Winstuóór aftrek van belastingen
lste halfjaar 53 69 (om-.)
Niet pessimistisch voor tweede
halfjaar
DAMRUBRIEK
«v.*.v
SCHAAKRUBRIEK
WTERQft
VD0R30MG
BBEIXOW
ÜSTEtf OÜO
Van Dom tot Dom
Het dochtertje van de sneeuw
saw*
J§ Mi MS
mm tö a mmm
m,®\%
Reis door Duitsland
OMZETSTIJGING BIJ PHILIPS
Sterkere omzetstijging in de laatste maanden
«VW«
fW.
-'' "'A 'n
ft"
wm mm ...mm
mmei
m m mm. ijj
of fi ES S löl
„Brouwerijwaler" voor
Ar een?
Onbewaakte overweg
eist weer een
slachtoffer
Boer vond zeven mijnen
ZATERDAG 29 AUGUSTUS 1953
PAGINA 6
m m m
a u 'Q c
S
es n o
aWaP"'
f;o
w,.m.
1 A
»jiUB a_«
fa 'afsia
Winstmarge t.o.v. tweede half
jaar 1952 vrijwel onveranderd
Gunstiger geluid t.a.v. voor
raden en liquiditeit
m
imm mm y^.
ül -mm. 1
f,. dfc mm.
h i
Kwartaalcijfers gewenst
NIEUW CLARISSENKLOOSTER
IN EINDHOVEN
CACAOMARKT7 ZEER KALM
AMSTERDAMSE GRAANMARKT
CORRESPONVENTIE-ADRES:
POSTBUS 8, HILVERSUM.
aaNMI
De Raad van Bestuur van de N. V.
Philips' Gloeilampenfabrieken deelt ten
aanzien van de gang van zaken in het
eerste halfjaar 1953 bij de vennootschap
en bij de Brit3e en bij de Amerikaanse
trust het volgende mede:
De wereldomzet aan derden bedroeg 689
millioen gulden tegenover 624 millioen in
de overeenkomstige periode van 1952, het
geen een stijging betekent van 10 pet. De
export uit Nederland is eveneens gestegen
ten opzichte van 1952, doch minder dan de
omzet.
De omzetstijging in de afgelopen periode
van 1953 was groter dan wij hebben ver
wacht. Voor het gehele jaar 1953 ver
wachten wij een stijging ten opzichte van
1952 in gelijke omvang als in het eerste
halfjaar.
In de rentabiliteit wordt inzicht ver
kregen door de volgende gegevens
le h.jr 2e h.jr geh. jr
1953 1952 1952
(in mill, guldens)
689 624 1.384
69 69
11
28
4.4%
10
33
4.8
143
10.4
64
4.6
Wereldomz. aan derden
Winst vóór aftrek bel.
In verh. tot de omzet
Winst na aftrek belast.
In verh. tot de omz.
Aantal werknemers per
he* einde van de
periode 98.000 85.500 95.000
Bij de berekening van de belastingen
is rekening gehouden met de verwachte
tariefverlaging in Nederland.
Bij de beoordeling moet in aanmerking
worden genomen dat bij de halfjaarcijfers
verhoudingsgewijze rekening is gehouden
met een schatting van de voorzieningen,
die, zoals gebruikelijk, aan het einde van
het boekjaar plaats vinden. In de winst
is niet begrepen het agio bij de verkoop
van zleh per einde 1952 in portefeuille be
vindende aandelen N. V. Gemeenschappe
lijk Bezit van Aandeelen Philips' Gloei
lampenfabrieken.
Gezien de grote invloed van de maan
den September/December op het jaar-
1 resultaat kunnen wij van dat resultaat
slechts zeggen dat wij niet pessimistisch
zijn gestemd.
De voorraden zijn ten opzichte van ein
de 1952 gedaald. Wij verwachten in het
tweede halfjaar een verdere daling.
Bij de debiteuren valt een geringe ver
lenging van de crediettermijn te consta
teren.
De liquide middelen zijn in vergelijking
met 31 December 1952 niet onbelangrijk
gestegen. WIJ verwachten per elhde 1953
een gunstiger liquiditeit dan per einde
1952
Het aantal werknemers in Nederland
bedroeg per 30 Juni 1953 41.500 tegen 40.600
per het einde van 1952.
Bij bovenstaand communiqué tekenen
wij het volgende aan
Nadat de omzet van Philips in het ge
hele jaar 1952 t.o.v. het voorafgaande jaar
een stijging met 11 pet had ondergaan, is
er in het eerste halfjaar 1953 t.o.v. de
overeenkomstige periode van 1952 weer
een omzetstijging met 10 pet ingetreden.
Dit is ongetwijfeld een bemoedigend feit.
Op het ogenblik van het verschijnen van
het jaarverslag, d.w.z. omstreeks half
Mei, was de totale omzet van de eerste
vier maanden 1953 bekend en deze was
ongeveer even groot als die van de eerste
vier maanden van 1952.
Dit betekent dat de omzetstijging van
65 millioen praktisch geheel bereikt
moet zijn in de twee maanden Mei en
Juni. De procentuele stijging van de om
zet in deze twee maanden moet dus aan
merkelijk groter zijn geweest dan 10 pet,
het percentage van omzetstijging van het
eerste halfjaar.
De stijging van de omzet werd in hoofd
zaak veroorzaakt door de toeneming van
de afzet voor civiele doeleinden.
In de jaarvergadering werd de verwach
ting uitgesproken dat in verband met de
televisie en investeringen, welke eerst in
de tweede helft van 1953 een omzetstijging
No. 836. 29 Augustus 1953.
Redactie: G. J. A. VAN DAM.
Vossiusstraat 18 b. Amsterdam-Z.
Alle correspondentie aan dit adres.
