand bij K. B. Ook de aftrek van studie
kosten van het belastbaar inkomen, waar-
y°°r pater Stokman (KVP) had gepleit,
.ai verstrekken van leerm.ddelen, voor-
'chting en selectie, zouden onderwerpen
Van studie zijn voor zulk een commissie.

Beurzen en salarissen

Intussen stelde dc minister voor 1954
een belangrijke verhoging van het ij»"4®)
beurzen in het vooruitzicht zonder zich te
binden aan het getal van duizend, dat me
vrouw Fortanier-De Wit nad genoemd.
Een hoger bedrag per beurs zeide hq even
eens te zullen overwegen.

Verder stelde hij zich voor vrijdom van
collegegeld te verlenen voor hen, die een
renteloos voorschot hadden gekregen,
waarbij hü beloofde te zullen nagaan,
wat hiervan de gevolgen zouden zfln
voor de bijzondere inrichtingen van
Hoger Onderwijs.

..Het slot der discussies gaf nog aanlei-
2ng tot een klein staatkundig conflict.
£«st kwam aan het eind der replieken
Plotseling prof. Romme (KVP) op de ka
theder om (-e verklaren, dat ook hij, juist
mevr. Fortanier-De Wit, er prijs op
22* Oat dit debat zou eindigen met een
P°nchiS;ie Reden waarom mevr. Fortanier
gemeend haar motie ondanks de toe-
f Sgingen van de miiniister te moeten
hdhaven. Zij had immers gezegd, dat
then een motie moest bezien in het kader
v®n de bedoeling bij het indienen. Hier
over was prof. Romme verbaasd en hij
doemde alle zaken op, die minister Cals
ï?eds gezegd had te willen ondernemen.

moest een motie bezien in het kader
zon het antwoord van de minister en zij
ha volgens prof. Romme dus goed doen

ij. motie in te trekken.
ta laar als prof. Romme iets van die aard
2,eSgen heeft, is prof. Oud (VVD) altijd

rln .1 - J rtrtnnlii

sies van prof. Romme conclusies van Rom
me zelf, maar niet van de Kamer. Zou
mevr. Fortanier dus haar motie terug
nemen dan zou het debat nóg zonder con
clusie eindigen. Nu begreep hij wel, dat
deze motie zou worden verworpen, maar
zo zei-de cte heer Oud, .,de weg naar bet
succes is geplaveid met verworpen mo
ties".

Minister Cals ging nierop nog nader in.
Mevr Fortanier had gezegd, dat zij over
deze zaak het advies had ingewonnen van
m staatsrechtsgeleerde, lid van de Kamer,
waarop minister Cals geestig repliceerde
met te zeegen dat men om dit te kunnen
beoordelen wel „Oud» moest zijn.

Blijkens interrupties van de heer Oud
was deze het niet eens met de interpre
tatie van de minister, dat hij zich aan de
uitspraak van een motie zou moeten sto
ren, ook als hierin niets werd geëist, maar
slechts het oordeel van de Kamer werd
weer gegeven. Prof. Oud bedoelde klaar*
blijkelijk, dat een minister een motie al
tijd naast zich kan neerleggen. Waarop
mr Cals weer verklaarde, dat het reke
ning houden met een uitspraak van de

Zoals gezegd werd de motie verworpen
met 5 tegen 12 stemmen. Vóór stemden al
leen V.V.D.C.P.N, en K.N.P.

Na ampele bespreking en na een tech
nische wijziging werd nog een wetsont
werp aangenomen inzake de inkwartiering
en het onderhoud van militaire* en van
de transporten en leveranties voor de le
gers en de verdedigingswerken (Inkwar-
tieringswet) ter vervanging van de oude
Inkwartieringswet, welke nog dateert uit

1866- ,.o

Aan het begin der vergadering deelde
de voorzitter mee, dat de Kamer opnieuw
zal bijeenkomen op 2 Juni ter bespreking
van de eerste serie vraagpunten voor de

Onder leiding van mgr Rodhain, secre
taris-generaal van de „Secours catholi-
ques" der diverse diocesen in Frankrijk en
en gedelegeerde van het Franse Episco
paat, arriveerde gisteravond in Den Bosch
een geschenkzending der katholieken in
Frankrijk, bestemd voor het Nederlandse
rampgebied en bestaande uit zestien Peu-
geot-bestelwagens en een grote hoeveel
heid kerkelijke paramenten. Deze zending
was Zaterdag jl. in Parijs gezegend door
Kardinaal Feltin in bijzijn o.a. van de
Nederlandse gezant te Parijs; mgr drs
J. van Overbeek, voorzitter van het Ned.
R.K. Huisvestingscomité en mr H. Sark,
als internationaal vertegenwoordiger van
het Landelijk sociaal-charitatief centrum.

