De Gasperi kan
meerderheid
Democratische coalitie maakt
nog kans op „verkiezingspremi e
regeren met
van zetels
Gunstige perspectieven voor
Hollandia-Kattenburg
Mademoiselle Laurence gaf beste
definitie over Nederland
Van de Boekentafel
Het grote A.B.C.encyclopedie
voor de jeugd
Prins Bernhard sprak voor Mij
voor Nijverheid en Handel
DE HOF VAN OLIJVEN
Amerika s olievoorziening
Ned. Volkstoneel speelde Bernanos'
Dialogues des Carmélites
Vr
Belangri jke stille reserves in de deelnemingen
A.K.U. geeft certificaten
uit in New York
Tweeduizend onderwerpen leerzaam en
interessant behandekl
Handel een bestaansvoorwaarde voor Nederland
Waardige vertoning
DONDERDAG 11 JUNI 1953
PAGINA R
DOOD GEBLEVEN TIJDENS
VOETBALWEDSTRIJD
MI LEIOENEN CHINEZEN
LIJDEN HONGER
ATLETIEKWEDSTRIJDEN
IN HILVERSUM
Reden tot bezorgdheid
LUCIFERACTIE VOOR NED.
RODE KRUIS
ONROERENDE GOEDEREN
IN HET BUITENLAND
Betalingen voor onderhoud,
reparatie, belasting e.d.
Beloning: met vader
(80 jaar) een week
vacantie in
Den Haag
HEIDE-MAATSCHAPPIJ GAAT
UITBREIDEN
HOGERE NOTERINGEN OP
CACAOMARKT
BINNENLANDS DUITS
RIJNVERKEER
Begrensd aandeel voor
buitenlandse schepen
W'
BEDEVAART NAAR
ADELBERTSAKKER
Filmtekst bleek toneel
Taak en functie van de
handel
VERLENGING INTERNAT.
TARWE-OVEREENKOMST
Niet-deelneming van Engeland
voor ons niet van direct belang
ZUID NEDERLANDSCHE
HYPOTHEEKBANK
ROME, Woensdagavond.
(Telefonisch van onze correspondent)
Rome heeft sedert de val van Mussolini niet meer zulk een nerveuze
spanning gekend als in de korte periode, die volgde op de definitieve
sluiting van de stemlokalen, Maandagmiddag 2 uur. Zoals gemeld, werden
eerst de stemmen voor de Senaat geteld, daarna pas die voor de Kamer van
afgevaardigden.
Deze verkiezingen droegen een uiterst onzeker karakter. Elke verge
lijking met 1948 gaat mank. Toen ging het om het betrekkelijke eenvoudige
alternatief: Rome of Moskou, democralia cristiana of communistische
partij kortom: De Gasperi of Togliatti. Maar ditmaal, op 7 Juni 1953,
ging de keuze tussen de centrale middenpartijen, die christelijk en demo
cratisch zijn in haar politiek en de beide opposities, de uiterst-linkse, de
communisten, en de uiterst-rechtse, de vreemde combinatie van monar
chisten en neo-fascisten.
stemlokalen over het gehele land deed'
gevoelen, is allerminst weggenomen. Of
de regering verstandig heeft gedaan om
met 'bet publiceren van de resultaten zo
lang te wachten, moet ernstig worden be
twijfeld.
We hebben uiteengezet, waarom de cen
trumcombinatie met andere woorden:
de regeringscoalitie die zich bedreigd
zag door deze tweevoudige oppositie, een
wijziging in de kieswet doordreef. Men
wenste een zogenaamde „Franse situatie''
te voorkomen, een situatie dus waarin
geen enkele partij-coalitie op een mini
mum van stabiliteit zou kunnen rekenen.
Deze wet bepaalde, dat die partij of groep
van partijen, die 50 pet van alle stem
men plus 1 stem op zich zou verenigen,
een zodanige meerderheidspremie zou
verkrijgen, dat zij in de Kamer (voor de
Senaat gold deze wet niet!) 380 van de
590 zetels zou verwerven.
In dit verband moeten we vermelden,
dat de algemene verwachting zodanig was,
dat men de kansen op een meerderheid
in de Senaat onwaarschijnlijk achtte voor
de regeringspartijen; voor de Kamer
daarentegen rekende men er min of meer
op. Het is karakteristiek voor deze ver
kiezingen, die gekenmerkt zijn door een
vrijwel absolute onberekenbaarheid, dat
zelfs de uitslagen, nu zij eindelijk bekend
zijn geworden, in alle opzichten een ver
rassing hebben gebracht.
De situatie valt, voorzover zij op het
ogenblik is te bezien, in het kort als volgt
samen te vatten: de regeringscoalitie heeft
de meerderheid van 50 pet der stemmen
plus 1 voor de Kamer niet behaald. Het
verschil bedroeg slechts 57.000 stemmen.
De wet schrijft voor, dat ingeval geen
enkele partij de voorgeschreven meerder
heid behaalt, de zetels gewoon propor
tioneel zullen worden verdeeld. Du» zien
we thans de merkwaardige en door nie
mand verwachte situatie, dat de rege
ringscoalitie niet de meerderheid van
stemmen heeft behaald, maar wel de
meerderheid van het aantal zetels heeft
verworven. De democratische partijen
zullen 303 van de 590 kamerzetels bezet
ten, waarvan de christen-democraten er
261 verkrijgen. Dit betekent dus een ab
solute meerderheid.
