BONDSTRAINING
DE HEILIGE VAN DE WEEK
HET
Santa Maria Maggiore
Aardrijkskunde-
puzzle
Eeuwenoude lekkernij
Vul aanstonds het
ontbrekende woord in
BRIDGER UB RIEK
verbetering weg
etaiagebouw
winkelbetimrpermgen
verbouwingen
PAGINA 6
ZATERDAG 12 DECEMBER 1953
Mariakerken
Sanla Maria del Popoio
Santa Maria in Cosmedin
Santa Maria in Trastevere
Santa Maria in Via Lata
Santa Maria in Ara coeli
Santa Maria dell* Anima
Santa Maria sopra Minerva
van
13 December: H. Lucia
NIEUWE WEG
's-GRAVENHAGE-WEST—
SCHIEDAM
RIJSWIJK—H. V. HOLLAND
COREES'.'ONDENTIE-ADRES
POSTBUS 8, HILVERSUM
voorhaven 101 - tel 34971-39612
H.BAH
Roc: Is het nou afgelopen met dat
wufte gedoe Wat denk je, dat je bent,
hè. in de stad soms? (zie boven: ,.je bent
hier niet in de roje buurt!").
Roe: (even later) Dat jij zo'n gek bent
Om' naar vrouwenbenen te lopen loen
sen
Manus: En nou geen woord meer. Je
kunt mijn broer een paar broekbanden
verkopen en dan trom je op! Mijn doch
ter laat ik niet lopen in kleding, die je
niet zien ken.
Op pag. 29 laat Josje zich schilderen
door Jilles.
Jilles: (naar haar toe) Die arm een
beetje meer gebogen.... zo.... en dat
been
Jos.je: Afblijven! Dat is gereserveerd
spul!
Toe maar! Erger kon het toch al niet!
En dan moet U de grove taal horen, die
uit alle hoeken van de tekst van Rosita
Peters naar voren springt: „verdomme",
„Moei houden", „donderj niet", „loeder",
„gepest", „je hebt. een gezicht, of er een
vuil ei op plat gewreven is".
Had Wil v. d. Berg onder dit taaltje
niet beter een mannennaam kunnen
plaatsen of nog beter zijn eigen naam?
Moet U eens luisteren, hoe „Pa mag het
niet weten" begint.
„En zeg, dat die ROT haan zijn KOP
houdt! Slop dat KRENG maar in de pot.
Als je nou je TOETER maar dicht houdt.
Ze kunnen me alleen maar PESTEN". Is
een dergelijk begin dan niet voor U vol
doende. om het abrupt af te wijzen?
Onder al deze grofheid schuilt slechts
een hopeloze leegheid en armoe.
Jammer, dat wij zo weinig critisch zijn
en aan dergelijke grove spelen toch nog
dikwijls de voorkeur geven boven de fijn
beschaafde stukken, waar heus veel, veel
meer succes mee te behalen valt. al
vragen deze spelen wat meer inspanning
van onze kant en misschien wat meer
geduld van de kant van het publiek.
Bij de Madonna-del-divino-Amore
knielde onze H. Vader Paus Pius XII
neer om Maria te danken voor de red
ding der Eeuwige Stad van het oorlogs
geweld. „Wie zal" schrijft Hofwijk
„de vele Mariakerken tellen, welke zich
verspreid bevinden over de zeven
heuvelen der stad? Mariakerken, waar
van alleen reeds de namen overvloeien
van een Zuidelijk milde honingzoetheid.
Zal men in de hemel niet met iets van
een glimlach al deze namen als een
glanzend snoer door de vingers laten
glijden?".
Moge de H. Maagd Haar zegenende
Handen in dit pasbegonnen Mariale
jaar pitbreiden over de Eeuwige Stad
en de wereld
lijk citeren zal. Doch trekken wij niet al
te vlug onze conclusies, wij zouden ons
lelijk kunnen vergissen. Uit deze scènes
kunnen wij echter wel heel duidelijk op
maken het niveau, waarop beide schrij
vers (of een en dezelfde schrijver!) zich
bewegen. De scènes zijn voldoende om
beide stukken als volkomen minderwaar
dig naast ons neer te leggen. Een schrij
ver, die zijn toevlucht neemt tot derge
lijke scènes om succes te oogsten, moest
door het publiek geboycot worden. Als
men op dergelijke wijze aan de kost moet
komen want aan de kost komen is het
en niet anders dan zou ik maar liever
een andere broodwinning zoeken.