Bij de overdracht aan mgr W. Mutsaerts
die namens het Ned. Episcopaat de goede
ren in ontvangst nam, waren van Franse
zijde naast mgr Rodhain o.m. aanwezig
vele prominente figuren der „Secours
catholiques", ow.. mgr Bayer, secretaris
generaal van de internationale Katholieke
Caritas-conferentie en vele afgevaardig
den uit de diocesen. Het Ned. R.K. Huis
vestingscomité was vertegenwoordigd
door o.m. mgr drs J. v. Overbeek; het
Landelijk sociaal charitatief centrum door
de secretaris mr G. J. Dekkers. Voorts
waren aanwezig rector P. Mommersteeg,
directeur van het Bossche diocesaan
sociaal-charitatief centrum en a s Bis
schoppelijk commissaris de zeereerw. heer
Jos van Kampen uit Breda.

Nadat het uitgebreide gezelschap door
't R K Huisvestingscomité aan de Hekel
laan té Den Bosch was ontvangen, werden

de paramenten tentoongesteld in 't kloos
ter der Zusters van de Choorstraat.

De zestien Peugeot-wagens maakten
halt voor 't paleis van mgr W. Mutsaerts,
die de organisatoren van deze geschenk-
Zending op hartelijke wijze ontving. Mgr
Rodhain droeg de royale gift van Katho
liek Frankrijk over aan de Bisschop van
Den Bosch, waarna deze, onder uitdruk
king van zijn gevoelens van diepe dank
baarheid, de zending voor het Ned. Epis
copaat aanvaardde. Het gez'elschap werd
vervolgens aan mgr Mutsaerts voorgesteld,
terwijl een hartelijk onthaal volgde.

De Bisschop nam daarop zowel de fraaie
wagens, voorzien van wapens der diverse
diocesen, dekenaten of parochies, waar--
van deze afkomstig 2ijni als de geëxpo
seerde paramenten in 'ogenschouw en
uitte daarover zijn grote bewondering en
erkentelijkheid. Het Ned. R.K. Huisves
tingscomité met het Landelijk sociaal-
charitatief centrum zullen de organisatie
der verdeling dezer geschenkzending ter
hand nemen.

Het Franse gezelschap maakt heden een
tocht door de rampgebieden en z'al voorts
een bezoek brengen aan Den Haag en
Amsterdam.

Het Utrechts Landbouwgenootschap
heeft gisteren in Utrecht zijn jaarverga
dering gehouden onder presidium van de
voorzitter, mr T. E. graaf Van Lynden van
Sandehburg uit Neerlangbroek. In zijn
openingsrede zeide hij niet te delen in de
onrust, die in sommige landbouwkringen
heerst over de toekomst voor de Neder
landse landbouw. Door de prijsdaling op
de wereldmarkt heerst er een zekere
angst voor een herhaling van de land
bouwcrisis, die in 1930 inzette en drie jaar
heeft geduurd. De voorzitter kon deze
verwachting niet delen. Wel verwachtte
hij na de na-oorlogse opgaande lijn voor
de naaste toekomst enige teruggang, doch
de constellatie van de landbouw is zijns
inziens, nu geheel anders. Door zijn
stands- en technische organisaties is de
boer nu vee] beter in staat zijn na de oor
log verbeterde positie te verdedigen. Bo
vendien heeft de regering volgens de
voorzitter een open oog voor de moeilijk
heden, waarin bepaalde bedrijfstakken
dreigen te geraken. Evenzo is de regering
diligent op het gebied van de werkgele
genheid.

De rijkslandbouwconsulent, ir G. D.
Perk, gaf een beschouwing over de grond
waterstand in de provincie Utrecht De
grondwaterstand, waardoor de groei van
de gewassen wordt bepaald, vertoont in
deze provincie grote en zeer ongewenste
schommelingen. Hij is 's winters te hoog
en 's zomers te laag. In de winter is het
in de weidegebieden, volgens ir Perk,,
treurig gesteld door de hoge stand van het
grondwater. In de zomer kampt men in de
fruitgebieden met het euvel van verdro
ging van de grond.

Na de aanleg van het Amsterdam Rijn
kanaal is de toestand nog verslechterd. De
ongewenste schommelingen kunnen wor
den ondervangen door snellere afvoer in
de winter en door watertoevoer in de
zomer. Een onderzoek hiernaar is gaande.

Op Schouwen-Duiveland staat een strook land grotendeels de polder Ooster-
land, tussen de slechte Rampaartsedijk en de Oude Dijk nog geheel onder
water. Met man en macht is men bezig met het dichten van het gat in de
Rampaartsedijk, dat echter met vele moeilijkheden gepaard gaat. Men heeft
in de haven van Zijne een zanddepot opgespoten, waar men zandzakken vult,
die moeten dienen ter versterking van de dijken. De zandzakken worden per
platte wagen, getrokken door een duck, over de ondergelopen wegen naar de
nunten gebracht, waar zij nodig zijn.

