I9i iiiT
Onze dagelijkse PUZZLE
Open parenkampioenschappen
Lachappelle
IfiTERQ
vooroohg
Dr ALBERT SCHWEITZER:
A5BRJCW
ïNOUO
SCHAKEN
ék éNé.
Nobelprijs voor de vrede
Prof. dr Zernike:
DE HEILIGE VAN DE WEEK
HET GRABBELTONNETJE
Éliti.mk.
parket
Letterraadsel
Oplossing vorig
letterraadsel
ZATERDAG 7 NOVEMBER 1953
PAGINA 6
i
He hebben van het toneel een zaa
e gemaakt
Hans van Bergen.
a o.
a
o
ÉH ifj
Oplossing raadsel van
Woensdag
Hgl ^0.
w/m
BRIDGER UB RIEK
ip
De vloer
voor Uw
leven
O V
Nobelprijs voor
natuurkunde
Dr Albert Schweitzer
Lambarene
„Koning van de clande
stiene slachters"
Amsterdamse poelier kreeg
drie jaar
1.
X
2.
X
3.
X
4.
X
5,
X
6.
X
X
8.
X
9.
X
10.
X
CORRESPONDENTIE-ADRES
POSTBUS 8, HILVERSUM
OMSCHRIJVING
7 November: H. Willibrordus
patroon van Nederland
O
Wij zijn er ons misschien niet van be
wust in de meeste gevallen gaat het
ongemerkt maar als we eerlijk zijn,
moeten wij toegeven dat we hard op weg
zijn om van onze meest ideale vrijetijds
besteding, het toneel, een zaakje te
maken.
Zit een harmonievereniging in finan
ciële moeilijkheden, dan hoort men daar
maar al te dikwijls zeggen: „kom jon
gens, laten we een toneelstuk gaan instu
deren, misschien komen we dan wêer
boven Jan".
En hoe vaak wordt er niet een uitvoe
ring gegeven „ten bate vanDat wil
toch zeggen, dat men op baten rekent,
al dan niet voor eigen kas.
Een kapelaan vertrouwde mij onlangs
toe: „Ik houd altijd over, als ik met mijn
vereniging speel. Laatst verdienden wij
800 gulden op drie uitvoeringen van een
zélfde spel. Wij hebben er een filmappa
raat van gekocht voor de vereniging".
En ik ken een vereniging, waarvan
iedere médéspelende vijf gulden per uit
voering voor hem (of haar) persoonlijk
opeist. Om zich hiervoor te verontschul
digen, heeft de vereniging zich de naam
van „semi-beroeps" aangematigd, maar
zij heeft net zoveel met „beroeps" te
maken als een kikker met de veren van
een kip.
Goed Iaat. het ons dan niet te doen zijn
om dergelijke hoge winsten, maar een
feestavondje of een dagrelsje of een paar
flinké gratis consumpties moeten er toch
zeker op over schieten. Dat beschouwen
wij als de gewoonste zaak van de wereld.
Stelt u voor, dat u tijdens de voorstel
ling achter het toneel uw eigen con
sumpties moest betalen.... U zoudt on
middellijk bedanken als lid.
Denk nu niet, dat ik u die paar gratis
consumpties niet gun, of dat reisje of dat
feestavondje of zelfs die 800 gulden voor
êen nieuw filmtoestel.... wij zijn nu
eenmaal handige Hollandse jongens en
een Hollandse jongen probeert overal
een sla'tje uit te slaan.
Toch moesten wij deze handigheid bij
het toneel maar liever achterwege laten.
De toneelbeoefening is immers een vrije
tijdsbesteding, een liefhebberij en welke
liefhebberij kost geen geld? Gymnastiek,
vissen, kegelen, tennissen, tuinieren,
alles kost geld. En wij hebben het er
graag voor over. Voor onze ontspan
ning moeten wij immers wat over heb
ben! Onze ontspanning geeft ons weer
kracht voor ons dagelijks werk.
Maar voor de ontspanning, die de to
neelbeoefening ons biedtneen, daar
moet men ons gaen geldelijk offer vont-
vragen. Dat zou immers al te gek zijn!
De mensen, die straks van ons komen
genieten, betalen alle onkosten toch!
Vergeet u dan niet, dat u de mensen,
die straks komen kijken, veel harder
nodig hebt dan die mensen u! Niet voor
het geld, maar voor uw vrijetijdsbeste
ding! Uw vrijetijdsbesteding zou al gauw
op een dood spoor raken, als u nooit
de bevrediging had voor publiek te mo
gen spelen.
En wat gaven wij het publiek dikwijls
nog vöor zijn geld? Zou het in vele ge
vallen niet beter thuis hebben kunnen
blijven? Komt het in vele gevallen niet
enkel, omdat u het gebeden en gesmeekt
hebt te komen kijken?
O nu overdrijf ik, al druk ik mij nóg
zo voorzichtig uit met mijn „in vele ge
vallen" Meestal geniet het publiek in
tens. Meestal weet u zulk een avond
tot een echte feestavond voor het pu
bliek te maken. Maar zit er niet veel
waars in het bovenstaande? Of niet
soms? Dan heeft u zeker nog nooit met
uw kaarten geleurd en verdringt het pu
bliek zich bij uw voorstellingen voor de
cassa's om de laatste plaatsjes. Ik wéét
wel beter uit de praktijk.
