rins Bernhard over christelijk beginsel bij
lichamelijke opvoeding
is sterker: president of
congres
Eisenhower's moeilijkheden
groeien met de dag
TERECHT BIJ DE
RECHTER
10-
ZWANENBERG
Knuvelders Handboek voltooid
Cabot Lodge wijst Ruslands
„onmogelijk standpunt" af
Pleidooi voor eenheid in opleiding op
alle scholen
Weer grote veenbrand
bij Klazienaveen
Voorbereiding intern.
Eucharistisch Congres
Verbeurd verklaarde
goederen gebruikt voor
Naguib's bervormings-
program
Int. Rode Kruis eist
aanvaarding van Con
venties van Genève
Nog steecis „taai-zeer*'
in België
yL-
Goed bediend
Objectief en helder geschreven standaard-
werk over de geschiedenis onzer letteren
Fabrieksraden in
Spanje
India wenst „privé-besprekingen"
Ni
j!
PACINA I
DINSDAG 10 NOVEMBER 1953
Beginselen
Officiële opening
Foute levenshouding
KEMAL ATATURK NAAR
LAATSTE RUSTPLAATS
Na vertrek van „turfpolitie"
Orabi-familie krijgt bezittingen
terug
HET ONGELUK OP DE
WIEDBACHBRUG
Borgstelling voor Nederlandse
chauffeur mogelijk
NIEUWE HINDERPAAL BIJ
EVACUATIE VAN CHINE-
ZEN UIT BIRMA
Nog steeds liet boerenprobleem
Bij het defensie- en belasting-probleem
komt nu ook nog al die narigheid met
boeren en landbouwers, waarover in deze
kolommen reeds eerder geschreven werd
Weliswaar is minister Benson een recht
schapen principieel man, die zich zelfs
niet door „boeren-karavanen", zoals we
die deze week naar Washington hebben
zien komen, laat dwingen om te doen wat
hij niet juist acht n.l. met nog meer
subsidies nu ook de veeboeren, die de
veeprijzen gedurende de Eisenhower-re
gering zo sterk hebben zien dalen, te
steunen. Minister Benson's argumenten
zijn uiterst redelijk, maa- hetgeen de boe
ren (veeboeren en landbouwers) zo despe
raat begint te maken, is de volmaakte af
wezigheid van een omlijnd landbouw- en
veeteelt-program. De republikeinse rege
ring is heel hard bezig met de allerbeste
krachten zo'n programma uit te denken
en samen te stellen. Maar men kan het
de boeren ook weer niet kwalijk nemen
dat ze wat meer concreets dan goede wil
willen zien, en de uitroep van een lid van
de Nationale Boeren Vakvereniging, na 't
uitspreken van een redevoering van Ben
son, was maar al te leg-"ielijk „Maar
excellentie", zo riep de man. die met
de rest der toehoorders intensief ernaar
geluisterd had, welke remedies de minis
ter de boeren kon beloven, „als dit het
enige is (n.l. die studie over het boeren
probleem) dat u ons hebt aan te bieden,
wel, de hemel moge zich dan over onze
vee-industrie ontfermen
VAN SMAAK
VAN GEUR
VAN KLEUR
ADVERTEREN DOET
BEGEREN!
Eenheid
De hulp aan het buitenland
VORMINGSCURSUS VOOR
CABARET
Het ontwapetiingsdebat
(Van onze verslaggever)
,.Wie uitgaat van de gedachte, dat God als de Schepper ook de Heer is
van alle leven, vindt in die grondgedachte een dagelijkse waarschuwing
owel tegen de verwaarlozing van zijn eigen lichaam als tegen t e
veraf»odin" daarvan. En die heeft tevens een uitgangspunt om de eenheid
van lichaam en ziel te handhaven", aldus Prins Bernhard in een zeer
inhoudsvolle rede, die bij gelegenheid van de opening van de
Christelijke Academie voor Lichamelijke Opvoeding te Rotterdam werd
voorgelezen door prof. dr J. Waterink, aangezien de Prins zelf door ziekte
was verhinderd de gistermiddag in Hotel Atlanta in de Maasstad gehou-
den plechtigheid bij te wonen.
In deze rede verklaart Prins Bernhard
dat hij gaarne gevolg zou hebben gegeven
aan de uitnodiging om ter gelegenheid van
de opening van het academie gebouw te
Rotterdam een enkel woord te spreken en
wel om drie redenen.
In de eerste plaats stemt het tot vol
doening, dat de opening van deze acade
mie bewijst, dat de lichamelijke opvoeding
van de jeugd in Nederland hoe langer hoe
meer belangstelling krijgt.
Indien niet op onze lagere en middelbare
scholen de lichamelijke opvoeding in de
laatste decennia doelmatiger was georga
niseerd en op juister wijze de aandacht
had gekregen, zou er voor een academie
als deze geen plaats zijn geweest.
Dat er leraren gevormd moeten worden
voor de lichamelijke opvoeding, ook aan
de middelbare scholen en de gymnasia, en
dat er leiders gevormd moeten worden
voor de organisaties van de jonge mensen,
duidt op het feit, dat het besef ontwaakt,
dat een volk, dat strijdt voor de handha
ving van zijn bestaan, ook daarvoor zorg
heeft te dragen, dat het lichaam, dat de
mens van God ontving, die vorming ont
vangt, welke eis is voor een goed gerichte
en doelmatig toegepaste lichamelijke op
voeding.