Wat de parlementaire stabiliteit be
treft, waarvoor men tengevolge van het
bestaan van twee oppositiegroepen zozeer
vreesde, kan gezegd worden, dat de uit
slagen zonder meer gunstig zijn. Maar
dit geldt geenszins voor de psychologi
sche toestand, waarin het land zich op
dit moment bevindt
Meer dan 'n millioen
ongeldige stemmen
De regering heeft gistermiddag bekend
gemaakt, dat de communisten die op
grond van de wet in ieder stembureau
zitting hadden van hun partijbestuur
de categorische opdracht hadden gekre-
(Van onze correspondent).
Tijdens een gisteravond op het sport
park Zuid te Bussuim gespeelde voetbal
wedstrijd tussen twee bedrijfselftallen is
de 21-jarige H. K. uit de Langstraat al
daar plotseling voorover gevallen en ter
Plaatse overleden. De wedstrijd werd on
middellijk gestaakt.
Volgens het officiële Pekimgse bl-ad
„Jean Minjii Pao" lijden tientallen mil-
lioenen Chinezen honger als gevolg van
mislukking van de oogst door droogte en
vorst.
De hongersnood teistert om. de rijke
Productiegebieden en in het bijzonder de
centraal-oostelijke provincies ten Noor
den van de Janigtse.
Zondag aanstaande worden te Hilver
sum sportwedstrijden ten bate van het
sanatorium Zonnestraal gehouden. Enige
bekende cracks zullen aan deze wed
strijdend deelnemen, onder wie Fanny
Blankers Koen, Gré de Jong en Puck
Brouwer. Voorts vermeldt het program-
hia een voetbalwedstrijd tussen 't Gooi
en N.E.C. en motorraces. De hoofdscho
tel wordt echter gevormd door het ath-
letiekprogramma, dat zeer uitgebreid is.
gen om een zo groot mogelijk aantal
stemmen, uitgebracht op de regerings
coalitie, ongeldig te doen verklaren. Wel
nu, van de ruim 28.300 000 uitgebrachte
stemmen zijn er niet minder dan 1.300.000
ofwel ongeldig ofwel „betwistbaar" ver
klaard.
Dit betekent, dat elk van deze stem
biljetten door de hoogste autoriteit van
de Italiaanse magistratuur zal moeten
worden beoordeeld. Een vertraging dus
van de publicatie der officiële verkie
zingsuitslagen, die geheel overeenstemt
met de obstructie-politiek der commu
nisten. Maar dit betekent tevens, dat het
zeer wel mogelijk is dat om niet te
zeggen: vrijwel zeker! dat er zich on
der deze honderdduizenden stembiljetten
wel minstens 57.000 bevinden, die wel
geldig blijken te zijn. En dat deze alle
anti-communist zijn, is duidelijk.
In dit geval zou de regeringscoalitie
toch nog recht hebben op de meerder
heidspremie zoals die wettelijk is vast
gesteld. En hoe de communisten zich te
gen een dergelijke uitspraak zullen ver
zetten, is in de afgelopen spannende en
icritieke dagen volkomen duidelijk ge
maakt door hun pers. Daarom is de si
tuatie van het ogenblik in Italië verre
van geruststellend.
De spanning duurt voort en de nervo
siteit, die zich sinds de sluiting van de
Tot slot enkele vergelijkende gegevens.
Zij zijn gebaseerd op de voorlopige en
nog niet officiële resultaten, die behaald
werden door de voornaamste politieke
partijen en geven tussen haakjes aan de
overeenkomende cijfers van de laatste
parlementsverkiezingen, namelijk d'ie van
April 1948.
Kamer: christen-democraten 10.859.544
(12.751-841'); met hen verbonden democra
tische partijen 2.627,484 (2.697.925); linkse
oppositie 9.562.860 8.025-990); rechtse op
positie 3-437.056 (1.255.395)-
Dat uit deze cijfers een belangrijke
groei van de rechtse (dat wil zeggen:
vooral fascistische) partijen blijkt, is op
zichzelf reeds hoogst verontrustend. Maar
dat het communistische blok in Italië in
de laatste vijf jaren, waarin zo bijzonder
veel is gedaan tot verbetering van de
sociale en economische toestand, een dus
danige winst kon boeken, die neerkomt
op een anderhalf millioen stemmen, is
zonder meer alarmerend.
Een woordvoerder van de regering
heef-t gistermiddag gezegd; „Er wacht
ons thans een zeer zware taak". Hij ver
tolkte zonder twijfel de gedachte van
allen, die gedurende deze laatste dagen
de dramatische spanning hebben m-eege-
voeld. Want dat de winst van de rechtse
oppositie uiteindelijk winst voor de com
munisten betekent, daaraan kan geen
twijfe-l meer bestaan.
Dat ook de Nederlandse industrie over
tuigd is van de grote waarde, die een
organisatie als het Nederlandse Rode
Kruis voor ons land bezit, blijkt wel zeer
duidelijk uit de verkoopactie, die ten be
hoeve van deze instelling tot stand is
gekomen.
Door deze nauwgezet voorbereide cam
pagne hoopt men, zonder veel extra offers
van het reeds veel om steun gevraagde
Nederlandse publiek te vergen, de huis
vrouw er toe te bewegen lucifers, met het
merk van het Nederlandse Rode Kruis te
kopen. De prijs van dit artikel is niet ver
hoogd, het publiek betaalt dus niets meer,
doch 10 pet van de publiekprijs wordt af
gestaan aan het Nederlandse Rode Kruis.