Nee, wij zitten om het publiek veiTegën
wij hebben het nodig voor onszelf, voor
onze toneelbeoefening. En op de avond
van de uitvoering genieten wij nog in
tenser van het publiek dan het publiek
van ons, hoe goed en prettig wij ook
voor de dag komen, al was het alleen
maar om de weldadige streling van onze
ijdelheld.
Dus de bewering, dat het publiek om
het verschafte genot maar alle kosten en
surplus-kosten op zich moet nemen, zou
nog wel eens aanvechtbaar kunnen
blijken.
Bovendien is de toneelbeoefening niet
een loutere vrijetijdsbesteding zonder
meer. Zij is ook een „nuttige" vrijetijds
besteding, waardoor wij ons ontwikkelen
bewegingsvrijheid opdoen, ojns durf
aankweken om in het openbaar op te
treden. De zo nodige flair om in hét le
ven te slagen, leren wij dikwijls op de
planken.
Moet dit alles kosteloos? Mag voor dit
alles niet een geldelijk offer gevraagd
worden van onze kant? Kunt u ook maar
ergens op de wereld iemand aanwijzen,
die u dit alles gratis wil bijbrengen?
Och ook dit kosteloos onderwijs mis
gun ik u niet. Maar waarom moeten er
bovendien nog baten overschieten, als
hét eventjes kan? En wat lijdt er niet
ondér dit zakelijk gedoetje, waar wij nog
dikwijls trots op gaan? De goede geest,
de juiste intentie lijdt er zeer zeker
onder. Bovendien moet er op alles be
knibbeld worden. Op de regisseur, op 't
decor, de entourage, de tekstboekjes, op
de auteursrechten.
Zou het nu werkelijk zo gek zijn, als
de spelers zelf de kosten van regisseur,
tekstboekjes en auteursrechten droegen,
hét publiek kan dan zaal, decor en cos-
tums etcetera bekostigen. Misschien zou
den de spelers dan meer gaan waarderen
dat zij spelen mogen!
Ik heb het zelf eens heel anders mee
gemaakt. Men vroeg mij een treurspel
van Vondel te regisseren. Twee uitvoe
ringen bezorgden ons een strop van maar
liefst 700 gulden. Een debacle? Helemaal
geen debacle! Een debacle zou het ge
weest zijn, als de voorstelling mislukt
was. Maar die was niet mislukt. Integen
deel, het publiek had genoten van het
moeilijke Vondelspel en was uiterst
dankbaar. En de repetities waren ook
niet mislukt. De spelers hadden ook ge
noten! Ik had op de eerste plaats ge
zorgd voor de goede geest. De spelers
hadden nog nooit zo'n mooie winter ge
had en zij hadden wat geleerd, zij waren
wat wijzer geworden, wat rijker, er was
vöor hen een nieuwe wereld opengegaan,
de schone wereld van Vondel. Niemand
liet er zijn vreugde door bederven. En
dat geld kwam er ook! Als echte Hol
landse jongens zetten zij een zaakje op
touw om hun toneelliefhebberij te be
kostigen, maar van hun liefhebberij zelf
maakten zij geen zaakje!
o
No. 1847. 7 November 1953.
Redactie: G. J. A. VAN DAM.
Vossiusstraat 18 b, Amstérdam-Z.
Alle corréspondentie aan dit adres. Bij
vragen om inlichtingen s. v. p. postzegels
insluiten.
DE LOGICA VAN DE LOKZET (2).
In aansluiting op hetgeen hierover
reeds in de vorige rubriek is medegedeeld
volgt thans een voorbeeld, waarin men de
acties en reacties in het spel van beide
zijden leert kennen.
No. 2732.
ft
X
ft ft
13
ft
3 O c c
3
0
Stand:
Zw.: 8, U, 12, 15, 17,
18, 20, 21, 22, 25, 30, 33.
Wit: 26. 32—34, 36—39
42, 47, 48. 50.
Wit kan hier schijnbaar als lokzet
spelen: 1. 3631. ZWart, denkende een
schijf te winnen, zou dan kunnen ant
woorden met 1118, maar dan volgt wit
2. 3228, waarna zwart in de val kan
lopen met 21—27? Wit Zou dan winnen
door 3. 50—44. 4. 37—31. 5. 26—21. 6. 28 17.
7. 44—40. 8. 3aX50. 9. 38—32 en 10- 42X2!
Wit kon hier bij de 3e zet niet winnen
door 3. 34—29. 4. 37—31. 5. 26—21. 0. 28 17.
7. 3D34, 8. 3832 en 9. 42X2, want dan
zou zwart laten volgen 20241. 29X20,
15 24, 2X30 en 25X34 met winst voor
zwart.
