Donder (la;
zal de laatste zitting plaats hebben
EEN SPOOK IN HUIS
SIR PERCY
Ze werden te veel achter de
broek gezeten
Dooi maakt wegen onberijdbaar
JAN ELOY BROM OVERLEDEN
Prof. Wilhelm Schmidt S.V.D.
in Oostenrijk overleden
Het ONDERWIJS gericht op
zelfstandigheid en zelfvertrouwen
Nauw contact tussen leraren en
leerlingen
Sensatie in de Zelfkant
Sieraad voor onze edelsmeedkunst
E.D.G. weer aan de
beurt
Twee militairen voor de krijgsraad
Eden-Molotof1-1
Ere-doctoraat voor
prof. W. E. Boerman
Beroemd onderzoeker van oer-culturen
OP SCHOOL IN AMERIKA (II)
Vele afleidende bezig
heden, maar....
MAANDAG 15 FEBRUARI 1954^
PAGINA 3
(Telefonisch van onze speciale verslaggever)
BERLIJN, Zondagavond
Een weekeinde vol vruchteloze besprekingen over Oostenrijk vond vanavond het hoog
tepunt in het besluit van de vier ministers om Donderdag a.s. de laatste Berlijnse
zitting te houden. Op de persconferentie van de vier delegaties werd dat besluit door
de conferentiemoede waarnemers met onverholen instemming begroet. Dit niet al
leen omdat men geen grote kansen voor de conferentie meer acht weggelegd en een
mogelijkheid voor een oplossing van het Oostenrijkse vraagstuk niet meer gegeven
schijnt, maar ook omdat nu tenminste het heilloos rekken der besprekingen, met het
enige doel de tegenpartij de verantwoording van het e.nde op te dringen, voorkomen
wordt. De kleine kansen, die voor de Berlijnse samenkomst resten, schijnen nog uit
sluitend op het Aziatische toneel te liggen. Maandagochtend wordt weer in het ge
heim verder gesproken over de voorwaarden voor een conferentie over Korea en moge
lijk later ook over Indo-China. Deze keer gebeurt dat in de Russische ambassade,
want in deze laatste week pendelt de conferentie van dag tot dag heen en weer tussen
Oost- en West-Berlijn.
Molotof vraagt begrip
Russische concessie, mits
Het Oostenrijkse drama
Pure Virginia Cigarettes
PLAATSVERVANGING
CONCERTGEBOUWORKEST
IN BINNEN- EN BUITENLAND
GEëERD
„1 love school
Individualiteit
Veel meer dan In Europa het geval is,
wordt daarom bg het Amerikaanse on-
derwgs aandacht besteed aan de indivi
dualiteit van de leerling. Alles wordt ge
daan om de persoonlijkheid van de leer
ling te versterken en om hem een onver,
woestbaar zelfvertrouwen te geven. Dat
sterke zelfvertrouwen van de leerlingen
wordt als een hoofddoel van het Ameri
kaanse onderwgs beschouwd. Want zo
sterk en gezond als dat zelfvertrouwen
wordt, zo sterk en gezond wordt de natie:
deze gedachte steekt achter het doei.
Vandaar dat in Amerika kinderen ook
zelden van hun stuk te brengen zgn.
Vandaar dat ze met het grootste gemak
voor een volle klas, of een volle zaal, of
radio- of televisiegehoor, een verhaal af
steken alsof ze thuis in de huiskamer
stonden.
V erantivoordelijklieiCLs-
besef
Belangstelling der
ouders
De Berliinse conferentie spoedt
- tonriilr wa? uplrnmpn antwOOl'ddC dG
naar
roemloos einde
tenrijk was gekomen, antwoordde de
Russische minister: „Vijf jaren geleden
waren er nog geen Amerikaanse militaire
bases in Europa. Thans zijn er honderd.
Bovendien was er toen geen E.D.G. in de
maak en daarmede geen kans op herle
ving van het Duitse militarisme. Beston
den zulke plannen niet, dan zou het ge
makkelijker zijn een oplossing voor
Oostenrijk te vinden."
Molotof gaf toe, dat zijn voorwaarden
Oostenrijk geen kans gaven op een vol
ledige onafhankelijkheid. Hij zeide dat
zelf te betreuren en hij vroeg vooral van
de bevolking van dit kleine land begrip
voor deze Russische houding.
Figl gaf echter te verstaan, dat dit be
grip bij zijn volk ten enenmale ontbreekt.
Hij verklaarde geen bevoegdheid van zgn
regering te hebben om zich over de
nieuwe eisen uit te spreken. Molotof
vond het daarom beter de besprekingen
een paar dagen uit te stellen, teneinde
dr Figl de gelegenheid te geven zich met
Wenen te verstaan.
Dit is duidelijk: zo lang de Amerikanen
hun bases in Europa hebben en, volgens
de Russen, het gevaar van een Duits
militarisme ten leven wekken, wensen de
heren van Moskou geen duimbreed terug
te gaan, noch in Duitsland, noch in Oos
tenrijk. Dat is de bittere leer van deze
conferentie, die zich nu snel naar haar
roemloos einde spoedt
De Oostenrijkse minister ontkende met
nadruk, dat er in Oostenrijk weer een
beweging voor een nieuwe aansluiting
bij Duitsland zou bestaan, zoals Molotof
had verondersteld. „Gelooft men in ernst,
dat een volk, dat een gewelddadige
Anschluss met al zijn gevolgen heeft
doorgemaakt, een herhaling van deze on
zalige gebeurtenissen zou nastreven?" zo
vroeg hij.
