D
Hoe zijn ze gelukt?
paginaJS
a:
Van onze
foto-medewerker
iQE KNIPTOR (Elateridae) is van huis uit een zes-potige kever. Volgens de biologen,
die het weten, behoort hij tot de z.g. allerlei-sprietigen. Zoals zijn naam reeds doet
vermoeden, kan de kniptor een knipperend geluid voortbrengen. In dit opzicht vertoont
hij dus een merkwaardige overeenkomst met... de camerabezitters, die in deze dagen al
foto's knippend hun vacantiebelevenissen vastleggen.
Deze (tweebenige) kniptorren pleegt men allen te rangschikken onder het gilde der
amateur-fotografen. Is dat wel helemaal juist? De naam „amateurfotograaf" doet
ons denken aan nachtelijke experimenten in sen geimproviseerde donkere-kamer. Aan
doorgeslagen zekeringen en overlopende spoelbakken. Aan fanatiekelingen die ergens
met hun camera in stelling liggen, urenlang wachtend tot de zon staat zoals zij dat
voor een foto nodig achten, terwijl hun vrouw tevergeefs met het middagmaal klaar
staat.
Wij betwijfelen zelfs of er een scherpe grens te trekken is tussen de volbloed-amateur
en de vakfotograaf. Daarom voelen wij, waar we spreken over de gewone-man-met
een-kiekkastje, meer voor de naam „kniptor". Dat is duidelijker voor de lezer en het
klinkt prettiger dan dat stijve woord amateur-fotograaf.
EX
DE KNIPTOR (elateridae) maakt zijn knippend geluid louter van
plezier wanneer hij, op zijn rug liggend, met een behendig
sprongetje op zijn zes pootjes terecht komt. Ook de twee-benige
kniptor knipt uitsluitend voor zijn genoegen. Geen bijgedachten aan
fotokunst, fotosalon of andere eerzuchtige bedoelingen die échte
amateurs wel eens heimelijk koesteren kunnen zijn geknip ver
troebelen. Proeft u het verschil tussen de amateurfotograaf en de
kniptor? Het is even groot als het onderscheid tussen een straaljager
piloot en een jongetje dat zorgeloos een vlieger oplaat. De kniptor
knipt onbekommerd langs weg en steg zijn plaatjes, zonder enige
pretentie. Hij knipt niet op wetenschappelijke basis. Zijn foto is geen
product van tabellen en formules. Van alles wat zweemt naar techniek
heeft hij doorgaans een instinctmatige afkeer. Hij is een Zondagsjager
in het rijk van het licht.
>8 'es
Plicht
jjvorde
lerare
Aollei
lessen
Sen n
«iënni
"®igd
HET feit dat de kniptor het resul
taat van zijn vacantie-kiekerij
met pijnlijke onzekerheid tege
moet ziet, bewijst reeds voldoende, dat
in de fotografie, hoe populair ze ook is,
vele onzekere factoren een rol spelen.
Zelfs de vakman kan nooit profeteren
dat zijn opneming feilloos zal zijn, of
schoon hij toch elk stadium van het
fotografisch proces op zijn duimpje
kent. Voor de kniptor bestaan er vele
raadselen! Iedereen knipt, maar de
fotografie bewaart haar mysterie. Zo
als een bekoorlijke vrouw, die haar ge
laat met een sluier omhult.
delaar heeft de zaak weer verprutst.
De kniptor zoekt de oorzaak van zijn
mislukkingen zelden bij zichzelf.
De kiekjes kunnen ook meevallen,
heus. En alle familieleden, vrienden
en geburen mogen ze dan zien en van
harte meegenieten. Voldaan plakt hij
de nieuwe aanwinsten in het groeiend
album. Het loont de moeite om zo'n
album critisch te beschouwen.
Zie, de babies van het eerste blad
staan tien pagina's verder afgebeeld
als flinke kleuters. En het is ook te
merken dat de ooms en tantes onge
merkt een dagje ouder zijn geworden.
Er staan zelfs mensen in, die nu al
niet meer tot de levenden behoren.
Zo'n familiekroniek in beeld krijgt
historische waarde.
