van St. Aachten
Kloosterkapel
te Delft gerestaureerd
Kruisheren keren terug naar
Duitsland
Lichaam van de H. Clara
mag
niet worden overgebracht
Dominee zoekt verdronken
stad
„ZEVEN DAGEN VOOR GOD"
Hofkapel van de Zwijger, begraaf -
van de Nassau's en van Don
Emmanuel II
plaats
Bedehuis met vele herinneringen
Jul. v. d. Vijvere
Ned. paters krijgen parochie en klooster
RITENCONGREGATIE BESLISTE
Z.Em. Clemens, Kardinaal Micara, Pauselijk
afgezant op zevende eeuwfeest te Assisië
Het raadsel
opgelost?
Enige perkament-
fabriek in Nederland
Ook in Amerika doet de „katholieke roman"
van zich spreken
Elf duizend ton boter
naar Rusland
Nederlandsclie Lloyd
J JULI 1953
PAGINA S
ililli
Hofkapel van De Zwijger
Begraafplaats der Nassau's
Directeur Bissch. College te
Sittard
Don Emmanuel II, kleinzoon
van Willem van Oranje, eens
Carmelietenmonnik
Vincentius Stalpaert van der
W ielen
Grafzerk van de klein
zoon van Willem van
Oranje, Don Emmanuel
II van Portugal
De slaapkamerwaar de H. Clara is gestorven
Geheel Umbrië viert feest
„STERNA" EMIGREERDE
NAAR BRAZILIË
OLIVIER KOOP VIJFTIG
JAAR TOONKUNSTENAAR
BONN:
Wordt naar Ierland overgeplaatst
ROYAL SCHRIJFMACHINES
WORDEN IN LEIDEN
GEMAAKT
L. H.
Nederland kocht 115 .000 ton
Russische tarwe
Jubileumjaar gunstiger dan enig
voorafgaand jaar
BROEDERSCHAP O. L. VR.
VAN GOEDE RAAD
Mgr Van Lierde op tweede
eeuwfeest te Culemborg
GEBLOKKEERDE VIJANDELIJKE
ACTIVA IN ARGENTINIË
ONDER leiding van pro
fessor Lansdorp is on
langs de gedeeltelijke
restauratie klaargekomen van
de oude kloosterkapel van
St. Aachtcn te Delft.
Tot 1 October ran dit
jaar heeft de kerkvoogdij
van de Waalse Gemeente
dit gebouw ter bezichtiging
opengesteld. Wel is de kapel
wederom in haar oude vorm
hersteld, (twee uitbouiosels,
daterend uit het nüdden
van de 11de eeuw, zijn ge
sloopt) doch er gaat, weinig
bekoring van dit bouwwerk
uit. Het te lange éénbeukige
schip met het ondiepe pries
terkoor, waarin thans de
preekstoel is opgesteld en de
witgekalkte muren bieden
de bezoeker minder schoon
heidsontroering, dan het
fraaie gerestaureerde kloos
tercomplex zelf. Wel roept
deze kapel vele herinnerin
gen op.
Zes en dertig jaren lang
had in deze kapel rector
Musius elke morgen het H.
Misoffer opgedragen. Ook
zijn laatste H. Mis op die
koude Decembermorgen van
het jaar IS72. toen hij vluch-
ten moest voor het geweld
van Lumey. Toen hij voor het
laatst de zusters de H. Com
munie had uitgereikt en de
overgebleven Hosties had ge
nuttigd. sprak hij hier tot
SS "IS Sl Kloosterkapel van S,. JaclUen, nu Wanl.e kerk
martelaarschap, als het
moet".
deel
t
Onder zijn rectoraat behoorde de kloos
terkapel tot de luisterrijkste bedehuizen
van Delft. Van al deze luister is niets
meer over, omdat bijna alles jammerlijk
is verloren gegaan. Alleen is nog te wij
zen op de tien gesneden eikenhouten
Apostel- en Heiligenbeelden, die zich nog
op de oorspronkelijke plaats bevinden,
aan de muurstijlen tegen de kap. Twee
in de zogenaamde orgelkamer, twee bo
ven de kosterswoning, die in de kapel
ingebouwd en zes in het westelijk
der kapel, dat thans een gedeelte v
Museum uitmaakt.
Na de omwenteling van 1572 werd de
kanel grondig „gezuiverd" en ingericht
tot hofkapel Een muur werd opgetrok-
kPn zodat een derde deel van de kapel
werd afgescheiden. Tegen deze scheidings
muur is het orgel aangebracht. Men ver
haalt dat de Prins het bericht van het
ontzet van Lelden ontving, toen hij een
godsdienstoefening bijwoonde en daar de
Prins in deze kapel kerkte, wil de over
levering, dat hij hier dit bericht ont
ving.