Zondag ondernamen de Westelijken weer
een poging ten gunste van een Oosten
rijks verdrag. Zij staken hun bereidheid,
om alle oude Russische bezwaren te
overwinnen, nu in wel zeer concrete
vorm. Bij monde van Dulles stelden zij
voor alle artikelen van het ontwerp-ver-
I drag te redigeren volgens de Russische
wensen, die in de 260 zittingen der mi-
Ook in dit geheim beraad staat men op het ogenblik echter op een gevaarlijk
dood punt Over plaats en datum van de conferentie is men het al eens: 15
April te Genève. Ook over het eerste onderwerp; Korea. Maar waar het over
de modaliteiten gaat, staan Dulles en Molotof strijdbaar en onverzettelijk
tegenover elkaar. Dulles vindt, dat „de vier" alle landen moeten uitnodigen,
die aan de oorlog op het schiereiland hebben deelgenomen. Molotol wil „de
vijf" eommunistisch-China als vijfde) eerst aan een tafel zetten om over de
uitnodigingen te praten. Dat is volgens Dulles meer eer dan de Pekmg-um-
nezen verdienen. Het zou er op neer komen, dat men liun een wereldiol toe
kent. Het is nog lang niet zeker of de heren in staat zullen zijn dit verscn
van mening door een compromis te bedekken. Zou dat,™et 'U' tussen
het er naar uit, dat het succes van Berlijn beperkt blijft to kprl,pnpr„:e Pn
Dulles en Molotof over de manier, waarop de groten over buiten
haar aanwending zullen gaan spreken. Een mager resulta
de eigenlijke conferentie is bereikt.
Men pakt Maandag ook de Europese
veiligheid weer aan, maar hier rest geen
schijn van kans meer. Foster Dulles heeft
vandaag zijn voornemen te kennen ge
geven om, zo gauw hij in Berlijn klaar
is, met dr Adenauer te gaan spreken.
Dat betekent dus wel, dat de Europese
Defensiegemeenschap weer eens op het
vuur zal worden gezet. In Bonn heeft
men op dit sein gewacht en de vrees, die
men er enige tijd gekoesterd heeft, dat
Molotof het vuur zou kunnen doven voor
aleer de Europese pot gekookt is, schijnt
er nu door het Berlijnse wansucces te
zijn gebannen.
Dat Molotof onder deze omstandig
heden nog kansen zou hebben om met
zijn pogingen om het project de doodsteek
toe te brengen succes te boeken, is bij
voorbaat uitgesloten. Men heeft in de
loop der conferentie trouwens de indruk
gekregen, dat hg zich daartoe niet eens
bijzonder heeft ingespannen en er in elk
géval geen duur geld voor op tafel heeft
willen leggen.
Het Oostenrijkse drama heeft het week
einde gevuld. Ook hier bleef Molotof on
verzettelijk, ook al beschuldigde Dulles
hem van een „beschamende voorstelling".
De drie westelijke ministers en de Oos
tenrijkse vertegenwoordiger op de Ber
lijnse conferentie, Figl, waren eensgezind
in het afwijzen van Molotofs voorstellen
om de ontruiming van Oostenrijk afhan
kelijk te stellen van de oplossing van
het Duitse vraagstuk.
Noch Figl, noch de westelijke minis
ters hebben een blad voor de mond ge
nomen bij het uiten van hun teleurstel
ling over de nieuwe en onoverkomelijk
lijkende bezwaren der Sovjet-Unie tegen
het Oostenrijkse verdrag. Figl wees het
plan van Molotof om de bezetting m
feite te laten voortduren, ook wanneer
het staatsverdrag zou zijn afgesloten,
„met diepe ontgoocheling" van de hand.
„Onder vrijheid verstaan wij op de
eerste plaats 't einde van de bezetting",
zo zeide hij: „aanvaarding van het Rus
sische voorstel zou niet alleen onze
hoop verstoren, doch zij zou ook alle
reële uitzichten op werkelijke bevrij
ding van Oostenrijk naar een onbe
paalde toekomst verschuiven. Wat be
tekent voor ons een verdrag, dat ons
zware lasten oplegt, maar dat de vreem
de troepen in ons land handhaaft?"
nisteriële plaatsvervangers over het ver-
drag naar voren zijn gebracht. Het ver-
drag zou dan volgens hen Donderdag
kunnen worden ondertekend.
Molotof verwekte luide en ironische
hilariteit onder de westelijke delegaties,
toen hij deze tactiek een bewijs noemde
voor het feit, dat de westelijke landen
het verdrag vijf jaren lang zouden heb
ben tegengehouden.
Molotof verklaarde zie hevcneens be
reid Donderdag te ondertekenen, mits.,
in het vedrag de beide nieuwe eisen
werden verwerkt, die hij twee dagen ge
leden bij verrassing had gesteld. Oosten
rijk zou zich in het verdrag moeten ver
plichten tot neutraliteit en zolang er geen
Duits vredesverdrag is, zouden de troepen
der vier landen in Oostenrijk, met uit
zondering van de hoofdstad, moeten kun
nen blijven.