Bij vragen om inlichtingen s. v. p.
postzegel voor antwoord insluiten.
SPECIALISTEN IN DE
OPENINGS-COMBINATIES.
Dr K. Venema, te Den Haag, voorzitter
van het Genootschap ter bevordering van
de internationale dambelangen „DAMAS",
de vereniging, waarvan verschillende
prominente dammers lid zijn, is enige
jaren geleden begonnen met het verzame
len en classificeren van alle combinaties,
welke in de aanvang der partij, dus met
alle 20'schijven nog aan beide zijden op
het bord, kunnen voorkomen. De be
roemde probleemkenner G. L. Gcrtmans,
te Londen, interesseerde zich al spoedig
voor dit werk en, in samenwerking met
hem, is de collectie thans reeds bijna
nagenoeg volledig en omvat ruim 1400
standen De beide verzamelaars hebben
zich echter niet bepaald tot het opsporen
van alle openingsslagzetten, welke in de
loop der eeuwen in boeken, tijdschriften
en damrubrieken zijn gepubliceerd. Zij
zijn na eerst al deze posities te hebben
gerangschikt ook zelf aan het con
strueren gegaan en zij hebben daarbij ons
spel met menige schitterende ontdekking
verrijkt.
Aangezien dr K. Venema tevens voor
zitter is van de Kring voor Damproble-
matiek is het componeren hem niet
vreemd en kon hij ook op dit gebied
prestaties leveren, die weinigen hem zul
len nadoen.
In een partij, welke ik kortgeleden met
hem speelde, zou een combinatie hebben
kunnen voorkomen, welke, niettegen
staande het feit, dat er reeds zovele
bekend zijn, toch nog weer een nieuwe
slagmogelijkheid bevat.
De opening werd als volgt gespeeld:
Wit:- Zwart:
1. 34—29 17—22
2. 31—26 20—25
3. 39—34 12—17
Tot dusver zijn de stellingen nog geheel
symmetrisch.
7—12
zwart zijn eigen spel te
van de meesters der vroegere eeuwen zijn
gecompleteerd met die van de tegenwoor
dige tijd.
VOOR ONZE LADDERWEDSTRIJD.
No. 2685.
20X20 Combinatie
No. 2686.
Moderne hielslag.
4. 36—31
Hier begint
spelen.
5. 32—27
6. 43—39
7. .8—43
8. 37—3277
1—7
14—20
19—241
Hier maakt wit een foutzet.
Cs CS »v
m Q Q Q
x '-j ta tt
Stand: Zw. 2—13, 15—18, 20, 22, 24, 25.
Wit: 26, 27, 29, 31—35, 38—47, 49, 50.
Zwart maakt nu met een fraaie combi
natie een einde aan al zijn. illusies door:
8.
22—28!
17—21
12X32
32—37!!
9. 32X23 gedw.
10. 26X17
11. 23X1
Een verrassende tempozet.
12. 41X32 13—18
13. 1X23 25—30
14. 34X14 10X48
15. 29X20 48X26!!
In de partij werd bij de 8ste zet door
wit echter 41—36 gespeelde, waardoor de
combinatie niet kon worden uitgevoerd.
Niettemin is het aan het diepe doorzicht
van dr Venema te danken dat deze nieuwe
slagzet is ontdekt.
Zelf zag ik in deze stand nog een andere
mogelijkheid, indien de schijven enigszins
anders zouden zijn opgesteld. De overeen
komst in de uit te voeren slagrichtingen zal
daarbij iedereen direct opvallen. Die
stand zou hebben kunnen ontstaan als
volgt van uit dc aanvang spelende: Wit
1. 34—30. 17—22. 2. 40—34, 20—25. 3. 44—40,
14—20. 4. 31—26. 20—24. 5. 36—31, 15—20.
6. 32—27, 10—5, 7, 41—36, 12—17 (direct
510 ging niet wegens wit 27—11, 38—32
en 34X5), 8. 37—32, 8—12, 50—44 en als zwart
meent thans wel 510 te kunnen spelen
vergist hij zich deerlijk. Wit maakt dan
een vernietigende sldflet. Deze stelling
is als no. 2685 voor de ladderwedstrijd ter
oplossing gegeven.
Het is de bedoeling van dr Venema
binnen niet al te lange tijd de verzame
ling af te sluiten. Practisch zijn daarin
dan alle denkbare openingsslagzetten op
genomen. De collectie zal dan t. z. t. in
boekvorm, met ruim 1200 standen op
diagram, verschijnen, voorzien van alle
technische toelichtingen en verdere
gegevens, waardoor het een uiterst
waardevol standaardwerk voor ieder
dammer zal zijn die in het partijspel de
gevaren van de opening wil leren ontlopen
Een standaardwerk, waarin ervaringen
O S '2 O.
Stand:
Zw.14, 6, 7,
9—13, 15—20, 22,
24, 25.
Wit: 26, 27, 30—36,
38—40, 42—49.
Wit sp. en w. (v. D).
No. 2687.
Waterval.
Stand:
Zw.: 9, 11, 12,
17—19, 21, 23, 24,
27, 40.
Wit: 28, 30, 32—34,
38, 39, 45, 49, 50.
Wit sp. en w. (v. D).
No. 2688.
Waterval.
i m
2 B O i
Stand:
Zw.: 8, 10—14, 21,
22, 25, 27, 30, 33.
Wit 19, 23, 24, 29,
32, 35, 37, 38, 40, 43,
44, 48, 50.
Wit sp. en w. (v. D).
Stand:
Zw.: 2. 6, 8, 10,
12—14, 17, 21, 22, 25,
27, 30.
Wit: 19, 23, 24, 28,
29, 32, 35—38, 40,
43, 44.
Wit sp. en w. (v. D).