Onder de zusters van St. Aachten. wa
ren verscheidenen, die stamden uit adel
lijke geslachten van Holland, o.a. twee
uit 't geslacht Nassau. De stadsbeschrij
ver Dirck van Bleyswyck verhaalt, dat
in 1640 een oude zuster van over de hon
derd jaar, in de kloosterkerk begraven
is. Het was Jonkvrouwe Anna van Nas
sau, dochter van Heer Hendrick Ades van
Nassau, Taxandria vermeldt, dat zij eens
zuster in St. Aachten was. Bij haar graf
werd een wapenbord opgehangen. Een
ander wapenbord hing er reeds. Dit was
van haar tante, Johanna van Nassau,,
eveneens zuster van St. Aachten en over
leden in 1607.
Doch de beide wapenborden van deze
katholieke Nassause Jonkvrouwen, wek
ten de wrevel op van het steile zeven
tiende eeuwse kerkvolk. De borden wer
den verwijderd en op een zolder opge
borgen. Thans zijn ze geheel verdwenen.
Midden in de kapel ligt een fraaie graf
zerk van Don Emmanuel II van Portugal.
Toen in 1580 Don Antonio, koning van
Portugal, op last van Filips II door Alva
van de troon gestoten werd en zijn land
bij Spanje was ingelijfd, zocht de konink
lijke balling hulp bij de tegenstanders
van Filips' politiek. Hij komt in Enge
land. waar koningin Elizabeth zijn partij
tegen de Spaanse koning kiest. Zijn bei
de zoons, Emmanuel en Christophoor, die
de vader naar Engeland gevolgd waren,
komen in 1595 naar ons land om dienst te
nemen in het leger van Maurits en hun
strijd tegen Spanje voort te zetten. Don
Emmanuel huwt hier Maurits' zuster Emi
lia. Dit huwelijk was tegen de zin van
Maurits. Hij beschouwde de Portugees als
oen berooide avonturier, die door het hu
welijk met Emilia van Nassau zijn staat
van edelman trachtte te kunnen ophou
den. Uit hun huwelijk zijn acht kinderen
gesproten, twee zoons en zes dochters.
De jongens werden opgevoed in de gods-
Naar wij vernemen, is kanunnik Jul.
Van de Vijvere, tot dusver waarnemend
directeur van het „Lemmens Instituut"
(R. K. Kerkmuziekschool te Mechelen)
benoemd tot directeur van genoemde in
stelling als opvolger van mgr Van Nuffel.
Z. H. E. mgr dr J. Lemmens, bisschop
^an Roermond, heeft benoemd tot di
recteur van het Bisschoppelijke College
le Sittard, de zeereerw. heer drs J. H-
J. Bohnen, leraar aan het Klein Semi
narie te Rolduc.
dienst van de vader, de meisjes volgden
de moeder in de protestantse leer. De
oudste zoon heette, evenals de vader, Don
Emmanuel.
Omstreeks 1600 is deze te Delft geboren.
Op 14-jarige leeftijd werd hij door Mau
rits aangesteld tot kapitein over een ven
del. Toen Filips Willem in 1619 gestorven
was en Maurits opvolger werd in het
Prinsdom Oranje, stuurde hij zijn neef
Don Emmanuel II naar het Prinsdom om
het in zijn naam te besturen. Vier jaren
lang heeft hij Oranje bestuurd, toen ont
nam Maurits hem het gouverneurschap.
Hij had er een leven van Jan Plezier ge
leid en daarbij veel schulden gemaakt.
Teruggekeerd in Den Haag, leeft hij aan
het Hof van Maurits. In een reglement,
opgesteld voor de hofhouding uit het
jaar 1624, leest men, dat hij aan het Hof
aanzat aan de tafel van Maurits. In 1625,
na de dood van Maurits, komt er een
grote verandering in zijn leven. Zijn va
der, die in voortdurende geldzorgen leef
de, verkocht teneinde raad zijn recht
op de Portugese treon aan Spanje. Spanje
gaf hem een ruim jaargeld, doch bedong
erbij, dat hij zich in de Zuidelijke Neder
landen, ,in Brussel zou vestigen. Met zijn
twee zoons vertrok Emmanuel naar Brus
sel, doch Emilia van Nassau was huiverig
om zich in de Spaanse Nederlanden te
vestigen. Zij vertrok met haar zes doch
ters naar Genève.
Te Brussel raakte de zoon Emmanuel in
kennis met de paters Carmelieten. Deze
in Spaanse geest hervormde orde, stond
onder de hoge bescherming van het hof
te Brussel en werd zeer begunstigd. De
kennismaking had tot gevolg, dat hij in
1628 in tegenwoordigheid van de Infante
Isabella en haar ganse hof in de Carmel
trad, hoewel de vader er zeer tegen ge
kant was. Uit de levensloop van pater
Felix blijkt, dat de vader het wispeltu
rige karakter van zijn zoon goed kende
en hem daarom het intreden in het
kloosterleven heeft afgeraden.
Zijn noviciaat maakte hij onder leiding
van Pater Vincentius a. S. Ludovico Stal
paert. In 1631 werd deze door zijn over
ste voor zes maanden naar Holland ge
zonden om pogingen aan te wenden tot
het oprichten van een Statie der Orde.
