Op Huize Assisië voelen geestes
zwakke jongens zich thuis
Levensecht onderwijs blijft niet
zonder succes
Strijd met het
algemeen belang?
Zuilens raad hield laatste zitting
Moeilijkheden om Griendtsveen
Rijkdom van
fresco's
Reproductie in Centr. Museum
te Utrecht
Joegoslavische
tsssv üs.:r.,rs
Na
negenhonderd
Engeland
m
Overgebracht van Deventer
naar Minster
jaar terug
N
I
HALVE EEUW OORD VAN EDELMOEDIGHEID
Betere perspectieven
voor Ned landbouwers
Dankwoorden
en- geschenken
Gemeente wil dorp saneren
Reliek van St. Mildred
De defensie der
Nederlandse Antillen
Meer bruto-winst voor
kolenhandelaren
PAGINA
DONDERDAG 31 DECEMBER 1953
(Van onze verslaggever)
TERWIJL we de lange,
rechte bomenlaan door
liepen, die leidt van de
drukke verkeersweg tussen
Tilburg en Den Bosch naar
de achterzijde van het ge
bouwencomplex van Huize
Assisië, gelegen temidden
van boomgaarden, tuinen
en een kleine dierenhof,
enkele kilometers buiten
Udenhout, zagen we reeds
van veraf een lichtgeel-
kleurig H. Hartbeeld staan:
met uitgestrekte armen.
En toen we het beeld waren
genaderd, konden we lezen, Dacht U, dat wij onze tanden niet hoefden te poetsen?
wat on het voetstuk stond
gebeiteldKomt allen tot Mij. Deze woorden, die tot alle mensen zijn gericht,
gelden hier, op Huize Assisië wel zeer bijzonder, voor de 640 jongens, die belast en
beladen ziin met het kruis van hun geesteszwakheid. Een kruis, waarvan de zwaarte
niinliiker wordt gevoeld door de ouders en door hen, zoals wij, die een bezoek aan
Assisië brengen, dan door de jongens zelf, die daar leven onbezorgd, gelukkig, als
echte bengels soms, met hun eigen wereldje van wat kindervreugd en verdriet. Van
hun psychische onvolkomenheden, van hun totale of zo goed als gehele gemis aan
verstandsvorming, zijn zich helemaal niet bewust de 150 jongens, die op Huize Assisië
permanent in bed liggen en in alles door de Broeders Penitenten van de H. Franciscus
en lekenverplegers de inrichting telt 40 broeders, 22 lekenverplegers en m totaal
nog een 40 man personeel - moeten worden geholpen. Door hun geringe en primi
tieve verstandsvorming hebben deze ongelukkige jongens - ^nm|^ste door oge
bekeken, want eigenlijk kunnen deze kinderen zich met °^ing
het zich niet bewust (kunnen) zijn vrijwel geen enkel contact met hun omg
en vaak zijn zij ook nog lichamelijk gebrekkig
Beschamend
De Gelaarsde Kat
Research-werk
Weef machine als uitlaatklep
Spanningen in gezin
Wet stelt emigranten gelijk
met Franse pachters
ALPHEN KRIJGT GAS UIT
LEIDEN
Graag naar school
Voerde Nederland besprekingen
met VS.?
De oorspronkelijke abdij
„Heilige Diefstal"
Naar Deventer
Gevaarlijk beleid van
Minister Suurhoff
vuur, waarmee de machines worden be
diend is verbazend, doch begrijpelijk. De
energie immers, die door mensen voor hun
geestelijke arbeid wordt- benut, moet bij
deze jongens een andere uitweg hebben,
langs lichamelijke weg: daarom moeten ze
aan het werk worden gezet. De weefma-
chine bleek de oorspronkelijke verniel
zucht uitlaatklep der overtollige energie
op te vangen en ten nutte te maken
voor de jongens zelf en voor hun vrienden
In deze barak, waar de jongens je aan ie
jas trekken om toch eens naar hun werk
stuk we zagen er een, die een werke
lijk prachtig groen en rood stofje weefde
te komen kijken, wordt door maat
schappelijke arbeid de basis gelegd voor
de opvoeding van deze patiënten.
We hebben de zalen met de rijen frisse. I is de schoolopleiding niet altijd
kleine bedden gezien, waar de idiote jon- succes. Het levensechte onderwijs op As
sens het woord klinkt erg hard, doch sisië heeft een belangrijke therapeutische
- -.r,QoeV,oDr_flirpr.tpiir. waarde: de jongens worden kalmer- Een
dokter L. Bijl, de geneesheer-directeur,
noemt deze meest zwakzinnige patiënten
in wetenschappelijke term zo dag m
dag uit liefderijk en met volle overgave
van broeders en lekenverplegers worden
verzorgd. Ook hebben we enkele heldere
lokalen bezocht, waar onder de hoede van
een rijzige, olijk kijkende broeder een stel
letje kleine jongens zwaar imbeciel of
bijna idioot met wat eenvoudig spee.-
goed speelden of helemaal niets deden,
doch alleen wat doelloos rondkeken en
rondslenterden. We zijn diep onder de in
druk gekomen, maar na een urenlang De-
zoek zijn we van Assisië weggegaan met
de wetenschap, dat de 640 jongens bij de
Broeders Penitenten en hun medewerkers
in goede handen zijn; dat de patiënten zich
gelukkig voelen en zich niet of bijna met
bewust zijn - en zeker niet in de huise
lijke gemeenschap van hun gelijken,
hun geesteszwakke lotgenoten en kame
raadjes van hun grote psychische gemis
Huize Assisië is géén krankzinnigen
oord. doch herbergt uitsluitend jongens,
die als zwakzinnigen zjjn geboren. In
7 paviljoens werken, liggen permanent ot
ravoHen en leren de honderden kleinere
en oudere jongens, de ergste idioten to
de lichtste zwakzinnigen, onder wie ook
een aantal onmaatschappelijk debielen.
