Een heiligverklaringwaarnaar de universele Kerk verlangde
Diep ontroerd verrichtte de H. Vader
grandiose plechtigheid
if
Christendom en zijn gestalte
in het maatschappelijk leven
t
I
9
-éÊIÊÊÊ
Onderwijsmoeilijkheden zijn
er „bij de vleet
Dit was nieuw voor Rome
Vara-feestelingen kregen halve
waarheid te horen
Bisschoppen wijzen de weg in
nieuw historisch document
t Katholieke deel
van Nederland doet
van zich spi eken
Bezorgdheid over Rotterdams plan
Het Mandement der
Bisschoppen
Een grootse taak op sociaal
gebied in eenheid ook op
het politieke gebied
Maandag 31 Mei 1954
DAGBLAD VOOR SCHiEDAM EN OMSTREKEN
Claxon-orkaan op liet St. Pietersplein
jffi
WEERBERICHT
(Telefonisch van onze Romeinse correspondent)
ROME, Zondagavond
„Daarom brengen Wij vurig dank aap de Goddelijke
Voorzienigheid, Die Ons vergund heeft om dit buiten
gewone ogenblik te beleven en Wij doen dit met des te
meer reden, waar het wellicht voor de eerste maal is
in de geschiedenis van de Heilige Kerk, dat de heilig
verklaring van een Paus geschiedt door iemand, die
vroeger het voorrech* gekend heeft onder die Paus te
dienen in de Curia Romana" aldus het ontroerende
begin van de rede van Pp us Pius XII onmiddellijk na
de heiligverklaring van Paus Pius X op Zaterdag
middag.
Hoezeer deze plechtigheid de H. Vader persoonlijk aan
greep, bleek al onmiddellijk, toen Hij eindelijk na
een onvergelijkelijke triomftocht over het St. Pieters
plein de troon had bereikt. De ontzaglijke mensen
menigte, die men rus lig op een half millioen mag schat
ten, had urenlang in steeds toenemende spanning het
grote moment afgewacht en het verschijnen van de
Heilige Vader in al zijn majesteit, hoog boven het ge
juich, op de sedes gestatoria, electriseerde de mensen
zee, die letterlijk de liele wereld vertegenwoordigde.
Dit was het grote, historische moment, waarop de Kerk
in haar geheel gewacht heeft: het ogenblik, waarop een
moderne Paus, de eerste Paus van deze twintigste eeuw,
binnen veertig jaren na zijn overlijden zou worden
heilig verklaard.
SSSk
Er viel een gespannen stilte
Laat in de avond heeft zich een zeldzame gebeurtenis afgespeeld
op het St. Pietersplein. De basiliekkoepel en -gevel werden fan
tastisch verlicht en de ontelbare beelden op de kolonnaden
glansden tegen de diepzwarte zomers-aandoende avondhemel.
En daar trokken duizenden en duizenden op naar het plein, in
ontelbare auto's, bussen en pullman-cars; uit alle delen van
Europa stroomden ze tezamen. Er ontstond een onoplosbare ver-
keers-chaos.
Maar iedereen begon ineens te juichen, te applaudisseren en te
roepen en toen, na lang wachten, de H. Vader voor Zijn venster
verscheen, begonnen alle claxons te loeien. Er ontstond een op
winding, zoals wij nimmer hebben meegemaakt. Als óóit een
Paus werd gehuldigd en gedankt voor wat Hij met uiterste
krachtsinspanning voor de Kerk deed, dan was het Pius XII
op de avond van de/e onvergetelijke 29ste Mei 1954....
Wildvreemden omhelsden
elkaar
f##
■HHPHBIB!
T")
De weerverwachting van het KNMI, geldig van
heden- tot morgenavond, luidt:
Zwaar bewolkt met enkele opklaringen en
plaatselijk enkele buien. Ongeveer dezellde
temperaturen als vandaag. Zwakke tot matige
wind, in de kustprovincies overwegend uit
Noordelijke richtingen, elders veranderlijk.
Dinsdag 1 Juni: Zon op 4.26 uur, onder 20.49
uur. Maan op 4.10 uur, onder 21.46 uur.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
Pius X tot de eer der altaren verheven
Z.H. Paus Pius XII leest de pro
clamatie, waarin Paus Pius X
heilig wordt verklaard. Hon
derdduizenden op het plein, en
ontelbaren in huis de plech
tigheid werd n.l. per radio en te
levisie uitgezonden volgden
de ceremonie.
Om twaalf uur Zaterdagmiddag zaten
reeds vele honderden mensen op klap
stoeltjes en met de vreemdste hoofdbe
dekkingen in de brandende zon te wach
ten op het St Pietersplein. Om drie uur
kon men met geen mogelijkheid zelfs
maar in de buurt van 't afgezette gedeelte
komen. En toen om kwart voor zes de
traditionele processie begon, was het
eigenlijke St Pietersplein geheel vol, ter
wijl er in de verte ononderbroken nog
dichte mensenmassa's naderbij trachtten
te komen. Uiterlijk bezien deed alles
denken aan de afkondiging van het Dog
ma op 1 November van het Heilig Jaar.
