DE VADER der Christenheid
Kinderziekten der Democratie
w;
Nieuwe Bondsdag begint met
pleidooi voor Duitse eenheid
Nederl. standpunt ongewijzigd
UTRECHT KAN VLEUGELS
UITSLAAN
Dollaraankooppolitiek van de
Ned. Bank
Tentoonstelling in
het kader van de
Deense Week
over de Moeder der Christenen
s-g
In het hoofdstedelijk museum
Hoop op opheldering
in liet mysterie van
Maverling
IV. Onze democratie en „Quadragesimo Anno"
Prinsjesdag-stemming" in Bonn
De klein-Europa-conferentie te Rome
Overziclit Eerste Kamer
Grenswijziging ook door Eerste Kamer
goedgekeurd
Ankie van Kooy en Max
Tailleur uit Amerika
terug
"•«.Som »;;g«rieS?*s
Internationaal Actie
comité voor Kardinaal
Mindszenty
Titanenstrijd bij
Ouwerkerk
Kapitein van Naboland
naar huis
Koersverhouding weer in normale banen
PAGINA 7
WOENSDAG 7 OCTOBER 1953
Klassicisme
mpressionistendoop
Abstracten
IN OPTOCHT NAAR
DEN HAAG
Larense automobilisten willen
veiligheid
Drie groepen modernen
M. Zieler
E. F rederiksen
Praag bereid geheime papieren
van Keizerin Elizabeth uit te
leveren
door Dr JOS. CREYGHTON S.J
De Vos en de geplukte kip
Bezoek van parlementariërs
Veranderd beeld
MGR. KRAMER NAAR
KATWIJK
Gezondheid hersteld
Deense
schilders van deze tijd
J vu nenen verzuimen niet, bij al bet beste dat zij ons deze
e uien e te genieten geven, ons ook hun schilderkunst te laten
week van hun c ijfeld GOk zelf Wel weten dat hun meest genietelijke
«en, alzullenzyong
prestaties m van voor honderd en vijftig jaar valt er zelfs niet zo
Jeen Deense schilderkunst aan te wijzen. Maar in 1816 kwam
i ..uir>ffer Eckersberg, die enige jaren in de leer was geweest te L anjs nj
te Rome, naar zijn vaderland terug en begon er school te maken.
Als jongeling bad hij overigens reeds de akademie te Kopenhagen bezocht,
.Lor Skandinavië lag daar wel het middelpunt van kunstactiviteit
zelfs uit Finland was er menig kunstenaar werkzaam. Maar buiten dat
Noordelijk gebied had dit centrum niet de minste betekenis.
I>e sohool van Eekersbemg
kenmerkte zich minder door
beziel'®® en levenwekkend
élan dan door stille eenvoud
en zuivere gevoeligheid.
Evenals da meester zelf had
ook zijn school voorliefde
voor bet kleine formaat. Mum
beste dingen waren te vïn-
idien in landschapjes, P°rt-
trertjes en interieurs, waarin
zij wellicht altijd wat jbur-
igerlijk realistisch weven,
maar vaak ook in 9^roCHn
vaffige dichterWkte^om^
roeringen w^^rwijs.
op zuivere ^Va-rentogien
Kre®enn langer en dieper
m doe" met figurale
adem t etc., élan brach-
co-mipe- niaoit vender dab
Zlevensgrote maoifesta-
®fen va-n louter onmacht en
igebrëken-
Eckersberg vertegenwoor
digde m Denemarken het
fclaesioisme in de sehilder-
jcurast, en hoewel hij dat heel
wat minder éclatant deed
d'rn zijn beroemde tijd en
landgenoot TborweCidsén het
kl-ass ieisme in de beeldhouw.
kunst, kan men toch slechts
van het zijne zeggen dat het
een Deens klassicisme was.
Het was Deens omdat heit
stil en vriendelijk, beschei
den en vain een zuiver ge
voel was. Even Deens inge
togen was ook het Bieder
meier van zijn leerling Köb-
ke en die romantiek van b.v-
een Johan Lundtoye.
iets onuitstaanbaar nuchters en sentimen
teels in zijn doeken, beide van zeer bur
gerlijke oorsprong, maar in een won
derlijk roodaangelopen, van tussen de
armen der moeder omkijkend babykopje,
treft hij plotseling met de macht van een
stekende expressie: de ogen in dat nau
welijks geboren mensenjong branden van
een hete. onbeheerste roofdrift.
Rasmus Nellemann en Robert Risager
Larsen vormen met hun reeds ver doorge
voerde abstractie de overgang naar de
beide overige groepen, n.l. die der meer
spontane, surrealistische abstracten endie
der streng geometrische, meer leerstellige
abstracten.
Bij de spontanen treft men werken van
Ejler Bille en Egill Jacobsen, die allebei
behoren tot de dertien die er heden van
dat slag over heel de wereld in een dozijn
«aan- maar ook reken ik tot hen de ge
broeders Arne en Kjeld Hansen, die in
weerwil van de constructieve beheersing
en strakke geometrie, op bijzonder fijnge
voelige en stemming-wekkende wijs iets
van echte mensenpsyche op hun doeken
wisten over te dragen. Beide zijn mees
ters in het gedragen en monumentaal han
teren van nobele kleur-accoorden. Kjeld
Hansen doet sterk denken aan sommig
werk van Manessier.
Wat de laatste groep betreft, die der
leerstellige abstracten, zg is ook in Dene
marken slechts een gemeenschap van bur-
gers-van-de-verfplank. Zij kan ook vol
strekt niets anders bevatten, zo min in
Denemarken als waar ook ter wereld.