Indien de Oostenrijkse regering en de
westelijke delegaties bereid waren die
voorwaarden aan te nemen, zou Molotox
op zijn beurt een paar concessies doen:
het verdrag zou niet behoeven te worden
terug gezonden naar de plaatsvervangers,
zoals hij eerst had gevraagd.
Bovendien was hij bereid af tc zien
van een getijktijdige behandeling van
het vraagstuk-Triëst, indien de andere
ministers deze zaak mede voor de Vei
ligheidsraad zouden willen brengen.
Dat was volgens Molotof nodig, omdat
de situatie Triëst in strijd was met het
Italiaanse vredesverdrag.
Op de hem gestelde vraag, waarom de
Sovjet-Unie niet vijf jaren eerder met
haar thans gestelde eisen tegenover Oos-
They smoke them here
they smoke them there
They smoke them
everywhere!
icA
*0*
GOUDGELE VIRGINIA
fen product van DEAN a SIMMONS Ltd.
VootNtdciuJ; N.V. CIGARETTES IMPORT CY A.J. BLOK-SCHEVENINGEN
In de Achterhoek zijn naar de K.N.A.C. meedeelt, vooral in de omgeving
van Doetinchem, Vorden en Runrlo tal van wegen tengevolge van de opdooi
in moeilijk berijdbare toestand.
De wegbeheerders hebben daarom een rijverbod afgekondigd voor alle
verkeer met voertuigen zwaarder dan 2.000 kg. Voor bespannen wagens
met ijzeren wielen is bet maximum gewicht op 1.000 kg. gesteld. Uc
voornaamste wegen waarop dit verbod betrekking beeft zijn de wegen
Lochem-Ruurlo, Ruurlo-Hengelo (Gld.), Ruurlo-Doetincbem, Doeünchem-
Elten en alle verharde wegen in de gemeente Vorden.
Het rijverbod zal ook gelden voor de verharde wegen in de gemeente
Warnsveld. De diverse busdiensten worden tot nader order gestaakt.
Het labourparlementslid Richard
Crossman heeft Zaterdag na zijn
terugkeer uit Berlijn in Londen
verteld, hoe een hoge Russische
ambtenaar hem had gezegd, dat het
niets hinderde als er geen resul
taten op de Berlijnse conferentie
werden geboekt, „omdat dit toch
niet de laatste conferentie zou zijn
Volgens Crossman, een aanhan
ger van de linkse socialist Bevan,
had de Rus gezegd: „Jullie hebt
het plan-Eden voorgesteld en wij
het plan-Molotof. Jullie hebt ons
plan verworpen en wij dat van jul
lie. Naar ik hoop zullen jullie het
plan-Molotof nog eens bekijken en
wij zullen het plan-Eden onder de
loupe nemen. En misschien zullen
we, ver van de koorstachtige sfeer
van Berlijn, een manier vinden om
de kloof alsnog te overbruggen"..
Nu de dooi is ingetreden zijn in het
Noorden van Friesland vele wegen in
doorweekte toestand komen te verkeren.
Vele gemeentebesturen hebben zich daar
door genoodzaakt gezien de wegen voor
zwaar verkeer te sluiten. Dit heeft tot
gevolg, dat ook de autobusdiensten met
ingang van Dinsdag a.s. in enkele ge
meenten reeds Maandag tot nader aan
kondiging moeten worden gestaakt.
Dit zal o.a. geschieden in de gemeenten
Het Bildt, Menaldumadeel en Ferwerdera-
deel.
Op Schouwen en Duiveland zijn tot
nader order de busdidensten van het
invallen van de duisternis af gestaakt. Dit
als gevolg van opdooi en de slechte toe
stand van de wegen.
De veerdienst Stevenisse—Ouwerkerk
zal met ingang van heden weer in de vaart
komen. De dienst zal op de normale tijden
worden onderhouden.
Zondagavond omstreeks half zeven is in
de Lek bij het veer van Wjjk bjj Duurstede
iemand (waarschijnlijk een man) door het
ijs gezakt en vermoedelijk verdronken. In
de mist werd het plassen van water ge
hoord en twee malen een zwakker wor
dend hulpgeroep.
Ondanks de waarschuwingen was het ijs
vanmiddag nog benut om naar de over
kant te fietsen. Een speciaal aangebrachte
rode lamp geeft het gevaar aan.
Twee militairen van de luchtmacht
hebben zich moeten verantwoorden voor
de krijgsraad te velde-Oost te Arnhem.
Als eerste stond terecht de soldaat C.
P. F. J., aan wie ten iaste was gelegd op
zettelijke ongeoorloofde afwezigheid, het
verkopen van militaire goederen, het ko
pen van een herencostuum onder het
voorwendsel dat zijn ouders het wel zou
den betalen, het kopen van een officiers
pet van de Kon. Luchtmacht en een me
talen vliegerwing met het oogmerk zich
wederrechtelijk te bevoordelen, alsmede
het kopen van goederen zonder volledige
betaling. Ten aanzien van dit laatste bleek
beklaagde o.m. in vier hotels in het land
verteringen te hebben gemaakt, zonder
af te rekenen.
De auditeur-militair noemde de feiten
buitengewoon ernstig. Zij gaven volgens
hem een kijk op de mentaliteit van ver
dachte, die pas zeventien jaar is en uit
een erbarmelijk milieu stamt. Hij vond,
dat beklaagde voor lange tijd zou moeten
worden gedetineerd in een bijzondere
strafgevangenis en eiste een jaar en zes
maanden met ontslag uit de utilitaire
dienst, zonder ontzetting evenwel om bij
de gewapende macht te dienen.