Ogenschijnlijk is dus alles correct en
zou men dit een prachtige afwikkeling
kunnen noemen. Dat is ook wel zo,
althans wat het laatste betreft, maar cor
rect is de lokzet niet. Integendeel hij is
foutief en juist in de constructie gevloch
ten om de oplossers op een dwaalspoor
te brengen. Bovenvermelde spelgang is
namelijk een zogertocnaamde „schijn
oplossing". Deze is nu dubbel gevaarlijk
voor de oplossers, want als deze de ken
merken en het wezen van een zuivere,
dus goede, logische lokzet niet kennen,
worden zij van zulk een schijn-oplossing
altijd de dupe.
Bij het spelen van een lokzet mag
immers de eigen partij nooit in de waag
schaal worden gesteld. Men zou dit ook
in de partij niet doen. Men mag er dus
nooit zuik nadeel voor riskeren, dat
moeilijk of onberekenbaar spel het gevolg
wordt als de tegenpartij NIET in de
gestelde val loopt.
En dit doet zich hier voor als wit
als lokzet 3631 speelt. Zwart antwoordt
clan rustig eerst met 8—13 en nu moet
wit een schijf verliezen, zonder dat de
wirtstgang, die wit bedoelde weer mogelijk
is. Er dreigt thans namelijk 2228 en
Indien wit dit wil afwenden door 5045
of 33—29 Vervolgt zwart met 11—16 en
daarna 2721 met schijfwinst. De lokzet
3631 is dus fout en deze mag niet worden
gespeeld. Maar wat dan?
Wit speelt 1. 37311! en nu moet zwart
11—16 spelen om geen schijf te verliezen
en pas daarna, dus na deze dwangzet,
speel; wit de eigenlijke lokzet met 2.
3429! De lokzet wordt hier dus door
een dwangzet voorafgegaan. Gaat zwart
nu op de lokzet niet in of doorziet hij
deze. dan behoudt wit toch een goede
stelling. Zo kan bijvoorbeeld 35—40 niet
wegens 2923, terwijl op 21—27, 33—28
zou volgen enz. Bijt zwart echter in het
aas door na 3429 te spelen: 3034? dan
volgt onverwacht 2. 29X40!, 35X44. 3
39—34!, 4449 gedw. om geen schijf te
verliezen, weer een dwangzet dus en dan
verder 33—28, 22X33, 38 X29, 49X27 en
31X 2 wint.
Tenslotte moet nog worden opgemerkt,
dat in de bovenvermelde schijn-oplossing
de twee eerste zetten van wit niet kun
nen worden verwisseld. Dit zou men
misschien willen doen om de schijfwinst
van zwart door 813 te verhinderen.
Speelt wit n„melijk 1. 3228 dan is er
voor zwart geen enkele reden om 11—16
te spelen, zulks in afwachting van 3631,
want wit lokt met 3223 als eerste zet
niets uit en dwingt ook niets af
Zoals uit d- oede spelgang blijkt zijn
er van wit's kant drie acties, namelijk
1. 37—31, de dwangzet. Voorts 2. 3429, de
lokzet en vervolgens 3: de winnende
combinatie door 39—34 enz. Van zwart's
zijde zijn twee acties, namelijk het afge
dwongen 11—16 en het schijnbaar voor
delige 30—34. In totaal dus vijf. Hieruit
blijkt waarom een lokzet aan waarde
wint naar mate er meer acties en réacties
in de afwikkeling zijn verwerkt, onge
rekend nog de acties en réacties bij de
eventuele schijn-oplossing.
VOOR ONZE LADDER-WEDSTRIJD.
Ditmaal een viertal fraaie composities,
welke speciaal voor publicatie in deze
rubriek werden toegezonden. Het zijn
vraagstukken, die er zijn mogen. De eerste
drie zijn van bekende problemisten,
waaronder de jeugc e Leo Springer, de
zoon van de oud-wereldkampioen, het
Vierde is van de heer Swinkels Sr., een
van onze geroutineerde oplossers.
De oplossingen van deze vier opgaven
worden gaarne v'r 25 November a.s.
tegemoet gezien aan het boven deze
rubriek vermelde adres.
Isa
Horizontaal: 1 rivier tn Italië, 2 kijk
glas, 7 vriendin (Fr.), 10 meisjesnaam, 11
hcidemeertje, 12 bid (Lat.), 13 terugwer
king, 16 hinderlijk (Fr 19 zijrivier van de
Donau, 20 logement, 22 tweetal, 24 ouder
wetse dans, 26 meisjesnaam, 29 lokspijs,
30 verlaagde toon, 32 grasland, 33 meisjes
naam. 35 zeer brandbaar koord, 37 gods
dienst/39 bijwoord, 40 Nederl. Tafeltennis-
bond (afk.), 42 windrichting, 44 zangnoot,
45 olienootje, 47 water in Duitsland, 49
deel van het kaartspel (meerv.), 51 beetje,
52 onder het nodige voorbehoud, 53 wind
richting, 54 adellijk persoon (meerv.), 57
onderzoeken of een meting juist is, 61
zoogdier, 62 ronddraaiende oven, 64 eiken
schors, 68 rijschool, 68 omhoog veren, 71
kloosterzuster, 72 ofschoon (Eng.). 74 vorm
van eten, 75 Mohammedaanse rechtsge
leerde, 78 vorm van vermannen, 77 voor
zetsel.