In de afdeling grafiek zal men de beste
indruk bewaren van Hans Höier (met de
houtsnede „Mensen"), Jane Muus bij
zonderlijk haar „Kruipend kindDan
Sterup—Hansen („Oorlogsblinden" nr. 17),
de etsen van Herman Stilling, Karen
Westman met „Man en Kind", en de reeds
genoemde Leeuwen van Zieler. De Deen
se grafiek maakt een bétere indruk dan de
Deense schilderkunst.
K. S.
(Van onze correspondent)
In Laren is men er zich terdege van be
wust, dat het uiterst gevaarlijke kruispunt
waar de Rijksweg no. 1 gesneden wordt
door de weg van Hilversum naar Laren
een kruispunt waar jaarlijks vele on
gevallen met ernstige afloop gebeuren
dringend moet worden verbeterd en dat
deze verbetering met bekwame spoed zal
moeten worden uitgevoerd. De Larense
autobezitters in totaal enkele honder
den hebben thans besloten in een lange
rij auto's naar Den Haag te trekken om
minister Drees een petitionnement over
deze kwestie aan te bieden. Daarop zullen
alle handtekeningen van de Larense in
gezetenen prijken. Voorts zullen grote in
stellingen, waaronder de Hilversumse
Philips-industrie, de Nederlandse buurt
spoorweg Maatschappij, dei P.T.T. en Vei
lig Verkeer" adhaesie met dit petitionne
ment betuigen. De buurtverenigingen en
vrouwenorganisaties zullen zich belasten
met het ophalen van de handtekeningen.
Zo had. bü het ingaan
de tweede helft der vorige
eeuw, Denemarken als eerste der Scan
dinavische landen contact gemaakt met
de grote traditie in de schilderkunst van
Europa, en tevens daarin het begin ge
legd van een nationale schilderkunst.
Buiten de schilders zelf werd er overigens
niet veel belangstelling voor die kunst
gevonden.
De jongisten bleven daarom uitzwer
men naar elders. En, was het eerste con
tact met de traditie voornamelijk via
Rome tot stand gekomen, na 1870 heeft
vooral München het verdiept en verbreed,
tegelijkertijd echter begon Parijs zijn
biologerende invloed als overal elders ook
op de Denen uit te oefenen, en daar
rochten de tallozen van hen die er zich
vestigden niet de traditie, maar de stout
moedige moderniteit.
Men heeft er wel eens op gewezen, hoe
het gebrek aan verfijning van het schil
derkunstig begrip der Scandinaviërs me
de blijkt uit het opvallende feit, dat zij
bij voorkeur in de leer gingen bij mees
ters van het tweede plan, als Bastien Le
page, Chermite en Breton, terwijl zij
Manet, Monet of Degas passeerden.
De in het Noorden zo beroemde Deen
Peter Kröger is er dan ook een voorbeeld
van hoe probleemloos, zelfgenoegzaam en
bravoureus oppervlakkig hun impressio
nisme kon zijn.
Intussen blijkt tot op de dag van van
daag die impressionisten-doop voor de
Deense schilderkunst een blijvende bege
nadiging zij heeft er de kleur leren zien
en gebruiken, en deze is sedertdien het
voornaamste inspirerende object gebleven
van al haar latere experimenten, ',t dui
delijkste en meest continu-e verbindings
teken harer ontwikkeling
Dat blijkt o°k °P de huidige tentoon
stelling in het Stedelijk Museum te Am
sterdam, waarop „Deense moderne expe-
aan ons worden voorgesteld
rimcntelen aan ons
als de jongste generatie uw overi.
derkunst, een gegeven wa besluiten
gens onverstandig zou zyn te besluiten
dat er dus geen jonge V ggo Johansens
«net Stemmige levenstaferelen of viinem
Hammerhöys met poëtische interieur
meer zouden zijn in Denemarken.
Er zijn in de gepresenteerden een drie
tal naar de geest min of meer samenhan
gende groepen globaal te onderscheiden.
Vooreerst degenen, wier voorstellingswe
reld niet haar herkomst uit visuele erva
ring tracht te verdoezelen. De sterkste uit
deze groep lijkt mij Henry Heerup, wiens
naïeve maar levensvreugdige concepties
op enorme formaten, in onbeholpen en
toch soms fascinerende vormen, met zware
kleuren beklonken zijn. De boerse, zwaar
geheel vreemd aan dej ^teloos in de
werk, en toch is er iets gew ulirn0r
geest die er van uitgaat en ve
De Katvan Mogens Zieler.
In meer dan een opzicht doet Heerup
mij denken aan de raadselachtige Vlaam-
se expressionist Brusselmans.
Mogens Zieler is zeker een knapper
tekenaar, of liever: een habieler. Hij heeft
veel in Frankrijk geleerd. Toulouse Lau-
trec gaf hem „In zwarte rok" in, maar de
figuur mist samenhang evenals de com
positie. De kleur wil het niet „doen" in
dit stuk. Nog minder in zijn „sparren in
maneschijn" met kitschige sterren en le
lijke boomvormen.
In „de Kat" lijkt zijn streven om kleur
te vinden en compositie te verantwoor
den ten bate van een middelpuntige ex
pressie (i.e. het loeren van de kat) het
best geslaagd. In het omvangrijke doek
„Mais" is hij, geloof ik, toch meer zich
zelf. Noch de toets, noch de kleur, noch
de compositie die hier spontaner aandoen,
vertonen daarin zijn reminiscenties aan
pointillisten en divisionisten. Hetgege
ven is speelse fantasie, uit het reeel ge
ziene opduikend als de aap uit de mouw,
in casu negerinnetjes uit de maïskolven.