De Ned. Bank heeft aan ingezetenen een
algemene vergunning verleend om uit de
huren of pachten van hun in het buiten
land gelegen onroerende goederen aldaar
betalingen te (doen) verrichten terzake van
a) normale onderhouds- en exploitatie
kosten, b) noodzakelijke reparaties, c) be
lastingen en andere dergelijke op het on
roerende goed drukkende lasten, d) rente
en aflossingen op hypotheken, rustende op
het onroerend goed.
Belanghebbenden zijn overigens echter
verplicht, de netto opbrengst van het on
roerende goed tenminste éénmaal per jaar
te innen overeenkomstig de daarvoor gel
dende deviezenvoorschriften.
Deze vergunning is, behoudens intrek
king, voor onbepaalde tijd geldig.
In de vergadering van aandeelhouders
der N.V- Hollandia Kattenburg te Amster
dam, waarin de jaarstukken goedgekeurd
werden, heeft de heer H. Kattenburg
medegedeeld, dat het bedrijf zich na een
slecht boekjaar 1950/51 heeft hersteld en
is geconsolideerd, en dat het komende
boekjaar zich gunstig laat aanzien, het
geen van veel andere confectiebedrijven
geenszins kan worden beweerd- In 1951/52.
zeide hij, heeft de confectie-industrie zeer
veel geld verloren.
In het Ilollandia-bcdrjjf wordt met
winst gewerkt en dat is, mede met het
oog op de gunstige vooruitzichten, do
reden waarom ondanks de slechte eerste
helft van het boekjaar 1951/52, alsnog een
dividend van 3 pet over dat jaar verant
woord lijkt, zo zeide de heer Kattenburg.
De omzet in de export, vervolgde hij, is
tengevolge van verhoogde invoerrechten
en contingenteringen teruggelopen.
Op het ogenblik is de situatie in de
hercnconfectie in het algemeen gunstiger
dan die over 1952. Japonnen, mantels en
regenkleding vinde.. daarentegen geen
gunstig onthaal, behalve dan, voorzover
het de regenkleding betreft, bij ons, aldus
snr Dit laatste is het resultaat van de om
schakeling van gerubberde regenkleding,
die geheel uit de publieke belangstelling
is geraakt, naar plastic regenkleding. Die
omschakeling heelt geld gekost door om-
scholing van arbeidskrachten. Op het
ogenblik is de afzet van regenkleding m
binnen- en buitenland bijzonder bevredi
gend.
Een punt van zorgvuldig beleid achtte
de heer Kattenburg de kwestie van de
voorraad en zijn waardering. Tengevolge
van de lange levertijden der materialen
moeten tegenwoordig veel grotere voorra
den worden ingeslagen dan vroeger. In
het afgelopen boekjaar heeft men een
afzet tegen lagere prijzen verkozen boven
de hogere prijzen, die op de lange duur
mogelijk waren geweest. Men heeft dit
gedaan om geen omzetvertraging te ver
oorzaken en voor alles om de liquiditeit
in goede conditie te houden.
Het beleid over het eerste halfjaar van
1953 is toevallig in het gelijk gesteld, maar
In Februari j.l. kon men daarvan nog
allerminst zeker zijn. Ook voor het ko
mende halfjaar hangen de vooruitzichten,
hoe gunstig zij zich ook laten aanzien,
weer af van de wolveilingen in Augustus
a.s-, van de politieke situatie en van de
invloeden die de kooplust beïnvloeden.
Op een vraag, of de dividenden uit deel-
„Nouvelles de Hollande",
't informatiebulletin van
de Nederlandse ambas
sade te Parijs, heeft enige
tijd geleden 'n prijsvraag
hitgeschreven, teneincie
de kennis van de lezers
°mtrent Nederland te
toetsen. Eén der 25 vra
gen luidde: Geef in
enkele zinnen een zo vol
ledig mogelijke definitie
van Nederland. Hoewel
de jury wel tot een be
slissing kon komen om
trent de prijswinnaars van
dp gehele prijsvraag, kon
*lj dat niet aangaande de
Bevraagde definitie. Daar
om werden de 15 aan
trekkelijkste definities
Bepublioeerd en werd het
e'ndoordeel aan de lezers
overgelaten. Aan de win
baar van deze tweede
Prijsvraag bood de ge
rente Den Haag, daar
toe in staat gesteld door
7? directie van Hotel
Kurhaus, een week gratis
orblijf in Den Haag aan.
De grote meerderheid
-r lezers heeft de vol
gde definitie als de
este uitgekozen:
••Hollande: maitresse de
1-a's°n accomplie, ayant
e'l a tout et aimant le
travail bien fait. Tres
douée pour les arts (la
peintre en particulier) et
s'interessant toutes les
formes de culture qu'elles
soient (théatre, littera-
ture, médecine etc.)
Aimee des etrangers
pour sa grSce, sa beaute,
son charme infini, la te
nue parfaite de sa maison
et aussi pour sa gentu-
lesse et sa complaisance.
Adorée des siens pour ses
qualités profondes de
coeur, son courage et sa
ténacite"-
(Nederland, volmaakt in
het huishouden, overal op
lettend en houdend van
in de puntjes gedaan
werk. Zeer toegewijd aan
de kunsten, aan de schil
derkunst in het bijzonder,
en belangstellend in alle
mogelijke vormen van
cultuur (toneel, literatuur,
medische wetenschap enz.)
Door buitenlanders ge
liefd om zijn gratie, zijn
schoonheid, zijn buiten
gewone charme, de vol
maakte verzorging van
zijn woningen en ook om
zijn vriendelijkheid en
behulpzaamheid. Bewon
derd om zijn uitstekende
karaktereigenschappen,
zijn moed en zijn volhar
ding).