Verticaal: 1 van gelijke waarde, 2 drank,
hoogdravendheid, 4 jongensnaam, 5 pers.
Voornaamwoord, 6 nauwe, 7 vogel, 8 soort
aap, 9 stofmaat, 10 vrucht, 12 onzeker, 14
nauw, 15 beetje, 17 bar, 18 kabel, 21 deel
van het lichaam. 23 mens uit de oertijd,
(Zaterdag 7 November 1953)
(Schaakredactêur P. A. KOETSHEID,
Huize St. Bernardus, Sassenheim.)
No. 7067
P. A. KOETSHEID en J. HARTONG
le Bijz. Verm. British Chess Federation
71ste tournooi 1953
Mat in drie zetten
y/Mt'///.
zim».
No. 7068
J. J. RIETVELD, Kesteren
2e Bijz. Verm. British Chess Federation
71ste tournooi 1953
Mat in drie zetten
No. 2733.
JOH. V. D.
BOOGAARD
Nuland (le publ.)
No. 2734.
A. STUURMAN.
Schiedam (le publ.)
U O
23 vlag, 27 overblijfsel, 28 kokospalm, 31
sprakeloos, 34 bijbelse naam, 35 rang in
het leger, 36 bediende, 38 vlaktemaat, 41
stamelen, 43 herkauwer, 46 onbepaald
voornaamwoord, 48 meisjesnaam, 50 vorm
van zweren, 53 bladaderen, 55 waterke
ring, 56 bijwoord, 58 kleinst deelbare
deeltje, 59 gra" 60 ontkenning, 63 hoofd
(Fr.), 65 geleerd, 67 Ned. Oost-Indië (afk.),
69 gelofte, 70 pers. voornaamwoord, 73
heer (afk.).
Horizontaal: 1 l.s., 3 ha, 5 de, 7 l.k., 9
een en dertig, 12 te, 13 op, 15 ka, 18 st,
20 la, 22 satan, 25 sa, 26 anti, 27 reet, 28
A.P., 29 erker- 31 al, 33 sr., 34 t m., 36 Po,
39 Ee, 41 handleiding, 45 ld, 46 os, 47 té,
48 sg.
Verticaal: 1 le, 2 set, 3 he, 4 Ans, 5 den,
6 er, 1 lip, 8 kg., 10 nek, 11 tot, 14 il, 16
aster. 17 it, 18 snert, 19 ja, 21 ap, 23 air,
24 are, 25 sta, 28 ar, 30 ka, 32 1.1., 33 sen,
35 Mei, 36 pad, 37 als, 38 pit, 40 ons, 41 hl.,
42 do, 43 de, 44 g.g.
Stand:
Zw.: 7—10, 14, 17,
19, 20, 22, 26, 36.
Wit 28, 30, 33—35,
38, 40—43, 48.
Wit sp. en wint.
No. 2735.
LEO SPRINGER.
Den Haag (le publ.)
Stand:
Zw.: 16, 32, 35, 38
Wit: 21, 27, 36, 40,
44, 49.
Wit sp. en wint.
No. 2736
C. C. H. SWINKELS
Schiedam, (le publ.)
m
Stand:
Zw.: 7, 8, 14,
16, 26.
Wit: 17, 23, 24,
27, 33.
Wit forceert de
winst. Varianten
aangeven.
Stand:
ZW.: 4, 5, 8, 9,
13, 14, 16, 18, 21,
24, 25.
Wit: 15, 20, 27, 29,
32, 33, 35, 37, 39. 42.
Zwart aan zet over
ziet de winst. Ge
vraagd welke? Hij
speelde 2530, nu
wint wit. Hoe?
De Nederlandse Bridgebond gaat er dit
jaar voor het eerst toe over, z.g. open
parenkampioenschappen te organiseren. In
tegenstelling met de normale Bonds
wedstrijden behoeft men, om aan deze
wedstrijden deel te nemen, géén lid te
zijn van de N.B.B, Iedereen kan, met een
partner, inschrijven. De organisatie van
de wedstrijden zelf, wordt door de
diverse distrietsbesturén ter hand ge
nomen en men zal in de verschillende
grotre Nederlandse steden aan zo'n wed
strijd kunnen deelnemen. De bekend
making der diverse wedstrijden is even
eens een zaak der distrietsbesturén, die
zeker de plaatselijke pers hiervoor zullen
inschakelen. Het inleggeld is zo laag mo
gelijk gehouden, nl. 1.50 per persoon;
voor de groepswinnaars zijn fraaie prijzen
Breda
lichappellestraat 12 Tel. 8702 o( 6442
beschikbaar en deze winnaars zullen na
tuurlijk in een volgende ronde komen.
Uiteindelijk zal, vermoedelijk in Utrecht,
een landsfinale gehouden worden.
Vele bridgers zullen de kans niet willen
missen, om in deze wedstrijden eens te
laten zien wat zij waard zijn. Niet alleen
zal de organisatie zeker in goede handen
zijn, bovendien zullen zij tegen vele voor
aanstaande Nederlandse paren uitkomen.