Iets dergelijks geeft zijn lino „Leeujven
in hoog gras", in die prent is hij op zijn
zuiverst; zonder de problemen die de
kleur en een groot formaat hem stellen
bliikt hij spiritueler, geestiger. Het bij
onderzoek van de toets in zijn schilderij
en reeds rijzend vermoeden dat Zieler
eigenlijk geen schilder is, wordt in die
prent bevestigd. Ook het doek „de slak
ken", uitverkoren als „schilderij van de
week" verandert daaraan niets.
Ook Erling Frederiksen behoort tot da
onderhavige groep. Hij is een epigoon
van de luministen en beeldt met noorde
lijke zakelijkheid het sociale leven van
alledag uit, meest moeders met babies.
Zijn tekening is zwak. Er is tegelijkertijd
Met deze plechtige volzin opent onze
H. Vader de Paus zijn Encycliek „Fulgens
corona gloriae". Het jubeljaar der dogma
verklaring van Maria's Onbevlekte Ont
vangenis, dat 8 December 1953 ingaat en
dat de Paus tot een Maria-jaar wil maken,
diende dan ook wel plechtig te worden
aangekondigd. Verder echter ®aaktf de5®
nieuwe Encycliek op mij niet mee:r de
indruk van plechtstatigheid, ondanks het
sierlijke latijn en de lange v°lz®"e"'
vooral in het eerste, leerstellige gedeelte.
Dit rondschrijven is veeleer een brief van
een bezorgde vader, van een vader die
soms oud lijkt en vanuit een grote levens
ervaring vermanend zijn stem vernen,
soms echter spreekt met het hart van een
jongeman, die bij zijn moeder om raad en
hulp gaat.
De Paus geeft eerst een leerstellige be-
schouwing, waarin hij heel in het kort
doorloopt, wat de H. Schrift en de over
levering ons leren over de Onbevlekte
Maagd, en waarin hij ons laat zien, hoe
dit dogma samenhangt met het dogma van
Maria ten Hemelopneming, dat „als net
ware de bekroning en aanvulling is van
het eerste privilege van Maria' zodat „en
de opgang èn de ondergang van haar rond
wandeling op aarde met stralend licht
omgeven was" De H. Vader weet, dat ons
vele spreken over Maria's heerlijkheid
sommige mensen kan stoten, omdat zij
menen, „dat wij daardoor te kort doen aan
de aanbidding van de Ene ,?°d va"
Jesus Christus", maar hij wijst erop, dat
de „eer die wij Maria brengen, opGod
terugvalt, niet alleen omdat uit Hem, als
uit de bron zelf, alle genaden en alje
gaven voortvloeien, maar ook, omdat
trots der zonen hun vaders zijn
ken 17, 6).
Maria-dcvotie mag niet bij uiterlijk
heden blijven stilstaan. Een kind van
Maria, en dat is iedere christen
moet op zijn Moeder lijken. „Zoals alle
moeders het heerlijk vinden, ais zij
zien hoe haar kinderen haar eigen ge
laatstrekken weergeven, zo ziet, onze
Moeder Maria niets liever, dan dat
haar kinderen, die Zij onder het Kruis
ontving, de sierlijke lijnen van kaar
zleleleven in hun denken en spreken
en doen weerspiegelen". En Maria is
ons een veilige spiegel, want nog stewis
geldt Jesus' woord: „Doet alles wat Zij
u zeggen zal". (Joh. 2,5).
De stralende gloriekroon, waarmee liet allerreinste voorhoofd van de
Maa"d en Moeder Gods door God werd gesierd, lijkt ons nog meer te
•hitteren, nu wij de dag in herinnering roepen, waarop voor honderd jaren
Onze Voorganger Pius IX z.g., op plechtige wijze onfeilbaar verkondigde.
Dat de leer die houdt, dat de allerzaligste Maagd Maria m het eerste
ogenblik van haar ontvangenis door een bijzondere genade van Go s
hnneht en een bijzonder voorrecht, omwille van de verdiensten van
jesus Christus, de Verlosser van het menselijk geslacht, van alle vlo ei
erfzonde gevrijwaard is, door God is geopenbaard en dat zij daarom ooi
alle gelovigen vast en standvastig moet worden geloofd.
De Paus moet teruggedacht hebben aan
zijn eigen jeugd, aan zijn zwerftochten
als jongen door Rome's straten, waar
iedere kerk haar eigen Madonna heeft,
waar op de hoeken van straten en pleinen
Maria staat, heel vaak versierd met bloe
men en licht, en waar geen enkele, echte
romein zonder groet aan voorbijloopt. Hij
wijst erop, dat in dit Maria-jaar over
Maria gepreekt moet worden, dat haar
beelden geëerd moeten worden, haar be
devaartplaatsen bezocht. Voorop moet
Rome zelf gaan, dat in de Santa Maria
Maggiore het prachtige mozaiek bezit van
van Maria's kroning en waar „de beelte
nis van Maria, „Salus populi romani
Heil van het romeinse volk" ons vriende
lijk toelacht". Het is de jonge vader, die
van zijn Moeder vertelt.
De drukkende zorgen doen echter de
toon weer omslaan en één voor één wor
den alle kinderen, jongen en ouden, ver
loren zonen en zonen en dochters, die
vaders trots en oogappel zijn, opgeroepen
om tot hun Moeder te gaan en bij Haar
te bidden om vrijheid voor de Kerk en
om vrede voor de wereld.
Het doet goed onze „Christus op aarde",
gelijk de -H. Catherina van Siena de Paus
graag noemde, zo over onze Moeder te
horen spreken.
Dr J. A. E. VAN DODEWAARD, pr.