De oplossingen van deze vraagstukken
dienen uiterlijk Woensdag 9 September
a.s. te zijn ingezonden aan het boven deze
rubriek vermelde adres.
zouden opleveren, de omzet in het tweede
halfjaar volgens de verwachting sterker
zou toenemen. Het is dan ook volkomen
begrijpelijk dat de stijging van de omzet
in het eerste halfjaar met 10 pet. de ver
wachtingen van dc raad van bestuur van
Philips heeft overtroffen. Blijkens het
communiqué rekent men in Eindhoven
ook voor het tweede halfjaar op een hand
having van de tendens van stijging van
de omzetten.
De winst vóór aftrek van belastingen is
in het eerste halfjaar van 1953 met 69
millioen op hetzelfde niveau gebleven
als in het eerste halfjaar 1952. De
winst vóór aftrek van belastingen in
verhouding tot de omzet was op 10
pet. lager den de 11 pet. van de eerste
zes maanden van 1952. Dit wijst dus op
een lagere winstmarge dan in het eerste
halfjaar van het vorige jaar. Nu 4ient
hierbij direct opgemerkt te worden, dat
in het tweede halfjaar van 1952 de winst
vóór aftrek van belastingen in ver
houding tot de omzet circa 9.73 pet.
bedroeg tegen 11 pet. in het eerste
halfjaar van 1952. Deze daling in
het tweede halfjaar van 1952 was een
gevolg van enerzijds lagere winstmarges
en anderzijds vermindering van de kos
tendekking door het doelbewust afrem
men van de productie ten einde tot ver
mindering der voorraden te komen. Men
weet als outsider niet in hoeverre ver
schuivingen in de diverse producten tot
de minieme verbetering van de winst
marge in het eerste halfjaar 1953 t.o.v.
het tweede halfjaar 1952 hebben bijgedra
gen. liet zal echter aandeelhouders, wie
het uiteindelijk slechts om het bereikte
resultaat gaat, in ieder geval tot vol
doening stemmen dat er wat de winst
vóór aftrek van belastingen in verhouding
tot de omzet betreft in het eerste halfjaar
1953 geen verdere verslechtering ic inge
treden.
Dat de winst na aftrek van belastingen
5 millioen hoger uitkomt op 33 mil
lioen zal aandeelhouders verheugen. Hier
in doet zich de invloed géiden van de
lagere tarieven voor de vennootschaps
belasting in Nederland, welke nog wet
moet worden, doch waarmede bij de bere
kening der belastingen rekening is ge
houden.
Wat de verwachtingen betreft voor het
tweede halfjaar, verklaart de raad van
bestuur niet pessimistisch gestemd te zijn.
Het vorige jaar bleef een dergelijke toe
voeging in het communiqué over het re
sultaat van het eerste halfjaar achter
wege. Ongetwijfeld ziet men dus blijk
baar in Eindhoven op dit moment voor
het tweede halfjaar meer reden voor opti
misme dan het vorige jaar op dit tijd
stip. Nu de aanloopperiode voor verschil
lende nieuwe producten (televisie en tele
communicatie) al weer wat verder achter
de rug is, is de verwachting vermoedelijk
niet ongemotiveerd dat de nieuwe acti
viteiten in de nabije toekomst meer
winstbrengend zullen blijken te zijn dan
tot dusverre het geval was.
Voorraden en liquiditeit zijn twee pun
ten, die bij Philips de laatste jaren nogal
sterk in het centrum van de belangstelling
van aandeelhouders hebben gestaan. Ver
heugend is de mededeling dat de voor
raden t.o.v. eind 1952 zijn gedaald. Nor
maal is immers bij Philips de ontwikke
ling zo, dat de voorraden per 30 Juni gro
ter zijn dan op de voorafgegane 31e De
cember,
Een verdere daling van de voorraden
per uit. December a.s. wordt in het voor
uitzicht gesteld. De aanpassing waartoe
op het gebied der voorraden is overge
gaan, verloopt dus met succes. De daling
der voorraden had in het eerste halfjaar
1953 betrekking op de grondstoffen.
De liquiditeit (kas en banksaldi) is ook
verbeterd, waartoe onder meer de ver
dere uitkeringen, ontvangen voor de oor
logsschade en de opbrengst ontvangen
voor de verkochte Philips-aandelen (no
minaal 11.065.500) afkomstig uit het Ge
neral Electric-bezit, hebben bijgedragen.
Ook voor de liquiditeit wordt een verdere
verbetering per uit. December 1953 ver
wacht.
Dat de crediettermijnen voor debiteu
ren een geringe verhoging hebben onder
gaan is een feit waarover men zich niet
behoeft te verwonderen. Men had hierop
gerekend en de verlenging met 4 pet was
trouwens slechts gering. Bij de stand van
Zaterdag 29 Augustus 1953.
Schaaterediaotieuir P. A. Koetsheid.
Huize St Barnardus, Sassenheim-
No. 7039.
JAC. HARING, Den Haag.
le plaatsing. Mat in 2 zetten.
No. 7040.
W. H. HARING, Schipluiden,
le plaatsing. Mat in 2 zetten.
DE PROBLEMEN VAN DEZE WEEK
Beide tweezetten zijn niet ingewikkeld;
dat sluit goed spel niet uit. Zo is bijv.
7039 een symmetrische opgave, waarin op
verdienstelijke wijze duals zijn vermeden.
No. 7040 staat zeker hierbij niet ten achter
en bevat enkele uitmuntende varianten.
PROBLEEMOPLOSSINGEN.
No. 7037. P. A. Koetsheid. Opl. 1. Dh7—
a7 dreiging 2. Da7—e3ft-
No. 7038. J. J. Rietveld, Opl. 1. Rd4f6
dreiging 2. ef4:f Kf4: 3. Re5t+.