De auteur van deze om
schrijving bleek te zijn
mademoiselle Henriette
Laurence, „administrateur
civil l'assistance publi-
blique de Paris, secre-
taire-trésorier du bureau
de bienfaisance du 7e
arrondissement" en te
vens „directrice de l'hos-
pice Leprince".
Daar mademoiselle Lau
rence, die perfect Neder
lands spreekt, ook de
tweede prijs had gewon
nen in de algemene prijs
vraag, waardoor zij de
beschikking heeft gekre
gen over twee gratis
abonnementen voor een
week van de Nederlandse
Spoorwegen, heeft zij met
haar vader, die dit jaar
80 jaar wordt, de reis
naar Den Haag aanvaard
voor een zevendaags ver
blijf.
nemingen op de verlies- en winstrekening
konden worden geboekt in plaats van op
de exploitatierekening, antwoordde de
heer Kattenburg, dat dit met het oog op
de concurrentie niet gewenst wordt ge
acht. Geen der duizend confectie-onder-
nemingen publiceert die cijfers, voegde hij
daaraan toe>
Door de deelneming in het Kaza-Regen-
kledingbedrijf, antwoordde de heer Kat
tenburg op een andere vraag, hebben wij
een productie-uitbreiding tot stand kun
nen brengen, die anders ten koste van
onze eigen duurdere producten zou zijn
gegaan.
Een andere vraag betrof de intrinsieke
waarde der dochterondernemingen en
deelnemingen. Het antwoord luidde, dat
in de deelnemingen belangrijke „stille"
reële reserves schuilen, die in de balansen
niet tot uiting komen.
Ten slotte werden enige vragen gesteld
over het pensioenfonds. De kosten daar
van zijn omstreeks 60.000 lager geweest
dan in het boekjaar 1950/51 en wel door
het brengen van de leeftijdsgrens van 21
op 25 jaar.
In September a.s. zal te Roermond een
Mater Amabilisschool voor meisjes wor
den opgericht. De oprichting van deze
school houdt verband met de voortschrij
dende industrialisatie ter plaatse waar
door steeds meer meisjes in de industrie
worden opgenomen.
(Van onze correspondent)
De Nederlandse Heide Maatschappij,
die Vrijdag en Zaterdag a.s. in Arnhem
het vijftig-jarige bestaan herdenkt van
de bosbouw en cultuurtechnische cursus,
heeft belangrijke uitbreidingsplannen.
Reeds geruime tijd kampt men met een
onstellend tekort aan ruimte. Hierin zal
nu verandering komen. Prof. Berghoef uit
Aalsmeer heeft een nieuw gebouw ontwor
pen, dat zal verrijzen aan de Lovinklaan
en het Goeman Borgesiusplein. Voorlopig
wordt de helft van het nieuwe project
afgewerkt. Men denkt hiermede in Sep
tember van het volgend jaar gereed te
zijn. Het gehele project omvat een gebouw
van twee verdiepingen met een uitloper
van drie verdiepingen. Het ligt in de be
doeling hierin t.z.t. d„ beide bosbouw- en
cultuurtechnische scholen van de NHM in
onder te brengen.
Het gouden jubileum van de bosbouw-
cursus wordt Vrijdag en Zaterdag in Musis
Sacrum te Arnhem gevierd. Zowel minis
ter Staf als minister Mansholft zullen Vrij
dag tegenwoordig zijn bij de officiële her
denkingsbijeenkomst, die in de concert
zaal van Musis wordt gehouden. Des
avonds verenigingen oud-leerlingen, lera
ren en directie van de NHM zich aan een
feest-diner, eveneens in Musis. Zaterdags
wordt een excursie gemaakt naar Kasteel
Berg in 's Heerenberg.
In de afgelopen 50 jaar werden ruim
1000 leerlingen aan de cursus gediplo
meerd. Het onderwijs is voornamelijk op
de practijk afgestemd en omvat dan ook
naast veertien maanden theorie ruim zes
tien maanden practijk.
In de periode van 30 Mei t/m 5 Juni nam
de cacaomarkt een sensationele wending.
Nadat zich op 2 Juni reeds een flinke
prijsstijging had ingezet, trokken de
prijzen op 3 en 4 Juni verder aanzienlijk
aan. Deze prijsstijging, die reeds lang was
verwacht, doch voor velen toen nog als
verrassing kwam, had als achtergrond het
uitverkocht zijn van de British Marketing
Boards van de lopende hoofdoogst Brits
Westafrikaanse cacao en daarnaast als
voornaamste factor het optreden van
Duitsland als actief koper op vrij grote
schaal.
In een tijdsverloop van 3 dagen stegen
de noteringen voor Accra met 10 tot 12Va
shilling per 50 kilo's. Er kwamen in deze
soort belangrijke transacties tot stand,
ook in Franse cacao's, die de algemene
prijsstijging echter niet naar verhouding
volgdén, ondanks een bekendmaking, dat
ook de oorsprongslanden, Ivoorkust, Togo
en Cameroun, hun hoofdoogsten groten
deels uitverkocht hebben. Belangstelling
bestond er eveneens voor Bahia, waarin
flinke omzetten tot stand kwamen.
Tegen het einde van de week werd de
hausse geremd en gedeeltelijk geannu
leerd onder in vloei, van de berichten over
de internationale toestand.