J
De Tsjechoslowaakse regering lieeft er
voorwaardelijk in toegestemd aan Oos
tenrijk een verzegelde doos terug te ge
ven, waarin zich papieren bevinden die j
mogelijk licht zullen brengen in de „ge
schiedenis van Mayerling", het keizerlijk
landgoed waar men op 30 Januari 1889
kroonprins Rudolf van Oostenrijk en ba
ronesse Marie Vetsera ^ood gevonden
heeft. Men neemt algemeen aan, dat de
kroonprins de barones heeft doodgescho
ten en daarna de hand aan zichzelf heeft
geslagen.
De papieren in kwestie zijn particulie
re documenten van Rudolf's moeder, kei
zerin Elizabeth, de gemalin van keizer
Franz Josef.
Op de verzegelde blikken doos is een
koperen plaatje bevestigd met de woor
den: „Te openen in 1950". Naar verluidt
werd de op de doos passende sleutel des
tijds in de Donau geworpen. De doos, die
nooit geopend werd, bevond zich tijdens
de laatste wereldoorlog In het archief van
het hof te Wenen en werd in 1945 naar
Brno in Tsjecho-Slowakije gebracht,
waar zij ook vroeger bewaard was, voor
dat zij onder de berusting van verschil
lende leden van deHabsburg-familie in
Hongarije had vertoefd.
In Oostenrijkse regeringskringen werd
Dinsdag verklaard, dat Oostenrijk, na ge
ruime tijd onderhandeld te hebben, thans
de toezegging had ontvangen, dat Praag
bereid is de papieren terug te geven op
voorwaarde, dat Oostenrijk de in Wenen
vertoevende archieven van de Tsjechi
sche nationale verzekeringsbank, die
daar in de oorlog terechtkwamen, zal
uitleveren.
Dat de papieren licht zullen brengen
in de nog altijd niet geheel opgehelderde
zaak-Mayerling is overigens niet rneer
dan een verwachting. Men neemt aan, dat
keizerin Elizabeth, die 55 jaar geleden
door een anarchist om het leven werd ge
bracht, aan de doos haar persoonlijk tes
tament en haar memoires heeft toever
trouwd.
ij hebben in ons voorgaand
artikel gewezen op enkele uit
latingen van Paus Pius XII,
waaruit blijkt dat deze zich over de
toestand, waarin onze democratie ver
keert, zorgen maakt.
Wij mogen misschien, voordat wij
verder gaan, pogen, nader te verklaren,
waarin deze zorgen bestaan.
Overal is thans het leven der naties ver
splinterd door de blinde cultus van de ge
tal-waarde. De bugrer is kiezer. Maar aIs
zodanig is hi.i in werkelijkheid s1echts een
der eenheden wier som een meerderheid of
een minderheid vormt, welke door de ver
schuiving van enkele stemmen, zelfs van
een enkele stem, in het tegendeel kan om
slaan. In het oog der partijen, telt hij
slechts voor zijn waarde als kiezer, voor de
steun die zijn stem geeft; van zijn positie
en zijn functie in het gezins- en beroeps
leven is geen sprake".
(Van deze passage bestaan twee Osseva-
tore-lezingen. Wij gebruiken die van de
„Osservatore Romano" van 8 April 195o, cue
de laatste is).
Dit wil dus zeggen dat zelfs partijen
tot welker program de verzorging der
natuurlijk-maatschappelijke bindingen
behoort, die bindingen uiteenrukken
door hun politieke activiteit. Door de
wijze waarop zij hun macht opbouwen.
Zij breken met de ene hand af wat zij
met de andere opbouwen. De hand die
afbreekt is uiteraard de sterkste. Want
wat, nietwaar, is een program, wanneer
men de macht niet heeft om het uit te
voeren?
Doch laat ons trachten van meer
nabij te zien wat de Paus bedoelt.
Wij moeten ons herinneren wat Hij
in zijn Kersttoespraak van 1944 heeft
gezegd over het verschil tussen volk en
massa, en wat de Encycliek „Quadra-
gesimo Anno" zegt over de heden
daagse versplintering van het maat
schappelijke leven.
Over het eerste hebben wij verleden
week gesproken; de massa, zijnde het
geheel der staatsgemeenschap zónder
die veelvormige bindingen, verschillen
en ongelijkheden die haar tot een
organische eenheid (een volk) maken,
is de aartsvijand der democratie.
In „Quadragesimo Anno" lezen wij:
„door de kwaal, die wij individualisme
noemden, is het zo ver gekomen, dat
het eens zo rijke en door de verschil
lende groeperingen harmonisch ont
wikkelde sociale leven totaal is ont
wricht, ja zo goed als uitgeroeid en er
bijna alleen nog maar losstaande in
dividuen zijn overgebleven".
Het is duidelijik dat er tussen beide
uitspraken verwantschap bestaat. Mij
mogen zeggen dat Paus Pius XII in
zijn Kersttoespraak vam 1944 de maat
schappelijke beginselen van „Quadra
gesimo Anno" op het politieke leven,
speciaal op het vraagstuk der demo
cratie, toepast; en dat Hij in 1951 (m
de passage die wij citeerden) de
oorzaak aanwijst, waarop deze toepas
sing berust.
Deze oorzaak is dat onze politieke
partijen, wanneer zij zich tot de kie
zers wenden, de organische bindingen
die de gemeenschap tot volk maken,
verwaarlozen. Zjj richten zich niet
tot het volk, maar tot de massa. Zij
bevorderen het individualisme, waar
over de Encycliek spreekt.
Zij rusten op datgene, waarin de
Paus de aartsvijand der democratie
ziet, de gemeenschap als massa.
Wij zouden vandaag met twee op
merkingen willen eindigen.
1. Het oefenen van een dergelijke cri-
tiek staat niet gelijk met verwerping
van hetgeen de partijen verrichten.