Vervolgens stónd terecht ae soldaat
Van L„ 21 jaar oud die op 1" Augustus
1953 van verlof niet terugkeerde, met de
bedoeling zich aan de dienst te onttrek
ken. Hij reisde via België en r rankrijk
naar Spanje en werd tenslotte op 19 No
vember 1953 aangehouden.
Ter zitting zei beklaagde het in dienst
niet te kunnen volhouden, omdat hij te
veel achter de broek werd gezeten. Ook
het feit, waarvoor deze beklaagde terecht
stond, noemde de auditeur ernstig. Van
L. komt uit een a-sociaal milieu. De audi
teur vorderde een gevangenisstraf van
zes maanden, waarvan drie maanden on
voorwaardelijk mei een proeftijd van drie
jaar en plaatsing, in een strafklasse voor
zes maanden met handhaving van het
arrest.
Beide zaken werden aangehouden tot 18
Februari.
Gedurende de reis van het Concertge
bouworkest naar de V.S. zal behalve het
Residentie-orkest onder leiding van Wil
lem van Otterloo ook het symphonie-or-
kest van de Belgische radio (dirigent
Frans André) in het Concertgebouw op
treden.
(Van onze correspondent).
Wij hebben in de nacht
van Zaterdag op Zondag
met kloppend hart op een
spook staan te wachten.
En wel te Hillensberg, 'n
450 zielen tellend gehucht
in de bij de grenscorrec
ties Nederlands geworden
Zelfkant onder Sittard.
In dat gehucht zijn de
vorige week vreemde din
gen gebeurd. Zij speelden
zich daar af in het huis
van de familie Soons, een
heel oud wit huis, halver
wege de enige straat ge
legen, welke Hillensberg
rijk is. Maandagavond
j.l. sloeg de echtelieden
Soons, kort nadat zij zich
ter ruste hadden begeven,
de schrik om het hart.
Want even na twaalf uur
begonnen plotseling groe
ne lichtjes door hun
slaapkamer te zweven.
Lichtjes, die er opeens
waren, dan verdwenen en
vervolgens telkens terug
bleven komen tot omtrent
twee uur. Een vreselijke
nacht was dat voor het
echtpaar.
En nóg vreselijker waren
de daaropvolgende nach
ten. Toen meldden de
lichtjes zich telkens op
nieuw. Bovendien bleek 't
gespook zich niet tot de
slaapkamer te beperken.
Ook in alle andere ver
trekken van het oude huis
flitste iedere nacht tus
sen twaalf en twee uur
nu en dan groen geflonker
van de ene hoek naar de
andere.
Niet alleen de echte
lieden Soons constateer
den dat, maar ook vele
anderen. Na de eerste
spooknacht durfde het ge
kwelde paar namelijk niet
meer alleen in huis te blij
ven. Het verzocht daarom
telkens familieleden, ken
nissen en buren dringend
om tegen middernacht op
visite te komen.
En al die bezoekers werd
het al even vreemd te
moede als de lichtjes ver
schenen. Zelfs jonge, on
verschrokken kerels kre
gen het te kwaad. Vooral
toen zij, ondanks hun
hardnekkig ongeloof in
spoken, het geheim van
de groene flitsen niet ver
mochten te achterhalen.
Zij grepen naar de lichtjes
met hun handen, doch
voelden dan niets; maar
als zij een zaklantaarn op
de spokerijen richtten,
was plotseling alles ver
dwenen.
Nóg groter werd de ver
warring, toen men in
zekere nacht lawaai
meende te horen in de
porceleinkast. Zouden de
spoken die tot verblijf
plaats gekozen hebben of
passeerde alleen maar een
muis?
Intussen had de mare
van een en ander zich
door de hele zelfkant en
de omliggende Limburgse
dorpen verspreid. Fantas
tische verhalen over vuri
ge bollen en uit elkaar
spattende ballonnen gin
gen de ronde doen. En
iedere avond vatte voor 't
behekste huis een grotere
schare nieuwsgierigen
post; voor het merendeel
heldhaftige en sceptische
lieden, die manmoedig be
weerden, dat het allemaal
„Quatsch" moest zijn,
maar die desalniettemin
deze „Quatsch" toch de
moeite waard vonden om
er in het holst van de
nacht voor naar Hillens
berg te tijgen.
Mysterie opgelost
Zo was het Zaterdag
avond weer. Met dit ver
schil echter, dat zich toen,
behalve nieuwsgierigen,
ook een tietal manschap
pen van de Rijkspolitie
(Groep Tuddern) in het
belaagde gehucht hadden
vervoegd. Van hen bleven
er enkelen op straat staan
teneinde een eventuele al
te grote volksoploop in
goode banen te leiden; de
anderen verspreidden zich
over de kamers van het
spookhuis.
Met spanning wachtte
men het middernachtelijk
uur af. Zouden de spoken
ook al die politiemannen
durven te trotseren? Of
zouden zij deze nacht
veiligheidshalve maar lie
ver verstek laten gaan?
Zg lieten niet verstek
gaan. En zullen dat de
eerstvolgende nachten
misschien ook nog niet
doen. Desondanks zal de
familie Soons voortaan
echter weer rustig kunnen
slapen. Dank zg de Rgks-
politie heeft zij nu name-
lijk geen enkele reden
meer om nog bang te zgn
voor de groene lichtjes;
alleen zal zy er goed aan
doen de lichtleidingcn in
haar huis eens terdege na
tc laten kyken
Wat dan wel het geval
was?