En hoe durft Wil v. d. Berg zich voor
dergelijke grove kost achter de naam van
een meisje (Rosita Peters) te verschui
len?
Daar komen de beide scènes, ze zijn
van hetzelfdè onbenullige en armzalige
pak. In „Even voorstellen... mijn tante"
treffen wij op de eerste pagina al de vol
gende dialoog:
Josje: dat been met die nylonkousen
leek ook naar niets. Als ik zo'n paar
benen had, liet ik mij overbakken.
Rudi: laat dat dan maar direct doen,
want jouw benen
Josje: mogen gezien worden! (toont
coquet haar been).
Rudi: Laat die rokken hangen! Je bent
hier niet in de roje buurt
Josje: Zegt U ook niet altijd.
In „Pa mag het niet weten", derde
pagina:
Manus: (tot Josje) En benen meidje...
Jouw benen in zo'n kous en alle jongens
blijven staan kijken as jij passeert.
„Maggiore" (inad-zjo-re) „de Meerdere". De schoonste eti grootste,
de koningin van alle Mariakerken ter wereld. Ook wel genoemd: de
Liberiaanse basiliek, naar de stichter, Paus Liberius (ri: 350).
laren Cyriacus, Largus en Smaragdus,
welke de liefdadigheid beoefenden
jegens de Christenen, die als slaven
dienst deden in het paleis van keizer
Diocletiaan: zij werden omstreeks 300
onthoofd. Men vereert hier een kleine
beeltenis der Madonna.
Er wordt dikwijls en stellig niet zon
der grond betoogd, dat deze Mariakerk
van Rome onder alle Romeinse kerken
het rijkst is aan kunstschatten. Inder
daad zijn met dit bedehuis onsterflijke
namen verbonden: het koor is van
Bramante, die veel moeilijke bouw-
problepien bij de architectuur der Sint
Pieterskerk wist op te lossen. De grote
Raffaël, eveneens betrokken bij de
bouw der Sint Pieterskerk, ontwierp
hier een kapel en leidde het aanbren
gen van mozaïeken. Het hoogaltaar be
vat een beeltenis der Moeder Gods,
welke door St Lucas geschilderd zou
zijn. Maar vóór haar beeltenis in de
„Santa Maria della Pace" komen jong
gehuwden, daags na de bruiloft, bid
den.
Dit Godshuis maakt, van buitenaf
gezien, niet veel indruk, maar het be
hoort tot de bezienswaardigste oude
basilieken der Eeuwige Stad. „In cos
medin" duidt op deze omstandigheid,
want het heeft met de prachtige ver
sieringen te maken, die eens de trots
dezer kerk vormden. Buiten het gebouw
staat de „bocca della verita", „mond
der waarheid". Een „mombakkes" in
marmer uitgehouwen.
Vroeger beweerde men: wanneer een
leugenaar bij het uitspreken van een
leugen zijn hand in de mond van dit
reusachtige „masker" steekt, klemt die
mond zich dicht. In werkelijkheid stond
het stuk steen wel met de water-
aanvoer van oud-Rome in verband.