Wij moeten hier, zoals altijd uitgaar»
van de gegeven situatie, en pogen daar
in het best mogelijke tot stand te bren
gen. Wat de partijen verrichten, kan
niet blijven rusten totdat de vereiste
hervormingen voltrokken zijn. Even-
'min als een dokter de handen in de
schoot mag leggen, wanneer hij geen
andere dan gebrekkige middelen be
schikbaar heeft. Wanneer dus de Paus
enerzijds deze critiek oefent, en ander
zijds onophoudelijk op de noodzaak van
politieke activiteit wijst, ligt daarin
geen tegenspraak.
2. Maar des te duidelijker blijkt, hoe
noodzakelijk het is, die oritiek in diep
gaande hervormingsplannen te ver
werken.
„de
(Spreu-
De wens Duitsland herenigd te zien
werd Dinsdag te Bonn nog eens bekrach
tigd bij de constituering van de nieuwe
Bondsdag. De opnieuw tot president ge
kozen christelijke afgevaardigde dr Her
mann Ehlers riep de 509 leden van het
nieuwe parlement op, niet te rusten tot
dat de onzalige splitsing van Duitsland
zal zijn overwonnen.
De presidente van de Bondsdag, de li
berale Berljjnse afgevaardigde Frau Marie
Lueders verklaarde onder eenstemmig ap
plaus: de toetssteen voor de echte vre
deswil van de grote mogendheden zal zijn:
of en in hoeverre zij bereid zijn voor ons
de weg naar hereniging te openen.
Vóór de Bondsdag, bijeen kwam, had
de Evangelische bisschop van Berlijn,
dr O Dibelius, Jjjdens een kerkdienst in
Bonn de afgevaardigden opgeroepen ook
in het vraagstuk der Duitse hereniging
de christelijke liefde te laten meespre
ken, die wellicht bedenkingen zou kun-
nen overwinnen. Tijdens een katholieke
kerkdienst, die ter gelegenheid van de
opening van de Bondsdag werd gehou
den heeft de aartsbisschop van Keulen,
kardinaal Frings, 't parlement gevraagd
„de staat niet nog meer macht te geven
Buiten het opnieuw uitgebreide gebouw
van de Duitse Bondsdag leek het voor de
opening der zitting een kleine prinsjes
dag. Honderden belangstellenden waren
er samengekomen om dr Konrad Ade
nauer bij het betreden van het witte huis
toe te juichen. In de tijdens de parlemen
taire vacantie uitgebreide zittingszaal van
de Bondsdag wierpen tientallen schijn
werpers van film- en televisie-operateurs
hun licht over het met ruim honderd leden
uitgebreide parlement. In de enorme zaal
domineerde een grijze adelaar, geflan
keerd door velden van gouden korenaren,
achter de zetel van de voorzitter. De hoge
tribunes waren gevuld met vertegenwoor
digers van het diplomatieke corps en vele
honderden journalisten. De enige lege
bank in de zaal was die der regering. Dr
Adenauer en zijn demissionnaire minis
ters hadden op de banken der afgevaar
digden plaats genomen. Eerst Vrijdagmid
dag zal de nieuwe Bondsdag dr Adenauer
als kanselier herkiezen en hij heeft ge
weigerd voordien enige bijzonderheid te
geven over de wijze, waarop hij de nieuwe
regeringsploeg wil vormen.
De plaats van de overleden Berl(jnse
burgemeester Ernst Reuter op de banken
van de Bondsdag was met een krans ge
dekt en de aanwezigen herdachten hem
staande als symbolische figuur voor de
hoop op de vervulling van onze laatste
grote politieke wens, zoals Frau Lueders
zeide.
De conferentie te Rome, waar plaatsver-dellij k te houden directe en algemene
vangers van de zes ministers van buiten-1 verkiezingen voor het parlement van de
- tr I u cnilnrj
iandsc zaken van „Klein Europa" sedert
twee weken aan de grondwet van de
Europese politieke gemeenschap werken,
heeft "iet geleid tot wijziging van het
Nederlandse standpunt, aldus heeft het
A.N.P. uit welingelichte bron vernomen.
De voornaamste punten, die dit stand
punt kenmerkten, waren ten eerste de op
vatting, dat een Europese politieke ge
meenschap niet met succes kan worden
verwezenlijkt als zij niet hand in hand
gaat met een economische gemeenschap,
en ten tweede het bezwaar tegen onmid-
„Ik ben maar teruggegaan, mijn hart
trok te veel naar het Rembrandtplein,
naar Amsterdam Dit zei Max Tailleur
toen hij gisteren aan boord van het
s s Nieuw Amsterdam jn de Rotter
damse haven terugkeerde uit Noord-
Amcrika waar bij drie weken iS geweest
- een pracht-tijd" is *W commentaar -
moeën OP doen voor ziin
voor zijn
ideeën'
te
om nieuwe ideeën op
zaak in Amsterdam.
Hij zegt „boordevol mei
21Aan boord van de „Nieuw Amsterdam^-
bevond zich eveneens Ankie Ko0y
haar filmnaam is nu Amka van
die in de Verenigde Staten bij de
en de film successen heeft geboel
Max Tailleur en Ankie van Kooy
ben aan boord tijdens de reis nog e
avond verzorgd, waaraan de concert-pia
niste Maria Theresie Rodriguez neen
medegewerkt.
Anika van Kooy gaat binnenkort naar
Berlijn °m daar in televisiefilms op te
's-GRAVENHAGE, 6 October 1953.
Het wetsontwerp tot wijziging van de
grenzen van de gemeente Utrecht en
randgemeenten is heden in de Eerste .Ea
rner zonder hoofdelijke stemming aange
nomen met aantekening, dat de heren
Reijers, Gerretson en Vixseboxe (C.H.)
geacht wensten te worden te hebben
tegengestemd.