Viiftig iaar lang is Huize Assisië nu al een
oord van edelmoedigheid, waar de Broe
ders Penitenten en hun tientallen helpers
zich geheel wegcijferen voor, zich R^jee
geven aan de verpleging van de geeste -
zwakke jongens.
Od 12 Januari a.s. bestaat Assisië pre
cies een halve eeuw en dat wordt gevierd,
daar in Udenhout- Maandenlang is al een
-éventigtal jongens bezig met het instu
deren van het sprookje van de Gelaarsde
Kat En als men dan weet, dat elke zin
meestal woordelijk moet worden voorge
legd en herhaald, totdat het helemaal naar
de zin is van de toneelleider - tevens een
nraehVe taalles! - dan begrijpt men,
hoeveel" moeite er nodig is om een_stukje
waarde: de jongens
klein percentage van de patiënten kan tot
een vrij goede ontwikkeling komen en
zedelijke vorming is bij de jonge bewoners
van de inrichting géén onbegonnen werk
Ook aan het geestelijk belang van de
jongens wordt alle aandacht besteed. Elke
morgen gaan ze naar de kerk, terwijl voor
de ouderen een zekere mate van zelfstan
digheid geldt: ze moeten tweemaal in de
week naar de H. Mis. Ze mogen zelf bepa
len wanneer. Het Communiefeest is een
feest bij uitstek voor de communicantjes
sommigen mogen al op hun 7de of 8ste
jaar hun Eerste H. Communie doen en dat
is erg vroeg voor een patiëntje èn vooi
hun familieleden, die tweemaal in de
op vacantie. Ook Kerstmis en Sinterklaas
worden in volle luister gevierd en verlang
lijstjes gaan naar huis. Doch aan de drie
hónderd jongens, voor wie thuis niet, wordt
„gereden", denkt de Sint van Assisië zelf
wel.
Be geneeskundige verzorging is niet al
leen in handen van dokter Bjjl, doch sinds
enkele maanden ook in die van de psy-
chiaternenroloog G. Wessels. Deze medicus
zal zich toeleggen gaan op researchvverk
op Huize Assisië. Hij zal trachten na te
gaan, welke zenuwen van de patiëntjes
zijn gestoord, dit vastleggen op een plaat,
de leefwijze van de jongens verfilmen en
in de toekomst in teamwork gaan samen
werken met prof. dr J. Prick, buitenge
woon hoogleraar in de neurologie en psy
chopathologie, te Nijmegen.
Iedere week komt tandarts Mommers
een bezoek brengen en dokter Hopmans
houdt elke maand een röntgenologisch on
derzoek, terwijl bovendien om de dne
maanden een neus-, oor- en keelspecialist
in de persoon van dokter Simons spreek
uur houdt op Assisië.
We hebben ook rondgelopen door de
grote barak, waar tientallen jongens la
kens handdoeken, dweilen en zelfs kam-
garen stoffen weven, mandjes vlechten of
Doch niet alleen in deze barak, ook in
de tuin, de kleermakerij, schoenmakerij,
schildersatelier, keuken, wasserij enz.
wordt onder deskundige leiding hard ge
werkt en de jongens leren een vak, waar
mee zelfs enkelen in de maatschappij hun
brood kunnen verdienen. Dit zouden er,
volgens dokter Bjjl, veel meer kunnen zjjn,
doch ,t grootste deel van de patiënten van
Huize Assisië zal nooit in een gewone fa
briek kunnen gaan werken, omdat zij dan
zijn blootgesteld aan de plagerijen en nog
erger van hun mede-arbeiders- De verple
ging op Huize Assisië zou in korte t(jd te
niet zijn gedaan. De werkgevers zijn hu
maan genoeg,doch de geesteszwakken moe
ten worden beschermd tegen hun eigen
mede-arbeiders! Daarom blijven de jon
gens maar in Udenhout of in andere in
richtingen van de Broeders Penitenten
dezen houden zich al sinds 1834 bezig met de
verpleging van geesteszieken waar zij
in het beschermde milieu nuttige leden
zijn van een groot gezin.
Dat grote gezin is zich nu aan het voor
bereiden voor de grote feestweek in Janu
ari. Want bij één dag laten de Assisië-be-
woners het niet. Mgr Mutsaerts komt de
12de Januari een plechtige H. Mis opdra
gen en daarna is een plechtige zitting, een
feestdiner en ook de opvoering van de Ge
laarsde Kat. Woensdag is de dag voor de
patiënten, terwijl de Donderdag is gere
serveerd voor een feestviering door het
personeel. Tenslotte is er Zondag d.a.v.
een receptie bij gelegenheid van dit gou
den jubileum van Huize, Assisië.