1fe3: 2. Rg5 en 3. De3:ft.
1f3 2. Dc2f, Ke3: 3. Pd5tt
Beide problemen werden goéd opgelost
door: M. v. d. Burgt, Eilburg.
No. 7037 ddbr: J. F'. Pilgram, Rotterdam;
J. Timmers, Rotterdam; H. Th. v. Goor,
Rotterdam; C. v. d. Weide, Rotterdam.
PARTIJ No. 1242.
SICILIAANS.
Om het Engels kampioenschap 1952.
Wit:
Zwart:
A.
R. B. Thomas
Leslie
1.
e2e4
c7c5
2.
b2b4 (1)
b7—b6 (2)
3.
Pgl—f3 (3)
Rc8—b7
4.
Rfl—c4
e7ë6 (4)
5.
Ddle2 (5)
Pg8—16
6.
e4e5?
Pf6—d5
7.
b4c5
PdS—f4!
8.
De2—fl
Rb7—f3:
9.
g2-f3:
Pb8c6!(S)
10.
d2d4
Pc6—d4:
11.
Rel—f4:
Pd4c2:f
12.
Kei—d2
Pc2—al:
13.
Pbl—rC3
Rf8c5:
14.
Dfl—al: (7)
Dd8—h4
15.
Pc3e2
g7-g5!
16.
Thl—gl
g5—f4: (8)
Aantekeningen
uit Schach-Echo.
(1) Zonder pionoffer voelt Thomas zich
niet wel ook al is het 'n twijfelachtige, zo
als hier.
(2) Er was geen reden om het aange
bodene te weigeren bijv. cb4:, 3. a3, d5.
De tekstzet is goed genoeg.
(3) De hardnekkigheid, waarmede wit
dit offer blijft opdringen, wordt tenslotte
gestraft. Beter was bc5:.
(4) Re4: zou gevaarlijk zijn wegens 5.
Rf7:f of nog beter direct 5. Pg5.
(5) bc5 was dringend nodig.
(6) Zwart heeft nu het heft in handen
genomen wint snel doordat hij de beste
zetten kiest, daar Pf4 niet zonder gevaar
is te verwijderen.
(7) Hierna gaat een stuk verloren. Pal
loopt niet weg.
(8) Wit geeft op. Hij is een qualiteit
achter en heeft 2 pionnen minder.
vóór de oorlog steekt de huidige lengte
van de crediettermijnen bij Philips nog
steeds gunstig af. Een verdere verlenging
van de crediettermijnen ligt in de lijn
der verwachting.
De investeringen zouden volgens de ver
wachting welke enkele maanden geleden
werd uitgesproken zich in 1953 op onge
veer hetzelfde niveau als in 1952 bewegen.
Een verandering is hierin intussen niet
ingetreden.
Wij willen deze opmerkingen eindigen
met de verwachting uit te spreken dat
Philips er toe zal overgaan in de toekomst
ook kwartaalcijfers te publiceren. De ge
gevens zijn in Eindhoven beschikbaar.
Waarom ze dan niet aan aandeelhouders
medegedeeld? Er ligt o.i. anders tussen
het tijdstip van de onderhavige publicatie
en het moment waarop het jaarverslag
verschijnt een te grote tijdsruimte. Ook
al wordt de publicatie van het jaarverslag
vervroegd dan nog zal het al gauw begin
April worden alvorens het jaarverslag
verschijnt.
De stijging van het aantal werknemers
was 3500 in het eerste halfjaar. In Neder
land nam het aantal werknemers met 900
toe.
Evenals in andere gemeenten van
Noord- en Midden-Limburg laat de
drinkwatervoorziening in de gemeente
Arcen en Velden te wensen over. Men
behelpt er zich met pompwater. De aan
leg van drinkwaterleiding staat dan ook
op het verlanglijstje van bijna alle ge
meentebesturen. De vroede vaderen van
Arcen en Velden vormden daarop geen
uitzondering. Helaas zijn de kosten van
een waterleiding hoog en de middelen
krap. Voor de kom van het dorp Arcen
meent men nu echter een oplossing ge
vonden te hebben.
In de nabijheid van het dorp ligt een
brouwerij, die over een eigen waterwin-
installatie met een flink vermogen be
schikt. Nadat advies van de N.V. Water
leidingmij voor Midden- en Noord-Lim
burg was ingewonnen, waarbij bleek, dat
het brouwerijwater wel aan te stellen
eisen voldoet, is men thans doende te
onderzoeken of eventueel de uitleg van
een buizennet naar en in het dorp kan
worden gefinancierd. Als de plannen
doorgaan krijgt Arcen dus water uit de
brouwerij, met misschien een kansje, dat
men er ooit nog eens de verkeerde kraan
openzet.
(Van onze correspondent).
Gisterenmiddag om half zes werd de
47-jarige L. v. d. P.. wonende aan de
Adelaarsweg te Apeldoorn op de onbe
waakte overweg in de Waterloseweg door
de electrische sneltrein, die enige minu
ten eerder uit Apeldoorn was vertrokken,
gegrepen, toen hü daar op zijn fiets reed.
Hij werd enige meters meegesleurd en in
zorgwekkende toestand naar het Juliana-
ziekenhuis overgebracht, waar hij korte
tijd later overleed. Het slachtoffer was
gehuwd en vader van vier kinderen.
Bij het ploegen op het land van de
landbouwer Van der B. te Leunen zijn
niet minder dan zeven landmijnen aan
de oppervlakte gekomen. De ontsteking
van de mijnen was nog vrijwel intact. Het
is haast onbegrijpelijk, dat deze nooit zijn
ontploft, want er is in de loop der na-oor-
logse jaren reeds vaak met landbouwma
chines op deze akkers gewerkt.