Zij die méér inlichtingen wensen over
deze wedstrijden, kunnen zich wenden tot
het Bondsbureau van de N.B.B., Javastraat
2, Den Haag tel, 180500. Zij die in Rotter
dam mee wensen te spélen, kunnen zich
het beste wenden tot mevrouw M. Sonne-
veld. Mathenesserdijk 132, Rotterdam, tel.
37588.
Voor onze lezers, die zich gaarne nog
even met een bridgeprobleem willen bezig
houden, geven wij de onderstaande com
positie. De oplossing publiceren wij in een
der volgende rubrieken. Oplossingen wor
den niet ingewacht.
4 H
C? H 6 5
VB
Schoppen is troef Zuid aan slag.
Zuid moet, tegen het sterkste tegenspel,
6 van de 7 slagen maken.
Wij garanderen u, dat ge ettelijke uren
met dit uiterst moeilijke probleem bezig
zult zijn! MIMIR.
No. 7069
A. PRIES
le prijs 2e halfjaar 1951. „Die Schwalbe".
Mat in twee zetten
Wit: Ka6, Dd3, Tbl—c6, Rc4—e5, Pb2; a2.
Zwart: Kb4, Dg3, Tdl—f2, Be2—h8,
Pel—fl; a3, a7.
No. 7079
A. SCHMITT
Prijs „Die Schwalbe" 2e halfjaar 1951
7elfmat in twee zetten
Wit: Kc6, Dg2, Te7h5, Rd2, Pd7; b5, b7,
e6, f5, f7, g6.
Zwart: Kg7, Rhl—h8, Pa8—h4; b6, c7, h6.
Oplossingen over drie weken.
No. 7055. Jar. Malek. Opl. 1- Tc4 dreigt
2. Db8t, Ke4 3. Pf6:tt-
1Ke4 2. Da8t, Kf4 3. e3ft-
1Da3 2. Dh6f, Ke4 3. Pc3Sti\
Indien 1. Te8 dan 1g3—g2 en met
2. Dh6 komt men er niet-
No. 7056. A. P. Eerkes. 1. Rb4 dreigt 2.
Pe6f, Kd7 3. Td8tt- 1e5 2. Pa6t, Kd7
3. Fb8tt. 1e6 2. Pa4t, Kd7 3. Pb6tt.
No. 7057. J. J. Rietveld. 1. Pe3—f5 dreigt
2. Pf5—d6tt- Sleutelzet 1. Kh8:, faalt door
1e6e5!.
No. 7058. W. Hoek. Opl. 1. Kal—bl enz.
Hier verijdelt zwart 1. Pd4 door 1. Tec6.
PROBLEEMOPLOSSINGEN
Deze vier problemen werden goed op
gelost door: dr R. J. F. Nivard, Nijmegen;
Paul Raschdorf, Hannover; C. v. d. Weide,
Rotterdam; F. U. J. H. Witte, Rotterdam.
No. 7055 door: B. Kouwenhoven, Rot
terdam.
No. 7056 en no. 7057 door; dr mr, R.
Bromberg, F .ermond.
No. 7058 doo- W. H. Haring, Schiplui
den; F. J- F. Vismans, Rotterdam.
Gelijk de dagbladpers dezer dagen heeft bericht, viel een Nobelprijs-
voor-de-vrede ten deel aart Getieraal Marshall, de geestelijke vader
van het befaamde Marshall-plan en aan dr Albert Schweitzer, resp. 72
en 78 jaar oud. Wij zullen eerst iets over de prijs zelf vertellen en
daarna over „de weldoener van Lanibarene"\
Alfred Nobel (klemtoon op „bel"). 21
October 1833 te Stockholm geboren,
hield zich bezig mei de vervaardiging
van ontplofbare stoffen; hij vond bijv.
het dynamiet uit. Bij zijn dood. in
1896. bleek, dat htj zijn gehele vermo
gen, méér dan 30 millioen Zweedse
kronen, aan 'n stichting had vermaakt,
de „Nobelstiftelsen". Deze commissie
moest, van de gekweekte rente, gelden
gelijkelijk verdelen onder degenen „die
de mensheid de grootste weldaad heb
ben bewezen" in de laatste tijd. En
wei op het terrein van natuurkunde,
scheikunde geneeskunde, letteren, de
bevordering van de vrede. Deze laat
ste prijs, op het ogenblik een bedrag
van pl.m. 125.000 gulden, wordt niet
door Zweden, maar door Noorwegen
toegekend namens het Noorse parle
ment, het „Storthing" (stor groot;
thing vergadering).
De eerste prijsuitdeling vond plaats
in 1901. Voor de vrede bleek zich toen
zeer verdienstelijk gemaakt te hebben
de Zwitserse geneesheer Henri Du-
nant, grondvester van het Rode Kruis.
Latere prijswinnaars zijn geweest
Bertha von Suttner, een generaalsdoch-
ter, die de „vredesroman" „De wa
pens neer" schreef. Onze landgenoot
de enige van deze groep Mr Asser,
De Noordpool-reiziger Fridtjof Nansen
(tocht met de „Fram"). De Lutherse
aartsbisschop Nathan Söderblom e.a.
Dikwijls worden de geldsommen over
handigd de 10e December, de sterfdag
herdenking van de stichter (1896, te
San Remo a. d. Midd. Zee).