„In Trastevere", „Aan gene zijde van
de Tiber". Veel mensen zeggen: traste-
vére, maar de klemtoon ligt op de
eerste e. De „Tévere" is de rivier van
Rome, de Tiber. Deze kerk telt onder
de schoonste van de Eeuwige Stad. Er
zijn prachtige pilaren, beroemde mo
zaïeken en indrukwekkende grafmonu
menten. Verschillende Pausen vonden
hier hun laatste rustplaats, zoals Calix-
tus, Cornelius en Julius. Merkwaardig
is de „fons oleï", dus: de bron-der-
olie, welke hier wordt aangeduid. In
het jaar-753-der-stad-Rome, kort voor
,-Dit Godshuis neemt, als het ware, de geboorte van de Heiland-der-we-
een zeer bijzondere plaats onder alle reld, is deze oliebron aan deze plaats
Romeinse kerken in: het is gebouwd op wonderdadige wijze ontsprongen,
in de Gothische, de spitsbogenstijl. De
paters Dominicanen staan tot dit
heiligdom wel in bijzondere betrek
king: want hier rust de reliquie der
H. Catharina van Siena, die de wonde-
tekenen van Christus' lij dén mocht
ontvangen en een doornenkroon ver
koos boven een gouden; zij behoort tot
de grootste heiligen der Orde van Sint
Dominicus. In de onmiddellijke om
geving dezer kerk stierf de beroemde,
Dominicaanse kunstenaar: Era Ange-
lico da Fiesolé, die nooit het penseel
ter hand nam zonder eerst het kruis
teken gemaakt te hebben.
Deze merkwaardige Mariakerk bezit
een „onder-kerk". Men vertelt, dat zij
op de plaats van Sint Paulus' kerker
werd opgericht en dat de Apostel-der-
heidenen hier het H. Doopsel placht
toe te dienen. De „boven-kerk" is aan
Maria toegewijd en werd reeds in het
jaar 855 vermeld. De Santa Maria in
Via Lata bevat de relieken der Marte-
Iedere katholiek kent het Gezicht
van de Senator Patritius in die gedenk
waardige nacht van de 5e Augustus:
waar 's morgens sneeuw zou liggen,
moest een bedehuis ter ere van Maria
komen: O. L. Vrouw-ter-sneeuw Dat
blanke sneeuwtapijt kan men beschou
wen als een zinnebeeld van de onge
repte zuiverheid der Allerheiligste
Maagd.
De basiliek bewaart hout van de
kribbe van Bethlehem en de beroemde
beeltenis der Moedergods, geschilderd,
zo men zegt, door St Lucas De zolde
ring is met goud uit Amerika bekleed.
Er zijn allerkostbaarste mozaïeken.
„Ara coeli" betekent: „hemels al
taar". Het was nl. zo, dat hier, naar
men zegt, het paleis van keizer
Augustus stond. Een vrome vrouw aan
schouwde op deze plaats een krans-
rond-de-zon. Binnen die krans zag zij
een Vrouwe met een Kind op de arm.
„Dit Kind", verklaórde zij, „zal over,
alle aardse koningen en keizers heer
sen". Aanstonds liet Augustus een al
taar bouwen en bracht hulde aan het
Kind.
Deze Mariakerk bewaart „II santo
Bambino", een beeldje van het Kindje
Jesus, gesneden uit olijfboomhout van
Gethsemane. Het is vóór dit beeldje,
dat in het Kerstoctaaf de Romeinse
kinderen komen „preken". De beeltenis
staat bij het volk in hoge ere en wordt
wel naar zieke gelovigen gebracht.
Een belangrijke kerk is ook de „Santa
Maria dell' Anima", belangrijk voor
ons, Nederlanders, omdat zich hier het
grafmonument bevindt van de enige
Nederlander, die ooit op de Pauselijke
Stoel zetelde: Paus Adrianus VI, een
timmermanszoon uit Utrecht. Paus
Adriaan regeerde in een uiterst moei
lijke tijd; er bleek bijkans geen reisgeld
aanwezig om hem, kardinaal .in Spanje,
naar Rome te laten reizen. Meermalen
verzuchtte hij: „Niets in dit leven komt
mij zo moeilijk voor als regeren
Ook rust in deze kerk, als het ware de
parochiekerk der Duitsers, het stoffe
lijk overschot van de Nederlandse
kardinaal, Willem van Enkevoirt, die
door Paus Adriaan tot het kardinalaat
werd geroepen, 't Was deze Eminentie,
die het praalgraf voor Adrianus VI
oprichtte.
Op de tien kruisjes komt de naam
ener Germaanse godin, afgebeeld met
een hond en een mand vruchten.