Donderdag 17 September a.s. zal de
deken van Eindhoven, kanunnik H. Hee-
zemans, het nieuwe Clarissenklooster in
het stadsdeel Gennep te Eindhoven inwij
den. Na de inwijding van de kapel zal hij
daar een H. Mis opdragen. Het klooster
is gevestigd op het oude buitengoed „Ra-
pelenfourg".
Nadat kanunnik Heezemans na de in
wijding het Pauselijk slot heeft ingesteld,
zullen de Clarissen-Coletinen haar nieuwe
verblijf betrekken.
In de periode van 22 tot 28 Augustus
was de stemming op de cacaomarkt zeer
kalm met tegen het slot tets lagere
prijzen. De markt kon deze week niet
recht op gang komen als gevolg van wei
nig belangstelling van kopers' zijde. De
omzetten waren dan ook over het alge
meen matig. De markt sloot kalm.
De zaken in Franse cacaos waren be
perkt, deels doordat de Franse verkopers
over het algemeen te hoge prijzen vroe
gen. In de eerste helft van 1953 bedroeg
de uitvoer van Cameroun Cacao 37.004
ton tegen 36.150 ton in dezelfde periode
van verleden jaar.
Amsterdam, 29 Aug. De besprekingen,
die deze week werden gehouden, over een
eventuele heffing op rogge en gerst heb
ben nog geen definitief resultaat opge
leverd. Voor rogge nam men dan ook een
afwachtende houding aan. Meerdere za
ken werden afgesloten in Amerikaanse
mais, Platamais, Irakgerst en Platagerst.
Vooral voor spoedige boten bestond
flinke vraag.
In injandse granen ging afgelopen week
Iets meer om Rogge 17% werd afgeslo
ten voor ƒ22.75, directe levering. Voor
doorsnee kwaliteit vroeg men 22.50, ter
wijl Sept. Oct. en Nov.-levering werd
aangeboden voor 22.10. Haver 54/55 kg
was aan de markt voor 23.75. Zomer-
gerst, als naar kwaliteit, werd geoffreerd
van ƒ24.— tot ƒ24.50.
AKEN". Een autobus brengt ons van Heerlen naar Aken. De Neder
landse douane stelt nogal belang in ons fototoestelletje; zeker, bet
is oud, maar: welke lens? De lens is net zo oud. Er worden enkele
dingen gevraagd over geld aangelegenheden. Even verder, bij de Duitse
douane óók. Beide kantoren leggen ons overigens niets in de weg.
Wij zien, na lange tijd
,,de oude Rijksstad
en Keizersstad": Aken
weer terug, "ur'->.s„
Aquensis urbs regalis".
Haar gelaat is sterk ge
havend tijdens de laat
ste oorlog. Lege ramen
grijnzen ons aan als
oogkassen in een doods
kop. Honderden. Dui
zenden. Het is als een
Westers Pompeii, nadai
dit werd blootgelegd.
Wij gaan naar de
schepping van meester
Odo, de Dom met zijn
eigenaardige achthoe
kige koepel. Het is,
alsof Karet de Grote en
Paus Leo III, die het
bouwwerk wijdde, hun
beschermende handen
over dit monument der
Karolingische architec
tuur hielden uitgestrekt
toen de gruwel der ver
woesting het aloude
„Aquae Granni" teister
de. Maar het latere, Go
tische koor. heeft zwaar
geleden. Overal steigers.
Hier en daar zijn beeld
houwers bezig de vroe
gere luister van figuren
en ornamenten in willi
ge zandsteen te her
scheppen, een vrome
bezigheid, die eindeloos
geduld, veel toewijding
en een zeer vaardige
hand vergt. Wij zien
toe, hoe één simpele
versiering eindeloze
klopjes op een scherp
beiteltje verlangt; dui
zenden van zulke ver
sieringen zijn, misschien slechts door
één bom, tot pulver herleid.
De „Domschatz" bezit nog steeds het
allerkostbaarste „Marienschrein" uit de
XlIIe eeuw met de belangrijke relieken
die de roem der Domkerk uitmaken,
en om de zeven jaar worden vertoond
van de koepelomgang. Een zilveren
schrijn, het „Karlsschrein", bevat re
lieken van de grote Keizer Karei, die,
plaatselijk, als „Zalige" wordt vereerd.
Velen gaan er onverschillig langs; zij
interesseren zich hoogstens voor de
artistieke waarde der Romaanse, of
Gotische reliekhouders.
Niet ver van de „Domschatz" staat
een eenvoudige „open" biechtstoel.
Hier wordt, zoals het opschrift meldt,
biechtgehoord door Monseigneur de
Wijbisschop van Aken. Ongewoon, voor
Nederlandse begrippen. Maar destijds,
te Trier, wees men ons de biechtstoel
aan, waar de grote sociale Bisschop
Felix von Korum gewoon was biecht to
horen, ooit zolang achtereen, tot zor
gende handen hem moesten steunen
bij zijn terugkeer naar het Bisschoppe
lijk Paleis.
's Nachts worden wij in onze slaap
gestoord door een spookachtig ge
schreeuw, dat uit de omringende
ruïnen komt. Het is het naargeestige
gemiauW van katuilen, die op jacht
gaan tussen de naakte bouwvallen.
KEULEN. De sneltrein van Aken
naar Keulen, allerkeurigst gestoffeerd,
vertrekt met vertraging, in verband
met de sociale woelingen in Frankrijk.