Doch voor het zover is, heeft er op
Assisië een verandering plaats gevonden:
de inrichting is dan voor 600 jongens een
zg. aangewezen afdeling, terwijl zij voor
50 patiënten een z.g. gestichtsafdeling
blijft. Bovendien zal er een verschuiving
van patiënten plaats vinden, wanneer het
voormalige sanatorium de Klokkenberg te
Tilburg, dat Piusoprd gaat heten en weer
is toevertrouwd aan de Broeders Peniten
ten, 3 a 400 jongens zal opnemen, allen
aangewezen d.w.z. vrijwillig zonder tus
senkomst van de justitie onder de hoede
gesteld van de broeders.
Doch wanneer het Pius-oord geheel zal
zjjn bevolkt, dan zullen er volgens dokter
Bjjl. nog honderden zwakzinnige jongens
in de maatschappij zijn, voor wie het veel
beter zou zijn vooral ook om morele
redenen, omdat geesteszwakke jongens en
meisjes op allerlei manieren worden uit
gebuit, soms zelfs door de eigen ouders!
in een inrichting te wonen. Maar ook voor
geesteszwakke kinderen uit een gezond ge
zin is verpleging in een tehuis als Assisië
zeer aan te bevelen èn om het kind zelf,
dat in de inrichting zich veel minder min
derwaardig zal voelen en er bovendien iets
leert ten nutte van zich zelf en anderen èn
om het gezin, waarin juist door de aan
wezigheid van een zwakzinnig kind span
ningen ontstaan, die voor zjjn ouders en
zijn broers en zussen ongewenst zijn. On
getwijfeld zal het een zwaar offer zjjn voor
ouders om de opvoeding van hun geestes
zwakke kind, dat ztf wellicht nog meer
liefhebben dan hun gezonde kinderen, aan
anderen toe te vertrouwen. Doch 'n bezoek
aan een inrichting als Huize Assisië zal
deze ouders er van overtuigen, dat hun
kind zich daar best op zijn gemak en thuis
zal voelen en dat het daar onderwijs, ver
zorging en opvoeding geniet, die geen
enkele ouder het óóit kan geven. We heb
ben tussen al die honderden jongen geen
enkel verdrietig gezicht gezien. Ze voelen
zich er gelukkig en hun leven heeft tussen
hun lotgenootjes nog betekenis en
waarde.
In de Franse staatscourant is dezer da
gen een wet afgekondigd, houdende goed
keuring van het Frans-Nederlands ar-
beidsverdrag van 2 Juni 1948 benevens
goedkeuring van de briefwisseling van 20
Juli 1949 betreffende werkzaamheden in
de agrarische sector van Nederlandse on
derdanen in Frankrijk en van Franse on
derdanen in Nederland. De Franse pacht-
wet, het „statut de fermage", wordt door
deze regeling van toepassing op Neder
landse pachters in Frankrijk, waardoor
deze in grote lijnen gelijke rechten zullen
verkrijgen als de Franse pachters. Zo zul
len de Nederlandse pachters in Frankrijk
na beëindiging van de pachtovereenkomst
recht hebben op vergoeding voor de door
hen aangebrachte verbeteringen. Tot nu
toe werd de verhouding beheerst door het
Franse civiele recht, hetgeen nadelig was
voor de Nederlandse emigrant. Volgens
dit statuut was het namelijk mogelijk bij
opzegging van het pachtcontract de emi
grant zonder meer van het bedrijf te zet
ten.
(Van onze correspondent)
In het kader van het regeringsstreven
naar centralisatie van gemeentelijke uti-
liteitsbedrijven is Woensdagmorgen om
twaalf uur de persgasleiding LeidenAl
phen aan den Rijn officieel in gebruik ge
nomen. De plechtigheid vond plaats in de
controlekamer van het Alphense, ruim 50-
jarige gasbedrijf. Dinsdag tevoren waren
reeds de gemeenten Hillegom en Lisse van
Leids gas voorzien. Hiermede is het aantal
gemeenten, welke Leiden van electrciteit
en of gas voorziet, tot 33 gestegen.
De laatste tien jaren leverde het
Alphense gasbedrijf meer dan J 800.000.—
verlies op.
Nadat vele toespraken waren gehouden,
draaide burgemeester Ed. C. Witschey pre
cies om twaalf uur, in tegenwoordigheid
van de Alphense en de Leidse directies en
van de wethouders en raadsleden van
beide gemeenten, het buizennet open.
Het was voor Zuilen gisteren een plech-
tige en voor velen tegelijk ook een droeve
dag. Voor de laatste maal kwam gister
middag Zuilens gemeenteraad in plechtige
zitting bijeen onder voorzitterschap van
burgemeester O. Norbruis. Zakelijke aan
gelegenheden waren in deze raadsverga
dering niet meer af te wikkelen. Er werd
dan ook alleen maar mededeling gedaan
van een aantal goedkeuringen door Ged.
Staten van genomen raadsbesluiten.
Toen dit achter de rug was, nam de bur
gemeester het woord. Hij sprak dankwoor
den tot de raad voor de wijze, waarop deze
steeds zijn taak heeft opgevat, dankwoor
den; die hij ook richtte tot de wethouders
en de gemeentesecretaris, de heer A. van
der Weerd, die nu reeds een kleine 40 jaar
deze taak vervult. Spreker richtte ook een
woord van dank tot de Commissaris der
Koningin, de heer M. Reinalda, voor wat
hij deed voor de kleinere gemeenten, die
onder druk leefden.
Achtereenvolgens voerden de verschil
lende fractievoorzitters en vervolgens de
wethouders het woord.