Wij zijn er op dit gebied echter nog lang
niet en wij zullen niet mogen rusten voor
dat er een opleiding volgens eenzelfde
systeem is van de lagere school vla de
middelbare school naar de universiteit,
met uitlopers naar de militaire dienst en
naar de sportclubs.
Maar met de opening van deze acade
mie zetten wij weer een stap verder op de
goede weg en reeds daarom is zij zulk een
belangrijk gebeuren.
Op de tweede plaats ziet Prins Bernhard
de opening van deze academie als een
klaar bewijs voor het feit, dat bij velen
onder ons volk het bewustzijn leeft, dat
ook de lichamelijke opvoeding gedragen
moet worden door beginselen.
Het gevaar van een richtingloze
lichaamscultus meent de Prins niet be
hoeven te signaleren. Evenmin wil hij
spreken over de bedreiging, die er ont
staan, wanneer men de lichamelijke op
voeding losmaakt van de geestelijke vor
ming, of wel wanneer men haar beoefent
zonder begrip voor het feit, dat er een
Met de wens, dat directeuren, curatoren,
leiders en leraren dezer academie, tot in
lengte van jaren het beginsel, van waaruit
zij dit werk begonnen zijn, onder Gods ze
gen en in geloof mogen handhaven, en dat
de academie moge groeien en de opvoe
ding van ons volk blijmoedig moge dienen,
besloot de door prof. Waterink voorgele
zen rede.
Nadat het academiegebouw door de
voorzitter van het Rotterdams Actie
comité, ds J. M. van Krimpen, was over
gedragen aan de pres. directeur, de heer
Ad. Kuyper, die de plechtigheid met
schriftuurlezing en gebed inleidde, werd
de Christelijke Academie voor Lichame
lijke Opvoeding bij afwezigheid van
Z.K.H Prins Bernhard namens de minister
van O. K. en W. officieel geopend ver
klaard door dr Jos. de Boer, hoofdinspec
teur van het gymnasiaal en middelbaar
onderwijs.
harmonische samenhang dient te zijn tus
sen de lichamelijke opvoeding en het alge
meen culturele leven.
Dat deze academie zeer nadrukkelijk bij
haar onderwijs wil uitgaan van beginselen,
die heel het leven omvatten, is dan ook
een oorzaak van vreugde.
In het vervolg van de rede merkt Prins
Bernhard op, dat het zijn overtuiging is,
dat het tot bijzondere dankbaarheid stemt,
dat deze academie zich stelt op de grond
slagen van het christelijk belijden.
Het christelijke beginsel is wel bij uit
stek in staat om aan de lichamelijke op
voeding enerzijds de eer te geven, die haar
toekomt, en anderzijds niet alleen haar
de perken te wijzen, binnen welke zij moet
blijven, maar haar ook het verband te
doen zien, dat zij heeft met de andere fa
cetten van het zo uiterst belangrijke per
soonlijk en sociaal opvoedingswerk.
En dan is er nog een derde punt, dat de
Prins gaarne onder de aandacht wil bren
gen. Het kan niet ontkend worden dat er
in protestants-christelijke kringen jaren
lang een zekere afzijdigheid om maar
geen sterker woord te gebruiken - ge
vonden werd jegens het vraagstuk van de
lichamelijke opvoeding. Het feit, dat men
het zieleheil van de mens, zeer terecht,
zag als van zo uitnemend groot gewicht,
is meermalen oorzaak geweest, dat men
tot de op zichzelf onjuiste houding kwam,
dat men het lichaam een te verwaarlozen
grootheid achtte. Dat het mogelijk is, dat
men een protestants-christelijke academie
voor de lichamelijke opvoeding opent, be
wijst dat deze foute levenshouding het
gaat afleggen tegen de reeds in de belij
denis erkende gedachte.
Vandaag, nu het juist 15 jaar gele
den is dat Moestapha Kemal Ataturk
stierf, is de kist met het stoffelijk over
schot van de grondlegger van de Turkse
republiek, van de tijdelijke tombe in
de gewelven van een museum te An
kara, overgebracht naar de uiteindelijke
rustplaats in een marmeren mausoleum
op Anit-Kabir, een heuveltop, die uit
zicht op Ankara biedt.
Rond het mausoleum wordt een park
aangelegd, waarvoor bomen zijn geleverd
door Joego-Slavië, Spanje, Oostenrijk
Finland, Canada, Duitsland, Italië, Japan
en India
De bouw van het mausoleum heeft on
geveer twintig millioen gulden gekost.
Men heeft er bijna tien jaar over ge
daan. Het gebouw bevat een grote hal, die
met marmer en mozaïekwerk is versierd
en waarin een blok marmer van veertig
ton is geplaatst boven het graf. Naar
deze hal toe leidt een brede laan met
een esplanada. Tien torer.s met bas-reliefs
en beeldengroepen markeren het geheel.
(Van onze correspondent)
Zondagnacht is op een veenderij te
Klazienaveen-Noord 'n grote turfbrand
uitgebroken, waardoor 25.000 oude pers-
turveu verloren gingen. Het is opvallend
dat deze brand uitbrak zo kort na het
vertrek van de manschappen van de
rijkspolitie, die in Juli van dit jaar het
veen werden ingestuurd, met als enige
taak patrouillediensten te verrichten ter
voorkoming van turfbranden.