Kamer niet betekenf,ebinddaén hU hieraan
consequenties zou v 't stokman

(KVPp)dLdaun?eno8efeWndkomPde belasting
druk te verminderen en de lerarensala
rissen te verhogen, antwoordde minister
rail nog dat hij ook meende, dat deze
politiek 'zou moeten worden gevolgd,
maar het uitgangspunt was, de ouders in
de gelegenheid te stellen zelf de kosten
te dragen. De loon- en belastingpoli tiek
heeft de sanctie van de Kamer nodig en
overigens valt deze politiek buiten het
kader van deze nota. Bovendien moest
men van zulk een politiek ook weer niet
alle heil verwachten, ook dan zouden er
nog vele ouders zijn, die steun nodig zou
den hebben.

De heer Roosjen (AR) had bij de be
spreking van de re. teloze voorschotten
nog ter sprake gebracht, dat het nu een
maal voorkomt, dat studenten door
„amoureuze perikelen" wat achter raken
in hun studie. Dat moest toch geen re
den zijn om dan dat voorschot in te
trekken. Zó onbekrompen meende de
minister echter niet te kunnen zqn om
de amoureuze perikelen van dc studen
ten door het Rijk te laten betalen.
De heer Van Sleen (P.v.d.A.) had een
pleidooi gehouden voor „studentenloon"
dat hij zou willen stellen op 0 tot 2500
gulden. Die nul vond de minister heel in-

•v ':v*

Het informatiebureau van het Ned. Rode
Kruis heeft de 86e lijst van geborgen en
geïdentificeerde slachtoffers van dc wa
tersnoodramp uitgegeven.

Stoutjesdijk-de Reus, Neeltje, geb. 10-3-
1912 te Nieuwerkerk, laatste adres: Oost
straat 232.

Wiïhelmina, geb. 17-2-1940 te Nieuwer
kerk, laatste adres: Ooststraat 232.

Hendrikse, Cornelis, geb. 25-6-1889 te
Ouwerkerk, laatste adres: no. 169.

Fondse, Pieter Hendrik, geb. 20-5-1899
te Serooskerke, laatste adres: Boerenweg
b 520.

VAAK WORDT met een zekere ge
ringschatting over gemeenteraads
verkiezingen gesproken en geschre
ven. Die voor de Tweede Kamer zijn een
volwaardige volksraadpleging van groot
se politieke allure, maar de gemeente
raad wordt dan gezien als een college
van persoonlijke en kleine groepsbelan
gen, zodat de kiezer zich niet druk be
hoeft te maken, als hij meent, dat zijn
eigen belangen niet in het gedrang zul
len komen.

Misschien is er een tijd geweest, dat
het inderdaad zó was; heel misschien zijn
er in ons land nog enkele kleine gemeen
ten met een gelijkgezinde bevolking,
waar een dergelijke redenering tamelijk
ongevaarlijk zou zijn. Maar we leven
niet meer in het verleden en in verre
weg het overgrote deel der Nederlandse
gemeenten staan ook bij de gemeente
raadsverkiezingen hoge, zeer hoge belan
gen op het spel is daarom de grote op
de levensbeschouwing steunende politiek
automatisch doorgedrongen in de ge
meentebesturen, welke niet langer een
louter administratieve functie hebb-m,
maar ook voor beleidsvraagstukken
worden gesteld. Dit is een ontwikkeVng,
onontkoombaar in onze uitermate ver-
welke men kan betreuren; maar zij
wikkelde maatschappij.

ET BELANG van de gemeente is
bovenal dat zü is het huis, waarin
wij wonen; waarin wij (onder nor
male omstandigheden) werden geboren,
opgroeien, werken en zullen sterven. Zij
is ook de kleine cultuurgemeenschap,
met de intieme banden, sterker dan die
met de grote, wijde staatsgemeenschap,
welke, als de juiste verhoudingen worden
bewaard, haar levenskrachten uit die
kleine maatschappijen put. In dit gehele
verband is het derhalve van het hoog
ste gewicht, dat de gemeenten worden
bestuurd volgens de enig juiste, de
Christelijke richtlijnen. En dat, waar niet
de christenen de meerderheid in het be
stuur der gemeenten uitmaken, zij toch
zo sterk mogelijk zijn om hun invloed
ten goede uit te oefenen.

Een tweede gegeven van belang is, dat,
aangezien ook de gemeenteraadsverkie
zingen volgens het stelsel van de een
voudige evenredige vertegenwoordiging
worden gehouden, gekozen wordt op de
lijsten van de partijen, welke candidaten
hebben ingediend. Het zou al te dwaas
zijn te beweren, dat op die lijsten de Per
sonen geen of nauwelijks een rol spelen.
Veeleer doen zij dit wel, veel meer zelfs
dan bij de kamerverkiezingen, juist om
dat in dit veel kleinere milieu de mensen
elkaar beter kennen en rechtstreekser
kunnen beoordelen; omdat de stad- of
dorpsgenoten er gemakkelijker toe zul
len komen, indien zij tenminste voldoen
de belangstelling voor het politieke leven
hebben, een gemeenteraadszitting bij te
wonen dan naar Den Haag te reizen om
daar hun afgevaardigde te horen spre
ken.