Hij koos zich twee metgezellen en een
van hen was Pater Felix. Hoewel Pater
Felix van Portugal nog geen priester was
fnergens wordt vermeld, dat hij ooit tot
priester is gewijd) wordt hij uitverkoren
om pater Vincentius te vergezellen. Wij
mogen hierin een bewijs zien van het
grote vertrouwen, dat zijn oud-novicen-
meester in hem stelde, die hem dit pio
nierswerk toevertrouwde. Deze zending
is een grote, mislukking geworden. Te
Leiden werd pater Vincentius door de
schout gegrepen en in de gevangenis ge
worpen. En Pater Felix? Onder invloed
van zijn vijf zusters te Delft, die hij meer
malen bezocht, legde hij zijn klooster
kleed af in liet zich opnemen in de Waal
se Kerk. Dit geschiedde 16 Januari 1634.
Bij deze overgang gaf hij een Declaratie,
Manifest of Verklaring uit. Na de predi
katie werd dit stuk aan de verzamelde
gelovigen voorgelezen, waarna Don Em
manuel opstond en plechtig deze verkla
ring bevestigde. Nadien schijnt hij het
leven van Jan Plezier, dat hij in het
Prinsdom Oranje geleid had, in Delft te
hebben voortgezet, want toen Rovenius in
1635 aan Rome over Delft rapporteerde,
schrijft hij „Hier leeft ook een zoon van
de koning van Portugal, een afgevallen
Carmeliet, en hij leeft zeer schandelijk".
Door bemiddeling van zijn oom Frede-
rik Hendrik krijgt hij een paar jaar later,
bij de dood van graaf Hendrik van den
Berg, het ritmeesterschap over diens
compagnie. 12 Juni 1633 legt hij als zo-
overste schreef een brief aan Kardinaal
Protector Barbarini, die op 15 November
1639 antwoordde, dat hij hem absolveerde,
omdat blijkt, dat hij geen ketter was,
doch slechts ten hoogste van ketterij ver
dacht was.
Lang is hij niet in het klooster geble
ven, want drie jaren later, in 1642, is hij
wederom in Delft. Hij vertoeft er bij zijn
zusters met nog een andere Carmeliet.
Waarom hij voor de tweede maal naar
Holland kwam? Hij liep hier rond in zijn
habijt. Het jaar 1642 was een jaar vol
beroering in Holland. Prins Willem II, de
zoon van Frederik Hendrik, was in het
huwelijk getreden met Maria Stuart, de
dochter van de Engelse koning Karei I.
Dit huwelijk was zeer tegen de zin van
het Calvinistisch volksdeel. De predikan
ten zetten het volk op tegen Prins Wil
lem. Op alle plaatsen en in elke schuit
murmureerden zij, dat hij ter misse was
geweest met de koning van Engeland en
in de hofkapel van de koningin het Te
Deum had meegezongen, in het bijzijn
van de koning. Nog vele andere grieven
hadden zij tegen de Prins. In Delft gin
gen enkele predikanten nog verder. Zij
preekten, dat de Katholieken een com
plot hadden gesmeed om alle niet-katho-
lieken te vermoorden. Nadat de preek
geëindigd was. liep het opgeruide en op
gewonden volk naar de huizen op het
Bagijnhof waar de Katholieken hun
schuilkerken hadden. Van een twintigtal
huizen wierpen zij de ruiten in, zonder
verdere gewelddaden te plegen. Niette
genstaande het verbod van de magistraat,
begon een maand later het opgeruide
volk wederom de Katholieken te moleste
ren, hoewel de magistraat beloofd had
alle priesters uit de stad te weren.
Bij dit tweede oproer had vooral pater
Felix van Portugal het zwaar te verdu
ren. De predikanten verspreidden vele
schandelijke dingen over het losbandige
leven van de geordende priesters. Opge
jaagd door deze aanval, vluchtten Pater
Felix en zijn metgezel de stad uit naar
Antwerpen. Vandaar vertrokken zij naar
Rijssel. een stad met 'n grote protestantse
bevolking. In het openbaar verwisselden
zij hier van kleren en van vreugde hier
over schoten de protestanten hun kanon
nen af. Vervolgens kochten zij pruiken
en weelderige kleren en vertrokken toen
wederom naar Delft. De maand daarop
verschijnt Pater Felix wederom in de
Waalse Kerk voor de vergaderde gelovi
gen en vraagt om toegelaten te worden
tot het Avondmaal. Bij deze gelegenheid
doet hij een heel verhaal, dat hij ontsnapt
was aan de macht van zijn vijanden, die
hem hadden gevangen genomen, toen hij
in Gelderland tegen hen streed. Zij had
den hem niet als krijgsgevangene behan
deld, doch hem naar zijn klooster terug
gestuurd. Uit vrees voor hun wreedhe
den had hij door grote zwakheid erin
toegestemd om in de modderpoel, waaruit
Gods goedheid hem eens verlost had, te
rug te keren. Hij belooft nu met Gods
hulp zijn bloed te willen vergieten voor
het protestants geloof.
Evenals tien jaar geleden zijn Orde
broeders, zo geloofden nu ook deze broe
ders zijn rouwmoedige bekentenis en na
men hem in vrede aan.