Tot het tijdstip van hun komst waren
er al vele millioenen stuks turf ten prooi
gevallen aan het vuur. Het vermoeden
bestond dat deze branden zo goed als
alle opzettelijk waren veroorzaakt.
Merkwaardige wijze, is er tijdens de
aanwezigheid van déze „turfpolitie
slechts één onbeduidende veenbrand ge
weest, en deze ontstond nog in een
streek aan de uiterste rand van het be
waakte gebied.
Nu de kat van huis is gaan de muizen
blijkbaar weer op tafel dansen.
JL ren wat de kiezers beloofd werd :_n.l. e
een
nu
de
Te Vaticaanstad is bericht ontvangen,
dat de voorbereidingen voor het inter
nationale Eucharistische Congres te Rio de
Janeiro, de Braziliaanse hoofdstad, van 17
tot 24 Juli 1955, in volle gang zijn. In elk
van de 116 bisdommen vicariaten en pre
fecturen in Brazilië worden bijzondere
volksmissies, tridua en diocesane congres
sen gehouden. Uitnodigingen voor het
Eucharistische Congres zijn reeds aan alle
bisschoppen over de gehele wereld ver
zonden.
Een speciale commissie voor de muzieK
is reeds druk bezig met de opleiding van
100 leraren die belast zullen zijn met de
leiding van de muzikale repetities. Zij zul
len een koor van 100.000 zangers bijeen
brengen, die de massa-zang op het congres
i moeten verzorgen.
(Van onze correspondent)
NEW YORK, November 1953.
Als dat allemaal zo doorgaat als bet aan bet gaan is, dan zullen de demo
eraten of ze willen of niet, in de congressionele verkiezingen het volgende
jaar onherroepelijk meer zetels winnen dan de republikeinen. Maar ze
willen dat helemaal niet. Want ze zien er hoegenaamd geen winst in voor
de partij, wanneer de republikeinen straks de democratische meerderheid
in Huis en Senaat verantwoordelijk stellen voor fouten die gemaakt zijn
door een republikeinse regering, of een coalitie van republikeinen en
Dixiecraten. De democraten zouden liever willen, dat de hele verantwoor
delijkheid voor de gang van zaken op de republikeinen blijft neerkomen.
Zodat ze min of meer passief kunnen blijven toezien, hoe diep zich hun
politieke opponenten in de moeilijkheden verstrikken.
JCEUKENPIETJE'S ADVIES' SERIE
R.W.Z. 533
De opbrengst der in beslag genomen
bezittingen van de voormalige Egyptische
koninklijke familie zal, blijkens een mede
deling van een woordvoerder van het
revolutionnaire hoofdkwartier te Cairo,
worden gebruikt om regerings-hervor-
mingsprogramma's op maatschappelijk en
cultureel gebied te bekostigen.
De woordvoerder deelde verder mede,
dat de erfgenamen van generaal Moham
med Orabi en van vijf andere le.ders van
de mislukte Orabo-opstand van 1882 die
was gericht tegen de toenmalige Khedive
van Egypte. Tewfik pasja, de verbeurd
verklaarde bezittingen dezer opstandlei-
ders zullen terugkrijgen. De teruggave zal
geschieden uit de in beslag genomen be
zittingen van de gewezen koninklijke
familie Alleen de waarde der in beslag
genomen landerijen wordt reeds op ruim
160 millioen gulden geschat.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken
deelt mee, uit Duitsland bericht te hebben
ontvangen, dat de Nederlandse chauffeur
De B., die betrokken was bij de ketting
botsing op de Wiedbachbrug nabij Keulen,
en die sindsdien in voorlopige hechtenis
is gehouden, in vrijheid zal worden ge
steld indien bij het Landesgericht te Linz
een borgstelling van zevenduizend mark
wordt gestort.
Nadat Zaterdag j.l. de eerste Chinées-
nationalistische militairen, ten getale v$n
204 over de grens tussen Birma en Thai
land waren gebracht, om door te woeden
gezonden naar Formosa, is Zondag het
wegvoeren der mannen gestaakt, omdat
een geschil ontstond over de nationaliteit
van 38 der betrokkenen.
Dit zijn namelijk leden van de stam der
Sjans. Volgens Birmese officieren w.er-
den deze mannen in Birma aangeworven,
doch de Chinese nationalisten verklaar
den, dat zij afkomstig waren uit de^'Em
Birma grenzende Chinese provincie Joe-
nan.
Niet, dat wanneer 'n democratische re
gering het heft in handen had gehouden
deze zich niet aan hete kastanjes gebrand
had. Want de Republikeinen treffen het
nu eenmaal ongelukkig, dat ze juist in het
eerste jaar van een Republikeinse rege
ring al b.v. voor dat enorme probleem van
atoom-bewapening en defensie staan Be
slissingen kunnen misschien nog een jaar
worden uitgesteld, maar op de Eisenho-
wer-regering zal toch niettemin de weinig
benijdenswaardige verantwoording neer
komen om in lositieve of negatieve zin
te beslissen, of 's lands verdediging
voortaan op atomische of conventionele
wapens gebaseerd zal worden. Of dat een
zeer kostbaar compromis zal worden
gesloten. De kwestie van de continentale
luchtverdediging is een andere affaire, die
voor de huidige regering kardinale moei
lijkheden meebrengt. De Amerikanen zijn
eerlijk geschrokken van Mr Malenkov's
verklaringen over Rusland's potentieel
destructie-vermogen en het Amerikaanse
publiek zal een pressie voor adaequate de
fensie gaan ontwikkelen. Maar een (rela
tief) afdoende continentale luchtverdedi
ging op te zetten, zal de eerste drie jaar
(per jaar) 500 millioen dollar kosten Mis
schien dat de Eisenhower-regering een
politiek van uitstel waarin ze toch ta
melijk sterk is we°t t- volgen hierin,
doch dan zal er critiek los komen, en niet
mals.