Maar de personen staan op de lijst van
de partij waarbij zij zijn aangesloten.
Men kan hun door voorkeurstemmen een
zekerder kans geven, doch ook. indien
men dit doet, stemt men op de gehele
lijst van de uitverkoren partij. Daardoor
hebben ook de gemeenteraadsverkiezin
gen, veel sterker dan in het verleden,
een politiek-richtinggevend karakter ge
kregen; al zouden we allerminst durven
beweren, dat deze plaatselijke verkiezin
gen de nationale en internationale be
tekenis van kamerverkiezingen hebben.
Ze warden niet op nationaal, maar op

In de middaguren heeft men Kruiningen
bezocht. Tijdens het oponthoud in deze
overstroomde gemeente heeft een dame
uit Californië, die in Amerika duizend
kilogram kleren had ingezameld, deze
kleren symbolisch overgedragen aan
mevr. Polderman, echtgenote van de
waarnemend burgemeester. Voorts wer
den nog mededelingen gedaan over het
dijkherstel. Men verwacht dat half Juni
de gaten in de zeedijk bij Kruiningen ge
dicht zullen zijn.

in de

nabijheid.

Deze noemde de conclu-

(Van onze correspondent).

Op 5 Mei j.l. is in Deventer aanbesteed
het slopen van de oude en het bouwen
van een nieuwe schouwburg. De kosten
daarvan waren begroot op 768.700, ter
wijl de laagste inschrijving 739.250 be
droeg en de hoogste 891.000. De gunning
van het werk werd echter aangehouden,
omdat het vermoeden rees, dat de inschrij
vers, althans een aantal van hen, zich
zouden hebben schuldig gemaakt aan on
geoorloofde „opzet" op de inschrijvings
sommen. Hiernaar wordt thans door de
Deventer recherche in samenwerking met
de officier van Justitie te Zutphen een
onderzoek ingesteld.

Ofschoon dit onderzoek nog niet is be
ëindigd, is thans na een vergadering van
belanghebbenden ten stadhuize, de bouw
°pgedragen aan de op drie na laagste in
schrijf ster bij de aanbesteding, de N.V.
Intern. Béton Compagnie v.h. fa. Van
Hecsewijk, te Best. Echter voor een be
drag van 690.000, dat is 72.000 lager
dan waarvoor was ingeschreven.

Het politie-onderzoek naar de vermeen
de opzetten gaat inmiddels door.

(Van onze colrespondent)

Aan de Bredaseweg te Oosterhout is
niet medewerking van het gemeentebe
stuur een kampeercentrum ingericht, dat
binnen afzienbare tijd ook voor de gehele
provincie van betekenis zal blijken te
zijn. Het centrum kreeg de naam „Katjes
kelder" en zal Vrijdag a.s. officieel door
burgemeester F. van Oers van Oosterhout
worden geopend.

De N.V. NederlandschAmcrikaansche
Stoomvaart M(j „Holland-Amerika Lijn"
deelt mede, dat z(j de inschrijving op de
reeds aangekondigde emissie van 20
millioen aandelen aan toonder, welke des
gewenst op naam kunnen worden gesteld,
openstelt op Vrjjdag 5 Juni a.s. bq de
kantoren van de Rotterdamsche Bank, de
heren R. Mees Zoonen en de Amster-
damschc Bank Dc nieuwe aandelen, in
stukken van 200 en coupures van 5 stuk
ken a 200, delen voor de helft in de
resultaten over 1953 cn ten volle over die
van volgende boekjaren.

Inschrijving staat uitsluitend operi voor
houders van aandelen H.A.L en wel zo,
dat bezit van 400 oude aandelen recht
geeft op toewijzing van een nieuw aan
deel a 200. De koers van uitgifte be
draagt 100 pet. De notering te Amsterdam
en Rotterdam en de dooreenleverbaarheid
met reeds genoteerde aandelen worden
aangevraagd. De storting op de toegewezen
aandelen moet geschieden op 1 .lui", a.s.

In het prospectus wordt verklaard, dat
de gang van zaken na de oorlog alleszins
bevredigend te noemen is. Ook de eerste
vier maanden van 1953 bleven gunstig,
terwijl men het a.s. zomerseizoen voor het

nasss-'crsbedriif met vertrouwen tegemoet
ziet. De iiidens de oorlog verloren gegane
fornave werd ruimschoot ver<-an»en. zo
dat o'er 1 Januari ipsa RR4 ano bruto
„ooister reso 3«n 590 deadweight tons
„oheeosru'mte te- WMVWm» was
leWm met rem 90" ion hl" ree P" 9R(1 006
d w uer 1 Camiari "140 O" lündioneten
,„oi-den 'uitgebreid Hei aaotal bedden op
nessaemrssehonen io 'echier (bans niet on
belangrijk kleiner dan in 1940

Onderhandelingen worden thans gevoerd
met de Nederlandse regering, ten einde te
geraken tot de bouw van een groot maH-
cofiïri, tvpp NlP'MV- A *>lct on ppu

vch'to, rial vo'1®

van #1#* bO"«T^ost*»n on "nnnftn+fliii
kom* te riistpn TnfH^ri. ffelïfk mon ver
trouwt. de nnderband°nn£ren tot een eoed
einde worden pebraebt. kan bet restant
van de bouwsom uït eigen middelen wor
den gefinancierd uit hiervoor ter riide ge
ratte bedragen, als b.v. de inschrijving
Grootboek wegens het verloren gaan van

ten, mag men veilig aannemen, dat het ka
pitaal, dat de H.A.L. z«lf in het grote mail
schip zal investeren, zeer behoorlek ren
dabel zal kunnen worden gemaakt. Anders
zou het H.A.L.-bestuur stellig niet tot de
bouw overgaan.