In zijn beroemde „Geestelijke Oefe
ningen" stelt de H. Ignatius van Loyo
la „Wij tonen onze bewondering voor
de helden en heldinnen, welke de
geestelijke noden en lichamelijke kwa
len der lijdende mensheid met opoffe
ring van eigen aards geluk gaan ver
lichten".
We zullen hier hoofdzakelijk over de
„lichamelijke" noden schrijven. Op
geêstelijk terrein staat de vermaarde
zendeling-dokter h' el ver van ons H.
Geloof af. En niet alleen van het ónze,
óók van het strikt-Gereformeerde.
Rechtzinnige Protestanten zullen even
min als wij, zijn geloofsovertui
ging kunnen aanvaarden.
Dr Albert Schweitzer dan is, wat
men noemteen "er veelzijdig be
gaafde persoonlijkheid. Hij was pro
fessor in de Godgeleerdheid; juist toen
leerde hij dingen, die geen orthodox
Christen zou willen aanvaarden. Maar
we kunnen daarop niet verder ingaan.
Voorts heeft hij 'n uitstekende naam
op het gèbied der muziek. Wij hebben
allen wel eens iets over Bach gehoord,
de belangrijkste meester der Protes
tantse kerkelijke muziek, die hij tot
grote hoogte opvoerde. Welnu, de
nieuwe drager der Nobel-onderschei-
ding geldt als een der belangrijke
Bach-kenners. Hij speelt Bach ook. En
de opbrengst van zijn concerten be
steedde hij edelmoedig aan de zending
onder de heidenen.
Theoloog; musicus; we zijn er
nog niet medicus, dokter Deze pre-
dikantszoon uit de Elzas. bezat op 24-
jarige leeftijd reeds vier doctors-titels!
Als het ware plotseling begon hij de
zware doktersstudie aan te pakken, die
hem zes jaar bezig hield, en waarvoor
hij een schitterende positie prijsgaf.
De studie vond haar bekroning zowel
in de medicijnen als in de snijkunst,
de chirurgie.
„In Europa heeft hij oude orgels op
geknapt; in Afrika wil hij versleten
negers gaan opknappen!" schertsten de
mensen. Want,'inderdaad. Schweitzer
was medisch student geworden om
zijn verworven kennis in dienst te
stellen van de lijdende mensheid in
donker Afrika. Met muziek moest hij
het geld verdienen, mede voor de dure
studie.
In 1913, na het treffen der noodza
kelijke voorbereidingen en zijn huwe
lijk met een verpleegster, scheepte htj
zich te Bordeaux voor Centraal-Afri-
ka in. Ergens was een missie-school,
een zendingsschool, die dr Schweitzer
als haar toekomstige zendingsarts be
groette. We behoeven nauwelijks aan
te stippen, dat zich onder 's dokters
bagage ook.... een piano bevond, een
cadeautje van muziek-liefhebbers uit
Parijs.
De zendingsschool lag te Lambarene.
Het is vrij nutteloos op de kaart van
Afrika naar deze plaats te zoeken;
zelfs uitgebreide kaarten „geven" haar
niet. Laat dr Schweizer zelf ons
maar verklaren waar de zendingspost
ligt L. ligt iets ten Zuiden van de
evenaar, aan de rivier Ogowe, op zssu
K.M. van haar monding, in de kolome
II 10 8
Het gerechtshof te 's Gravenhage heeft
gisteren de Amsterdamse poelier W, de
B. veroordeeld tot drie jaar gevangenis
straf met aftrek van voorarrest.
De B., die in de oorlogsjaren de bijnaam
had gekregen van „koning van de clan
destiene slachters", zou in de nacht van
6 op 7 Augustus 1952 een vaarskalf uit een
weide in de omgeving van Amsterdam
hebben gestolen.
Er werd, zo was gebleken uit de getui
genverklaringen van een rechercheur, die
het onderzoek in deze had geleid, omtrent
die tijd veel vee uit de weide gestolen,
dat dan ter plaatse werd geslacht. Op de
bewuste nacht was de auto van de B. ge
vonden, waarin 83 kilo vlees en een bijl
werden aangetroffen. Hoewel de B. hard
nekkig ontkend had iets te maken te heb
ben gehad met deze diefstal, hij be
weerde, dat de auto bij hem was gestolen
waren er voor hem zeer bezwarende
omstandigheden.
De rechtbank te Amsterdam had de B.
tot 3 jaar gevangenisstraf met aftrek van
ondergaan voorarrest veroordeeld, welk
vonnis het Amsterdamse hof in beroep had
bevestigd. Via de Hoge Raad was deze
zaak bij het gerechtshof te 's Gravenhage
gekomen. De procureur-generaal had te
gen de B. vier jaar gevangenisstraf met
aftrek van voorarrest gerequireerd.
de lepra-bacil, en die, vooral vroeger,
tot een troosteloos ziektebeeld leidde;
lijders aan beri-beri, door een tekort
aan vitamine B, dat zich bijv. bevindt
in het zilvervliesje om de rijst, in
vlees, eieren, groente; aan framboesia,
een huidaandoening vooral bij kinde
ren, die tot een framboos-achtige uit
slag leidt, enz. enz. „Geneeskundige
bijstand hebben de inheemsen drin
gend nodig", schrijft dr S„ „daar zij,
behalve aan gewone, ook nog aan tro
pische ziekten lijden. Afrika verslindt
zijn eigen kinderen
Tijdens de eerste wereldoorlog werd
dr Schw., Elzasser, dus, toenmaals,
Duitser, door de Fransen geïnterneerd.