Zoals reeds gezegd, be
woont de familie Soons
een heel oud huis; een
huis. waaraan veel onder
komen is; dit laatste is
met name met de elec-
trische installatie ervan 't
geval. Bovendien 'n huis,
dat nogal vochtig is en
dat, toen verleden week
de dooi intrad, vochtiger
werd dan ooit te voor.
Verder dient men te we
ten, dat Hillensberg is
aangesloten op het licht-
net van de Duitse „Ueber-
land-Zentrale". Van deze
centrale betrekken ook
tal van mijnen en andere
continu-bedrijven in en
nabij Geilenkirchen en
Aken hun electrische
energie. Het minst levert
die centrale echter aan
deze industrieën tussen
twaalf en twee uur des
nachts, omdat dan een
aantal bedrijven voor kor
te tijd stil komen te
liggen. Dit heeft tot ge
volg, dat na middernacht
de spanningg in het net
van de „Ueberland-Zen-
trale" tijdelijk aanzienlijk
stijgt.
Gezien het feit nu, dat
de electrische leidingen in
het huis van de familie
Soons nogal onderkomen
zijn, waren zij verleden
week sterker dan ooit te
voren bloot gesteld aan
de door de dooi plotseling
toegenomen vochtigheid
van het huis. Dit had tot
gevolg, dat althans tus
sen twaalf en twee uur
's nachts, de uren dus,
tijdens welke de spanning
in het „Ueberland-Zen-
trale"-net het grootst is
uit de onderkomen leidin
gen in het oude huis als
maar groene vonken gin
gen springen
Dit alles hoorden wij
tijdens een publieke pers
conferentie, welke een
wachtmeester van de
Rijkspolitie in de nacht
van Zaterdag op Zondag
weggaf in de enige straat,
welke Hillensberg rijk is.
„Dat wij het in deze rich
ting moesten zoeken, be
gonnen wij te vermoeden,
toen wij vanmiddag op
het idee kwamen eens ons
licht op te steken bij de
„Ueberland-Zentrale"
aldus die wachtmeester.
„En nu weten we het
zeker
Deze nuchtere explicatie
deed eindelijk de rust
weerkeren in het kleine
Hillensberg, dat de afge
lopen week méér sensatie
mee maakte, dan wellicht
ooit tevoren in zijn ge
schiedenis.
(Van onze Utrechtse redacteur)
Gistermiddag om ongeveer half vijf is
in het Stads- en Academisch Ziekenhuis
te Utrecht, waar hg Zaterdagmorgen een
hersenoperatie had ondergaan, op ruim 62-
jarige leeftijd overleden de bekende edel
smid Jan Eloy Brom. Dit onverwachte
verscheiden van deze grootmeester op het
gebied van de edelsmeedkunst, een mees
ter niet alleen als hoogst bekwaam
ambachtsman, maar ook als talentvol ont
werper, zal in vele kringen, zowel kerke-
lgke als wereldlgke, een grote verslagen
heid te weeg brengen. Slechts aan een
kleine kring van vrienden was bekend, dat
Jan Eloy Brom de vorige week was komen
te vallen, waarbg zich complicaties in de
benen en een hersenaandoening voor
deden. Aanvankclgk liet de toestand zich
niet zo ernstig aanzien, maar de genees
heer achtte later toch overbrenging naar
het St. Antonius Ziekenhuis gewenst, waar
hem de laatste H.H. Sacramenten werden
toegediend. Chirurgisch ingrgpen bleek
vervolgens nodig, waarvoor de patiënt
naar het Stads- en Academisch Ziekenhuis
moest worden overgebracht om daar,
zoals gemeld, Zaterdagmorgen geopereerd
tc worden door de neuro-chirurg dr Ver
bist. Dit heeft helaas niet meer mogen
baten en zo is Zondagmiddag aan een
hoogst verdienstelijk leven een einde ge
komen.
,De senaat van de universiteit te Dur
ham heeft besloten het eredoctoraat in de
natuurwetenschappen te verlenen aan
prof. W. E. Beerman van de Ned. Econo
mische Hogeschool te Rotterdam.
Aangezien de natuurwetenschappelijke
afdelingen, waaronder de afdeling aard
rijkskunde' zijn geconcentreerd in New
castle on Tyne, zal de promotie aldaar
geschiedn en wel op 3 Juli a.s. in de St.
Thomas Church.
In het door hemzelf gestichte Anthropos- feit van
instituut te Mödling bij Wenen is op 84- p]aatsen
iarigc leeftijd overleden pater Wilhelm
Schmidt S.V.D., de bekende ethnoloog.
godsdiensthistoricus en nnfianirS
allerlaatste maanden heeft hij, per(j
zgn hoge lecftgd, gewerkt en gepubliceerd.
Pater Schmidt is een van de v0°^"
treffelijkste onderzoekers geweest op ne
gebied van de volkenkunde, de taal- en .de
godsdienstwetenschap. Aanvankelijk wijd
de hij zich geheel aan de taalwetenschap
Vooral bij het onderzoek naar de talen van
Oceanië en Zuid-Oost Azië maakte hij
zich verdienstelijk. Als eerste erkende hij
de eenheid der austro-asiatische talen.