Minister Beel had geen moeilijke taak,
toen hij in de avondvergadering dit wets
ontwerp had te verdedigen. Alleen de
C.H. hadden zich bij de algemene be
schouwingen tegen het ontwerp ver
klaard.
De minister herinnerde eraan, dat de
voorbereiding van dit wetsontwerp nog
was geschied door minister Van Maarse-
S7iin eigen opvattingen weken hier
Jn daar wel wat af, maar dat was toch
61 i fan Principiële aard. Waar dit wel
het gevM was, sprak hij zijn onaanvaard-
pelijke regeling, kon vo gQphef-
deze zaak geen eP10?81"?.,^ uitimum re-
finlZln gf?lcnle"t Pan een remedium
zijn. Hier was eviueniu utrecht.
verdere ontplooiing van de stad
De beoordeling van ieder geval van
annexatie op zich hield tevens in, dat
wetsontwerp geen precedent kon schep
pen voor andere gemeenten.
Wat de gemeenschapsraden betreit,
meende de heer Beel, dat de regering ver
was gegaan door deze raden beperkte uit
voerende bevoegdheid toe te kennen.
Voor ordonnerende bevoegdheid achtte
de regering de tijd nog niet rijp. Eerst zou
men de ontwikkeling van deze raden en
tTedem Op haar" programma "staan vóórts heltrpPp°P Jan deT commissie-De Quay
ion aan Rnmo. „v, Daviic in Januari moeten afwachten. Later kan
men even-
bezoeken aan Rome en Parijs. In Januari w™™n. naier xan
eaat ze terug naar dê Verenigde Sta- ,tueel to erruiming overgaan,
ten waar, zoals ze verklaarde, contracten Ue districtsgedachte was door de rege-
cp haar liggen te wachten. Ging met in haar algemeenheid afgewe
zen, doch alleen in het onderhavige ge-
val. Zoals de heer Sassen het zag, zou
men twee soorten gemeenten krijgen,
naast de bestaande'gemeente, de districts
gemeente wat een discriminatoire wer
king zou hebben. Overigens zou de Staats
commissie-De Quay dit hebben te bezien.
De minister drukte tenslotte de ge
meente Utrecht op het hart de gemeen
schapsraad een eerlijke kans te geven.
Over die gemeenschapsraad had
voor de minister aan het woord kwam,
ieder wel zo het zijne te zeggen gehad.
Deze raad heeft speciale bevoegdheden,
de leden hebben parlementaire immuni
teit en zij kiezen uit hun ®ldden een
voorzitter en secretaris. Zij hebben geen
verordenende, wel adviserende bevoegd
heid. Hiertegen had de heer Van Wal-
sum zich gekeerd Rotterdam kent
namelijk wijkraden met het argument,
waarom dan voor andere gedeelten van
Utrecht dan Zuilen de gemeenschapsraad
door de regering was afgewezen. Hij
noemde dat gelegenheidswetgeving en
hij zag Zuilen meer als een administra
tief proefstation voor de commissie-De
Quay, die zich met dit vraagstuk bezig
houdt.
Vond de heer Reyers (C.H.), dat de
plattelandsbewoners worden opgeofferd
aan het centralisme van Utrecht, de he
ren De Vos van Steenwijk (V.V.D.) en
Teulings (K.V.P.) betreurden het alleen
maar dat de Tweede Kamer door amen-
damenten het oorspronkelijke ontwerp
ha? besnoeid. De heer De Vos van Steen-
wiik voegde daar echter aan toe:
maar toch liever een geplukte kip,
Enedaatalzlgten kde Vos, zei de heer
Wendelaar daarop. De heer Teulings had
zich geheel aan de grote lijn van het
ontwerp gehouden, namelijk aan u
vraag: annexatie of niet. Dat moet men
in ieder geval op zichzelf bezien. Hier
was wijziging van de grenzen noodza
kelijk en urgent. Over de wenselijkheid
bestond geen twijfel, ook met bij de te
genstanders. Wegens de urgentie was het
onmogelijk het rapport van de commis
sie-De Quay af te wachten. Uit Zuilen
had men een beroep gedahn op het
rechtsgevoel, maar de heer Teulings zet
te uiteen, dat men dit beter objectief kon
beoordelen en dat de geschiedenis in an
dere gevallen, waarin óok de ernstigste
bezwaren waren aangevoerd, had aange
toond, dat de annexatie tenslotte geen
enkele practische moeilijkheid had opge
leverd.
De heer Sassen (K.V.P.) maakte nog
enig voorbehoud. Hij wilde eerst van
minister Beel antwoord hebben op de
kwestie van de gemeenschapsraad, die
hij meer bevoegdheden wilde toekennen
en iets meer weten over de distnets-
gedachte die de heer In 't Veld (P.v.d.A.)
intussen nog niet rijp achtte voor
een bespreking in dit kader.
Overigens ging de heer Sassen de heer
Van Walsum te lijf, wiens standpunt hij
een machts- en geen rechtsstandpunt
noemde.
De districtsgedachte respecteerde de
zelfstandigheid der randgemeenten en
de bewering van de heer Van Walsum
over de haven van Rotterdam, die over
de grenzen heen in andere gemeenten
zou komen te liggen, zou, naar de heer
Sassen meende, de harten in Spijkemsse,
Heenvliet en Rozenburg wel met snel
ler voor Rotterdam doen kloppen.