Bij zijn gedwongen vertrek naar
Frankrijk, kwam een onzer missie
oversten hem en mevrouw de hand
reiken. „U moogt niet vertrekken",
sprak de missionaris, „vóór ik u bei
den bedankt heb voor al het goede,
dat u in dit land hebt verricht". Deze
missionaris had, uiteraard, geen eer
bied voor de dwaling, die professor
Schw.. zéker, tijdens zijn lessen te
Straatsburg, huldigde; maar wél voor
de buitengewoon-edelmoedige zende
ling, levend naar zijn eigen, eerlijke
overtuiging.
Tegen het Paasfeest van 1924 keerde
dr S. te Lambarene terugeen
bijenzwerm huisde in een der kamers
van het hospitaal
Onder onze katholieke missionarissen
vinden we in onze onmiddellijke om
geving, figuren als Pater Damiaan, de
Pelgrim-der-verdoermden, Apostel der
melaatsen, een Peerke Donders, va
der der mei -tsen, wier heldhaftig le
ven van Christelijke naastenliefde en
edelmoedige opoffering de wereld wel
niet zo sterk aansprak als de boeien
de toewijding van dr jBchweitzer, maar
die zich, niettemin, een plaats gaan
verwerven onder de categorie der
Heiligen; en dat is meer dan de respec
tabele categorie der Nobelprijs-win
naars. Hetgeen niets afdoet aan de
grote waardering, die ook wij gevoe
len voor de nobele zendeling van Lam
barene.
Ook aan de Groningse hoogleraar
■prof. dr F. Zernike is een Nobelprijs
toegekend, en wel voor de natuur-
kunde. Woensdagavond om lialf tien
ontving onze landgenoot, het verblij
dende telegram uit Stockholm.
Na 1913, toen de Nobelprijs voor
natuurkunde werd toegekend aan
prof. H. Kamerling Onnes, is dit na
veertig jaar de eerste maal, dat een
Nederlandse geleerde weer wordt ver
eerd niet deze hoge onderscheiding
voor de pliysica.
Tot nu toe werden aan negen
Nederlanders Nobelprijzen toegekend
en wel aan de heren J. H. van 't Hoff
(1901, scheikunde) II. A. Lorentz en
P. Zeeman (1902, natuurkunde)J. D.
van der Waals (1910, natuurkunde
T. M. C. Asser (1911, vredesprijs); II.
Kamerling Onnes (1913. natuurkun
de) W. Einthoven 192Jfgenees
kunde); Ch. Eyckman (1929, genees
kunde) en P. J. W. Dcbije (1936,
scheikunde).
Gaboen, behorend tot Frans midden-
Afrika. Alles is bos en rivier; het bos
levert okoeme-hout. Er vallen soms
vijf uren achtereen slagregens, maar
overdag is het meestal mooi weer. De
hitte is het hevigst in April en Mei.
Kr kunnen, bij regelmatige begieting,
Europese groenten groeldn, maar
vruchtbomen niet. De geweldige stort
regens richten vaak veël schade aan.
Aardappelen „willen" er niet; wèl ba
nanen, het hoofdvoedsel der negers.
Het zijn niet de bananen die wij eten,
maar meel-bananen, die men kookt.
als de olifanten ze tenminste tevoren
niet opgepeuzeld hebben Suikerriet
wil best, maar dat lokt de geweldige
gorilla's weer aan, een soort mens
apen, die niet voor de poes zijn Vee
teelt gaat zeer bezwaarlijk, wegens de
schadelijke tse-tse vliegen, wier steek
hevige ziekte veroorzaakt.
In deze omgeving nu stichtte Schw.
zijn nu zo beroemde hospitaal. Bij dui
zenden zochten de inboorlingen hem
op. Mensen met slaapziekte overge
bracht door de bij dag vliegende tse-
tse-vliegen; vooral ook lepra-lijders.
lepra, melaatsheid, veroorzaakt door
g
i»
1. Teken voor „afnemend in sterkte"
bij de muziek.
2. Gemeente in N.-Brabant, aan de
A. ten Z.O. van Veghel.
3. Gemeente in Utrecht, gelegen In
een der mooiste streken van het
land.
4; Uitgestrekt grasland ten Zuiden
van Den Helder, „Het
5. Wal die tot schoor dient.
6. Ligt op de Duitse grens ten Z.O.
van Sittard bij het mijnbouwge-
bied.
7. „Het oude dorp" van West-Voorne,
gelijk Goeree in de Middeleeuwen
heette.
8. In Limburg; een stad aan de Z.
Willemsvaart, met het graf van
de graaf van Hoorne.
9. Vroeger een eiland;diluviale kei-
leemheuvel in de Zuiderzee.