O
I Nadat de officiële raadsvergadering was
besloten, werd het woord verleend aan ir
F. baron van Tuvll van Serooskerken van
Zuylen, die sprak namens het huldigings
comité uit de burgerij. In een hoogge-
stemde rede betoogde Baron van Tuyll,
dat het hier geen feestelijke hulde betreft,
ofschoon in het hart van velen in Zuilen
toch dankbaarheid zal heersen jegens de
functionarissen, die thans afstand gaan
doen van hun werk, de burgemeester, de
wethouders en de secretaris. Daarna droeg
hij de burgemeester, wethouder Kieviet,
wethouder De Wit en de gemeentesecreta
ris geschenken over. Mevrouw Norbruis
ontving bloemen.
Daarna werd nog het woord gevoerd
door de inspecteur van het L.O. in de in
spectie Breukelen, de heer J. Dierling en
tenslotte spraken de oud-inspecteur van
het L.O. in deze inspectie, de heer R. van
Gaasbeek en de heer A. Feyten, secretaris
van Maarssen namens de Nederlandse Ta
felronde van de Vechtstreek.
Daarna recipiëerde het college. Velen
maakten gebruik van de gelegenheid af
scheid te nemen.
toneel"op"de planken te zetten. „Semper
Excelsior" heet de toneelclub en reeds <,5
faar brengt ze het dankbare publiek van
Assisië kleurige sprookjes. In de meeste
uitvoeringen is de 35 man telle
orgelband „De Merels" van de partij, di-
Cok in omliggende plaatsen toneelavonden
schooljeugd per laar twee tot drie weken 1 daar aan het werk hebben gezien, hel
De burgemeester van Horst, de heer Th ste plaa^„"^f'vooris^zal
zij laten onderzoeken of de huidige Pacht
wet mogelijkheden tot ontbinding van de
Gijsen, heeft nadere bijzonderheden be
kend gemaakt over de onderhandelingen
die al enige jaren zijn gevoerd tussen de
gemeente en de N.V. Mij. Van der
Griendt's Landexploitatie, die zoals
reeds gemeld op een mislukking zijn
uitgelopen.
De gemeente beoogde twee doelstellin
gen te bereiken: sanering van de toestan
den in het dorp Griendtsveen, waar de
gemeente, volgens de burgemeester, thans
vrijwel J«TSjd.*meï M pet. achteruitgegaan. Het
sociaal economiscn m_vertrekoverschot in de periode 1940-
pachtovereenkomst toelaat
Over het dorp Griendtsveen, waar alle
huizen, wegen en andere onroerende goe
deren eigendom van de N.V. zijn, zeide
de burgemeester, dat het sociale verzor-
gingsniveau er is blijven staan op het peil
van 1895. In tegenstelling met andere Peel-
dorpen lijdt Griendtsveen een kwijnend
bestaan. De schoolbevolking is er in tmn
gaat opluisteren.
Doch dit zijn niet
de enige clubs op
Huize Assisië Er zijn ook twee voetbal
elftallen En R.O.D.A. (Recht Op Doel Af)
is een geduchte tegenstandster ™ncluo
!fude omgeving. Dit seizoen werd ROD A
bovendien kampioen in de gestichtscom-
petme Naast deze clubs - Assisiëheeft
kwartfertje op school w.r« 8-
voetbald.
Want een groot gedeelte van de jongens
ongeveer 220 gaat inderdaad elke dag
naar school en maar wat graag- Iedere
morgen om half tien trekken de leerlingen
onder leiding van hun onderwijzers in
lange rijen naar de gezellige klaslokalen,
fris geschilderd in lichtgroen of -beige «n
modern gemeubeld met prettige tafeltjes
en stoeltjes en aan de wanden veelkleurige
platen, op de vensterbanken potten met
bloemen en in verscheidene klassen zelfs
een aquarium met tropische vissen. In elke
klas stond een pracht Kerststal, de een
met nog meer fantasie vervaardigd en met
nor meer dennegroen opgesmukt dan ie
ander Van klei gemaakte, felgekleurde
paddestoelen om kaarsjes in te zetten en
aMerhande leuke en handig gemaakte
- t. en wandversierngen hebben we mo-
o bewonderen. En de jongens vertelden
met gerechtvaardigde trots, wie dat nu
a'lemaal wel had gemaakt.
Voor de 13 leken-onderwijzers en één
broeder-onderwijzer, die les geven aan
deze B L.O.-school- die in 1924 werd ge
opend en met de heer P
hoofd, kregen we diep ontzag. Les te gev.n
aan deze geesteszwakke jongens, al zïl
*e dan nog zo ijverig en gewillig, vergt
waar engelengeduld en veel insP?"n'ngn
fcecere jongen is behept met een volkomen
ander psychisch gebrek, dat vaak gepaard
gaat metlichamelijke afwijkingen. Toen
en een -
woord gebruik van een oppervlakte grond
van 720 ha., die de N.V. gedeeltelijs In
eigendom en gedeeltelijk nog in pachti
heeft.