Maar als buitenstaander zoekt ons
oog ditmaal naar iets anders: het
taxeert het album als fotografisch pro
duct. Wij willen onze goede vriend
kniptor niet hard vallen, maar we ko
men helaas tot de conclusie dat
Pardon, sta ons toe dat we deze zin
niet afmaken. We doen het album en
ons critisch oog dicht. We hébben niet
het recht ons te mengen in een zo per
soonlijke hobby als de fotografie. Het
gaat ons geen bliksem aan, dat er wei
nig vooruitgang in je techniek zit, als
we je foto's van tien jaar geleden met
die van nü vergelijken. Je hebt immers
alleen maar voor je plezier geknipt,
niet om staaltjes van fotokunst te le
veren. Het zij zo. Mogen we nog één
voorzichtig vraagje stellen: Zou je, ook
als kniptor, niet méér voldoening heb
ben van je hobby, als je betere kiek
jes kon maken?
«de ckmmk m de
K.KII?T06"
Romantiek en techniek in de Limburgse mijnstreek. Opname op panchromatische film. Licht geeljilK'
Daardoor komt de wolkenpartij voordelig tot haar recht. Ooi
tips
gelijkheden groeien ook de moeilijk
heden, o.a. wat de scherpstelling en
de belichting betreft. Misschien
geeft de fabrikant garantie op het
mechanisme, hij garandeert echter
nooit dat het toestel goede foto's
maakt.
2. De goedkoopste film is niet al
tijd de beste. Twee films die even
duur zijn kunnen heel verschillende
eigenschappen hebben. Heel in 't
kort komt het hierop neer: de ortho-
chromatische film is doorgaans goed
koper, maar ze mist een goede kleur -
weergave. Gele, rode en oranjetinten
(b.v. klaprozen, een gebruinde huid,
sproeten) worden overdreven don
ker op de beeldafdruk. De film is
echter zeer gevoelig voor groen,
waardoor ze voor een landschap uit
stekend is. Zonder geelfilter wordt
de lucht helaas wit, wolken worden
niet afgebeeld.
De panchromatische film geeft alle
kleuren van het spectrum in de juis
te verhouding weer. Een tweede
voordeel voor de camera met zwakke
lens is, dat bij dit type film de licht
gevoeligheid hoog is opgevoerd. Dus
meer mogelijkheden bij slecht weer.
Bij zon werken met kleine lensope
ning. Licht geelfilter verhoogt wol
keneffect. Er zijn ook langzame pan
chromatische films, waaraan we de
voorkeur geven bij zeer helder licht
en ook als een opname straks sterk
vergroot moet worden.
3. Experimenteren met kleuren
film is aanlokkelijk, doch dit geeft
slechts kans op bevredigende resul
taten als de gebruiker a) behoorlijk
getraind is in het maken van zwart
wit foto's b) een camera gebruikt
met lichtsterke lens en variabele be
lichtingstijden c) een belichtingsme
ter heeft waarmee hij uiterst nauw
keurig de belichtingstijd kan vast
stellen. Er zijn speciale films voor
daglicht en voor kunstlicht.
4. Zoek de zon op maar laat haar
niet in de lens kijken. Als je foto
grafeert met de zon recht in je rug
let op je eigen schaduw! wordt de
opname vlak en zonder reliëf. Zij
licht geeft diepte aan het beeld. Te
genlicht is niet verboden, integen
deel, het tovert 1 vaak verrassend
mooie lichteffecten als je maar zorgt
dat de zon niet op de lens valt. Daar
om is een zonnekap minstens even
onmisbaar als een zonnebril, tenzij
je toestel in de schaduw staat opge
steld. Ruimer belichten dan een op
name met de zon opzij. Witte wolken
ontaarden bij een foto met tegenlicht
gewoonlijk in donderkoppen. Bij re
genweer en in de directe omgeving
van watervallen en fonteinen be
schermt de zonnekap de lens tegen
waterdruppels.
5. Sta stokstijf stil en houd even
de adem in terwijl je op de knop
drukt. Beverige handen veroorzaken
onscherpe foto's. Wacht ook even
met knippen als je hijgend een heu
vel of trap bent opgeklommen. Wie
zich de weelde van een statief en
voor kniptorren
draadontspanner kan
veroorloven, hij kope
ze! Ze zijn onfeilbare
middelen om onscherpe
foto's ten gevolge van
een trillende camera te
vermijden. Juist voor
het eenvoudige toestel,
dat niet is uitgerust met
een lichtsterke lens en
een snelle sluiter, is het
werken op statief warm
aanbevolen. Stalt je
toestel stevig o? de
driepoot, dan kun je
lang belichten (tijdop
name) en vele gingen
fotograferen die jnders
alleen voor dure came
ra's zijn gereserveerd.