Sedert 1906 verplaatste hij zijn aandacht
meer naar het terrein der volkenkunde.
Hier werd hij de voorvechter van de z.g.
cultuurhistorische methode een methode
die tracht de verschillende beschavings
•tadia en hun opeenvolging binnen de
cultuur van natuurvolken vast te stellen
en de oorzaken van het ontstaan der lagen
te onderkennen. Door zijn onderzoek naar
de oer-culturen was bij in staat tegenover
de bewering van het evolutionisms het
een vroeg monotheïsme te
10^ilhelm Schmidt werd op 16 Februari
ïöbB te Hórde (Westfalen) geboren. In 1892
lMft n!?£Jel te Mödling bij Wenen. In
st Pahr i^°r werd aan het Missiehu.s
1920 werd hl 6hMÖdling Weenen" In
rie voTkenknnrf oemd tot hoogleraar in
lit q,nri^ iQ97 aan ude Weense Universi-
teit. Sinds 1927 was hij directeur van het
pauselijk museum voor missie- en volken
kunde te Röme en sinds 1831 directeur van
het Anthropos-instituut te Mödling waar
hij tot aan zijn dood gewerkt heeft-'
Zijn levenswerk mag genoemd worden
het uit 14 banden bestaande boek „Der
Ursprung der Gottesidee" (1912—1935).
Verdere werken „Die Mon Khmer Völker"
(1906) Die Pygmaen völker" (1910), „Die
GHed'eruna der Australischen Sprachen"
(1919), „Volker und Kuituren" (1924),
„Sprachen familien und Sprachen kreisen
(1926), „Handbuch der vergleichende Reh-
gionsgeschichte" (1930), „Handbuch der^
Methode der kultur-historischen Ethno^
logie" (1937) en tal van andere publicaties,
o.a. is het door hem in 1906 opgerichte
.tijdschrift Anthropos.
II
(Van onze New Yorkse correspondent)
NEW YORK, Februari.
De tendens van het Amerikaanse onderwijs om het nuttige met het aange
name te verenigen, brengt zowel voor- als nadelen mee. Een nadeel ervan is
dat de leerlingen dit geldt ook voor de „highschools" eenvoudig niet
zoveel opsteken als de gemiddelde Europese leerlingen (zelfs met aftrek van
de overdadige leerstof die de Iaatsten te verwerken krijgen), en dat de voor
bereiding voor een intellectuele vorming dikwijls onvoldonde blijft. Nu zijn de
betrekkelijk korte schooltgden wel mede oorzaak van het geringer quantum
leerstof, dat wordt verwerkt. Op Zaterdagen is nooit school. De lagere scholen
beginnen om negen uur en eindigen om twaalf; gaan weer aan om één uur en
gaan uit om drie; hogere burgerscholen dito, al beginnen die soms een half
uur vroeger. De vacanties zijn vele en duren veel langer dan in Europa. In de
zomer heeft men drie maanden vacantie. Verder geven de scholen voor het
minste en geringste een dag vrijaf.
Het huiswerk is op lagere scholen nihil, en op de hogere burgerscholen ver
geleken met de Europese gewoonten veel geringer. Het huiswerk wordt boven
dien vaak in de klasse en nog wel tijdens normale lesuren gemaakt. Dit. om
dat veel leerlingen na schooltijd nog ergens gaan werken om wat te verdie
nen. Vooral op de grote openbare hogere burgerscholen in steden als Chi
cago en Detroit met een hoog percentage kleurlingen is dit schering en
inslag.
wassen Amerikanen eenvoudige kwes
ties, waar elke krantenlezer dagelijks
mee te doen krijgt, slechter begrijpen dan
leerlingen van 15-18 jaar, die er echter
ook meer van moesten weten, zoals de
conclusie dan bitter luidt.
Maar ongelukkigerwgs kan het nuttige
nu eenmaal inderdaad moeilijk met hel
aangename verenigd worden. Helaas
vereist studie ernstige inspanning, doch
het is juist dat element van die inspan
ning, welk men bg het Amerikaanse on-
derwgs tracht te vermgdén.
Intussen is er ook een goede keerzijde
aan dat allerplezierigste onderwijs. „1
love school", kan men kinderen spontaan
horen zeggen. En dat komt niet alleen
omdat de leerstof zo licht gemaakt en in
oen zo gemakkeiyk mogelijke vorm wordt
gegoten, maar ook omdat de kinderen
veel meer individuele vrijheid en ruimte
voor initiatief wordt gelaten, en omdat
hun verhouding tot de school en onder
wijzers heel anders is dan in Europa.
Amerikaanse onderwijzers en leraren
beschouwen het als een eerste vereiste
oen toon van kameraadschap met de
leerlingen te treffen. Zij vermijden zorg
vuldig van hun machtspositie gebruik te
maken tegenover leerlingen. Vóór allee
willen zij het vertrouwen van de leerling
winnen, en hun hele optreden heeft daar
door meer van dat van een persoonlijke
vriend, dan van een leraar Deze hou
ding brengt de Amerikaanse leerkrach-
En tenslotte, van de vijf of zes lesuren
per dag moet iedere dag tenminste een
uur aan sport worden besteed. Onder
sport wordt lang niet altijd alleen gym
nastiek verstaan, maar ook dansen,
zwemmen of baseball e.d. Behalve dit
lesuur wordt nóg een uur besteed' aan
een of ander ondergeschikt vak, zoals
handwerken, muziek (viool- en pianoles
sen in school) of aan het leren van een
ambacht. Katholieke of protestantse kin
deren op een openbare school gaan ook
gedurende de schooltijd naar een paro
chieel gebouw voor godsdienstlessen
Soms ook buiten de schooltijd, maar dat
verschilt van staat tot staat. Talenstudie
is nooit verplicht; leerlingen kunnen
echter Franse of Duitse taalles krijgen
wanneer de anderen muziek- of hand
werkles hebben.