Wat de gevolgen intussen voor de veel
geplaagde belasting-betaler zullen zijn van
zo'n omwenteling in de programma's voor
de nationale defensie, is niet moeilijk te
raden. Het sluitend maken van de be
groting is nu reeds een vrijwel onmoge
lijk te vervullen wens geworden. En ook
ai zullen desondanks de zo lang in het
vooruitzicht gestelde belastingverlagingen
doorgevoerd worden, op een andere, en
meer onopgemerkte manier zullen ze toch
weer verhoogd moeten worden, zij het
niet een volgende jaar, dan toch 't daar
op volgende, hetgeen, zo kort voor de
presidentsverkiezingen, dan allerminst
voordelig voor de Republikeinen is. Men
ziet wat voor alternatieven dat zijn, waar
voor de Eisenhower-regering staat.
Dat is de geur van Zwanenberg's
rookworst. Die geurt zoals ze smaakt en smaakt
zoals ze geurt: verrukkelijk. In 9 van de 10 keukens geurt Zwanenberg'*
rookworst Als keukenvrtendje van ALLE huisvrouwen,
breng ik overal de beste raadProef Zwanenberg s
Rookworst Bereid volgens een oud, geheim recept.
Die ontevreden naar huis kerende boe
ren is een lelijk ding voor de Eisenhower-
regering. Niet om die bepaalde groep van
boeren die onvoldaan huiswaarts keer
den; maar wel om het effect van die on
tevredenheid op de hele boerenstand. De
boeren houden in Amer'm doorslagge
vende politieke troeven in handen. Ook
draagt dit hele boeren-probleem er toe bij
om de rest van het Amerikaanse publick
erop attent te maken, ^at er in Washing-,
ton op het ogenblik meer gestudeerd dan
geregeerd wordt. Althans zo hoorde deze
correspondent van de week tenminste een
heer in de subway grommen „Wij heb
ben geen regering in Washington, maar
een studieclub". Dit mag dan wel wal
overdreven zjjn, maar een feit is, dat al
lerwegen het hoofd geschil-' wordt over
wat gouverneur Stevenson „de regering
bij uitstel" heeft genoemd
Tja. regeren is natuurlijk wel heel
moeilijk
efficiënte en zuinige regering,
wordt als argument gebruikt
overweging om alle buitenlandse militaire
hulp vroeger gedistribueerd onder ver
schillende autoriteiten onder het De
partement van Defensie te brengen. „In
cluis", zo bericht de Christian Science
Monitor, „een deel van het werk. dat door
Harold Stassen verricht werd Dit", zo
gaat de Monitor verder, „zou er toe kun
nen bijdragen om Amerika's militaire
hulp aan het buitenland te snoeien-
M.a.w., onder het .otief van de zuinig
heid en met het brengen van een „stroom
lijn" in een ef '-iënt werkende regering,
is het tevens mogelijk zo ongemerkt weg
allerlei programma's te beknotten. Daar
om is president Eisenhower nog wel po
sitief vóór het onderhonden van 'n sterke
vriendschap met geallieerden, en dus
voor steun aan hen, maar de officiële
en openlijk nagestreefde en alom gepre
zen zuinigheid knabbelt de kracht uit die
steun. Wie goed toekijkt, ziet nu over een
groot deel van de politieke linie die wij
zigingen plaats vinden, zonder dat de of
ficiële politiek "-itelljk verandert.
Onder deze omstandigheden zal men
met de terugkeer van het Congres na
Januari natuurlijk scherpe uiteenzettin
gen kunnen verwachten tussen de Presi
dent en het Congres. Doch het is 'n grote,
grote vraag wie dan de sterkste zal blij
ken
Onze Brusselse correspondent meldt ons:
Er zijn in België nog heel wat kwesties
op Vlaams gebied, die het nodige te wen
sen overlaten. Dit kwam zojuist nog
scherp aan de dag in een motie van de
(R.K.) Landelijke Bedienden Centrale,
waarin met aandrang wordt verzocht zo
spoedig mogelijk te Brussel ook een Ne
derlandse Kamer van het Arbeidsgerecht
in het leven te roepen. Het is namelijk een
feit, dat Vlaamse bedienden, die met ge
noemd gerecht te doen hebben, daar nog
altijd ondervraagd en gevonnist worden
door rechters, die deze taal niet ver
staan.
Deze toestand is zelfs zo schrijnend
onrechtvaardig, dat het bestuur van de
Landelijke Bedienden Centrale van zijn
leden opdracht kreeg, een protestbrief te
zenden aan de bevoegde instanties van de
Uno om, in het kader van de rechten van
de mens, de tussenkomst van dit hoge ge-
zagslichaam te vragen, teneinde te ver
krijgen dat een einde wordt gesteld aan
het feit, dat te Brussel nog steeds van het
Nederlands onkundige rechters, zetelen,
die in het Nederlands te behandelen zaken
afdoen.