Omtrent de bouwkosten van het nieuwe
grote mailschip is noë niets naders bekend
geworden, doch zij zouden wel eens in de
buurt van f 85 millioen kunnen liggen.
Naast het deel van de bouwkosten, dat het
rijk moet opbrengen, zal de H.A.L. zelf het
restant uit eigen middelen financieren. Zij
heeft hiervoor op zij éeleëd: a. de inschrij
ving Grootboek voor de verloren gegane
Statendam, welke f 12-500.000 groot is; b.
het s s. „Statendam", de opbrengst van de opbrengst van de pochte Volendam
het naar het buitenland verkochte ss. e" c* „enkele andere belangrijke posten

volendam" en nog enkele andere belang- j aldus de woorden vanhet prospectus.
„Volendam aange- Daarmede js dan de financiering van het

rqke posten, zodat van I mailsehin .„„e xrieuW Amsterrlar

kerd.

nge- "icuc 15 Uctll 1-"- *viui5 vein Htt

kondigd"e "emissie geen »eld ,v»or dit doe, j mailschip type Nieuw Amsterdam verze-

Het andere gedeelte van het bouwpro
gramma voor de komende vijf jaar omvat:
1- een klein mailschip ter vervanging van
de Veendam; 2. een nieuw vrachtschip voor
de vaart op de W. kust der V.s. en Canada;
3 het bouwen van enkele schepen van wat
kleinere afmetingen dan de tegenwoordige
vrachtschepen. Dit gehele tweede gedeelte

van het bouwprogramma betreft uitslui
tend de vervanging van oudere schepen.
Om welke bedragen het gaat wordt niet
gezegd, doch verklaard wordt, dat de fi
nanciering uit de beschikbare middelen
benevens de f 20 milli°pn van de emissie
zal geschieden. Hieruit is het bedrag, dat
ue financiering van het tweede gedeelte

van het bouwprogramma zal eisen af te

leiden.

Op de balans per uit. 1952 komen kas,
bank en giro met f 10 millioen voor. An
derzijds waren er f 88 millioen diverse
schulden, waartegenover f 21 millioen di
verse vorderingen stonden. pe;- saldo res
teerden er f 40 millioen beschikbare mid-
delen. Hierbij (iornen f 20 milüoen uit de
emissie en zeg f 10 millioen uit de exploi
tatie van het verstreken deel van het lo
pende jaar. Dit zou een totaal van f 70
millioen geven. Hiervan gaan af de op-
brengst van de Volendam, begrepen in de
kasmiddelen en enkele andere posten, la
ten wij aannemen f 5 millioen tesamen.
In totaal komt men zodoende tot f 65 mil
lioen, welke met het tweede deel van het
bouwprogramma zün 8em°eid.

Men zal zich allicht afvragen, is het wel
nodig, dat nu direct het gehele bedrag dat
met het bouwprogram van vijf jaar ge
moeid is op tafel klaar ligt. jn de
loop van die vijf jaar zullen er uit de ex
ploitatiewinsten toch nog constant midde
len uit afschrijvingen en reserveringen be
schikbaar komen en deze kunnen dan toch
worden aangewend tot betaling van de
bouwsommen.

Uit de politiek, welke de H.A.L.-direc-
tie voert, moet men de conclusie trekken,
dat zjj niets aan het toeval wil overlaten.
Zij wil niet tot de uitvoering van haar
vijfjarig bouwprogram overgaan en sche
pen bestellen, tenzü zij de middelen in
contanten beschikbaar heeft. Indien de
winsten op zeker moment door hetzü een

rijke posten

kondigde enr.

behoeft te worden aangewend

Dit neemt niet weg, dat geleidelijk
voortgegaan moet worden met v®r"«|*
ging der oudere schepen. Het bouw
programma, dat hierop betrekking heeft,
hoopt men met de beschikbare middelen
benevens de gelden uit de ondeJ.kfvbga
emissie te kunnen voltooien, zodat het
plan bestaat t.z.t. aandeelhouders voor
te stellen een eventueel dividend over
1953 in contanten te betalen.