In te vullen: woorden, die tot de
aardrijkskunde van Nederland min of
meer in betrekking staan.
Omschrijving.
1. Duidt een minder gewaardeerde
windrichting aan.
2. Hoofdplaats van Ameland
vierkante, Friese toren met zadel
dak.
3. Betekent: oever, strand. Nog
over in: Scharvvoude en Schar
dam.
4. Stadje in Noord-Holland aan de
spoorlijn Alkmaar—Den Helder.
5. Gemeente in Utrecht aan de
spoorweg UtrechtCulemborg.
6. Wagens bestaande uit twee hoge
wielen en een lange disselboom
voor het vervoer van bomen, enz.
7. Eén van deze loopt te Rotterdam
onder de Nieuwe Maas door; de
andere zal Amsterdam gaan bou
wen.
8. Limburgse stad, gesticht door het
reuzenpaar Valuas en Suzanne!
9. Duintop. De Hogebij Dom
burg
10. Naam van veel riviertjes. Neven
vormen: Ee Ie (Krommenie)
J. M. v. d. Maarel, Overschie; dr R. J. F.
Nivard, Nijmegen; Paul Raschdorf, Han
nover; J. H. v. d. Veer, Groesbeek; F. J.
F. Vismans, Rotterdam; J. G. M. Vos,
Rijswijk; C. A. Boose, Vlaai-dingen; C.
v. d. Weide, Rotterdam; V. G. Weiten,
Breda.
No. 7075 en no. 7076 door mr dr R.
Bromberg, Roermond.
No. 7074 en no. 7076 door J. F. Pilgram.
Rotterdam.
No. 7075 door W. H. Haring, Schipluiden.
Wat betrekking heeft op de wekelijkse
schaakrubriek gelieve men aan het adres
te zenden dat daarboven staat; dus niet
aan de redactie van De Maasbode te Rot
terdam.
PARTIJ 1247
Gespeeld door correspondentie
Hollandse verdediging
Wit: A. C. Suyker. Zw: dr Bern. W. Paul.
1. d4, f5; 2. c4, e6; 3. g3, Pf6; 4. Rg2, ReV;
5. Pe3, 0—0; 6. f3, d6; 7. e3, Pbd7; 8. Pge2,
e5; 9. 0—0, g5; 10. dó, Tf7; 11. Dc2, Pf3;
12. Rd2, Ph5; 13. f4!, e4; 14. fg5:, Pg6;
15. Tf2, Pe5; 16. Pf4, Pg7; 17. h4, Rd7;
18. Rh3, Pc4:; 19. Pe4:, fe 4:? Beter 19
Pd2; 20. Dc4:, Tf4:; 21. Tf4:, Rh3:; 22. g4,
Rg5; 23. hg5:, Dg5:; 24. Dc7:! Pf5; 25. Dd7,
Rg4:; 26. De6t, Kf8; 27. Dd6:t, Ke8. Zwart
wil z'n K buiten het schaak van de R
brengen maar28. Te4:t, Pe7; 29. Df4.
Zwart geeft op.
Indien 29Dd5:, dan 30. Dg4: Dd2:;
31. Tdl en 32. Dg8ff.
Chess revue.
No. 7081
P. OVERKAMP, Rotterdam
Eerste plaatsing. Mat in twee zetten.
heette. Deze heer bezat, naar het
zeggen, een hoogst merkwaardige
gave: alles wat Lij aanraakte, ver
anderde aanstonds in goud. Het is
wel jammer, dat wij dit kunstje niet
meer kennen.
De wedstrijd begon. Pan zette de
herdersfluit aan zijn lippen. De toe
hoorders hadden moeite zich goed te
houden. Het was niet om aan te
horen.
Nu was Apollo aan de beurt. De
god ontlokte aan zijn lier de verruk
kelijkste tonen. Nog nooit tevoren
had iemand zulke muziek kunnen be
wonderen. Algemeen luidde het oor
deel: Apollo heeft de wedstrijd ge
wonnen".
Daar drong Midas zioh door de me
nigte heen. Volgens hem moest de
eerste prijs aan Pan worden gegeven.