Koninklijke onderscheiding. Bij K.B. is
benoemd tot Ridder in de Orde van
Oranje-Nassau J. de Mars te Bodegra
ven, directeur van de N.V. Maatschappij
tot Exploitatie van Kaasfabrieken „Oud-
Holland".
Gauw vandaag
halem Zwanenberg'»
rookworst. In alle
goede saken verkrijg
baar.
De teorot, (fi« aan dit
loodje oil, die moet V
hebben
VLEESWAREN, 6R0ENTE. IAMS, lAfElZUREN, VIS-, VIEES- i>Mf«UCHIENI0HSERl^
Talrijke vertegenwoordigers van natio
nale Rode-Kruisverenigingen, in Genève
aanwezig voor de bijeenkomsten van het
uitvoerend comité van' de Liga, hebben
ook deelgenomen aan «en bijeenkomst,
welke door het internationale comité van
het Rode Kruis in zijn hoofdkwartier is
belegd.
Op deze bijeenkomst werd uiting ge
geven aan teleurstelling over het feit, dat
zeer vele staten, en in het bijzonder de
meeste grote mogendheden, nog niet de
conventies van Genève van 12 Augustus
voor de bescherming van oorlogsslachtof
fers en in het bijzonder burgers, geratifi
ceerd hebben. Deze conventies zjjn van het
grootste belang.
Men besloot eenstemmig deze situatie te
veranderen door aan te dringen op alge
mene bekrachtiging van de conventies in
de nabije toekomst.
De formele erkenning van de bindende
kracht van deze conventies wordt in de
huidige omstandigheden geacht een eerste
stap te zijn naar verzoening en grotelijks
bij te dragen tot het herstel van het ver
trouwen der mensheid in de toekomstige
veiligheid.
Iedereen, die de reclames nauwkeu
rig bestudeert, kan dagelijks ontdekken,
dat de lieden, die hun waren aanprij
zen nagenoeg onuitputtelijk zijn in het
vinden van pakkende slogans, op
schriften en slagzinnen. Prijsvragen
worden er onophoudelijk uitgeschre-
ven, waarbij met klem om de me®st
kernachtige spreuk gevraagd worat.
die, wanneer deze eenmaal uit de bus
gekomen is, met grandioze prijzen be
loond wordt. In de tram, op reclame
zuilen, in de kranten en door pamflet
ten van „huis-tot-huis" wordt de aan"
dacht met verbazingwekkende volhar
ding gevestigd op producten van was
middelen tot luchtballons, kleurstoffen
en was- en watergolven. U kent de
huismoeders van tegenwoordig die.
daartoe gedwongen door de economi
sche zorgen van elke dag, op koopjes
uit zijn en de boodschappen liever heel
ver weg in de stad gaan halen omdat
het vlees daar enige centen goedkoper
is, maar daarbij met opgewekte noncha
lance uit het oog verliezen, dat de slij
tage van hun schoenen enige dubbel
tjes beloopt. Op de kwaliteit komt het
soms helemaal niet aan, het moet an
ders zijn, goedkoper of lichter van
kleur, warmer of lichter in gewicht.
Een goed zakenman zoekt een reclame
die universeel is, die de totaliteit van
zijn artikelen overspant en die onaf
hankelijk is van weers- en conjunctuur
schommelingen. De firmanaam en daar
onder, als het ware in een commercieel
verantwoorde verbintenis er mede ge
huwd, de aanprijzing, die in één adem
met de naam genoemd wordt, en op
zichzelf losstaand van de aanduiding
van de zaak, geen zelfstandig leven kan
leiden.
Een ander soort zaken slaat de ver
melding van de eigen naam direct over
en kiest een reclamezin als opschrift,
uit overwegingen, die er op duiden, dat
ófwel de leider van de zaak een uit
stekende vondst gedaan heeft ofwel,
dat hij het niet de moeite waard gevon-
den heeft zijn familienaam te vermel
den, om welke reden dan ook.
In een zelfbedieningszaak had de
eigenaar zo'n vondst gedaan. Hij had
twee woordje aan elkaar gekoppeld,
waaruit precies het karakter van zijn
instelling te concluderen viel. Kort,
flink en uitnodigend. Men gaat
zo'n winkel binnen, men krijgt een
mandje, men loopt de uitstalkasten
langs, men kijkt wat men hebben wil,
men grijpt deze artikelen, men depo
neert alles in het mandje, men schui
felt naar de kassa, men betaalt en, na
het mandje weer afgegeven te hebben,
verlaat men tevreden en koninklijk
want zó is de klant de zaak.
En wat is 'n eenvoudiger en verlokken-
der naam dan „Kijk-Grijp Na het
kijken komt het grijpen en daarna lo
gischerwijze, het betalen.
Helaas was de juffrouw, die deze
uitnodiging, haar gedaan door de zaak,
té letterlijk had opgevat, niet voor de
politierechter verschenen, zodat haar
„zaak" bij verstek werd berecht. He
laas, want zeer graag hadden wij iets
naders willen vernemen omtrent de
psychologische beweegredenen en in-
nerlijke conflicten, die zich in het bin-
nenste van juffrouw X afgespeeld poë
ten hebben, voordat zij besloot na het
kijken aan het grijpen te gaan en, na
het gegrepene verstopt te hebben in
een eigen meegebracht mandje, zonder
betaling de zaak te verlaten. Toen zij
'het mandje van de zaak, nog ledig, in
leverde bij het verlaten van de winkel,
was zij door de mand, haar eigen
mandje, gevallen en werden 1 kilo-
gram suiker, 250 gram koffie en een
hoeveelheid chocolade uit haar prive-
mandje te voorschijn gehaald.