10. Duidt op de naam van een Heilige.
WELLINGTON.
1. W. voor Westen; 2. Ney; 3. lelie;
4. Salland; 5. Groningen; 6. Ledenberg;
7. Huijgens; 8. Batak; 9. Bor; 10. Noor
den.
Als Bisschop van Utrecht ziet
men de H. Willibrordus meestal af
gebeeld met het model van een
kerk, gewoonlijk: de Utrechtse Dom
op de hand. Maar hier en daar treft
men tevens een vaatje naast de
Heilige aan. Daaraan knoopt zich,
volgens prof. J. Tlmmers, de vol
gende geschiedenis vast; Op de dag,
dat het overlijden van Wtlltbrords
vader herdacht werd, nodigde men
te Echternach waarover aan
stonds telken jare armen aan de
dis. Onder W.'s opvolger nu ge
beurde het, dat men voor de ge
nodigde behoeftigen, veertig m ge
tal, slechts één kruik wijn be
schikbaar had. Maar wat gebeurde?
Op wonderbare wijze werd die wijn
vermenigvuldigd, zodat alle aan-
zittenden hun deel kregen.
Nu iets over Echternach, waar de
stichter van de Utrechtse Bis
schopsstoel en „de eigenlijke be
keerder der Friezen" (Blok) zijn
laatste rustplaats vond. De stad ligt
op de grens van Luxemburg en
Duitsland, niet ver van Trier; vroe
ger behóórde zij tot het Aartsbis
dom Trier. Bij gelegenheid van het
Pinksterfeest trekt ieder jaar
een grote stoet pelgrims, duizenden
deelnemers tellende, van de Sauer-
brug naar de prachtige kerk, die
het schrijn met de relieken van de
Heilige bewaart. Het is de ver
maarde „springprocessie". De „dan
sers" doen enkele (3) passen voor
uit, en dan weer enkele (2) achter
uit, een en ander begeleid door de
muziek. Men meent, dat „dansen"
als deze reeds in de Middeleeuwen
werden uitgevoerd, toen uitgebrei
de, besmettelijke ziekten het mens
dom teisterden. S. W. stierf te
Echternach in 739.
H. Willibrordus, bid met ons voor
de bekering van ons vaderland.
Ongeveer honderd jaar geleden
leefde er in de Duitse stad Mainz een
Bisschop, die veel, zeer veel voor de
mensen heeft gedaan, die toen erg arm
waren. Het was Wilhelm, Baron von
Ketteler. Hij droeg de erenaam: „de
Bisschop van de arbeiders". De arbei
ders hadden het in die dagen zeer
moeilijk.
Nu denkt misschien iemand: „Wat
zal dat een brave jongen geweest zijn
op school. Echt 'n heilig boontje!"
Maar wie dat denkt, heeft het toch le
lijk mis. Thuis werd Wilhelm alles
behalve verwend. Vroeg uit bed. Vroeg
gaan zwemmen ook al Was het water
nog lang niet warm. En geen winter
jas vóór z'n achttiende jaar! Kwam
de latere Bisschop in opstand, dan
bond tante Marianne hem met een
handdoek vast en diende hem een flink
pak slaag toe.
Op het pensionaat had hij dikwijls
ruzie met de andere leerlingen, maar
als de ruzie afgelopen was bleef hij niet
kwaad. Eens mocht hij met de zomer-
vacantie niet naar huis komen. Hij
schreef toen in zijn dolle drift een le
lijke brief naar zijn ouders. „Hij deugt
nergens voor", zuchtte zijn moeder.
„Zijn rapport stuurt hij niet eens naar
ons toe; hij heeft het verloren met zijn
spaargeld".
Toen Von Ketteler achttien jaar was,
ging hij naar de hogeschool; hij wou
advocaat worden. De Duitse studenten
van toen hielden ervan tegen elkaar
met Sabels te vechten. Wie geen lit
teken op z'n gezicht had, was niet ten-
volle een echte student! Von Ketteler
verloor bij zo'n gevecht een stuk van
zijn neus, „Of mijn neus wat langer of
korter is, wat hindert dat?" schreef
hij aan zijn ouders.
„Als je maar weet, dat ik je niet met
een mismaakte neus in huis wil heb
ben", schreef zijn vader terug. Er zat
niets anders op dan de neus weer te
repareren. Met een stukje vlees uit de
arm. Een pijnlijke geschiedenis! Bo
vendien kwamen daar nog veertien da
gen kerkerstraf bij. wegens dat dom
me gevecht! Nu, dat maakte de drif
tige student een heel stuk kalmer.
Na de dood van zijn vader begon hij
anders te worden. HU kreeg een be
trekking bij het Ruk. Dat Rjjk nam de
Aartsbisschop van Keulen gevangen,
Klemens August von Droste Vische-
ring, omdat hij God meer gehoorzaam
de dan mensen. Toen wou Von Kette
ler niet meer in dienst van het Rijk
staan. Hij veranderde helemaal en
volgde een inwendige stem, die hem
vermaande priester te worden. In 1844
werd hij gewijd. In 1850 benoemde
Paus Pius IX hem tot Bisschop van
Mainz. In 1877 stierf hij.