Wanneer we „Köln" naderen „Kol
len eyn croen boven allen steden
schoen" zien wij uit naar de twee
machtige torens, die de oude Hanze
stad kenmerken, de machtige Dom
torens, 160 meter hoog, welke zich
naar boven geleidelijk als in een
openspringende bloem oplossen. Bui
tengewoon druk is het Centraalstation;
onoverzichtelijk, lawaaierig en gevaar
lijk het straatverkeer. Herhaaldelijk
maken Duitse couranten opmerkingen
naar aanleiding der tientallen doden en
gewonden, welke wekelijks als slacht
offers der moderne verkeersdlctators
vallen in W. Duitsland.
Tot onze grote blijdschap blijken de
twee torens nagenoeg volledig geres
taureerd. Wij herinneren ons nog, hoe
de Westelijkste, na de oorlog, zwaar
gehavend bleek; dat gat is nu gedicht.
Maar op veel andere plaatsen staan
steigers, die de ontwijding van het
Godshuis noodzakelijk maakte. Ook is
de toegang niet door de „Westfassade
maar aan de Noordzijde. Hier staan,
vreemdsoortige ornamenten bij een
Gotische cathedraal, auto's en van die
De beide torens van de Keulse dom.
lage motorfietsen, Vespa's, Lambretta's
hoe heten ze? het zijn prijzen van
de DomloterijUiteraard nemen we een
paar lootjes; het lot is ons niet gunstig!
Toegankelijk blijken slechts het koor
de koorkapellen en het dwarsschip. Het
eigenlijke „Langhaus" (schip) is geheel
afgesloten door een tijdelijke muur;
hier wordt nog steeds gewerkt om de
verwoestingen te restaureren. Vermoe
delijk is de directe nabijheid van het
Centraalstation de wereldberoemde
„Kölner Dom" noodlottig geworden
tijdens de oorlog?
Niet ver van de cathedra van de
Aartsbisschop, Zijne Eminentie Kardi
naal Frings, trekt een devoot belicht
schrijn aller aandacht. Er is schijnsel
van oud goud en geglinster van ju
welen in antieke zetting. Wij bewonde
ren voor de zoveelste keer in ons leven
het beroemde Reliekschrijn der H.
Driekoon'gen, een nirpmer geëvenaard
kunststuk der Romaanse goudsmeed
kunst, in de vorm ener basiliek. Uit
de Xlle eeuw tot ons gekomen, om
sluit het schrijn het gebeente dier
Oosterse Wijzen, die nederknielend,
het Christuskind aanbaden. Gelukkig,
dat het oorlogsgeweld het schrijn on
aangetast heeft gelaten.
Wij vragen ons af: Wat zou het oude,
heilige Keulen voor aantrekkelijks
hebben buiten dit schrijn en zijn, zelfs
de moderne mens. klein makende Dom?
MAINZ. Met de bootreis stroomop
waarts van Keulen naar Mainz, is een
hele dag gemoeid. Wij vertrokken des
morgens om half zeven uit de Dom
stad; het was donker, toen we Mainz
bereikten. Veel schepen op de Rijn
voerden de Nederlandse vlag. Bij de
befaamde „Loreley"-rots liet een gra-
mophoon het bekende gedicht van
Heine horen; tijdens Hitier hield
iedereen aan boord zich stil want
Heine was immers een, zij het katho
liek gedoopte. Jood!
Ook Mainz bleek, evenals Aken en
Keulen, zeer veel geleden te hebben
tijdens de oorlog. Rumen en nogmaals
ruïnen, die spookachtig uitkwamen
tegen het vale maanlicht; het kostte
moeite een hotel overeenkomstig onze
Nederlandse prijzen te vinden. Als
oorzaak gaf men op. dat veel hotels
vernield waren.
„Kijk die kinderen buiten toch eens
heerlijk spelen", zei Peter tot zijn
vrouw Maroesja. „Jammer dat wij geen
kind hebben!"
„Weet je wat we doen?" antwoordde
ziin vrouw. „We gaan een sneeuwpop
maken. En die zetten we bij ons
huisje. Misschien maakt de goede God
de pop wel levend? Dan hebben we
een kindje!"
De twee oude mensen gingen naar
buiten. Ze rolden samen de sneeuw tot
een lijfje en beentjes en armpjes.
Tegen de avond waren ze klaar. Het
was een meisjes-figuurtje, mat blinde
oogjes en een gesloten mondje en
leuke, kleine oortjes.
„Zou je niet graag met de andere
kinderen willen spelen, in de sneeuw?
vroeg Peter.
Het meisje knikte. Peter zag het. En
zijn goede vrouw zag het ook. Ze zagen
het duidelijk, alle twee. Er kwam leven
en licht in de oogjes. De lipjes gingen
open. Het meisje begon te dansen in
de sneeuw.
„Ik zal gauw kleertjes voor haar
gaan maken," zei Maroesja. De naai
machine begon te snorren. En er kwa
men kleertjes onderuit. Maar het
sneeuwkindje wou ze niet aandoen.
Ook wou ze niet binnen bij de kachel
komen, om zich te warmen. Ze bleef de
hele nacht buiten spelen, in het maan
licht. En 's morgens rollebolde ze met
de andere kinderen in de sneeuw. Dat
ging de hele winter door. Daarginder
blijft het veel langer koud dan hier
moet je weten. Het sneeuwmeisje deed
alles wat Peter en Maroesja zeiden.
Maar binnenkomen nee, dat deed ze
niet.
Op zekere dag gingen de kinderen
spelen, in het bos. Ze raakten hun
nieuwe vriendinnetje kwijt. Daar stond
ze te schreien, helemaal alleen.
„Kom maar gauw op m'n rug zitten,
dan rijd ik je naar huis", bromde een
bruine beer. „Nee", zei een boze wou.
„Op de mijne, ik loop veel harder dan
hij!". „Niet doen, hoor", waarschuwde
een rode vos. „Ze willen je opeten. Als
ik een ki krijg, zal ik je wel de weg
wijzen."