Leerlingen van lagere en hogere bur
gerscholen hebben daarbij zoveel aflei
dende bezigheden (verbonden met het
schoolleven), dat hetgeen zij leren ook
niet altijd zo diep bezinkt als wenselijk
ZOU zijn. Alles bijeen heeft dit tot gevolg
dat de Amerikaanse overheid ef en f°e in
paniek uitbreekt en klaagt over het „ge
vaar van de opvoedingsachterstand voor
Amerika's vooruitgang en veiligheid"
Of, dat er in de pers schande van wordt
gesproken, wanneer ia gebleken dat vol-
ten in veel nauwer contact met de leer
lingen.
En de leerlingen reageren spontaan op
hun ieraren, zonder remmen of verlegen
heid Nu is deze houding van Amerikaan
se leerkrachten heel bewust ingebouwd
in het Amerikaanse onderwijssysteem.
En dit systeem heeft vooral tot doel om
de leerlingen tot practische mensen op te
voeden, die zich onder alle omstandighe
den kunnen redden, zich overal thuis
voelen en overal kunnen aanpassen.
Zelfstandigheid en zelfvertrouwen. Dat
zijn de grote resultaten, die het Ameri
kaanse onderwijs bereikt, en waaraan
gedurende de hele schoolopleiding bij
zondere aandacht wordt besteed. Een
vreemde bezoeker komt een bewaar
schoolklas binnen. Zonder aarzeling en
zonder aanwijzing van de onderwijzer,
staat een vierjarige op en nodigt met een
duidelijke stem de bezoeker plaats te ne
men. Hij brengt hem persoonlijk naar
een stoei toe, vraagt of hij nog iets nodig
heeft en gaat dan kalm weer zitten.
Evenals in de kleuterklas: twee kin
deren staan op en gaan ordelijk van ta
feltje naar tafeltje om de nagels en zak
doeken van fröbel-collega's te inspecte
ren. Wie geen zakdoek kan vertonen,
krijgt een papieren zakdoekje, en wie na
gels heeft die niet door de beugel kun
nen, krijgt een zakelijke reprimande, niet
van de onderwijzer, maar van de kleu
ter-inspecteurs.
In de eerste klasse: kinderen nemen
speelgoed van huis mee. Direct worden
ze voor de klas geroepen, waar ze het
speelgoed aan ieder moeten laten zien:
maar ze moeten erbij vertellen wat het
is hoe het werkt, van wie ze het gekre
gen hebben. Iedere dag moeten Ameri
kaanse leerlingen het een of ander vooi
hun klas vertellen. Vooral inhoud van ge
lezen boeken, en critiek erop geven. Ook
met een vreemde in de klas, doen ze dal
volmaakt zonder verlegenheid: ze kun
nen daarom hun concentratie vrij hou
den voor de vertelling zelf, die soms
verbazend geestig, helder en logisch in
elkaar zit.
De leraren geven de leerlingen een
groot deel van de vcrantwooidelgkheid
tc dragen voor de orde in de klas, voor
de aanwezigheid van voldoende schrgf-
materiaal, voor de klassebibliotheek,
voor organisatorisch en administratief
werk- Onderwgzers houden ook veel dis
cussies met de leerlingen over psycholo
gische problemen. Zij vertellen hun van
het gedrag van een of ander fictief kind,
vragen hun waarom dat kind zo handelt,
wat ze ervan vinden, en hoe zg tegen
over zo'n kind zouden optreden.
Een andere reden dat Amerikaanse
leerlingen zo gesteld en zelfs trots op
hun scholen zijn, is te danken aan de
veel grotere sociale activiteit, die in de
Amerikaanse scholen wordt ontwikkeld,
dan wij in Nederland b.v. kennen. Aller
eerst organiseren de scholen alle moge
lijke leerzame amusementen na school
tijd: in het klasselokaal van zoëven
wordt nu geschilderd, gebeeldhouwd, ge
schaakt, wordt toneel gespeeld, worden
met leraren toneelstukken van de leerlin
gen besproken. Radiohoorspelen worden
opgevoerd of er wordt geknutseld.
Deze grote activiteit van de scholen
vindt men door heel Amerika, en zij is
vooral ook ontstaan, omdat de ouders
practisch geen huishoudelijke hulp heb
ben, of vaak laat van het werk komen.
Maar het blijft niet bij die bezigheden
voor leerlingen. De ouders moeten ook
meedoen, en dat doen ze! Een katholieke
zusterschool in New York geeft bijvoor
beeld 's Zondags vaak familieavonden.
Daarop worden danslessen aan de ouders
gegeven, en al wordt het met die lessen
minder serieus genomen, gedanst wordt
er. Soms zijn er 300 ouders (en groot
ouders) bijeen. Sommige echtparen ont
dekken blozend dat ze sinds hun verlo
vingstijd niet meer met elkaar gedanst
hebben.