Merkwaardig was overigens nog, dat
de ar. in de Eerste Kamer bij monde
van de heer Tjalma verklaarden voor
het ontwerp te zullen stemmen zulks in
tegenstelling met hun a.r.-broeders in
de Tweede Kamer. Van de gemeen-
schapsraad verwachtte de heer Tjalma
overigens geen resultaat, hij vond dit
een incidenteel experiment, dat hij met
belangstelling tegemoet zag. Wel ver
langde hij, dat hieraan geen consequen
ties voor andere gemeenten als Den
Haag, Haarlem en Groningen zouden zijn
te ontlenen. Op al deze argumenten ant
woordde minister Beel in de avondver
gadering. zoals wij u hierboven mede
deelden. En met het resultaat als in de
aanhef vermeld, zodat Utrecht nu een
stuk groter is geworden en in Zuilen
c.s. de vlag nu wel halfstok zal hangen
F. S
politieke gemeenschap.
Recente berichten uit Rome, die de in
druk wekten, dat de Nederlandse dele
gatie laatstgenoemd bezwaar zou hebben
laten vallen en dat omtrent het systeem
der verkiezingen volledige overeenstem
ming zou zijn bereikt, schijnen een on
juiste voorstelling van zaken te hebben
gegeven. Weliswaar moet de Nederlandse
delegatie zich ten aanzien van de verkie
zingen minder schrap hebben gezet dan
op het stuk van de economische integratie,
waaraan de Nederlandse regering veel
grotere waarde hecht, maar van overeen
stemming omtrent dit vraagstuk is toch
nog geen sprake. De Nederlandse dele
gatie blijft van mening, dat een over
gangsperiode van enige jaren nodig is,
voordat tot directe verkiezingen voor het
Europese parlement kan worden overge
gaan. Daar de conferentie te Rome waar-,
schijnlijk a.s. Donderdag zal eindigen, mag
nauwelijks worden aangenomen, dat voor
het uiteengaan nog overeenstemming zal
worden bereikt. De Nederlandse bezwa
ren zullen dus opnieuw moeten worden
besproken door de zes ministers^ van bui
tenlandse zaken zelf, wanneer zij binnen
kort in Den Haag bijeenkomen. De datum
voor de Haagse conferentie is nog steeds
bepaald op 20 October, maar er wordt
meer en meer aan getwijfeld, of aan deze
datum wel zal kunnen worden vastge
houden.
Het bezoek, dat enige parlementariërs
uit de betrokken landen verleden week
aan de conferentie te Rome hebben ge
bracht, moet zeer nuttig zijn geweest.
Deze parlementariërs vertegenwoordig
den de werkgroep van de assemblée ad
hoe der Kolen- en Staalgemeenschap, die
het eerste ontwerp voor een Europese
grondwet heeft opgesteld. Nederland was
bij de besprekingen tussen deze groep en
de conferentie vertegenwoordigd door jhr
mr M. van der Goes van Naters, die ook
in de voorbereiding van het ontwerp een
werkzaam aandeel heeft gehad. De con
ferentie legde de bezoekers een lijst van
twaalf vragen voor, die betrekking had
den op constitutionele problemen t.a.v. de
samenstelling en functie van de senaat
der politieke gemeenschap, de bevoegd
heden van het uitvoerende orgaan en het
bereiken van de economische integratie.
De eerstgenoemde categorie van vragen
werd namens de werkgroep beantwoord
door jhr Van der Goes van Naters. Deze
legde daarbij de nadruk op de constitu
tionele en politieke noodzaak om de se
naat niet „paritair" (d.w.z. met evenveel
leden voor elk der zes landen) samen te
stellen en bovendien geheel gescheiden te
houden van de raad der nationale minis
ters, welke laatste uitsluitend als onder
deel' van het uitvoerend orgaan bestaat.
Uit de gemeenschappelijke vergadering
van de conferentie met de leden van de
parlementaire werkgroep is wel gebleken,
aldus de zegsman van het A.N.P., dat het
Luxemburgse ontwerp met grote aandacht
door de plaatsvervangende ministers is
bestudeerd, en dat, ondanks alle nog be
staande meningsverschillen, de geest der
conferentie toch wel een zekere mate van
optimisme wettigt.
Precies de helft van de zaal werd be
streken door de fractie van de D.U., die
het gehele middenstuk vulde. Ter weers
zijden hadden de relatief zeer verzwakte
liberale en Duitse fracties een plaats ge
zocht. De 26 man sterke groep der vluch-
telingenpartij vormt in de nieuwe Bonds
dag de scheidsmuur tussen de christelijken
en de socialisten, die met 151 man het ge
hele linkse blok vullen. Symbolisch be
hoeft deze plaatsing echter niet te zijn,
want ook de vluchtelingenleider Walde-
tnar Kraft hengelt ijverig naar een paar
zetels in Adenauer's nieuwe kabinet.
Te München is onlangs een Inter
nationaal Katholiek Comité gevormd,
dat staat onder leiding van de Bel
gische minister van Buitenlandse Za-
ken, Paul van Zeeland. Het eerste
doel', dat deze organisatie zich stelt is
een massabeweging in het leven te
roepen, dat de bevrijding van Kardi
naal Mindszenty ten doel heeft, "oor
gezamenlijke stappen bij de erenigde
Naties hoopt men een krachtige steun
voor deze actie te krijgen, aldus het
K N. P.
Dank zij de gezamenlijke krachtsinspan
ning van ingenieurs, aannemers en arbei
ders zijn thans alle gaten die in of na de
rampnacht van 1 Februari 1953 in onze
dijken zijn geslagen gedicht op één na, het
stroomgat bij Ouwerkerk.
Dit stroomgat, dat meer dan 200 meter
breed en ruim 20 meter diep is, vergt
thans alle aandacht. Wil meh het oude
eiland Duiveland en in het bijzonder de
Vierbannenpolder behouden, dan zal het
nodig zijn, dat het gat bij Ouwerkerk vóór
de winter gesloten wordt. De komende
weken zullen beslissend zijn voor de
terugverovering van het laatste stuk
grond dat werd overstroomd. Dag en
nacht, in sommige gevallen des Zondags
moet er worden doorgewerkt. De toestand
is volgens deskundigen kritiek, doch niet
hopeloos.