6. Wolken gevel aan
je foto's een apaft ca
chet. Eerlijk gfzegd
hebben wij een hekel
aan een stralend^ zo
merdag met strakblau
we hemel, tenminte als
we met de kiekkfSt op
stap zijn. Wolken Seven
het landschap zij1 be
koring, ze vorme1 een
ideaal décor voo' een
openluchtportret.
Zijn wolken m<®ilijk te fotografe
ren? Wie de mill penen kniptorkiek-
jes met kale, krijwitte luchten aan
schouwt zou mem11 dat onze vader
landse wolken prirnPt op de vlucht
slaan zodra ze eencamera bespeuren.
Het tegendeel is waar, de wolken
willen graag op foto maarde
blauwe kleur van he hemel laat zich
moeilijk vangen '°°r de lens. Het
blauw wordt nam'hjk wit op de af
druk, met het gé'olg dat de witte
wolken er niet m®r tegen afsteken.
Zoals een witte :r'jtstreep op een
witte muur onzicl^aar is. De foto
graaf moet dus tachten het blauw
van de hemel voli°eilde donker van
tint te krijgen. Da geen kunst; hij
behoeft slechts eei licht geelfilter op
de lens te zettenetl liefst een pan
chromatische film*6 gebruiken. Dan
wordt het hemel?'auw voldoende
geaccentueerd, m® bet verblijdende
resultaat dat de wapenpartijen voor
delig tot hun rech(Pornen. Er bestaan
ook oranje, rode, Sr°ene en ultra
violet filters, maai bet gebruik daar
van ligt meer op lat terrein van de
gevorderde amateir en be vakman.
7. Een foto die f scherp is, is fout.
Het is ook mis al scherpte vóór
of achter het hoo^m°fief hgt. Som
mige foto's lijdenaan bet eerste
euvel. Wanneer j/rietjo b.v. in een
gebloemde jurk harscherP staat af
getekend tegen ee1 acbtergrond van
haarscherpe appel' esems> ban kun
je van de bloeser® be bloem (Ma-
rietje) niet meer zm' Hel tweede ge
val doet zich voo a(s v°oornoemde
Marietje die ai^'bing was voor
de foto wazig, bloesemdécor
scherp is. In beid gevallen was de
camera-instelling 11 naast. Tracht
1 egenlicht is niet verboden, maar gebruik een
zonnekap zodat de zon niet in je lens kan
kijken, hen boeiende close-up waar lijn in zit,
zegt meer dan een totaalbeeld met overbodige
details. Licht geelfilter, panchromatische film.
goed de afstand te schatten, dat is de
enige remedie. Stel in op het hoofd
motief en laat je „slachtoffers" de
nodige afstand bewaren ten opzichte
van een eventuele achtergrond. Zoek
een rustig décor.
Ga niet met je camera op tien me
ter van een groep vandaan staan, als
je het evengoed op vijf meter kunt
nemen. Het is dan gemakkelijker om
de achtergrond meer of minder on
scherp te houden, zodat de personen
beter „loskomen". Kleine lensope
ning geeft automatisch grotere
scherptediepte. Serieuze werkers
raadplegen steeds de scherptetabel
die gewoonlijk in de gebruiksaanwij
zing van de camera voorkomt.
8. Neem niet te veel hooi op de
vork. De cameralens is gulzig, ze
heeft de neiging méér af te beelden
dan voor een sprekende foto wense
lijk is. Goed fotograferen is: alles
weglaten wat de aandJcht van het
hoofdmotief zou kunnen afleiden.
Het komt er dus op aan, dat de man-
met-het-toestel niet zo maar „ergens"
gaat staan maar dat hij met overleg
zijn standpunt uitkiest terwijl hij het
beeld in de zoeker nauwkeurig obser
veert. Met een pasje vooruit, een
pasje achteruit, een tikje naar links
of rechts bewegen van de camera kan
hi; ongewenste obstakels vermijden.
Hij behoeft zich dan achteraf niet
meer te ergeren over storende tele
foondraden, hinderlijke afrasteringen
en andere zaken die vóór- of achter
grond ontsieren. Houd het toestel
ook eens op kniehoogte of nog la
ger, de horizon zinkt dan mee en je
motief zal sterker domineren. Weid
se vergezichten worden gewoonlijk
pietepeuterig als er geen sprekend
detail op de voorgrond meegefotogr®
feerd wordt.