De Westduitse regering heeft bij de
jongste besprekingen in Bonn aan de
overige Rijnstaten voorgesteld een be
grensd aandeel in het binnenlandse
Duitse verkeer op de Rijn voor buiten
landse schepen vrij te geven, zo meldt
het dagblad ,-Die Welt". Van Duitse zijde
achtte men het ter ondersteuning der
Duitse rijnvaart niet mogelijk te voldoen
aan de door de overige landen op grond
van de Acte van Mannheim gevorderde
absolute vrijheid. Het Duitse compromis
voorstel is thans bij de regeringen en de
Rijnvaart-organisaties der oeverstaten in
studie.
De Algemene Kunstzijde Unie N.V. te
Arnhem heeft tezamen met Lazard Frè-
res and Co., New York, een mogelijkheid
gecreëerd voorde uitgifte in de Ver. Sta
ten van certificaten (z.g. American De
positary Receipts, kortweg A.D.R.'s ge
noemd) tegen deponering van originele
A.K.U.-aandelen. Deze uitgifte zal ge
schieden door de Chase National Bank
of the City of New York.
Op deze wijze wordt het voor de Ame
rikaanse beleggers gemakkelijker een be
lang in de A.K.U. te verwerven. Sinds
de oorlog is dit de eerste regeling van
deze aard met het doel Amerikaanse be
leggingen in Europese ondernemingen te
stimuleren.
Deponering van gewone aandelen
A.K.U. met een nom. waarde van 1000
kan geschieden in New York bij the
Chase National Bank of the City of New
York als deponeringskantoor, of in Am
sterdam bi) de Nederlandse Handel Mij.
N.V. Voor elk gedeponeerd aandeel van
noni. 1000.worden 20 certificaten
(z.g. A.D.R.'s) uitgegeven.
In het begin van dit jaar heeft Lazard
Frères and Co. New York met mede
werking van de Nederlandse Handel Mij.
N.V. te Amsterdam, voor zichzelf en voor
anderen nom. 10.000.000.— gewone
aandelen voor beleggingsdoeleinden van
de A.K.U. verworven. Lazard heeft het
voornemen deze aandelen te deponeren,
waartegen certificaten (z.g. A.D.R."
gegeven zullen worden.
.'s) af-
Wat hebben wij een werk als dit in onze jeugd gemist! Aan onze weet
gierigheid konden wij alleen voldoen door te vragen, aan iedereen die
daar maar voor in aanmerking kwam vragen zonder ophouden, over de
meest onmogelijke onderwerpen soms. Was het een wonder, dat daar ten
slotte wel eens korzelig een einde aan werd gemaakt?
Wat wilden we al niet weten? Heel wat maar nog altijd minder dan
hetgeen in de „Grote A.B.C." wordt behandeld. Het boek is met zijn
tweeduizend trefwoorden en talloze verduidelijkende illustraties niet alleen
practisch bruikbaar, maar ook uitermate leerzaam en boeiend.
De jaarlijkse bedevaart naar de St Adel-
bertsakker te Egmon.d-Binnen zal dit jaar
wórden gehouden op Donderdag 25 Juni.
Een grote schare uit alle delen van ons
land zal dan optrekken naar het graf van
St Adelbert, waarboven nu reeds meer
dan duizend jaar geleden een wonderbare
bron is ontsprongen, die de eeuwen door
voorwerp is gebleven van bijzondere
devotie. Zoals ieder jaar zal ook ditmaal
om kwart over tien een plechtige H. M's
worden opgedragen met feestpredikatie,
waarna verering en plechtige omgang van
de relieken.
De encyclopedie is samengesteld door
Jan van Marwijk, die goed werk heeft ge
leverd. De keuze der trefwoorden verdient
zeker alle lof. Het ware even onvrucht
baar als ondankbaar om er over te gaan
redetwisten, of een weggelaten trefwoord
niet beter had kunnen worden opgenomen
dan een ander, dat wel een plaatsje heeft
gekregen. Ergens moest een scheiding wor
den getrokken, wilde aan het principe van
een duidelijke en beknopte jeugdencycio-
pedie de hand kunnen worden gehouden.
Natuurlijk heeft ook het feit, dat dit boek
in de eerste plaats voor de jeugd is be
stemd, de samensteller zekere beperkin
gen opgelegd. Voorts heeft hij en naar
onze mening terecht de moderne schrij
vers, over wie de tijd nog niet definitief
een oordeel heeft geveld, niet opgenomen.
Men kan het wel betreuren, dat hij de
grens niet tot na „de tachtigers" had ge
trokken.
De behandeling van de onderwerpen is
zeer degelijk. Het meest wezenlijke werd
genoteerd op een voor ieder bevattelijke
en onderhoudende wijze. Voor trefwoor
den, welke betrekking hebben op de R.K.
Kerk, werd de zeer deskundige medewer
king van Rector H. J. J. Wachters verkre
gen. Ook op dit terrein is de encyclopedie
dus betrouwbaar.
In een prettige inleiding vertelt de sa
mensteller zijn jeugdige publiek het een
en ander over de encyclopedie in het alge
meen en over de manier om haar op de
meest handige en vruchtbare wijze te han
teren.
De trefwoorden bieden een,grote ver
scheidenheid aan onderwerpen. Wij heb
ben steekproeven genomen, welke volledig
bevredigen. Men neme bijvoorbeeld het
zo alledaagse begrip BANK(instelling).
We weten precies wat we daaronder ver
staan, maar hoe maken we 't ons zoontje
van twaalf jaar duidelijk? Het is heus
niet zo eenvoudig.