Het sneeuwmeisje liep nu metde vos
mee. Na een uurtje waren ze bij Peter
en Maroesja.
„Dank je wel, rode vos prees Peter.
En zijn vrouw kwam al met een stuk
beschimmeld brood aanzetten. „Nee,
mij is een kip beloofd, kefte de rode
vos. En dat was ook zo.
„Goed, hoor, je zal je kippetje heb-
ben", zeide de vrouw. Maar ze gaf haar
man een knipoogje. Hij stopte stilletjes
een kip in een zak. En in een andere
zak de hond.
„Hier is je kip, vosje", riep hij. De
kip liep de zak uit. Maar de hond liet
hij tegelijk ook los. Gelukkig kon de
vos harder lopen dan de hond. „Jullie
hebben nog geen eens een kip voor mij
over!", zei het sneeuwmeisje. „En daar
om wil ik hier niet langer blijven".
Peter en Maroesja wachtten en wacht
ten. Maar het meisje kwam nooit meer
terug.
De Dom is er, betrekkelijk, goed af
gekomen, beter dan de cathedralen
van Aken en Keulen. Op ons maakte
het gebouw nimmer een overweldigen
de indrukMaar wij verzuimden ook
nu niet de prachtige grafmonumenten
te bewonderen, waaraan de kerk zo
rijk is, laatste rustplaatsen voor Bis
schoppen, Domheren, Rijksgroten en
Keurvorsten, Wij vernamen, dat Z. Exc
de Pauselijke Nuntius mgr Muench, op
het Hoogfeest van Maria Hemelvaart in
de Dom een pontificale Hoogmis zou
opdragen.
Vlak bij het Godshuis staat het
standbeeld van Gutenberg, te Mainz
4 1400. De Duitsers zeggen,
i iVi was' die de boekdrukkunst
- 1447 uitvond? De befaamde beeld-
£0ÏTer,'Th°rwaldsen, beitelde onder
het beeld in het Latijn het volgende:
Deze kunst, verborgen voor Grieken
en Romeinen,
Bracht de vorsende geest van een
Germaan aan het licht.
Wat reeds immer de Ouden wisten
en nu nok de modernen,
Weten niet zij alleen, maar alle
volkeren der wereld.
Als het niet waar is, is het toch leuk
bedacht. Het grote plein heet zelfs:
„Gutenbergplatz"!
ULM. Tijdens de treinreis van Mainz
naar Heidelberg, reisden wij in gezel
schap van een hooggeplaatste Duitse
magistraat, die een gewichtige functie
in de Bondsrepubliek vervult. Hij
toonde ons een officiële uitnodiging
voor de Pontificale Hoogmis op Maria
Hemelvaart, tevens bescheiden, waar
uit ten duidelijkste bleek, dat hij met
het Hitler-stelsel nimmer iets te maken
wilde hebben. Het is van dit stelsel,
dat onlangs de Bondskanselier, de ka
tholieke dr Adenauer zijn villa werd
ons langs de Rijn gewezen dezer
dagen zeide: „Wanneer ik de verant
woordelijkheid zou dragen van een
stelsel, dat ons vaderland naar de af
grond heeft gevoerd, zou ik zelfs de
donkerste hoek van Duitsland te licht
vinden om mij er in te verbergen".
Onze geachte medereiziger, dr X,
sprak zijn grote verontwaardiging uit
over de laffe overrompeling van Hol
land, en, voegde hij eraan toe, „dan is
men hier in Duitsland nog boos door
Holland niet hartelijker ontvangen te
worden, in plaats van te waarderen,
dat de Hollanders karakter tonen"
Wij antwoordden, dat Zijne Em. de
Kardinaal en onze Hoogw. Bisschoppen
hun gelovigen in de geest der naasten
liefde hebben vermaand waarop hij
zich uitermate waarderend over de
Kardinaal-van-het-verzet uitte. „Onze
fout is altijd geweest, dat wij de ziels
gesteldheid, de psyche, van andere
volken niet begrepen hebben" zeide
dr X, „en dat heeft in het ver
leden tot betreurenswaardige gevolgen
geleid". Wij moesten dit bevestigen.
Met name golden de Hollanders immer
voor dom: „die dummen Hollander".
„Maar" zeiden wij „als Uw land
genoten nu ons land bezoeken, waar
niemand hen overigens zal lastig vallen
en zij vergelijken onze steden met de
hunne, dan zullen ze geen moeite heb
ben vast te stellen, wie van ons tweeën
de domste is geweest",'
Het schone Heidelberg aan de Neckar
bleek volstrekt niets onder de oorlog
geleden te hebben. Het woord van de
dichter Scheffel werd, zodoende, thans
letterlijk bewaarheid: „Alt Heidelberg,
du Feine, du Stadt an Ehren reich
Am Neckar und am Rheine kein' andre
kommt dir gleich".
De befaamde universiteitsstad was
overigens zo volkomen beheerst door
zenuwslopend motorgeknetter en ver
keerslawaai, onafgebroken over de
straten schreeuwend, dat wij weer
gauw in de trein zaten naar het kalme
Ulm, de Donaustad bekend door
haar Dom en beheerst door diens hoge
toren, de hoogste van heel Duitsland,
een kantwerk in steen. Men vertelt
ons, dat de Gotische architectuur tij
dens de oorlog vrijwel ongehavend
bleef, tevens, dat het Godshuis in Pro
testantse handen overging.