9. Fotografeer eens iets and®f
dan anders. Breng wat leven in
kiekerij. We leven in een dynamis^
tijdperk en toch worden er massa'
muffe albums volgeplakt met lied®'
die, alleen of in vereniging, niet b®
ter wisten te doen dan stil te sta®'
en in het glazen oog van de lens
turen. Dat wijst op een gebrek a®1
fantasie aan de kant van de fot"
graaf. Beeld levende, werkende, sp£
lende mensen af in plaats van stij1'
schildwachten. Laat je reisgenoten "j
wandeling ook eens voor je uit lqp®;
en knip dan op het geschikte m"
ment. Ein schoner Rücken kann au®
entzücken. Waarom moeten ze altij'
en eeuwig mannetje naast mannetjj
in het gelid worden geplant voor e®'
of andere bezienswaardigheid? P
foto wint toch aan levendigheid a'j
ze gemaakt wordt, terwijl men W
standbeeld, de apenkooi of de ofj
haalbrug rustig en ongedwong®'
staat te bekijken. Met een beetje «i
sie en een tikkeltje regie kan ook w
kniptor zich losmaken van de knip
maar-raak methode.
10. Verbeeld je niet, dat elke fo<'
een meestcrschot kan zijn. Ook i
kenners knippen veel kaf tussen h®
koren! Wie thuiskomt met twee pf't
ma vacantiefoto's naast twintig mi®
delmatige, kan dik tevreden zijp
Want hij zal meer vreugde belev®1
aan één goede opname dan aan ti®'
kiekjes, die beneden peil zijn.
Bekijk vandaag het resultaat vM
je knipperij eens met critische og®'
en maak de balans op van je prest®
ties. De eerste stap naar een hog®'
niveau is: het opsporen van eig®'
fouten. Maar geef nu eens niet
schuld aan je camera, de film of i'
ontwikkelaar!
Nad
Veek
fe ag
«eelt
beken
«ij zii
{iene
heeft
«erkl;
tfe ag
^achl
°t> gei
hls too
a=htei
^arne]
'en g,
Plaats
bezig
>ijzin
sPorei
(V
Do<
«Oor
Se re<
Jledin
e'
Mulle
en ra
lvijde
Seste
het fc
Pe h
biljet
ten u
gelijk
stelde
Tw;
aftrel
ondei
Verer
bam
3arig<
van
°ntsli
«tukk
be va
hiunt
ceren
Postt:
IT waren tien tips. Het hadde*1
er evengoed honderd kunnen zij'
als de redactie niet liet doojsch®
meren dat krantenpapier wél g®
duldig maar niet onbegrensd vod"
handen is. Wij zijn er bovendien v®'
doordrongen dat onze vriend,
kniptor evenmin als de ech'f
kniptor (elateridae) veel behoef
te gevoelt aan theoretische b®'
schouwingen van mensen-die-h®1'
beter-weten.
De kniptor knipt voor z'n geno®
gen. Misschien zullen zijn foto"
nooit prijzen in de wacht slepe''1:
ze zullen vermoedelijk geen revolb'
tionnaire omwenteling veroorzak®*1
in de vakwereld. Maar in zij"1
eigen kleine wereldje, in zijn gezif
bij zijn verloo''
de en bij zij
vacantiegenotefl'
daar oogst
kniptor m°er vo''
doening naarma1'
zijn foto's aan h°'
De kniptor gere eisen vd'
Elateridaedoen.
Eei
fenscl
op
"«dei
Seten
kan i
«en
«an
«en.
Enl
JU <Je
«et i
2Ün
baart
be j
^erd
He
paar
Jh di
biet
buur
balei
To
Elscii
•ent«
kwaï
noofi
daad
Het minste dat de kniptor mag ver
wachten is, dat er wat óp zijn filmpjes
staat. Punt twee is: hóé staat het erop?
Het is best mogelijk dat de kniptor bij
het aanschouwen van zijn scheppingen
niet zo bijster enthousiast is. Dan gaat
hij gissen naar de oorzaken. Zijn toe-
stel deugt niet, een goedkope prul. De
film tekent niet scherp. Of de fotohan-
Of dat kan met dat eenvoudige
toestelletje? Het kan! Zonder tover
formules, zonder vakdiploma en
zonder vestigingsvergunning. Ik weet
het, voor jou is het fotoseizoen bij
na voorbij. Maar het is nog niet te
laat om even te luisteren naar wat
goede wenken, die ik noteer zoals ze
me te binnen schieten.