Ook de grotere openbare scholen met1
duizenden leerlingen kennen die familie
avonden. Er worden tentoonstellingen
gehouden van artistiek werk of kinderen
verkopen eigen speelgoed en ouders
eigen gebakken taarten en koeken, om
geld voor schoolfondsen bijeen te bren
gen. Een van de fondsen wordt voor het
kleden van arme kinderen van de scholen
gebruikt. Ongemerkt krijgen die nieuwe
schoenen e.d., zodat ze zich niet bij an
dere leerlingen voelen afsteken.
De kinderen geven opvoeringen of de
ouders wonen goede films bij. Dan zijn
er nog de echte ouderavonden. Hier be
discussiëren ouders en leraren algemene
problemen die de school betreffen of de
leerlingen. Amerikanen winden zich erg
op over het geringste wat de scholen van
hun kinderen betreft Dat komt omdat
de school voor hen niet een of ander in
stituut i», waarheen zij hun kinderen
sturen om onderwijs te krijgen; maar
voor hen betekenen de scholen een soort
tweede ouderlijk tehuis van hun kinde
ren, die daar karaktervorming ontvan
gen, daar plezier hebben of verdriet.
En door het nauwe contact van de
kinderen met de leerkrachten, door de
grote activiteiten-ontplooiing van de
scholen, wordt de belangstelling der
ouders dermate gestimuleerd, dat ze een
voudig van alles, wat er in de scholen
gebeurt, precies op df hoogte willen zijn.
En wat een steun d«- scholen van die be
langstelling ondervi 'den!
(Wordt voortgezet).
Donderdagmorgen om half elf wordt in
de St. Willibrorduskerk te Utrecht voor
zgn zielerust een plechtige requiemmis
opgedragen, waarna de begrafenis plaats
vindt op het R.K. Kerkhof aan de Prin-
sesselaan.
In Augustus 1951 hebben wij nog een
interessant onderhoud gehad met Jan Eloy
Brom in het fraaie patriciërshuis aan de
Drift, waar hij woonde en ook Brom's
edelsmidse gevestigd is, bij gelegenheid
van zijn zestigste verjaardag.
„Zestig jaar worden is toch geen ver
dienste", merkte hij op toen wij hem het
doel van ons bezoek meedeelden, maar
eenmaal over zijn geliefd vak aan het
praten vertelde Jan Eloy ons met veel
vuur en enthousiast over zijn werk, waar
van hij zoveel hield. Met hoeveel gerecht
vaardigde trots toonde hij ons niet menig
maal een fraai werkstuk, waarvoor hij
opdracht had gekregen- Met zijn broer Len
nam hij in 1915, nog pas 24 jaar oud, het
werk over van zijn vader J. H. Brom.
die toen was te komen overlijden. Met
voorbeeldige ijver heeft Jan Eloy Brom
het kunstambacht van zijn vader voort
gezet, die hij ook volgde in diens tra
ditie door te zoeken naar nieuwe ideëen.
Het werk der Broms kenmerkte zich
door een eenvoudige symboliek, welke ge
ïnspireerd was op de H. Schrift en de ker
kelijke overlevering. Doopvonten, taber
nakels, communiebanken en talloze litur
gische voorwerpen prijken in vele kerken
van ons land en in het buitenland.
Het is moeilijk om een volledige lijst te
geven van de werken waarmee Jan Elov
Brom in de loop der jaren de Nederlandse
edelsmeedkunst, waarop hij een geheel
eigen stempel drukte, heeft verrijkt en
men kan ze tot ver over de grenzen vin
oen. Ook op profaan gebied heeft Jan Elov
Brom veel waardevols geleverd. Men her
innert zich ongetwijfeld het gouden
zwaard, dat hij in opdracht van H.M. de
Koningin maakte als geschenk voor Gene
raal Eisenhower. In samenwerking met
architect Blaauw vervaardigde hij voorts
met zijn medewerkers een open spits voor
de toren van het stadhuis te Leiden, het
grootste werkstuk dat hij ooit onder han
den heeft gehad.
Ook het bronzen hekwerk en de lan
taarn zijn afkomstig uit Brom's edel
smidse. Talrijke burgemeesters dragen een
ambtsketen, door Jan Eloy Brom ontwor
pen, evengoed als vele bisschoppen en
prelaten de borst getooid hebben met een
kruis naar zijn ontwerp.
Een andere erfenis die Jan Eloy Brom
van zijn vader had gekregen was de grote
vreugde, die hij vond in het restaureren
van oud smeedwerk en zowel oud zilver
voor de katholieke eredienst als avond-
maalzilver werd hem toevertrouwd.
Toen mgr Rientjes, wiens grote vriend
hij was, aftrad als conservator van het
Aartsbisschoppelijk Museum volgde Jan
Eloy Brom hem op, die ook het initiatief
nam tot de stichting van het museum voor
nieuwe religieuze kunst.
Als bestuurslid van vele genootschappen,
o.a. het Bernulphusgilde heeft Jan Elov
Brom ook veel voor andere kunstenaars
gedaan en gememoreerd dient nog te wor
den, dat hij oprichter en eerste redactie
secretaris was van „Het Gildeboek".
God schenke Jan Eloy Brom het loon
voor zijn onvermoeid werk en voor de
luister aan menig Godshuis gegeven.