De N.V. heeft 300 ha. woeste grond in
haar bezit, waarmee zij, aldus de burge
meester, in een periode van 50 jaar niets
heeft gedaan. Voorts heeft zij 420 ha. in
pacht, tegen een pachtsom van 4 per
ha., welke grond extensief wordt gebruikt
en veel meer rendement zou kunnen op
leveren. De pachtovereenkomst eindigt in
1954, maar de N.V. heeft van haar optie-
recht, dat betrekking had op een periode
van 50 jaar, gebruik gemaakt, zodat eerst
in 2004 de grond weer ter vrije beschik
king van de gemeente zou komen. Ten
einde de ontwikkeling van dit deel van
de gemeente te stimuleren en nieuwe mo
gelijkheden te scheppen voor jonge boe
ren en tuinders heeft de gemeente ge
tracht met de N.V. een accoord te berei
ken. De voorstellen der Mij. waren even
wel voor de gemeente onaannemelijk, zo
dat zij de hoop opgaf tot een minnelijke
schikking te komen. Zij zal nu op de eer-
1940-1953
bedraagt 116 personen. De totale bevolking
is gezakt tot 449 personen.
Van de 72 gezinshoofden werken er 60
in Griendtsveen, maar voor jongeren is
er geen kans. Slechts 5 minderjarigen kon
den een dienstverband in eigen dorp vin
den tegenover 56 minderjarigen, die bui
ten het dorp werken.
Vele kunstschatten uit het buitenland
komen de meeste mensen slechts onder
ogen door „plaatjes" en we zijn al heel
dankbaar wanneer van tijd tot tijd toch
schilderijen of beeldhouwwerken, die
faam verdienen van over de grenzen
naar ons toe komen. Met muurschilde
ringen is zo iets een absolute onmoge
lijkheid, zodat we het zeker met repro
ducties moeten doen, indien wij niet in
staat zijn naar het land te reizen.
Het is wel zeer gelukkig, dat Fransen
en Joegoslavische kunstenaars in staat
bleken de prachtige fresco's uit Joego
slavische kerken van de 11de tot en met
de 15de eeuw op zodanige wijze te
copiëren, dat niet alleen een' getrouwe
weergave van de beschilderde muur
werd verkregen, waardoor men hun
werk althans technisch geslaagd zou
kunnen noemen, doch, wat van meer
waarde is, zij ook de geest en stijl van
deze weergaloos mooie schilderingen, in
hun reproducties tot uitdrukking wisten
te brengen.
Tot in de kleinste details komen de
prachtige fresco's tot hun recht, zo zelfs,
dat men moeite heeft om de getrouw
overgenomen beschadigingen, die wij aan
de Turken danken, toen zij er tijdens
hun overheersing van de 15de tot en met
de 19de eeuw, kalk op smeerden, als
„nagemaakt" te onderkennen.
Ongeveer 75 van deze replieken zijn
eerst tentoongesteld geweest in Londen,
waaronder zelfs eerst dit jaar gereed
gekomen exemplaren, welke men in
Belgrado nog niet gezien heeft, en van
3 Januari—15 Februari a.s. zijn ze te
bezichtigen in het Centraal Museum te
Utrecht, om daarna in Düsseldorf ge
ëxposeerd te worden.
Tijdens een voorbezoek hadden wij het
voorrecht deze replieken, welke alle op
ware grootte zijn gemaakt en muurschil
deringen weergeven uit het gebied, dat
ten tijde van het ontstaan de originelen
bestond uit de koninkrijken Servië en
Macedonië, uit Kroatië en Slovenië, resp.
behorend tot Hongarije en Oostenrijk,
reeds te bezichtigen en hun wonderlijke
schoonheid te ondergaan.
Eigenlijk zouden we niet uitsluitend
van fresco's mogen spreken, want de
oorspronkelijke schilderingen zijn voor
een deel niet op natte, doch op droge kalk
geschilderd, welke dus secco's heten.
Dit onderscheid is bij de copieën, die op
doek in tempera geschilderd zijn, slechts
een enkele maal te ontdekken, n.l. bij 'n
„doorsnede", wanneer men duidelijk ziet,
dat de kleuren niet door de kalk waren
getrokken.
werk draagt door de vrij gestyleerde fi
guren en een zekere hoofsheid nog dui
delijk de kenmerken van de Byzantijn
se kunst uit de zesde eeuw, teri tijde van
keizer Justinianus, maar er zit veel meer
beweging en leven in.
Van een ongemene bekoring en zeer
fijn van toon de prachtige kleuren
van deze fresco's treffen telkens op
nieuw is „De geboorte van Maria" van
dezelfde kerk. Van een rijke pracht, on
danks de ernstige beschadiging, is het
fresco, dat ons St Joris doet zien, in de
naar deze heilige genoemde kerk te Ras
(Servië) van 1168. Interessant ter ver
gelijking zijn de afbeeldingen van St
Joris uit de tijd van 13131318 in de
kerk te Staro Nagorionio (Macedonië),
een andere periode dus, waarin de schil
deringen weer geheel anders van karak
ter zijn en een sterk verhalend, om niet
te zeggen, anecdotisch element bevatten.
Men lette b.v. eens op de draak, door
een prinses aan een touwtje meegevoerd,
wanneer St Joris het monster overwon
nen heeft. Monumentaal en zeer déco
ratief zijn de schilderingen uit de der
tiende eeuw, ook zeer levendig en vol
expressie, die wel hoogtepunten van de
Servische muurschilderkunst uitmaken.
Zo is er een „Graflegging van Chris
tus", vol dramatiek en zeer realistisch,
die wij hierbij afbeelden, in de klooster
kerk van Mileseva uit omstreeks 1236.