In 1645 werd hij wederom aangesteld tot
kapitein van een compagnie voetvolk en
het jaar daarop huwde hij Johanna gra
vin van Hanau.
In 1666 overleed Emmanuel en werd
begraven in de oude kloosterkapel van
St. Aachten. de Waalse Kerk, waar men
orviangs zijn fraaie grafzerk heeft blóot-
g6legd' A. VAN PEER.
(Van onze redacteur).
Naar wy" vernemen, zullen in het na
jaar enige Kruisheren uit ons land naar
Duitsland vertrekken om in Ehrenstein in
een voormalig Franciscanerklooster een
communiteit te vestigen, waar in de toe
komst priesters voor een eventuele Duit-
danig de eed af. Doch toen hi 'n half jaar prov,"cle (van «e Orde opgeleid kun
later in Gelderland lag, verliet hij plotse- S Kruisheren teven
IP*hij plotse
ling zijn compagnie en ging zich in zijn
klooster melden. Van daaruit schreef hij
brieven aan zijn zusters te Delft ,om haar
door zijn redeneringen tot het Katholiek
geloof over te halen. Ook doet hij daarin
afstand van zijn tijdelijke goederen.
Om wederom aangenomen te worden in
het klooster, schijnt Emmanuel een ver
haal opgedist te hebben, dat hij onder
dwang zijn geloofsbelijdenis in de Waalse
Kerk heeft afgelegd en dat hij in zijn
hart altijd Katholiek gebleven was. Zijn
tevens
in Elberfeld. behorend tot de stad Wup-
pertal, een grote parochie gaan bedienen.
Daarmee keren de Kruisheren na 150
jaar terug naar een land. waar zij zich
in het verleden vele verdiensten hebben
verworven en in het bijzonder denken
wij aan de krachtige houding, die zij tij
dens de Reformatie tegenover het op
dringende protestantisme hebben aange
nomen Toen andere kloosterlingen in
Duitsland de Katholieke Kerk ontrouw
'««tWI
(Van onze speciale verslaggever)
Het comité, dat de festiviteiten voorbereidt, waarmede het zevende eeuwfeest
van St. Claras Heilig afsterven te Assisië omkranst zal worden, heeft de fout
begaan om. bepaalde plannen die nog niet rijp voor publicatie waren, te vroeg
tijdig wereldkundig te maken. Zo vermeldt een rijk geïllustreerde uitgave, die aan
dit jubileum is gewijd, op het officieel vastgestelde programma, dat Donderdag
30 Juli a.s. het lichaam van de H. Clara, dat in de crypte Harer Basiliek wordt
bewaard, in plechtige processie naar de Basiliek van O. L. Vrouw ter Engelen
wordt overgebracht. Dit zou in zeven eeuwen de derde z.g. Translatio van de
jtieuige mjotcibti.
Doch de H. Congregatie der Riten
wilde voor de uitvoering van dit plan
geen verlof geven vooraleer een aan
tal door haar aangewezen dekundigen
met Kardinaal Micara aan het
hoofd zich ter plaatse overtuigd had,
dat deze overbrenging zonder enig ri
sico ondernomen kon worden. Na rijp
beraad zijn prof. De Ninno van de Gre
goriaanse Universiteit te Rome en dr
Laffranco, geneesheer-directeur van het
ziekenhuis te Assisië 7 Juli j,], tot de con
clusie gekomen, dat het niet verant
woord is deze onderneming te wagen.
De toestand van het stoffelijk over
schot van de Heilige is n.I. van dien
aard, dat het gevaar geenszins denk
beeldig is, dat het reeds verpulverd
gebeente tijdens het transport geheel
uit elkaar valt.
De plechtigheid der Translatio gaat
echter door; in de plaats van het
lichaam zullen de voornaamste reli
kwieën van de H. Clara: haar habijt
en de door St. Franciscus afgeknipte
haarlokken naar de basiliek van O. L.
Vrouw ter Engelen worden overge
bracht.
De reeds maanden van te voren aan
gekondigde tentoonstelling van hand
werken, die door Clarissen en Francis-
kanesse'n vervaardigd zijn, is ook op
een fiasco uitgelopen. Door diverse on-
denvonden moeilijkheden moest ze wor
den afgelast. De idee is echter niet prijs
gegeven, want men heeft besloten de
Milanese expositie van moderne beelden
de kunst, die op St. Clara werd ge
ïnspireerd, naar Assisië over te brengen.
Deze collecte omvat 51 schilderijen en
20 beeldhouwwerken De inzendingen van
de kunstenaars Consadori, Filocarmo,
Cassino en Manfrini zijn te Milaan be
kroond.
Zaterdag 1 Augustus a.s., de voor
avond van het feest der f'ortiuncula-
aflaat. luiden alle klokken van Assisië
de plechtigheden in, waarmede het hei
lig afsterven van de geliefde Santa
Chiara dat zeven eeuwen geleden op 11
Augustus 1253 in het arme klooster van
San Damiano. plaats vond, deze maand
wordt herdacht.