„De dame in kwestie heeft zichzelf te
goed bediend. Kijk, grijp en gap, zal
ze gedacht hebben. Diefstal. Wat vindt
de Officier er van?"
De Officier vond 25.boete, bij
niet voldoening te vervangen door 5
dagen hechtenis en een gevangenisstraf
van 14 dagen voorwaardelijk, met een
proeftijd van drie jaren, op haar plaats.
Waarbij de Politierechter zich aan
sloot met de woorden: „Ik zal haar ook
goed bedienen
In 1942 kreeg Gerard Knuvelder van de
Bossche uitgeverij Malmberg opdracht tot
het schrijven van een handboek tot de
geschiedenis der Nederlandse Letter
kunde. Tien jaar later, in September 1952,
zond hij de laatste vellen van zijn ma
nuscript naar de drukkerij en thans is het
laatste deel van dit belangrijke werk van
de pers gekomen. Daarmee is Knuvelder s
vierdelig handhoek voltooid, een prestatie
die op zichzelf al eerbied en bewondering
afdwingt. Want de Nederlandse letter
kunde is langzamerhand uitgegroeid tot
een gebied van zo wijde omvang, dat het
voor één man nauwelijks meer doenlijk
is haar in al haar aspecten te overzien,
laat staan alle teksten te lezen die voor
behandeling in een handboek in aanmer
king komen.
Toch is het van veel belang dat een
literatuurhistorie door één man wordt ge-
geschreven. Een boek dat door samenwei-
king van verschillende deskundigen tot
stand komt 'n systeem z'oals dat tegen
woordig bij het samenstellen van lltera"
tuurgeschiedenissen meer dan eens wordt
toegepast zal nooit die eenheid van in
zicht en die vastheid van lijn vertonen
welke voor een oriënterend handboek ge
wenst is.
In Knuvelder's boek is deze eenheid
van inzicht uiteraard wel aanwezig. Zij
rueeegraat aan het werk, zonder
dat de schrijver z'ijn eigen (katholieke)
overtuiging opdringt. Dit laatste is
name karakteristiek vooi het zo juist
verschenen deel van Knuvelder s hand
boek. Want ofschoon de schrijver de pe
riode na de eerste wereldoorlog niet meer
heeft behandeld en hij dus terecht verme
den heeft de nog onvoldoende door be
zonken critiek en wetenschappelijke stu
die onderzochte tijdgenoten in zijn ge
schiedkundig kader te vangen, nadert hu
toch de eigen tijd wel ze dicht dat hier en
daar het gevaar voor een al te subjectieve
visie aanwezig zou kunnen zijn
Knuvelder is echter in deze degelijke
studie de objectiviteit zelf.
Wie het voorwoord van het vierde deel
leest, hoort de schrijver de geschiedenis
der letteren een wetenschap van feiten
noemen. Hij bedoelt hiermede niet bij
voorkeur biografische feiten omtrent
auteurs, maar eerst en vooral: teksten. Hij
is daarin consequent. Zijn literatuurhand
boek geeft inderdaad een objectieve be
schrijving van de teksten, die voor de
ontwikkeling van onze letterkunde op
enigerlei wijze meetellen. Dat is een
werkwijze die voor het beoogde doel bij
zonder nuttig is. Een op de eerste plaats
informatief werk als een letterkundig
handboek is meer gebaat met een scherpe
analyse en een heldere beschrijving van
de behandelde boeken dan met diepgra
vende karakterstudies over de schrijvers
of aesthetische waarde-oordelen over hun
Analyserend en beschrijvend dus geeft
Knuvelder het beeld van de moderne lite
ratuur van 1875 tot 1916. Hij begint met
de lez'er te oriënteren omtrent de gees
telijke stromingen uit de tweede helft der
19e eeuw. Daarin herkent men de auteur
die het derde deel begon met een meester
lijk overzicht van het verschijnsel dat
romantiek heet, en die op deze beschou
wing vooraf de hele studie van een pe-
riode baseerde. Ook in dit vierde deel
groeit het beeld op uit de^ algemene op
merkingen die in het begin worden ge
maakt. De literatuur geldt daarbij met als
een geïsoleerd gebied, maar als een facet,
een deel van de cultuur.
In drie groepen deelt hij de stof jm de
beweging van '80, de generatie van 1894
1905 cn de „derde generatie 1905—lJlb.
Wat '80 betreft, bestaat Knuvelders be
langrijkste bijdrage in een uitmuntena
hoofdstuk over Bodewijk van Deyssel.
Men ziet Van Deyssel recente publica
ties hebben dat opnieuw bewezen veel
te beperkt wanneer men hem slechts be
schouwt als de aestheticus zonder meer,
de minnaar van het schone woord. Een
„Behoefte aan eenheid noemt Knuvel
der een der voornaamste kenmerken van
de tweede generatie (1894 1905). Tot deze
tweede generatie rekent hij Leopold, Bou-
tens H. Roland Holst, voorts de neo-
romantici Ary Prins, Adriaan van Oordt.