In de veertiende eeuw keerde men zo nu
en dan weer tot de oude hofstijl terug en
een vergelijking met de Italiaanse schil
der Giotto dringt zich telkens aan de
beschouwer op. Men vindt dit ook nog
in het begin van de vijftiende eeuw maar
dan vertoont zich op de schilderingen
Enkele doeken beslaan een volledige' uit Kroatië en Slovenië hier treft men
wand van de zaal, alsof men speciaal
voor het Utrechtse museum zo'n repliek
gemaakt had. De meest merkwaardige,
waarmee ter wille van de chronologische
volgorde, die op deze tentoonstelling
zoveel mogelijk is gehandhaafd, de ex
positie ook begint, is een „Engelenfries"
van omstreeks 1058 in de kerk van de
H Sophia te Ochrid in Macedonië. Dit
ook voornamelijk Rooms-katholieke ker
ken aan in tegenstelling met Servië en
Macedonië waar Grieks-katholieke ker
ken zijn, spoedig de Gothiek met duide
lijke invloeden uit Italië en Bohemen.
De tentoonstelling wordt Zaterdag
avond officieel geopend door de Joego
slavische gezant Z. Exc. M. Ristic.
I. A.
„De regeringsraad van de Ned. An
tillen is niet op de hoogte van^ bespre
kingen tussen Nederland en de Verenig
de Staten over de defensie van de Ne
derlandse Antillen", aldus de voorzitter
van de regeringsraad te Willemstad. „Op
15 Mei van dit jaar schreef de regerings
raad de Nederlandse regering een brief,
waarin de mogelijkheid werd geopperd
op de Antillen eigen landstrijdkrachten
te vormen, zodat de Antillen als bijdrage
in de defensie van deze zes eilanden niet
alleen geld zouden geven, doch ook voor
mankracht zouden zorgen. Op deze brief
is tot nu toe geen antwoord ontvangen.
Wij wachten daar thans op alvorens wij
verder kunnen gaan met de organisatie
van een eigen defensie-apparaat".
Intussen zij er aan herinnerd, dat, toen
staatssecretaris Moorman ruim een jaar
geleden voor het voeren van besprekin
gen Suriname en de Nederlandse Antil
len bezocht, het streven naar eigen An
tilliaanse strijdkrachten als onpractisch
werd bestempeld, omdat, met name de
olie-industrieën op de Antillen, van zo
groot belang zijn, juist voor eventuele
oorlogsvoering, dat het onttrekken van
werkkrachten mogelijk gelijk zou staan
met het spannen van het paard achter
de wagen.
(Van een bijzondere correspondent)
MINSTER, 28 December.
De feestdag van St Stephanus in het jaar
1953 zal met gouden letters opgetekend
worden in het Dagboek van de Benedic-
tinessen van Minster in Z.O. Engeland. Op
die dag keerde in het klooster terug de
Reliek, die negenhonderd jaar geleden
door Abt Elgesin meegenomen was naar
de Lage Landen bp zjjn vlucht voor Wil
lem de Veroveraar.
Met grote vreugde ontvingen de Bene
dictinessen van dit klooster, dat gelegen
is op het schiereiland Thanet, de Reliek
van deze H. Koningsdochter, die in het
jaar 690 door de H. Thcodorus, Aartsbis
schop van Canterbury tot abdis werd ge
wijd van dit klooster, dat door haar moe
der Ermenburgha was gesticht. De Reliek,
die op 26 December in Minster is terug
gekeerd is een klein gedeelte van de Reliek
van de H. Mildred, die bewaard wordt in
de Kerk van de H. Lebuinus in Deventer,
in een reliekschrijn, die enige weken ge
leden met verlof van de Aartsbisschop van
Utrecht geopend is, in tegenwoordigheid
van Pastoor Thuis en enige andere getui
gen. Op de tweede Kerstdag werd deze
Reliek door Father Zwartkruis naar Min
ster overgebracht en plechtig overhandigd
aan de Priorin van Minster.
Diep onder de indruk kusten de Priorin
en Zusters de Reliek van de H. Abdis, die
na zovele jaren weer terugkeerde in haar
klooster in Thanet. De plechtigheid werd
ook bijgewoond door Dom Bede Winslow,
de hoofdredacteur van Eastern Churches
Quarterly, die een groot aandeel heeft ge-
had in de terugkeer van de Reliek. In 1882
was reeds een klein gedeelte van deze Re
liek uit Deventer naar Minster overge
bracht en toen geplaatst in het kleine Ka
tholieke Kerkje van dat dorp, omdat de
Benedictinessen toen nog niet in de oude
abdij waren teruggekeerd. In 1937 is na
1100 jaar de abdij weer in bezit genomen
door een kleine groep Benedictinessen _ujt
Eichstatt in Beieren en zo is in St Mil
dred's klooster het leven van gebed en ar
beid in Benedictijnse geest hervat.
De oorspronkelijke abdij, die in 670 door
de Moeder van de H. Mildred was gesticht,
werd in 741 uitgebreid met een nieuw
klooster, waarheen ook het lichaam van
de H. Mildred werd overgebracht. Op de
plaats van het eerste klooster staat nu de
prachtige in Romaanse stijl opgetrokken
Anglicaanse parochie-kerk, terwijl de Be
nedictinessen, die in 1937 terugkwamen, op
het terrein wonen van het tweede klooster,
waar zij U nog het graf aanwijzen, waar
het gebeente van de H. Mildred heeft ge
rust.