De gehele landstreek wordt 's avonds
geïllumineerd. Z. E. Clemens Kardinaal
Micara, voor zijn verheffing tot deze
hoge waardigheid Pauselijk Nuntius te
Brussel, zal Z. H. de Paus op dit ju-
De H. Clara
bileum vertegenwoordigen. Op dit mo
ment staat het nog niet vast of diens
afvaardiging een privaat dan wel een
publiek karakter zal dragen. Ongeveer
het gehele episcopaat van Umbrië, alle
bisschoppen uit Italië en de aanwezige
missiebisschoppen die tot de Franciskaan-
se Orden behoren zullen dcor hun tegen
woordigheid aan de groots opgezette her
denking een bijzondere luister verle
nen. Ook de regering en het stadsbe
stuur zullen aanwezig zijn.
Het hoogtepunt vormt het feest van
de H. Clara dat Woensdag 12 Augus
tus a.s gevierd wordt, 's Morgens cele
breert Z. E. Kardinaal Micara de Pon
tificale Hoogmis in de Basiliek van St.
Clara, welke onder zijn hoge bescher
ming is gesteld, en houdt zelf de feest-
predicatie.
De beroemde componist Licinio Refice
heeft voor deze gelegenheid een Mis
gecomponeerd, die hii persoonlijk komt
dirigeren.
In het nationaal programma van
Radio Roma wordt de plechtigheid door
de sterke zender R. A. I. van 1112.15
uur uitgezonden.
werden en zich voor de nieuwe leer lie
ten winnen, toonden de leden van de
oude Orde der Kruisheren reeds in 1210
door Theodorus van Celles gesticht, maar
in de geest jong en krachtig na een in
terne hervorming in 1410 zich als ware
paladijnen van Paus en Kerk, op wie de
ketterij in het algemeen gesproken geen
vat heeft gehad
Vooral in het Rijnland, waar de Orde
meer dan twintig kloosters bezat, hebben
de Kruisheren geijverd voor het behoud
van het ware geloof en het is ongetwijfeld
mede aan hun goede zielzorg te danken,
dat de bevolking daar voor 't merendeel
katholiek is gebleven.
Het eerste klooster werd gevestigd in
Beijenburg, dat tot het gebied van Graaf
Adolf V von Berg behoorde, die in het
jaar 1298 de Kruisheren vroeg hun intrek
te nemen in zijn burcht „Steinhaus". Di'
klooster werd in de tweede helft van de
vijftiende eeuw verplaatst. Meermalen is
het nieuwe klooster, dat zijn naam „Stein
haus" bleef behouden, door brand geteis
terd en na de brand van 1679 bleven al
leen de muren overeind. In de loop van
de tijd is de Magdalena-kapel, die bij de
burcht behoorde en oorspronkelijk alleen
diende ten behoeve van de mensen, die
bij de Graaf in dienst waren en over wie
de Kruisheren de zielzorg uitoefenden,
een zelfstandige parochiekerk geworden.
De bewoners van het klooster „Stein
haus" werden vroeger Kruisbroeders ge
noemd, doch in een oorkonde van 1481
worden zij voor het eerst betiteld als
„Heren desz cloisters torn Steynhus". In
1753 is nogmaals brand uitgebroken, waar
bij de meeste oorkonden verloren gingen.
Een oude kerk en een vleugel zijn nog
overgebleven van het klooster in Beijen
burg. dat de Kruisheren in 1804 hebben
moeten veriaten na een besluit van 25
Februari 1803 door Napoleon, om de
kloosters rechts van de Rijn op te heffen,
nadat hij 9 Juni 1802 reeds besloten had
tot opheffing van de kloosters aan de lin
keroever.
De kotter „Sterna" van de reder-eige
naar E. D. de Koster uit Wassenaar is gis
teren uit IJmuiden naar de haven van
Santos vertrokken, een reis van ongeveer
6000 zeemijlen, volgens de route, die ook
Columbus indertijd moet hebben gevaren.
Het scheepje, dat met zeven man be
mand is, hoofdzakelijk IJmuidenaren, die
in Brazilië een visserijbedrijf willen gaan
stichten, is uitgeleide gedaan door een
groot aantal autoriteiten op scheepvaait-
en visserijgebied. De consul-generaal van
Brazilië, de heer Murillo Tasso Fragoso,
zekle verlheuigd te zijn dat de Nederlanders
met zoveel durf het Braziliaanse avontuur
hadden aangepakt. Het scheepje is in San
tos bijzonder welkom.
Olivier Koop, componist en koor
dirigent te Aerdenhout, is Dinsdag te
Den Bosch door de Katholieke Vereni
ging van Directeuren en organisten har
telijk gehuldigd ter gelegenheid van
zijn gouden jubileum als toonkunstenaar:
Dertig jaren lang is de heer Koop lid
geweest van de vereniging.
In een hartelijke toespraak heeft dr A.
Kat de heer Koop geprezen en hem een
exempel van een goed kerkmusicus, een
uitstekend paedagoog en een hartelijk
mens genoemd. Voorzitter Fransen en
drs Van Run sloten zich bij de woorden
van hulde aan.