De Zweedse kapitein Oscar Lorentzen,
die zes maanden in Turkse gevangenschap
heeft doorgebracht na de aanvaring van
zjjn schip, de „Naboland", met de Turkse
onderzeeboot „Dumlupinar'' in de Darda
nelles is per vliegtuig op weg naar Stock
holm. Het Turkse gerecht veroordeelde
hem zoals gemeld, tot een half jaar ge
vangenisstraf, maar de tijd, in voorarrest
doorgebracht, werd daarvan afgetrokken.
De opening van het nieuwe parlemen
taire seizoen geschiedde overigens zonder
veel ceremonieel. De meeste afgevaardig
den hadden terwille van het decorum een
donker pak aangetrokken.
De enige, die in een lange zwarte jas
verscheen, was prins Zu Loewenstein, de
adellijke „heroveraar" van Helgoland en
strijder voor een „Heim ins Reich" der
Saarlanders, die voor de liberale partij in
het parlement is gekozen. Ook in de ran
gen der christelijke partij heeft de hoge
adel zijn plaats behouden: in plaats van
vorst Fugger von Glott, van het bekende
Augsburger bankiersgeslacht is daar nu
een kleinzoon van Bismarck, vorst Otto
von Bismarck aangetreden.
De herkiezing van dr Ehlers tot Bonds
dag-president stond bij de huidige verhou
dingen uiteraard volkomen vast. De tekst
van zijn inaugurale rede werd reeds vóór
de stemming onder de journalisten rond
gedeeld.
Op 15 October a.s. zal Z. H. Exc mgr
C. Kramer O.F.M., de uitgewezen bis
schop van Luan in China, rijn intrek
nemen in het missiecollege St. Willi-
brord der paters Franciscanen te Kat
wijk aan de Rijn.
Mgr Kramer, die nu reeds ruim een
jaar in Nederland vertoeft, is thans
zover hersteld dat hij verschillende
spreekbeurten heeft kunnen waarne
men en op verschillende plaatsen bis-
schopplijke functies heeft kunnen ver
richten. Drie en twintig jaar heeft de
prelaat in China gewerkt. Na drie
maanden strenge kerkerstraf, waaron
der zijn gezondheid ernstig leed. werd
hij door de Chinese autoriteiten uitge
wezen.
In verband met het feit dat de Neder-
landsche Bank met ingang van Maandag
wijziging heeft gebracht in haar aankoop
politiek ter zake van de dollars op de
valutamarkt, alwaar men tot dusver
nauwgezet voldeed aan de koers van
379 '/2 en inmiddels deze fixatie heeft los
gelaten, zijn er allerlei geruchten ont
staan als zou er iets zeer ingrijpend heb
ben plaats gevonden. Vandaar dat het wel
van belang kan worden geacht om even
de feiten te releveren.
M&ar.dagochtend deelde de Ned. Bank
mede, dat men niet meer van plan was
om dollars aan te kopen tegen 379 .1 zoals
tot dusver. In de loop van de middag, zo
weru meegedeeld, zou een nieuwe aan-
koopkoers worden bekend gemaakt, het
geen ook aldus voor het opmaken der
noteringen op de valumarkt geschiedde.
Aanvankelijk werd daarbij een aankoop-
koers van 379 genoemd, waarna later door
de Bank dollars tegen 378% werden aan
gekocht. In de loop van vandaag n.l. Dins
dagochtend, werd de aankoopkoers verder
verlaagd tot 378%, terwijl men eventueel
desgewenst de notering nog tot 377 zou
kunnen verlagen als men hiervoor reden
zou menen te hebben.
Op zichzelf beschouwd schuilt in deze
politiek niets bijzonders, zeker niet als
men het beleid van voor de oorlog daarbij
in ogenschouw neemt. Gelet op de prac-
tijk, die inmiddels geleidelijk ingang had
gevonden, n.l. dat de banken de dollars
van de handel overnamen, waarbij een
marge in rekening werd gebracht, terwijl
men de zekerheid had dat de Ned. Bank
de dollars tegen een vaste koers aankocht,
was de valutahandel al zeer eenvoudig en
volledig gesecureerd geworden. Deze rust
en zekerheid werd nu door de wijziging in
de aankooppolitiek plotselig verstoord,
hetgeen onbèhagen schiep.
Toch gebeurde er niets anders dan dat
datgene Wat in feite abnormaal was, n.l.
een koersfixatie ongeacht de marktver
houdingen, weer in normale banen werd
geleid. De Ned. Bank heeft tiu eenmaal
de bevoegdheid om binnen ae gestelde
marges met de koers te manipuleren.
Kennelijk zijn en waren wij reeds aange
land in een periode, waarin een dollar-
surplus viel waar te nemen en wat lag er
meer in de rede dan dat in geval het aan
bod toeneemt, de koers hierbij wordt aan
gepast. En aldus is geschied.
In feite werd ook voor de oorlog een
zelfde politie gevolgd, waarbij n.l. aan
de hand van de marktpositie de aankoop-
koers werd vastgesteld. Blijkbaar moet
men zich in de practjjk nog aanpassen
aan de inmiddels ontstane realiteit, waar
in het accent meer op de vrede is komen
te rusten, waarbij de zuiver commerciële
principes nu eenmaal de boventoon voe
ren. Met de goudaankooppolitiek, waar
voor de afgelopen maanden grote bedra
gen aan dollars werden ingezet, heeft de
jongste wijziging niets uitstaande.