Rond het jaar 840 is dit klooster met de
grond gelijk gemaakt door de plunderende
Denen, die echter het graf van de H. Mil
dred niet geschonden hebben. De grond
kwam in handen van de Kroon.
Door Koning Canute werd in het jaar
1027 het terrein geschonken aan de mon
niken van de St Augustinus-abdij in Can
terbury, die hier een nieuw huis opricht
ten.
In 1034 kreeg de Abt van Canterbury
van de Koning verlof het gebeente van de
II. Mildred over te brengen naar de abdij
in Canterbury, waar het veiliger zou zijn
dan op het eiland Thanet in die onrustige
tijden. Dit moest echter in de stilte van de
nacht gebeuren omdat de monniken verzet
vreesden van de bewoners van het eiland,
die een grote verering hadden voor de
Heilige. Om de aandacht van de eiland
bewoners af te leiden rechtte de Abt een
feestmaal aan, waarop allen werden uit
genodigd. Intussen lichtten de monniken
Rudolph en Bennet de zware steen van het
graf, wat echter geen gemakkelijk karwei
bleek te zijn, zodat veel van de kostbare
tijd verloren ging. Op weg naar huis van
het banket ontdekten de feestelingen de
„diefstal" die had plaats gevonden. On
middellijk werd de achtervolging ingezet
en de monniken konden nog maar net met
hun heilige last naar het vasteland ont
snappen. Toen het nieuws Canterbury be
reikte, werden de H. Relieken met grote
eerbied en vreugde begroet door de dui
zenden, die zich verzameld hadden.
Heel de Middeleeuwen door werd de
Heilige Mildred met bijzondere devotie m
Canterbury vereerd. „En ofschoon", zo
zegt de historicus William van Malmes-
bury, „al de hoeken van de abdij vol zijn
met Relieken van Heiligen, die uitgemunt
hebben door vroomheid en aantrekkelijk
heid van leven, wordt toch geen enkele
Heilige met zoveel affectie vereerd als de
H. Mildred". Toen met de Reformatie de
gruwel der verwoesting over Canterbury
kwam, is ook het H. Gebeente van St Mil
dred verdwenen.
Wij zouden dan ook geen enkele Reliek
van de H. Mildred bezitten, als niet Abt
Elgesin van Canterbury in 1071, toen hij
vluchtte voor Willem de Veroveraar, mèt
de sleutel van Mildred's graf een gedeelte
van haar Reliek had medegenomen naai
de Lage Landen. Deze Reliek is ten slotte
in Deventer terecht gekomen, en hier
van is nu op St Stephen's dag een klein
deel teruggekeerd in Minster. De Zusters
hopen uiteraard dat in de toekomst
een groot deel van deze Reliek in Minster
zal terugkeren op de heilige grond waar
deze vrome Abdis geleefd heeft, en begra
ven is. Dit zou inderdaad een geste van
grote dankbaarheid zijn in het jaar 1954,
waarin wij het twaalfde eeuwfeest vieren
van de sterfdag van die grote Angel
saksische missionaris, de H. Bonifatius.
De Zusters van de Minster abdij in Thanet
vormden het „thuisfront" van deze grote
Apostelen van onze landen zowel door haar
gebed als door haar practische hulp bij het
vervaardigen van paramenten en altaar
benodigdheden voor deze heilige geloofs
verkondigers.
AAR AANLEIDING van het besluit
van de Ziekenfondsraad over de
honoraria van de huisartsen he.?ft
minister Suurhoff de vorige week toch n< g
een onverwachte beslissing genomen «n
wel door de Kroon voor te stellen het be
sluit te schorsen.
Volgens het Ziekenfondsenbesluit kan
de minister bepaalde besluiten van de
Raad, die zijn instemming niet hebber»,
aan de Kroon ter schorsing of vernietiging
voorleggen. H«t is dus een kwestie van
alles of nietg. Wordt een besluit vernie
tigd, dan zal de Ziekenfondsraad andere
voorstellen moeten trachten te formuleren,
waarvan kan worden verwacht, dat zij
wel genade vinden in de ogen van de be
windsman.
Wanneer nu een overeenkomst met der
den, medewerkers en verstrekkers door
vernietiging wordt getroffen, is ook de
medewerking van deze partij nodig om
tot een nieuw accoord te kunnen geraken.
Dit zal des te moeilijker vallen, wanneer
de voorwaarden van de vernietigde over
eenkomst voor haar van essentiële beteke
nis waren. Zijn de medewerkers niet be
reid andere voorwaarden te aanvaarden,
dan ontstaat er een impasse, waaruit niet
zo gemakkelijk een uitweg gevonden zal
worden.
N EEN DERGELIJKE IMPASSE zijn we
dan nu ook verzeild geraakt. De minis
ter heeft het besluit van de Zieken
fondsraad over de honorering der huis
artsen doen schorsen voor de maximale
termijn van drie maanden, met het gevolg,
dat de artsen zich ook niet meer gebonden
achten aan de oude overeenkomst. De
motivering van de strijdigheid met het
algemeen belang, die de minister in een
uitvoerig schrijven aan partijen heeft ge
geven, is echter weinig overtuigend.