(Van onze correspondent)
BONN, Dinsdag
EEN dorpsdominé m het Duitse
Oost-Friesland gelooft één der
raadselen der wereldgeschiedenis
te hebben opgelost. Dominee Joergen
Spanuth namelijk uit Bordelum, een
dorpje, niet ver van de Duits—Deense
grens, is er sedert een jaar heilig van
overtuigd het verdronken land Atlan
tis te hebben gevonden, vanwaar vol
gens Plato's beschrijvingen de Noord
se volken stamden, die vóór onze
jaartelling doordrongen tot in Klein-
Azië en tot voor de poor
ten van Athene.
Het is nu een jaar ge
leden, dat t kleine jacht
Lupin" de wateren ten
Oosten van Helgoland
ging verkennen, waar
naar de mening van
Joergen Spanuth de ge
boortegrond van de At-
lanten geweest moest
zijn. vóórdat deze grond
door de golven verslon
den werd. Hij ging daarbij af op de
beschrijvingen van Plato, die noch
tans vroegere Atlantis-zoekers naar
heel andere richtingen hadden ver
wezen. Zo vermoedde de Britse on
derzoeker Sykes Atlantis te vinden
in de buurt van de Azoren, waar hij
met radar en waterbommen vergeefs
probeerde op drie duizend meter
diepte enig spoor van prae-histori-
sche beschaving te ontdekken. Zo
heeft een nazaat van Tolstoi in be
richten van een oorlogsvlieger aan
leiding gevonden om in het zuide
lijke deel van de Atiant'sche Oceaan
naar ruïnes van stadsmuren en tem
pels te gaan speuren. Zo dacht de
Fransman Henri Lhote Atlantis in
de Sahara te kunnen vinden.
Spanuth had zijn aanwijzingen
echter niet alleen van Piato.. Het
had hem al lange tijd niet met rust
gelaten, dat de Friezen nog heden
ten dage hun Helgoland „Atlu" noe
men. Bovendien vond hij in Plato's
bericht een vingerwijzing, die alle
twijfel volgens hem moest wegnemen.
Daar werd namelijk beschreven, hoe
vóór het hoofdeiland der Atlanten
een als met een mes afgesneden rots
uit rode, zwarte en witte steen uit de
zee oprees. Dat kon slechts Helgo
land zijn, welks rode rotsmuren nog
altijd de zee trotseren. Zwarte rotsen
liggen nog altijd onder het kleine
strand van Helgoland. Witte kalk
steen heeft het eiland ook gehad, het
is eens zelfs een groot producent van
kalksteen geweest.
Zo wierp Spanuth het anker bo
ven het stenen plateau in de zee,
waar de Helgolandse kreeftenvissers
van ouds hun beste exemplaren vin
gen. Zijn duikers lieten zich op de
zeebodem zakken en zij telefoneerden
reeds na weinigeminuten het sen
sationele nieuws, dat Spanuth's expe
ditie spoedig faam zou geven, er wa
ren twee parallel lopende wallen van
stenen te zien, die duidden op een
vroegere bebouwing. Zo werd de
dorpsdominee de enige Atlantiszoe-
ker, die tenminste een paar vage
realiteiten aan zijn theoretische be
vindingen kon toevoegen. Dat de
oude Atlanten reeds koper verwerk
ten, kan volgens hem
zeer goed kloppen met
de structuur van de rot
sen van Helgoland. Dat
zij over „een eigenaar
dig, goudglanzend na
tuurproduct" beschikten,
zou overeen kunnen ko
men met de veelvuldige
barnsteenvondsten, die
de kreeftenvissers rond
Helgoland doen.
SPANUTH zet zijn onderzoekin
gen nog altijd voort. Hij wil de
door hem gevonden ruïnes uit
meten en fotograferen. Dat alles doet
hij met zijn eigen schaarse spaarpen
ningen en er zijn dan ook al stem
men opgegaan om overheid en vak
geleerden belangstelling bij te bren
gen voor het lekenwerk, dat tot dus
verre verricht is.
De dominee is zo zeker van zijn
zaak, dat hij alvast een boekje heeft
laten drukken onder de titel „Het op
geloste raadsel Atlantis" Daarin ver
telt hij, hoe hij op de boeg van zijn
schip stond te overpeinzen welk een
wereld hier onder de zee bedolven
was: „In de geest zag ik de mach
tige en rijke stad, over welker ruïne
ons schip voer. Ik dacht aan de men
sen, die hier eens geleefd hebben,
en aan die dag vol verschrikking,
waarop dit eiland door de Noordzee,
de Moordzee, werd verslonden. Hier
had eens Odysseus volgens het be
richt van Homerus na tienjarige
dwaaltocht gastvrij onthaal gevonden.
Ik dacht ook aan hetgeen de H.
Schrift zegt van dit eiland, de „ai
Kaphthor", het eiland der wereld-
zuilen. Vooral ging mij het woord van
de profeet Amos door de geest: Heb
ik niet Israel uit het iar.d van Egypte
gevoerd en de Philisten uit Kaph
thor?"
Volgens Spanuth heeft niet alleen
Plato, doch hebben ook het Oude
Testament en Homerus naar Helgo-
lands Atlantis verwezen.