Waarmee we maar willen zeggen, dat
het ook voor de ouders heel handig kan
zijn om deze jeugencyclopedie bij de
hand te hebben.
Het boek, dat 639 bladzijden telt, over
zichtelijk gedrukt is en geillustreerd met
talloze kleine en grote tekeningen en
foto's, verscheen bij de uitgeverij W. de
Haan te Utrecht, die er alle zorg aan be
steedde. Desondanks is de prijs zeer laag
gehouden.
Nadat ik verleden jaar op liet laatste ogenblik verstek moest laten gaan,
verheugt het mij thans in uw midden te kunnen zijn, aldus prins Bernhard,
die een inleidende beschouwing gaf op de discussies over de praeadviezen
in de jaarvergadering van de Maatschappij voor Nijverheid en Handel,
welke vanochtend te Dordrecht werd gehouden.
Het onderwerp, dat aan de orde is gesteld, heeft de belangstelling van
ieder, wie Nederland's welvaart ter harte gaat: „Handel een bestaans
voorwaarde voor Nederland", aldus de Prins.
Voorwaarde voor het bestaan. Zonder
handel geen Nederland, althans geen wel
varend Nederland. Dit is de eeuwen door
een waarheid gebleken.'
Nadat Holland in de 14de en 15de eeuw
het monopolie der Hanzesteden had door
broken, was bet tegen hét einde der 16e
eeuw de centrale stapelplaats in de we
reldhandel geworden. Het drassige land
aan de monding der grote rivieren was het
rijkste en machtigste land ter wereld.
Die ontwikkeling zette zich in de 16de
en 17de eeuw voort. Zoals een geschied
schrijver uit die tijd zegt: In Holland wa
ren er plaatsen met meer schepen dan hui -
zen. Navigatie en negotie zijn hier altijd
nauw verbonden geweest. En hij spreekt
van het wonder, dat Holland haast geen
graan had, maar toch de graanschuur van
Europa was. Het verbouwde geen vlas.
maar verwerkte het in massa tot lijnzaad,
het had geen schapen, maar weefde een
overvloed van wol tot laken. Het had geen
wijnbergen, maar bezat de stapel der Duit
se en Franse wijnen. Het had geen bossen,
maar timmerde meer schepen dan het
overige Europa tezamen.
Het is, juist nu, goed hierbij te beden
ken, dat hoe belangrijk ook de han
del op Oost-Indië niet de voornaamste
bron van Holland'9 welvaart was. Die lag
in de vrachtvaart op de Oostzee-landen
en op West- en Zuid-Europa.
Het onderhouden van het verkeer tus
sen de verschillende productie- en con-
Meer dan één toneelschrijver heeft zich
aangetrokken gevoeld door het denkbeeld
zijn stuk in 'n nonnenklooster te situeren.
Had de kloosterlijke achtergrond in be
doelde stukken meest geen andere bete
kenis dan te illustreren dat het religieuze
gewaad gewone menselijke gevoelens ver
bergt, Bernanos ging in zijn „Dialogues
des Carmélites", waarvan Het Ned. Volks
toneel gisteravond te Bussum de eerste
Nederlandse vertoning gaf, veel verder.
Bernanos heeft in deze, rond het film
scenario van de Dominicanerpater Bruck-
berger geschreven tekst, een dimensie
toegevoegd aan de gebruikelijke klooster-
dramatiek van kordate oversten, vrijmoe
dige portiersters en moeizame bekerin
gen: in deze dialogen wordt het wezen
blootgelegd van de katholieke spirituali
teit en de grens bereikt waar onze geloofs
kennis buigen moet voor het mysterie.
Het mysterie van de overdracht van
genaden krijgt hier gestalte in de ge
schiedenis van Blanche, een meisje uit
de prae-revolutionnaire aristocratie. Vol
gens het verhaal van de Duitse schrijfster
Gertrud von Le Fort, dat in grote lijn de
basis voor Bernanos' filmtekst vormde, is
Blanche met een angstcomplex geboren.
De angst vervolgt haar tot achter de
muren van de Carmel, waar zij op voor
spraak "van de wijze Moeder-Overste als
postulante wordt aangenomen.
Deze moeder-overste doorschouwt heel
goed Blanche's zwakheid, maar heeft
evenzeer begrip voor de moed die het
meisje toont door de Angst als haar spe
cifieke taak op zich te nemen zoals
Christus Zijn doodsangst op Zich nam in
de Hof van Olijven.
Het mysterie nu is ten nauwste ver
bonden met het volgende: De moeder
overste sterft, na een leven van vol
maakte ovérgave, in een onbegrijpelijke
uitbarsting van angst. Blanche daaren
tegen die een leven lang de nederlaag
lijden moest in de strijd tegen de angst,
bestijgt glorieus zingend het schavot waar
zij als laatste van de elf Carmelitessen
van Compiègne door de Bastille-bestor-
mers zal worden geguillotineerd.
Om dit mysterie, om deze wonderlijke
verwisseling van doodsstrijd „zoals men
in de vestiaire de verkeerde mantel aan-
Georges Bernanos
trekt", is het stuk in feite gebouwd. Ber
nanos laat het geheim van deze verwis
seling, waarbij de ene mens de dood op
zich schijnt te nemen van de ander, in
het duister, terecht bedenkend dat dit
slechts te begrijpen valt voor wie begrij
pen wil.
In een groot aantal scènes heeft Ber
nanos dit drama, waaraan de angst en
de genade een zeer ernstige grondtoon
geven, op het toneel gebracht. Of, beter
gezegd, op het witte doek willen bren
gen. Want zijn voor de film geschreven
„Dialogues" dienden eerst door Mad.