Apollo nam dit erg kwalijk. Hij
raakte Midas' óren aan. Ze verander
den in: ezelsoren. Lange, harige ezels
oren. Midas vond het erg naar. Hij
verstopte het geval onder een grote
muts. Maar toen zijn haar al langer
en langer werd moest de barbier er
aan te pas komen, dat spreekt En
zodoende werden de ezelsoren ont
dekt. „Mondje dicht" gelastte de
koning de haarkunstenaar.
Nu, dat viel niet mee. De man kon
niet zwijgen. Hü maakte een kuil in
de grond en fluisterde; „Koning Mi
das heeft ezelsoren".Daarna dekte
hij het gat weer gauw dicht.
Enige tijd later groeide er riet op
die piaats. Toen de wind door de
pluimen ruiste, hoorde iedereen dui
delijk zeggen: Koning Midas heeft
ezelsoren". Het hele land kwam het
te weten.
Eeuwenoude lekkernij: marsepein!
Vader Cats had 't er al over: „Veel-
derhande vruchten, waervoor de mas-
sepein en suyeker moeten vluchten!"
Bredero óók: „Marsepeyn of Taart,
of so een leckerbeetje!" Anderen
spraken van „Spaensch banquet, of
marsepeyn". „Gebak uit suiker en
fijngestampte amandelen" zegt
Koenen
Inderdaad. Nu wèl. Vroeger jaren:
„een verzendkistje inhoudende 'n
tiende moggio". Levantijnse suiker
bakkers verpakten de lekkernij in
zulke kistjes. De naam-van-het-kistje
is overgegaan op zijn heerlijke in-
k°He't woord-zeif heeft volstrekt niets
met „pijn" te maken; eigenlijk ook
niet met het Franse „pain" voor
„brood". Neen. Het komt... uit het
Arabisch; mauthaban! De Venetianen
maakten daarvan; matapan! En 'n
matapan was Vio der munteenheid.
Later: V10 van elke maat-eenheid,
„moggio" (1 d.a.l.) „Matapan" werd:
marzapane: massepein: marsepein.
1. Encycliek: Rerum
2. Station: Naarden
3. Oostindische Compagnie: De
Heren
4. Heilige Staatsman: Thomas
5. Wrede Czaar: Ivan-de-
6. Encycliek: Quadragesimo
7. Kerkelijk wetboek: Codex Iuris...
8. De grijze staatsman: Johan van...
9. Vermaard humanist: Erasmus
van
10. Beroemd boek: Camera
11. Bijbeis boek: Handelingen der
12. Drie Wijzen: Caspar, Melchior,...
13. Beroemd doek: Mona
14. Componist: Richgrd
15. Opera: Cosi fan
(Oplossing de volgende keer).
No. 7082
M. HAVEL, Praag
Eerste plaatsing. Mat in drie zetten,
Met de aanleg van de nieuwe provin
ciale weg nr 15 van Den Haag-West
via westelijk Delft naar Schiedam zal
binnenkort worden begonnen, aldus delen
Ged. Staten van Zuid-Holland aan de
Prov. Staten mee. Hoewel er behoefte
is aan verdere aanleg in de richting
Delft en Schiedam zal voorlopig wor
den volstaan met het gedeelte Den Haag
Kleiweg Het tracé door de gemeente
Delft staat echter nog niet vast, omdat
het ontwerp-uitbreidingsplan van dit ge
bied nog niet gereed is.
Verwacht wordt evenwel, dat met de
verdere aanleg van deze weg spoedig
na het gereedkomen van het eerste ge
deelte een begin kan worden gemaakt.
De toestand van het wegdek van de
provinciale weg Rijswijk—Hoek van
Holland is op bepaalde gedeelten min
der goed, aldus delen Ged. Staten van
Zuid-Holland aan de Provinciale Staten
mee in antwoord op bij het commissie
onderzoek gestelde vragen. In de af
gelopen jaren zijn enkele proeven ge
nomen tot verbetering hiervan. Het
ligt echter in het voornemen in 1954 de
asfaltdeklaag op ruime schaal te verbe
teren.