De enige perkamentfabriek van Neder
land, nl. die van de firma Elzas in Bor-
culo,' zal uit ons land verdwijnen. Het
bedrijf zal worden overgeplaatst naar
Dublin. Hiermede komt een einde aan een
Nederlandse industrie, welke in 1830 werd
opgericht door Nathan Elzas. Niet minder
dan 123 jaren heeft dit bedrijf zich in
Borculo staande weten te houden. Het
ging van overgrootvader over op de ach
terkleinzoons. Deze verhuisden na de oor
log naar Dublin. Het bedrijf stond de
laatste jaren onder leiding van een
bedrijfsleider.
De reden van de opheffing hier te lande
ligt voornamelijk hierin, dat het bedrijf
vroeger veel export had naar alle lanéen
van Europa. Nu zijn de landen achter het
IJzeren Gordijn uitgevallen. De export
mogelijkheden liggen in het Sterlinggebied
veel gunstiger. Bovendien ligt de grond
stofpositie in Ierland veel gunstiger. Het
werd in Nederland steeds moeilijker aan
een bepaald soort vellen te komen, dat
voor de fabricage van perkament' in aan
merking komt. Er heeft een ingrijpende
verandering plaats gehad in de Neder
landse veehouderij. De hoge prijzen voor
het slachtvee zijn oorzaak, dat landbou
wers de kalveren langer aanhouden dan
voorheen, waardoor na slachting de vellen
niet meer voor bereiding van perkament
geschikt zijn. De Ierse autoriteiten hebben
inmiddels alle medewerking toegezegd,
voor wat betreft de toelating van ge
schoold personeel.
Ter voorbereiding van de vestiging van
de Amerikaanse Typewriter Company in
het voormalige pand van de Colgate-
Palmolive-fabrieken te Leiden vertoeft de
vice-president van deze maatschappij, de
heer Starett, met enige ingenieurs in ons
iand. Besprekingen zijn gevoerd, die er
thans definitief toe hebben geleid dat in
Leiden de montage-industrie van de Royal
maatschappij wordt gevestigd, die op den
duur de gehele Europese voorziening zal
verzorgen. Aanvankelijk zal men zich te
Leiden tot montage beperken, doch de
mogelijkheid wordt overwogen, in de toe
komst tot fabricage over te gaan. De
hoofdzetel van de maatschappij is geves
tigd in New York. De Leidse gemeente
raad heeft zich bereid verklaard zo nodig
medewerking te verlenen bij de uitbrei
ding van de Leidse bedrijfsruimten-
Zo mag men geloven wij de conclusie
wel formuleren waartoe kennisneming
van Henry Misrock's „God had seven
davs". in bijna onberispelijke vertaling
van Karei Deenan, bü de Uitgeverij De
Fontein te Utrecht van de pers gekomen,
schijnt te leiden. Evenals elders blijven
ook in de nieuwe wereld de pogingen
om vorm te geven aan de roman van
katholieken huize nog in het experimen
tele stadium. Naar onze smaak is dit
overigens zeer verdienstelijke werk van
Misrock meer algemeen christelijk (ten
dele Protestants) gedacht dan zuiver-
kathoiiek, terwijl uit roman-technisch
oogpunt de ontknoping aan de kwaliteit
van het geheel danig afbreuk doet door
dien zij te zeer met de waarschijnlijkheid
in conflict komt.
Voluit-katholiek echter mag de ten
dens van het boek heten, welke tegen
ieder die het betwisten wil volhoudt dat
aan de goed geconstateerde feiten van
een Gods-wonder redelijkerwijze geen
haarbreed in de weg kan worden gelegd:
ja, dat zelfs uit het hopeloze gedoe om
aan de consequenties van een echt mi
rakel te ontkomen slechts bewijskracht
e contrario valt te putten.
Denk nu niet, dat er zoals we ooit
in een Nederlandse katholieke „roman"
aantroffen - geleerde vertogen worden
opgezet. Daarvoor is dit boek van Mis
rock te zeer belletrie van de beproefde
soort. De logische gedachtengang ligt
hier zorgvuldig verholen jn het vlot-ge-
schreven, soms Amerikaans-luidruchtige
verhaal en de levendige dialoog, die bo
vendien sprankelt, van humor.
Neen, een tractaatje is het aller- :nst
geworden. Eer een rusteloos heen e-n
weer flitsen van geestige kwinkslagen
die tegen de achtergrond van de mo
derne wereldsituatie niettemin het mens
dom alarmeren.
Als een viertal ongeneeslijk verklaarde
oorlogs-invaliden plotseling het gebruik
van ledematen en zintuigen terugkrijgt,
wekt. dit onder de bevolking van de
Verenigde Staten zulk een sensatie dat
een algemene opleving van het kwijnen
de Godsgeloof de overheid, die met het
alles-bij-het-oude-laten gediend is, tot
het nemen van tegenmaatregelen dwingt,
die heel het „effect" van liet wonder
door goedkoop bedrog van de lichtgelo
vige massa verijdelen.