Tien
1. Je camera is niet beter (en niet
slechter) dan je zelf bent. Met
practisch ieder toestel kan men een
behoorlijke foto maken. Want de
kwaliteit van cfe opname wordt in
eerste instantie bepaald door de man
achter de camera. Het is waar, dat
een eenvoudig apparaat aan de ge
bruiker zekere beperkingen oplegt.
Je kunt er b.v. niet mee fotograferen
bij minder goed licht, de negatieven
zijn niet scherp genoeg om er sterke
vergrotingen van te maken; snel be
wegende onderwerpen zijn taboe.
Maar het aantal mogelijkheden dat
overblijft is letterlijk onbegrensd! Je
kunt er het hele jaar door bij zonnig
weer mee werken naar hartelust. Al
le camera's zijn in principe gelijk: ze
bestaan uit 'n lichtdichte doos die
men voor het gemak inklapbaar
maakt een lens in de voorkant en
een film aan de achterkant. Het ver
schil is een kwestie van formaat,
sterkte van de lens en technische
snufjes. Elk type heeft bepaalde
voor- en nadelen.
Het klinkt paradoxaal, maar naar
mate een toestel beter .(en duurder)
is, is het ook meer gecompliceerd en
moeilijker te bedienen. Mét de mo-
tig, veertig jaar geleden, in dat monu
mentale familie-album met fluwelen
band en koperen sloten. Ernstige ge
zichten staren u aan, mensen die geen
vin dorsten verroeren om van
lachen maar niet te spreken uit
angst dat hun portret zou mislukken.
Of werden ze gehypnotiseerd door de
man met het zwarte doek?
Thans geldt het parool: Even
lachenklaar! Wie niet lacht op de
foto is een nurks. Wij willen glunde
re gezichten zien. Bij voorkeur
knipt de moderne kniptor het leven
van de prettige Kant. Reisherinnerin
gen, vrolijke groepjes, idyllische plek
jes, zonovergoten landschappen, ro
mantische straatjes. Of bezienswaar
digheden die in zijn reisgids met een
sterretje zijn gemerkt.
Thuisgekomen van zijn vacantie,
moe, bruingebrand en boordevol frisse
lucht, wordt de kniptor weer een ge
woon mens. Metselaar, onderwijzeres,
Aan de sluizen van IJmuiden. Laat personen niet werkeloos in de lens
turen. Fotografeer levende mensen in plaats van stijve schildwachten.
Gezicht op de kathedraal van Luxemburg. De fotograaf had zijn stand
punt met zorg gekozen, zodat er een sprekend motief op de voorgrond kwam
DE tijd is lang .geleden, dat het
zwarte insteldoek van de foto
graaf een symbool was van ge
heimzinnigheid. Iedereen kan tegen
woordig kieken. Die goeie, ouderwetse
ateliercamera! Ze had meer weg van
een duivetil op een driepoot
met een lens als een patrijs
poort dan van het elegante
kiekding onzer dagen. Als Jan slaagt
voor zijn Mulo-examen krijgt hij van
ma een zoen en van pa een fototoestel
als beloning. En Mientje, nauwelijks
twaalf jaar oud, schrijft bovenaan op
haar Sinterklaaslijstje: een box. Aan
staande vaders krijgen soms een
vreemd verlangen dat hen naar een
fotozaak drijft om een camera te ko
pen. Zo komt in vele gezinnen mét het
eerste kindje óók de eerste fotobox
binnen. Gefotografeerd-worden heeft
ook al niets angstwekkends meer.
Glanzende kinderogen kijken argeloos
naar het „vogeltje". En als papa een
beetje handig is, wordt het kieken een
vrolijk spelletje. In vroeger tijden was
dat klaarblijkelijk niet zo prettig. Sla
er de foto's maar eens op na van der
politieman, verkoopster. De laatste
snippers film zijn inderhaast opgescho
ten. De rolletjes worden ijlings in de
fotozaak bezorgd. Heden gebracht,
morgen klaar. (Kan het niet vlugger?)
Morgen, mórgen nog één nachtje
slapen zegt onze jongste en dan ge
ven de glanzende afdrukjes het ver
lossende antwoord op deze kwellende
vraag: Hoe zijn de foto's gelukt?