Marcelle Tassencourt en Albert Béguin
voor het toneel bewerkt te worden voor
dat het stuk, onder de slechts uit zijn
ontstaansgeschiedenis te verklaren titel,
een jaar lang te Parijs triomfen kon
vieren. De regisseuze van deze succes
rijke Parijse vertoning, Madame Tassen
court, is naar Nederland gekomen om
bij het Ned. Volkstoneel de gastregie op
zich te nemen.
Zij heeft dit, te oordelen naar de pre
mière in „Concordia" te Bussum, met
zorg en met begrip voor de mogelijkheden
in dit gezelschap, gedaan. Zij vond steun
bij het gemakkelijk verwisselbare décor
van Weynand Grijzen, dat in een hand
omdraai Blanche's ouderlijk huis omto
verde in het voorportaal van het klooster,
waar het aangrijpende gesprek met moe
der-overste door het tralieluik beslist
over Blanche's opneming. Even snel ver
andert de bijkeuken, waar zuster Con
stance's vrolijk gebabbel voor een lich
tere toon Zorgt, in de cel, waar moeder
overste in 'n paroxysme van angst sterft.
De kloostertuin in lente of herfst, de kapel,
de kloostergang, de gevangenis en ten
slotte het schavot vormen beurtelings het
décor waartegen zich de 21 taferelen af
spelen. Die taferelen-overvloed moge op
pervlakkig gezien aan de eisen van het
filmscenario herinneren, zij zijn zo scherp
ingesteld op het doel: enerzijds de karak
ters uitdiepen, anderzijds de twee hoofd
thema's de verheffing van de angst
door hem te richten op Christus' doods
angst, en de mysterieuze werking der ge
nade in vele aspecten te beschouwen,
dat hier wel degelijk toneel, soms subliem
toneel, geschapen is.
Dat Hat Ned. Volkstoneel niet geheel
tegen de hoge eisen van dit stuk was op
gewassen, behoeft niet te verbazen. Te
meer pleit het voor het gezelschap dat in
deze met kennelijke overgave voor het
voetlicht gebrachte vertoning hier en daar
uitstekend spel werd gegeven. Wij den
ken aan Marie Hamel, die van de diplo
matieke, gemoedelijke Moeder Lidoine
een uitstekende creatie maakte, aan Bé
Schenk waardig en sober in het gesprek
met Blanche door het tralieluik, ongeloof
waardig echter in de angstscène op haar
sterfbed. De jeugdige Els Bouwman kon
slechts nu en dan doen geloven in een
door angstcomplexen gekwelde freule,
maar zij had dan ook veruit de moeilijkste
rol.
Goed typerend zorgden Mary Smithuy-
zen (Mère Maria), Tine de Vries (zuster
Constance), Ferd Sterneberg (Blanche's
vader) en vooral Hans van Meerten als
de rector, dat ook In kleinere rollen de
waardige sfeer, waardoor deze opvoering
uitmuntte, behouden bleef. P.
sumptiegebieden heeft de eeuwen door ons
land het handelstand bij uitnemendheid
gemaakt. En tot op deze dag is deze trek
in ons volkskarakter bewaard gebleven.
Altijd weer hebben wij de verkeersver
bindingen gezocht en onderhouden. Over
land en zee, over de binnenwateren, later
ook door de lucht. En de handel volgde
1 Inderdaad: navigatie en negotie zijn
nauw verbonden.
Ik citeerde daarnet de historieschrijver
die over het wonder van Holland's posi
tie sprak.
Laten wij ons realiseren, dat soortgelij
ke „wonderen" nog steeds geschieden.
Nog steeds vloeit Nederland over van
goederen, die het zelf niet maakt. Men
vindt dit vanzelfsprekend. Maar men ver
geet dat dit alleen mogelijk is dank zij
het initiatief, de activiteit, de reactie
snelheid en het doorzettingsvermogen van
de handel.
Als ik nu enkele woorden mag zeggen
over taak en functie van de handel, dan
stel ik allereerst, dat de taak in één
woord is samen te vatten dienst.
Dienst, die in binnen- en buitenland in
vrije concurrentie wordt bewezen.
Het is niet noodzakelijk, dat deze taak
door de zelfstandige handelaar wordt uit
geoefend. We kennen de uitschakelings
tendens. De producent zelf kan de taak
van de handel overnemen. Hetzelfde geldt
voor de detaillist. En ook de Staat men
kent de voorbeelden neemt soms de
handelstaak over.
De functie echter, de typische handels
functie, is onvervangbaar. Want of het nu
de zelfstandige handelaar, producent of
Staat is, die handel drijft, het eigenlijke
handelswerk moet worden gedaan.
De zelfstandige handel heeft hierbij
zonder twijfel een voorsprong. Impondera
bilia als relaties, eeuwenoude vertakkin
gen van de Nederlandse handelshuizen, de
welhaast geërfde capaciteiten op dit spe
ciale gebied zij allen spelen een rol.
Maar los daarvan kan men zeggen, dat
de zelfstandige handel zijn taak slechts
kan blijven vervullen, zolang hij dat be
ter doet dan de anderen.
Een typisch kenmerk van de handel is
de ver doorgevoerde specialisatie. In de
klassieke Europese industrie- en export
landen zoals Engeland en Duitsland wer
ken producent en gespecialiseerde hande
laar nauw samen en met succes.