Terwijl deze op- en neergang van de
„publieke opinie" met duidelijke contou
ren door het romantische fantasie-beeld
naar voren dringen, heeft de schrijver
zich laten verleiden al te grote nadruk
te leggen op de kwestie van de recht
vaardige oorlog, die als we hem goed
begrijpen absoluut niet meer mogelijk
zou zijn. Wij achten zulke sententie, met
de katholieke opvatting in strijd, niet op
haar plaats in dit boek dat zo fijn de
vinger op menige wonde weet te leggen,
als het om maar iets te noemen speelt
met de gedachte dat „het Christendom
altijd zo'n bevredigende godsdienst is ge
weest omdat zo weinig mensen zich er
aan hebben gestoord wat hun persoonlijk
leven betreft; behalve dan op Zondag".
En pater Casey, die veel te zelden aan
het woord komt, zou zeker desgevraagd
ook deze hyper-trofée van de anti-oor
logsgedachte hebben weten te besnoeien
met zijn rustig-bezadigd onderscheidings
talent.
Van het ministerie van Landbouw, Vis
serij en Voedselvoorziening vernemen wij,
dat contracten met Rusland tot levering
van thans in totaal 11.000 ton boter zijn
gesloten. Ongeveer tegelijkertijd heeft
Nederland contracten met Rusland afge
sloten tot aankoop van tarwe tot een totale
hoeveelheid van 115.000 ton.
Het boekjaar 1952, het 100ste van de
N. V. Nederlandsche Lloyd, is volgens het
zojuist verschenen jaarverslag gunstiger
geweest dan enig voorafgaand jaar.
Het premie-inkomen nam met 2.404.885
toe tot 27.236.572, waarvan 19.472.568
voor eigen rekening.
Deze toeneming stemt temeer tot vol
doening, daar van verzekeringsbedrijven
stellig niet gezegd kan worden, dat de
ontwikkeling van de marktsituatie in bin
nen- en buitenland in het verslagjaar
gunstig voor hen is geweest. In ons land
heeft de toenemende liberalisatie van het
deviezenverkeer een vergroting van de
buitenlandse concurrentie teweeg ge
bracht, die uiteraard tot een versterkte
druk op het premieniveau moest leiden,
aldus het verslag.
Met de N. V- Assurantie Mij „De Neder
landen van 1845" en de Brandverzekering
Mij „Holland" van 1859 is besloten om
toekomstige uitbreidingen in het buiten
land in beginsel gezamenlijk ter hand te
nemen. In het verslagjaar zijn kantoren
geopend te Semarang en Makassar.
De ramp in Februari jL heeft de maat
schappij niet in ernstige mate getroffen.
De te vergoeden schade ligt voor het
grootste deel op het gebied van de trans
portverzekering. Deze bleef binnen be
perkte grenzen.
Na reservering voor verschillende doel
einden bedraagt het winstsaldo 1.428 347
Uitgekeerd wordt een dividend van 22H
pet, waarvan 2% pet reeds interim is
betaald.
Zondag a.s. wordt officieel het tweede
eeuwfeest .gevierd der oprichting van de
godvruchtige vereniging van O. L. Vrouw
van Goede Raad. Deze viering - zal plaats
hebben in het klooster van O. L Vrouw
van Goede Raad te Culemborg, 'waarbij
alle zelatricen van de Vereniging zün
uitgenodigd. Om kwart voor elf zal Z H
Exc. mgr Petrus Canisius van Lierde
sacnsta van Z. PI. de Paus en vicaris-
generaal van Vaticaanstad, een pontfi-
F?.e Uoogmis opdragen. De zang hier
bij zal worden verzorgd door hit koor
-Vie Sangertjens uyt die Haghe" uit
Eindhoven. Des middags om 3 uur is
er een feestvergadering met toespraak
van mgr van Lierde over
werp „Waarom C -
Raad vereren?".
Deze toespraak zal omlijst worden door
zang van bovengenoemd, koor en door
declamaties van mej. J. Lampen uit
Eindhoven. Om 4 uur is er een Pontifi
caal sluitingslof.
De godvruchtige vereniging heeft ten
doel de devotie tot Maria, Moeder van
Goede Raad te verspreiden en te ver
diepen, speciaal bij de keuze van een
levensstaat of bij de vervulling van de
plichten van de levensstaat.
In ons land werd de vereniging in
1891 opgericht te Utrecht en te Eind
hoven in 189o te Amsterdam in 1908
te Witmarsum (Fr.) en in 1928 te Nij
megen. Er zijn in Nederland dus 5 af
delingen, terwijl de hoogeerw. pater Pro
vinciaal van de Augustijnen de hoofd
directeur voor geheel Nederland is
het onder-
Vrouw van Goede
De Argentijnse regering heeft bekend
gemaakt, dat binnen een periode van 210
dagen gedocumenteerde aanvragen kun
nen worden ingediend voor de teruggave
van geblokkeerde vijandelijke activa in
AfSentinië. Zij heeft voorts besloten om
geblokkeerde handelsmerken en patenten
weer ter beschikking te stellen van d*
voormalige Duitse eigenaars.