Blijkens het prospectus van de Holland

Amerika Lijn inzake de emissie van f 20
millioen gewone aandelen a pari wil de
maatschappij met genoemd bedrag de fi
nanciering van haar bouwprogram voor de
komende vijf jaren rond maken. Dit bouw
program valt uiteen in twee gedeelten. Het
ene gedeelte omvat de bouw van een groot
mailschip van het type Nieuw Amsterdam
(36.000 ton). De financiering van dit schip
valt in twee parten uiteen. Over deze fi
nanciering worden reeds sedert geruime
tijd wij menen ongeveer een jaar ^be
sprekingen met de regering gevoerd. Vol
gens het prospectus zal de bouw echter
moeten geschieden „op een dusdanige wij
ze, dat niet ten volle het risico van de
bouwkosten op onze vennootschap komt te
rusten". In het jaarverslag 1952 werd ver
klaard: „Wij hebben goede hoop, dat het
ons zal lukken, onze plannen te verwezen
lijken, zonder de H.A.L. met een naar ver
houding onverantwoord grote investering
te belasten, iets waartoe wij niet bereid
zijn". Iets naders over de wijze van de bij
drage van het rijk wordt in het prospectus
niet medegedeeld. Dit kan ook niet, daar
de onderhandelingen nog niet geëindigd
zijn.

Men mag aannemen, dat de steun van de
regering er ongeveer op neer zal komen,
dat de onrendabele top van de bouwkosten
door de regering, of door een door haar
aan te wijzen instantie, zal worden gefi
nancierd. Zou achteraf blijken, dat de top
welke thans verondersteld wordt onren
dabel te zijn, toch rendabel is, dan zal dit
eventuele voordeel uiteraard aan de rege
ring toevallen. Daar het bestuur van de
H.A.L. zich niet in een avontuur zal stor-

achteruitgang van de conjunctuur, hetzij
het verloren gaan van een schip of meer
dere schepen zouden dalen, zouden moei
lijkheden kunnen ontstaan cn dit wii men
beslist niet. Men zal zich wellicht her
inneren, dat ook Van Ommeren met haar
jongste emissie in December 1951 een
zelfde standpunt innam. De crisisjaren
van de periode van voor de oorlog is men
in Rotterdam nog niet vergeten.

Een vraag, die ongetwijfeld bij het lezen
van het prospectus zal opkomen is: waar
om kan de H.A.L. haar vervangingspro
gram niet uit eigen middelen, uit de af
schrijvingen en reserveringen financie
ren? Zij heeft toch hoge winsten behaald.
In de periode 1940 t.m. 1952 bedroeg de
totale winst na reserveringen voor belas
ting ƒ201.407.000. Hiervan werd 78,5 pet in
het bedrijf gehouden, t.w. 52.605.000 door
afschrijvingen en 105.050.000 door reser
veringen. Men ziet dat de uitkeringspoli-
tiek zeer conservatief is geweest Dit
klemt te meer, omdat de vennootschap
fiscaal gebruik heeft gemaakt van de faci
liteit der zg. „vervroegde afschrijvingen"
Hierdoor wordt de betaling van belastin
gen naar de toekomst verschoven. De
H.A.L. heeft echter gereserveerd voor be
lastingen alsof van deze fiscale faciliteit
geen gebruik was gemaakt. De belastingen
in de commerciële balans, gepubliceerd in
het jaarverslag, werden gereserveerd
over de winst na aftrek van de toegestane
regelmatige afschrijvingen. De op deze
wijze ontstane reservepot voor toekom
stige belastingen bevindt zich onder de
balanspost „diverse schulden" ad 50,3
millioen.

De H.A.L. had eind 1947 een kapitaal
van 28.113.000. Door uitkeringen van
stock-dividenden is dit geleidelijk geste
gen tot 39.369.700, terwijl het kort ge
leden tot ƒ40 millioen is afgerond door
onderhandse plaatsing van aandelen. De
winstcapaciteit was zeer hoog. Er werd.
zoals gezien werd, zeer veel gereserveerd.
Toch is er nu nog voor het tweede ge
deelte van het bouwprogram, dat geheel
een vervangingsprogram is, 20 millioen
kapitaal nodig. De oorzaak is gelegen in
het feit, dat de H.A.L. 2'ijn vloot behoor
lijk heeft uitgebreid vergeleken met voor
de oorlog. Per 1 Januari 1953 beschikte
zij over 334.800 bruto reg. ton, resp. 360.529
deadweight ton tegen resp. 297.190 bruto
reg. ton en 280.906 deadweight ton per
1 Januari 1940. Daar komt dan nog bij het
nieuwe mailschip.

Hoe is de uitbreiding van de vloot te
verklaren? Zij is niet toe te schrijven aan
een ongezonde expansiezucht. Te goed is
een bestuur ais dat van de H.A.L. zich be
wust van de risico's, welke het scheep
vaartbedrijf nn eenmaal van nature in
zich hond) De H.A.L. was echter voor de
oorlog ir positie achteruit gegaan door
de crisis. Het kwam er na de oorlog op
aan de afbraak van het verleden te her
stellen. Voor verschillende lijnen heeft
men meer tonnage nodig dan voor de
oorlog.