Augusta de Wit en Van Schendel en ten
slotte de realisten rond 1900 als Johan de
Meester, Querido en Herman Robbers.
Aan de katholieke groep die zich vormde
rond „Van onze tijd" (Maria Viola, De
Klerk, Marie Koenen, later Gerard Brom)
wijdt de schrijver een afzonderlijk hoofd-
sttuk, evenals aan de protestantse letteren
in dit tijdsbestek.
De derde generatie wordt volgens Knu
velder gekenmerkt door de behoefte aan
„bevrediging van een geluksverlangen".
In hoeverre een figuur als J. C. Bloem
met deze karakteristiek getekend is, zou
men zich met enige twijfel kunnen afvra
gen; als algemene typering is de karak
teristiek echter ongetwijfeld bruikbaar.
In deze periode is overigens een zo grote
veelheid van figuren ondergebracht, dat
van een binding, behalve die der chrono
logie, nauwelijks gesproken kan worden.
De hoofdpersonen zijn hier Geerten Gos-
saert (waaraan Knuvelder een bijzonder
uitvoerig essay wijdt), P. N. v. Eyck, A.
Roland Holst (wellicht overschat) Bloem,
Dèr Mouw, M. Nijhoff (o.i. enigszins
onderschat)Schmidt Degener (terecht uit
de vergetelheid naar voren gehaald), Aart
v. d. Leeuw en J. van Oudshoorn.
Het drama van 18751916 krijgt een
apart hoofdstuk, terwijl het deel besloten
wordt met een kort overzicht der Vlaamse
letteren. De schrijver verantwoordt de
geringe omvang van dit laatste hoofdstuk
met de verwijzing naar de voortreffelijke
samenvattingen der Vlaamse letterkunde
die reeds bestaan.
Aan de letterkunde van na 1916 zal de
schrijver binnenkort een afzonderlijk
handboek wijden.
Thans is dus dc gedegen en voortreffe
lijk gedocumenteerde studie van Knuvel
der afgesloten. liet is een standaardwerk
Bij deze grommelarijen over de binnen
landse politiek, komen dan de stille twis
ten in de partij-politiek, met alle conse
quenties ervan voor de buitenlandse po
litiek. De president kan eenvoudig .ook
niet op de steun van zijn partij rekenen
De extreme rechtervleugel is zeer mach
tig; (de meeste voorzitters van de com
missies in het Congres behoren tot die
uiterst rechtse groep), en langzaam maar
zeker zetten deze extreem-rechtsen hun
wil door op vele fronten. Dat gaat bijv
op zo'n manier als men nu kan waarne
men in die langzame zwenking, die zich
voltrekt, t.o.v. hulp aan het buitenland
President Eisenhower is er persoonlijk
diep van overtuigd heeft dit ook nog
pas in New-Orleans tijdens een redevoe
ring herhaald dat ie kracht van Ame
rika in krachtige vrienden in het buiten
land ligt, en dat Amerika die kracht moei
opbouwen, of „zich anders uitleveren aan
diegenen, die hopen op onze vernieti
ging".
Op zijn laatste persconferentie heeft de
president ook herhaa'd, dat Amerika
geen militaire troepen zou terugtrekken
of op enige andere wijze militaire steun
verzwakken. Maar wie als correspondent
zijn oor scherp te luisteren heeft gelegd,
die heeft de laatste tijd herhaalde malen
niet-officiële mededelingen van autoritei
ten gehoord, waaruit opgemaakt kon
worden, dat er plannen in de maak zijn
om Amerikaanse economische hulp aan
het buitenland te verminderen en hier en
daar zelfs te doen ophouden. Het Congres
redeneert, dat W.-Europa b.v. economisch
aardig aan de betere hand is geraakt en
niet wanhopig om hulp verlegen is. Het
Congres (èn de President) willen uitvoe-
De Spaanse regering heeft thans, na zes
j'aar wachten op verbetering der econo
mische omstandigheden, uitvoering ge
geven aan het decreet van 1947 waarbij de
instelling van fabricksraden wordt ge
regeld.
Dit zou in verband staan met het gun
stige effect op de Spaanse industrie van
de overeenkomsten met Amerika. Voor
eerst echter zal de instelling van fabrleks-
raden, waarop met kracht door de va^7
verenigingen is aangedrongen,
blijven tot bedrijven met ten minste
duizend arbeiders.
De bedoeling is, dat de arbeiders via de
fabrieksraden grotere zeggenschap in de
beddPiifsvoering kriia^vn- hoofd van het
bedrijf zal de raad, die uit twaalf door de
arbeiders gekozen leden van het personeel
bestaat, voorzitten. De raad moet toezien
op de uitvoering van bepalingen betref
fende de sociale omstandigheden en de
zorg voor de gezondheid en kan voorstel
len doen tot verbetering van de werkwijze.
In aansluiting aan de opleidingen, die
thans van regeringswege ten behoeve van
de opera en het ballet bevorderd worden,
heeft Toon Hermans in zijn hoedanigheid
van artistiek leider van „Ballot" besloten
een vormingscursus te geven om aan de
moderne ontwikkeling van het cabaret een
deugdelijke grondslag te geven.