MÜNCHEN. Onder alle steden die
wij op onze doorreis naar Tirol bezocht
hebben, spant München wel de kroon
de kroon van het lawaai. Een ket
ting-zonder-eind van geknetter, ge
toet, gegier van trams enz. beheerst als
een onaantastbare dictator de voor
naamste straten. Wij kunnen niet be
vroeden wat deze mensen drijft, maar
heren-in-het-verkeer mogen wij hen
stellig niet noemen. Wie zich op straat
waagt om over te steken, mag tevoren
zijn testament wel maken. Trouwens,
alleen op beide Zondagen, van 15 en
16 Aug., gerekend van 's Zaterdags
5 uur, tot 's Zondags 21 uur, hadden de
wegdictators 391 ongelukken veroor
zaakt, 455 mensen gedeeltelijk en 13
voorgoed buiten gevecht gesteld. De
politie ziet apathisch toe. Toen wij
door een daverende motorrijder bijna
van de sokken werden gereden en wij
ons beklaagden, luidde de berustende
toelichting: ;,Das ist eben die Jugend
(jeugd), da kamma nix machen"!
DE FRAUENKIRCHE, Bisschopskerk
van het Aartsbisdom München-Frei-
sing, blijkt buitengewoon zwaar ge
havend door het oorlogsgeweld. Overal
is de rode baksteen weggeslagen. Zelfs
de beide befaamde koepels „Welsche
Hauben", („welsch, waals", wegens de
geromaniseerde Kelten, welke de eer
ste eeuwen Beieren bewoonden) staan
in de steigers en worden opnieuw met
roodkoper bekleed. Wij herinneren ons
uit de „Gijsbreght" de passage, waar
Egmont tot Haarlem zegt: „Een Gods
huis zo t' ontwijden.... ik heb het
lang verschoondWaarop Haar
lem antwoordt: „Laat mij daar mee
betijen!" (wij hebben hier- de Gijsbr.
niet bij de hand). Welnu, aan deze bom
zijn de „Haarlems" vervaarlijk werk
zaam geweest, ook wat het inwendige
betreft; de achthoekige zuilen bieden
een vreselijke aanblik.
Wegens het Hoogfeest van Maria
Hemelvaart zal, zo luidt de kennis
geving aan de Dom, een „Pontifika-
lamt" worden opgedragen. Wij menen:
door Z. Em. Kardinaal Wendel. In zeer
veel Bisschopssteden buiten Nederland
draagt de Bisschop wij waren er
vele malen getuige van de 15e Aug.
het H. Offer op en te Venetië zegent
dan de Patriarch, na de H. Dienst, de
zee. Op zich leek het ons dus zeer
aannemelijk, dat de Kardinaal zou
pontificeren daarop duidde o.i. ook
het aangekondigde „Pontifikalamt",
Maar wij hadden ons vergist, het was
'n plechtige Hoogmis „met drie heren",
gelijk men in ons land zegt. De Kar
dinaal bleek niet aanwezig. Was Zijne
Eminentie verhinderd? Neen zei de
koster „wij noemen dit een Pontifika
lamt". Maar hoe dan de H. Mis, door
de Aartsbisschop opgedragen heet, ver
namen wij niet.
Beneden, in de „Bischofsgruft",
bleek het graf van de grote Kardinaal
Michael v. Faulhaber (f 1952) de devo
tie van honderden gelovigen tot zich
te trekken. Zijn borstbeeld aan de
wand was getooid met bloemen en
kransen. Talrijke bezoekers raakten
met hun rozenkrans de sarcophaag en
de beeltenis aan, daarbij de voorspraak
van de onvervaarde Kerkvorst en Bis
schop inroepend.
Zo mogelijk nog drukker is het be
zoek aan het graf van „de dienaar
Gods, Pater Rupert Mayer S.J.", die
anno 1945 overleed. Gelijk in het scho
ne Maastricht op ieder ogenblik van de
dag gelovigen neerknielen bij de
„Sterre-der-Zee", zo troffen wij hier
voortdurend biddende mensen aan; de
kerk ligt aan een der hoofdstraten, de
Neuhauserstraat, bij het' „Karlator".
Zij heet de Burgerzaal-kerk, omdat
daar vroeger de burgerij voor het ge
bed samenkwam; boven de crypte, met
het roodmarmeren graf van Pater
Mayer t, is de fraaie barokkerk, waar
een grote menigte vol devotie de H.
Mis op die Zondag bijwoonde.
Pater Rupert' Mayer (23.1. 1876 I.
XI '45) evenaarde de Mtinchener Kar
dinaal Faulhaber in redenaarsgaven'
beiden slaagden erin zich voor 50.090
toehoorders op het „Koningsplein" ge
makkelijk verstaanbaar te maken zon
der hulpmiddelen. Duivelse machten
wierpen hem in de gevangerlis (1937)
ein heufiGr ,T°Cst Setuigen: „Das ist
hml™ cnsoh" Tussen Hitiers
j Pater Mayer „gelijk een
„evierende veldheer temidden van
r (vi 0 ergeschikten"- zUn naasten
liefde kende geen grenzen, zelfs niet
'n het beruchte kamp Sachsenhausen,
waar hij zijn karig rantsoen deelde
biet de andere gevangenen.
De Amerikaanse troepen bevrijdden
hem uit deze hel, in Mei 1945, 'Aan
stonds zette pater Mayer zijn aposto
lische arbeid weer voort. Zijn gestel
had zwaar geleden, maar hij hield zich
St. Paulus' woorden voor ogen: „De
kracht wordt in zwakheid volbracht
Op het Hoogfeest van allen, die in en
door de H. Kerk de eeuwige vrede ver
wierven, staande vóór Gods' altaar
overviel hem de wiekslag van dé
dood.
Twee dagen achtereen stroomden de
gelovigen de kerk binnen, waar hij lag
opgebaard. De Kardinaal woonde de
uitvaart bij. Tienduizenden stonden
langs Munchen's straten toen het stof
felijk overschot naar de crypte der
„burgerzaal" werd overgebracht (1948).