Toch is het merkwaardig, dat, terwij]
op bijna elk gebied het nut der specialisa
tie wordt erkend, de gespecialiseerde taak
van de handel niet altijd op de juiste
waarde wordt geschat.
In het algemeen trouwens, pleegt de
waardering voor de handel nogal afhan
kelijk te zijn van de conjunctuur. Gaat
alles voor de wind en is de afzet gemak
kelijk, dan dreigt de handel als zelfstan
dige functie in het gedrang te komen.
Komt de nood aan de man en stokt de af
zet, dan beseft men opnieuw, dat de han
del nuttig en nodig is.
In wezen gaat het hier om het begrip
van de handel ais zelfstandige functie.
Daaraan ontbreekt het nog wel eens.
Meer nog dan de binnenlandse groot
handel is vaak de internationale tussen
handel verkeerd beoordeeld. Terwijl deze
toch de Nederlander in het bloed zit, zijn
er altijd, die bij het woord alleen al koude
rillingen krijgen. Het is echter niet aan
mij hierop in te gaan. Ik Iaat dat aan de
bevoegde handen der prae-adviseurs over.
Misschien zullen wij straks de beteke
nis van de handel nog hoger moeten
schatten. Het streven op internationaal
terrein naar grotere markteenheden vait
samen met een typische taak van de han
del. De handel immers streeft er altijd
naar de versplintering der economische
stelsels ongedaan te maken. Zijn natuur
lijke taak is de ene economische met de
andere te verbinden.
In een nota n.a.l. van het verslag van
de Tweede Kamer over het wetsontwerp
ter goedkeuring van de op 13 April 1953
te Washington ondertekende overeen
komst tot herziening en verlenging van
de internationale tarweovereenkomst.
spreekt de regering de mening uit, dat
de overeenkomst een stabiliserende in
vloed heeft op de wereldgraanmarkt. De
stabilisatie blijft echter beperkt tot dat
deel van de wereldhandel, dat onder de
overeenkomst is geplaatst.
Vanuit een algemeen gezichtspunt
moet dan ook betreurd worden, dat het
Ver. Koninkrijk afzijdig blijft. Van direc
te invloed op het Nederlandse belang is
dit echter niet. Immers de mate, waarin
een deelnemend invoerend land in de
voordelen ran de prijsstabiliteit deelt,
wordt alleen bepaald door de verhouding
van zijn gegarandeerde hoeveelheid tot
zijn totale jaarlijkse tarwe-invoer.
Van de andere voor de Nederlandse
landbouw van belang zijnde producten
wordt alleen voor suiker overwogen om
tot een internationale overeenkomst te
komen. Wat betreft de vragen van som
mige leden over de aankoopmogelijk
heden in Oost-Europa en de Sovjet-Unie,
kan medegedeeld worden, dat in de af
gelopen yierjarige periode een deel van
de benodigde tarwe misschien wel elders
te verkrijgen was geweest, doch slechts
tegen ruwweg 30 pet hogere prijzen. De
kwestie, op welke wijze de gevolgen van
de verhoogde maximumprijs opgevangen
zullen dienen te worden, is nog in studie.
Hei aankopen van tarwe in niet aan de
overeenkomst deelnemende landen blijft
voor de deelnemende importerende lan
den geheel vrij.
Ofschoon de rentewinst hoger is ge
weest, zijn de resultaten over 1952 van
de Zuid Nederlandsche Hypotheekbank
N.V. te Maastricht iets lager geweest dan
in 1951, als gevolg van de kosten bij de
uitgifte van nieuwe aandelen. Na de be
nodigde afschrijvingen en reserveringen
resteert een saldo van 27.041 29.027).
Voorgesteld wordt een onveranderd divi
dend van 5 pet.
Per ulto 1952 was in 736 leningen een
bedrag belegd van 4.028.661. Aan pand
brieven stond 3.395.400 uit. De rente
marge is in het verslagjaar van 1,106 pet.
toegenomen tot 1,256 pet.
De directeur van het Amerikaanse bu
reau voor defensiemobilisatie, Flemming
heeft bekendgemaakt, dat aan veertien
Amerikaanse oliemaatschappijen, die in
het buitenland werken, verzocht is de
commissie voor de buitenlandse-olievoor-
ziening weer in te stellen.
Deze commissie werd in Juni 1951 opge
richt, toen de raffinaderij van de Anglo
Iranian Oil Company te Abadan door
Perzië werd genationaliseerd. In samen
werking met buitenlandse oliemaatschap
pijen hielp de commissie voorzien in de
aanvulling van het tekort aan olie in de
wereld als gevolg van de sluiting van de
fabriek te Abadan. De commissie werd
'officieel op 2 Mei van dit jaar pntbonden,
maar zij staakte haar werkzaamheden
reeds in Januari, nadat het Amerikaanse
ministerie van justitie zijn goedkeuring
aan haar optreden had onttrokken, met
het oog op een mogelijke schending van
de Amerikaanse anti-trustwetten. Volgens
Flemming zal de nieuwe overeenkomst
met de 14 maatschappijen deze onvatbaar
maken voor vervolging op grond van de
anti-trustwetten.
Ambtenaren verklaarden, dat er op het
ogenblik geen crisis in de wereld-olie
voorziening bestaat en dat het niet in het
voornemen ligt de overeenkomst op dit
ogenblik tot uitvoering te brengen. Het -
ministerie voor defensie en de petroleum
administration for defence wilden echter,
dat er een overeenkomst met de maat
schappijen zou bestaan, opdat de commis
sie in geval van nood aanbevelingen zou
kunnen doen.