Te dien einde is een commissie van
voorbereiding ingesteld, waaraan naast
Toon Hermans zitting hebben mevrouw
Corry Hartong (dans), Willem Andriessen
(muziek), Guus Oster (toneel) en Jhr mr
P. J. W. de Brauw als voorzitter van het
internationaal theater instituut, waaraan
het cabaret als onderdeel is toegevoegd
volgens de bepalingen der Unesco. Onder
leiding van deze commissie zal op Zater
dag 14 November a.s. des namiddags om
2 uur in het Minervapaviljoen te Amster
dam een audiëntie plaats vinden, waaraan
allen kunnen deelnemen, die zich tot deze
nieuwe richting van het cabaret aange
trokken voelen en zich in deze kunstvorm
willen bekwamen. Vereist zijn muzikale
scholing alsmede aanleg voor actie en be
wegingskunst.
Deelnemers aan deze cursus zullen bij
gebleken geschiktheid in de gelegenheid
worden gesteld mede te werken aan de
nieuwe show, die voor het volgende
seizoen wordt voorbereid.
De Amerikaanse afgevaardigde bij de over ontwapening. Het voorstel is voorge-
grondige bestudering van Van Deyssel's geworden, waarvoor wü de schrijver niet
volledige werken brengt een veel diepere,
veelzijdigere geest aan de dag. Zijn we
zenlijke betekenis vindt Knuvelder in een
zoeken naar en een verwerkelijken van
een levenshouding waarin het geloof aan
Waarheid en Schoonheid essentieel is. Hij
noemt de nadere bestudering van Van
Deyssel. „een der merkwaardigste roman
tici uit onze letterkunde", een dringende
opgaaf van de literatuurwetenschap.
dankbaar genoeg kunnen zijn. Juist de
objectiviteit van zijn analytisch-descrip-
tieve werkwijze maakt het hoek tot het
meest heldere en betrouwbare overzicht
dat ooit over onze letterkundige geschie
denis werd geschreven.
N.a.v. Handboek tot de geschiedenis der
Nederlandse Letterkunde door G. Knu
velder. Uitg. Malmberg, Den Bosch.
V.N. Cabot Lodge heeft Maandag tijdens
het ontwapenings-debat in de politieke
commissie van de V.N. critiek geleverd op
het verzet van de Sovjet-Unie tegen een
ontwerp-resolutie van veertien landen,
o.w. de V.S., waarin gevraagd wordt om
ontwapening na verificatie door interna
tionaal onderzoek van inlichtingen van de
mogendheden over bewapeningsomvang
Hij verweet de Sovjet-Unie. dat zij zich
verzet tegen geallieerde militaire bases,
doch dat zij geen internationale inspectie
van Sovjet-luchtbases in het buitenland
wil toestaan.
Ontwapening is volgens Lodge onmoge
lijk zonder internationale veiligheid en
als deze internationale veiligheid eenmaal
is verzekerd, kan, naar hij zei, ontwape
ning slechts verwezenlijkt worden op
grond van garanties, die niet bestaan zo
lang „het IJzeren Gordij|j" bestaat".
Lodge was het niet eens met Visjinsky's
argument, dat het scheppen van een
„morele en juridische verplichting om
geen atoomwapens te vervaardigen of
gebruiken" voldoende zou z|jn.
Het Sovjet-voorstel om de bewapening
van de Grote Vijf (V.S., Groot-Bnttanme,
Frankrijk, Sovjet-Unie en communistisch
China) met een derde te verminderen
achtte Lodge onrechtvaardig tegenover
de landen, die onmiddellijk na de tweede
wereldoorlog hun bewapening aanzienlijk
hebben verminderd
India kwam Maandag met het voorstel,
dat de vier grote mogendheden en Cana
da „privé" besprekingen zouden houden
legd aan de politieke commissie.
Het Indiase voorstel, dat gegoten is in
de vorm van een amendement op de
resolutie van de veertien mogendheden
daaronder begrepen de drie grote W^"
telijke mogendheden dat de basis v<w*\
van de tegenwoordige bespreking.
vast dat „een bewapeningswedloop et
alleen verderfelijk is in econoro'sb 1 op
zicht. maar bovendien in zich 5? een
ernstig gevaar voor de vrede". Het voor
stel van India bevestigt het „ernstig ver
langen" van de commissie ?m atomische,
bacteriologische of chemische wapens uit
te bannen evenals alle wapenen strekkend
tot massale verwoesting.
Ook Nederland mengde zich gisteren m
het debat. Onze afgevaardigde, de heer
Von Balluseck verklaarde, dat ae econo
mische ontwikkeling van de ten achter
gebleven gebieden een belangrijke bij
drage tot de vrede en de veiligheid van
de wereld zou zijn. Om deze reden stelde
hij voor in de ontwapeningsresolutie,
waarop het debat betrekking heeft, een
clausule van die strekking in te voegen
en de hulp aan arme landen niet alleen
te laten afhangen van het slagen of mis
lukken van de thans ondernomen pogin
gen tot ontwapening.
De Nederlandse vertegenwoordiger ver
klaarde zich overigens voorstander van
de geest der veertien landenresolutie.
In tegenstelling tot Visjinski's opvatting,
dat ontwapening moet beginnen met een
verbod van atoom- en waterstofwapens,
was de heer Von Balluseck van mening,
dat men allereerst moet pogen te komen
tot een sfeer van groter vertrouwen tus
sen de volkeren.