Blijkens een communiqué van zijn de
partement verklaart de minister in dit
schrijven, dat hem is gebleken, „dat
de op dit ogenblik ter beschikking
staande gegevens geen voldoende basis
bieden voor het vormen van een
oordeel. Wel is hem uit de gemaakte
ramingen gebleken, dat het voorgestelde
honorarium door bedoelde gegevens niet
wordt gerechtvaardigd". De bewindsman
staat echter zelf wèl direct met een oor
deel klaar en verklaart geen bezwaar te
hebben tegen een voorlopige regeling,
zoals deze thans luidt, met dit verschil
echter, dat het honorarium (abonnements
tarief) daarin iets lager zou moeten wor
den gesteld.
Inderdaad erkent de minister dus dat
onmiddellijk een behoorlijke verhoging
van het honorarium noodzakelijk is. maar
hij stelt nu een ander honorarium voor,
dat wat betreft de totale kosten, die ermee
gemoeid zijn, niet zoveel afwijkt van de
thans geschorste regeling
Men doet er echter goed aan te beden
ken, dat over deze laatste door partijen
jarenlang is onderhandeld en dat verschil
lende deskundigen hun rapporten hierover
hebben uitgebracht, hoewel op dit moment
hieruit nog geen definitieve conclusie
mogelijk is. Meent de minister nu ineens
over betere berekeningen te kunnen be
schikken op grond waarvan hij zich wèl
een oordeel kan vormen?
De minister merkt vervolgens op. dat
„thans (d.i. in de geschorste regeling)
niet de zekerheid bestaat, dat de kosten
van de verplichte en de vrijwillige zieken
fondsverzekering daardoor binnen zo
nauw mogelijke grenzen blijven" en op
grond van deze overweging acht hij strijd
met het algemeen belang aanwezig. In
dien echter deze zekerheid in de oor
spronkelijke overeenkomst al ontbreekt,
dan ontbreekt zij eveneens in de regeling
die de minister zelf heeft voorgelegd, want
deze verschilt alleen van de geschorste,
doordat zij in haar totale effect iets minder
kosten meebrengt. Maar ook de regeling
van de minister zal in eerste instantie tot
verhoging van uitgaven leiden.
E ZEKERHEID, die de minister ver
langt, was echter wel degelijk aan
wezig. De overeenkomst van de
artsen met de ziekenfondsen was nog maar
van voorlopige aard. Partijen hadden zich
verbonden tot een diepgaand nader onder
zoek, om zodoende binnen bepaalde tijd
tot een definitieve hogere of lagere
regeling te komen. Pas dit uiteindelijke
definitieve resultaat zou bepalend ziin
voor de hoogte van de vast te stellen zie
kenfondspremie.
De wil zat dus kennelijk voor om ener
zijds de artsen te geven wat hun toekomt,
anderzijds de kosten voor de fondsen zo
laag mogelijk te houden en het is niet in
te zien, welke grotere zekerheid men tot
dit doel had kunnen tot stand brengen.
Naar onze mening is de minister dan
ook in de onderhavige kwestie zijn boekje
te buiten gegaan. Hij is op eigen houtje
aan het rekenen geslagen en schijnt van
meet af aan te hebben getwijfeld aan de
betrouwbaarheid van het deskundigen
lichaam, de Ziekenfondsraad. En nu doemt
werkelijk het gevaar op, wellicht stuurt
minister Suurhoff daar doelbewust op aar.
dat de honorering van de huisartsen
geheel in de overheidssfeer getrokken
wordt, tenminste, in geval de artsen op de
voorstellen van de minister zouden ingaan.
Het gevaar zou niet denkbeeldig zijn, dat
in dat geval de onderhandelingen zouden
worden verlegd van de Ziekenfondsraad
naar het departement, een verdere stap ir.
de richting der socialisatie.
Het was een redelijkerwijze te verwach
ten reactie, dat de artsen zich niet bij een
dergelijke gang van zaken zouden neer
leggen. Zij staan als particuliere onder
handelaars tegenover de fondsen en voe
len uiteindelijk niets voor het gemarchan
deer en gemillimeter, dat thans ten beste
wordt gegeven.
Wij achten het een ernstige beleidsfout
van de minister, dat hij liever chaos en
kostenverspilling bij de ziekenfondsen ge
riskeerd heeft, dan zijn goedkeuring te
geven aan een overeenkomst, die welis
waar naar zijn persoonlijke opvatting te
hoog uitviel, doch de garantie inhield, dat
een mogelijk teveel later zou worden ge
restitueerd. Dit te meer, nu de regeling
die de minister wèl zegt goed te keuren,"
hetzelfde karakter draagt en eveneens de
mogelijkheid voorziet, dat het definitieve
resultaat hoger of lager uit zal vallen.
Naar wjj thans vernemen, bedraagt de
reeds aangekondigde verlaging van dc prijs
voor huisbrand o,a.: voor anthraeiet-
nootjes 3, eerste groep 0.45 per hl voor
anthracletnootjes 3, tweede groep 0.46
per hl, voor eierbriketten 0.25 per hl
en voor brechcokes 0.20 per hl. Be
prijzenbeschikking is in de Staatscourant
van gisteren gepubliceerd.
De nieuwe beschikkingen waarborgen,
aldus deelt het ministerie van Economische
Zaken mede, dat de bespaarde omzet
belasting de verbruikers ten goede komt.
Tevens is in de vastgestelde maximum
prijzen een verhoging verwerkt van
bruto-winstmarge voor de detaillist op
grond van opgetreden kostenstijging-