De H.A.L. was in de beroerde tijd uit de
JavaNew York Lijn gegaan. Zij had het
recht er in terug te keren. Voor de oorlog
besloot zij zulks te doen. Na de oorlog
moest hiervoor tonnage beschikbaar
komen. Voorts werd besloten Hamburg
weer aan te doen. Door de snelle opkomst
van Texas moesten er meer vaarten in de

De gift van ruim een millioen gulden
die Nieuw-Zeeland ten behoeve van de
slachtoffers van de watersnood heeft ge
schonken en die speciaal is bestemd voor
de provincie Zeeland, zal gebruikt wor
den als aanvulling van het bedrag, dat
krachtens de Rampschadewet zal worden
uitgekeerd voor het herstel van de boer
derijen. Dit vertelde de Nieuw-Zeelandse
minister van Arbeid, Mijnbouw en Immi
gratie, de heer W. Sullivan, die gisteren
met zijn collega, de minister van Land- en
Bosbouw, de heer Corbett, een bezoek
heeft gebracht aan Noord-Beveland en
Kruiningen.

Minister Sullivan zeide, dat hij met zijn
collega naar Europa was gekomen om de
kroningsfeesten in Engeland bij te wonen
maar hij maakte van de gelegenheid
gaarne gebruik om ook de rampgebieden
in Nederland te bezoeken. Speciaal inte
resseert hij zich voor de emigratiepro
blemen, in het bijzonder met betrekking
tot de ramp.

Te Goes heeft ir Krijger van de dienst
landbouwherstel, die zich onder het ge
zelschap van minister Sullivan bevond,
een en ander medegedeeld over de toe
stand in Kruiningen. Hij vertelde o.m.,
dat bij de Kruininger polder 45 ha. grond

is weggespoeld en in een kreek is ver-i

anderd Waarschijnlijk zullen niet allegemeentelijk niveau «^gevochten, heel
kreken worden gedicht, aldus ir Krijger. verschillende vraagstukken kome aa

de orde; en ten slotte, we schreven het
reeds, spelen persoonlijke kwaliteiten
een speciale rol.

VAN DE VELE KWESTIES, welke in
de gemeenteraden worden behan
deld, willen wij er enkele opsommen,
zonder daarmede te beweren, dat deze
lijst volledig is. De gemeente neemt be
langrijke beslissingen inzake de woning
bouw (huizen voor grote gezinnen); de
nog steeds niet bestaande gelijkstelling
van het bijzonder kleuteronderwijs; de
geestelijke volksgezondheid; de zieken
huizen; de zorg voor sociaal zwakke ge
zinnen en ouden van dagen; de recreatie
oorden, sportvelden en zwembaden. En
dan is er het grote en zwaarwichtige
probleem van de subsidies; o.m. voor ge
zinszorg en gezinshulp, voor de kruis
verenigingen, voor de katholieke bouw
verenigingen, voor de jeugdorganisaties
enz. enz.

Wij hebben slechts een greep gedaan
uit die zaken, waarin de levensbeschou
wing van de hoogste betekenis is. Maar
dan is het ook de pliaht van de katho
lieken, van alle katholieken om die per
sonen voor de gemeenteraad te kiezen,
van wie zjj met zekerheid weten, dat zij
de betekenis van de katholieke levens
beschouwing voor deze kwesties ten
volle beseffen; dat zij tevens bereid zijn
hun overtuiging ten volle in de raad uit
te dragen.

Echter, het is niet voldoende, dat men
op een katholiek stemt. Het is nu een
maal een feit, dat de regeermacht ook
op het aantal berust. Een aantal los van
elkaar staande personen, hoe bekwaam
overigens ook, oefenen, als zij in een
vertegenwoordigend lichaam geen abso
lute meerderheid, we zouden willen zeg
gen geen grote meerderheid bezitten,
weinig of geen invloed uit. Alleen als zij
hecht aaneengesloten, dus in partijver-
verband, kunnen optreden, beschikken zij
over een maximum aan invloed, in vele
gevallen zelfs, als zjj tegenover hun te
genstanders verre in de minderheid zijn.
De ervaring na de jongste kamerverkie
zing heeft afdoende bewezen, dat dertig
plus twee aan regeermacht geen twee
en dertig, maar slechts dertig is.

WILLEN DE KATHOLIEKEN, ter
verdediging van hun grote en hei
lige beginselen in het openbare
leven en we moeten eraan toevoegen:
zelfs in het particuliere leven
een macht zijn, welke invloed kan
uitoefenen en leiding geven, dan is
het, om de woorden van onze beminde
Kardinaal De Jong aan te halen „nood
zakelijk en onmisbaar", dat zij hun poli
tieke eenheid bewaren en, waar deze
verbroken is, herstellen.

Wie weet, hoeveel inspanning en smart
het de Kardinaal heeft gekost om Zijn
woord over geheel Nederland te doen
weerklinken, moet daaruit wel de ge
volgtrekking maken, dat het Hoogste
Kerkelijke Gezag de politieke eenheid
van de katholieken, derhalve ook aan de
stembus van 27 Mei a.s., als een katho
lieke plicht beschouwt. De liefdevolle
gehoorzaamheid aan de Bisschoppen is
in het verleden steeds een hooggewaar
deerde eretitel van de Nederlandse ka
tholieken geweest. Daarop hebben ook
de H. Vader zelf en de aartsbisschop
coadjutor mgr Alfrink een beroep ge
daan om de politieke eenheid als een
onschatbaar goed te handhaven.

De K.V.P. heeft tot taak er voor te
zorgen, dat haar huis bewoonbaar is voor
allen, in de eenheid van het bindende
element van onze katholieke beginselen.
Maar evenzeer heeft elke katholieke kie
zer de plicht, de voor hem wellicht harde
en moeilijke plicht, de politieke eenheid
te bewaren en te verdedigen.

Mogen de niet mis te verstane woorden
van Paus, Kardinalen en Bisschoppen
alle katholieken hun taak doen begrijpen.
Men heeft ditmaal zelfs de verontschul-

Golf van Mexico worden ingelegd. In
1939 was er één maal per maand een
dienst, nu wekelijks. Ook op andere lijnen
moest de frequentie der afvaarten worden
opgevoerd. Zo gaat men thans twee maal
per maand naar CubaMexico tegen een
maal voor de oorlog. Vlak voor de oorlog
werd de Red Star Line-dienst van Ant
werpen naar Noord-Amerika overgeno
men, waarvoor toen nog slechts twee
schepen beschikbaar waren. Thans doet
men van Rotterdam uit Antwerpen weke
lijks aan. Al deze uitbreidingen van de
frequentie der diensten eisen meer
scheepsruimte. En hier kan men niet bui
ten. Indien er nu eenmaal ladingaanbod
is, dan moet een lijndienst zorgen dat er
schepen zijn. Doet men dit niet, dan
nemen concurrenten haar plaats in.

Is het noodzakelijk dat er een nieuw
mailschip van 't type Nieuw Amsterdam
komt? Op het ogenblik is er van dit type
slechts één schip. Wanneer over vijf jaar
het nieuw nog te bestellen mailschip ge
reed zal zjjn, zal de Nieuw Amsterdam
20 jaar oud zijn. De Nieuw Amsterdam
kan dan nog enkele jaren mee. Maar het
wordt dringend nodig geacht thans tot
de bouw over te gaan. Is er niet tijdig
een nieuw schip, dan zou zulks beteke
nen dat de H.A.L. haar positie in het
passagiersvervoer, vooral in liet eerste
klas vervoer niet zou kunnen handhaven.

Hoe staat het met de rentabiliteit van
een dergelijk groot schip? Hierboven
merkten wij reeds op, dat het bestuur
niet tot de bouw zou overgaan als het
niet van mening zou zijn, dat het door
de H.A.L. er in te steken kapitaal be
hoorlijk rendabel zal zijn. Tot dusverre
heeft het passagiersvervoer op Noord-
Amerika zeer behoorlijke resultaten op
geleverd. Dit kan men afleiden uit de
gunstige resultaten, welke de Cunard
Line heeft behaald. Men kan gpnist aan
nemen, dat de Nieuw Amsterdam van
de H.A.L. in de jaren na de oorlog een
zeer behoorlijke bijdrage tot de winst van
de H.A.L. heeft geleverd.

Over het jaar 1952 was de bruto winst
ad 54,34 (35,2) millioen uitzonderlijk
gunstig. Buitengewone baten als vrijge
komen reserves, naar wij aannemen uit
belastingen, nagekomen vergoedingen
oorlogsschade en winst op de ver
kochte Volendam waren hiervan de oor
zaak. De normale exploitatiewinst was
ongeveer gelijk aan die van 1951, welke
34.169.000 beliep. Op het uitzonderlijk
hoge winstcijfer van 1952 kan dan ook
ook voor 1953 niet worden gerekend. Dc
extra baten van 1952 komen niet terug.

Het dividend voor 1953 hangt volkomen
in de lucht. Er wordt slechts verklaard,
dat een „eventueel dividend" over
1953 in contanten zal worden betaald.
De periode van stockdividenden is dus
van de baan, hetgeen ongetwijfeld door
aandeelhouders zal worden toegejuicht,
daar een bron van koersdruk hiermede
verdwenen is. Over 1952 werd 12% pet.
betaald, waarvan 10 pet. in aandelen en
2% pet, in contanten ter betaling van
de Ink. Belasting. Houvast voor hetgeen
men voor 1953 mag verwachten heeft
men hieraan niet. Afwachten is de bood
schap. Van belang is echter wel voor aan
deelhouders te weten, dat bq handhaving
van de Wet op de Dividendbeperking
een uitkering van 12% pet. op grond

M

van het fiscale zuivere vermogen zou diging niet, dat het Kerkelijk Gezag zou
1 he'

zijn toegestaan.

hebben gezwegen.