Maar de stemming was een héél andere!
Wat ons het meest trof en wat voor
ons deze grandioze plechtigheid tot een
onvergetelijke zal doen blijven was de
oprechte, intense vreugde het vreemde
en ongekende geluksgevoel, dat bijna
tastbaar deze menigte vervulde. Het
moet wel zeer lang geleden zijn, dat een
heiligverklaring zó zeer beantwoordde
aan het verlangen, neen: aan de eis van
de ganse Kerk! Maria Goretti, Jeanne
d'Arc, Don Bosco deden ontzaglijke me
nigten naar dit plein, naar deze basiliek
gaan. Maar het was toch vrijwel altijd
het volk van één bepaalde natie, dat zijn
verlangen vervuld zag, nimmer de uni
versele Kerk, die uit alle delen van de
wereld haar vertegenwoordigers teza
men bracht op deze plek, om getuige
te zijn van de' heiligverklaring van
iemand, die dan ook letterlijk aan allen
toebehoort.
Niet het kleine Biëse, waar hij gebo
ren werd, niet Mantua, waar hij bisschop
wad, zelfs niet Venetië, dat hem als pa
triarch en als kardinaal zo vereerde;
maar Rome zelf, waar hij Plaatsbekleder
van Christus op aarde was en dus de
ganse Kerk!
Alleen het voortschrijden van 467 pa
triarchen, aartsbisschoppen, bisschoppen
en abten vormden hiervan al het bewijs.
Een schier eindeloze optocht van mijters,
die traag voorttrok. Toen volgden einde
lijk de kardinalen, elk met zijn gevolg,
44 in totaal
En de Heilige Vader kwam, ondanks
de groeiende spanning, eigenlijk tóch
nog onverwacht. Het was klokslag 18.15
toen Hu door de Portoni di Bronzo het
plein werd opgedragen.
De adembenemende hulde, die Hem
gebracht werd, sprak boekdelen. Hij
kwam immers om Pius X tot heilige van
Gods Kerk te verklaren; Hü kwam om
aan het verlangen van de ganse Kerk te
voldoen.
Zijn tocht over het St Pietersplein
duurde precies dertien minuten cn het
is onverklaarbaar hoe deze mensenzee
al die tijd zó geestdriftig kon blijven
roepen en juichen.
Toen de Heilige Vader bij de troon
was aangekomen en ten lange laatste
neerzat, werd het eindelijk stil. Het koor
zong „Tu es Petrus" en in een lange rij
naderden de kardinalen om de Paus hun
gehoorzaamheid te betuigen. Met velen
van hen onderhield de Heilige Vader
Zich tamelijk langdurig; het was de eer
ste maal sedert Zijn ziekte, dat Hij hen
ontmoette
l
Onmiddellijk daarna begon de plech
tigheid, die nauwelijks drie kwartier
geduurd heeft. De prefect van de Ri
ten-Congregatie naderde de troon, ver
gezeld van de consistoriaal-advocaat
Jacomo Re. Deze bijna tachtigjarige
jurist kon ternauwernood zijn ontroe
ring verbergen, toen hij namens de
kardinalen de Paus smeekte om tot de
heiligverklaring te willen overgaan.
Hij heeft immers Pius X persoonlijk
Een overzicht van dc gigantische menigte
op het St Pietersplein te Rome tijdens
de plechtige Heiligverklaring van Paus
Pius X, welke Zaterdag in tegenwoor
digheid van honderden kerkelijke auto
riteiten door Z.H. Paus Pius XII plaats
vond.
zeer intiem gekend: de heilige was
vele malen gast in zijn ouderlijk huis!
Maar ook de Heilige Vader bleek ont
roerd en diep onder de indruk te zijn.
Dit veroorzaakte een zekere nervositeit
rond de pauselijke troon en toen Hij
enkele treden moest afdalen om op de
bidstoel plaats te nemen struikelde de
Paus en kwam bijna te vallen.
Even later hief Hij het „Veni Creator"
aan, waarbij Zijn stem zó bewogen
klonk, dat het iedereen ontroerde.
Onmiddellijk na het gebed tot de H.
Geest ging de Paus over tot de heiligver
klaring. Er viel een gespannen stilte. Al
leen de zwaluwen vlogen speels door de
avondlucht. Men hield de adem in: een
ieder verhief zich de vorsten, de
staatshoofden de kardinalen en de on
telbare prelaten. Een ieder ontblootte
het hoofd. Alleen de Paus ging langzaam
zitten. Voor ieder zichtbaar werd Hem
de zilveren pausmijter op het hoofd ge
plaatst. De prefect van de ceremonieën
richtte één der microfoons tot vlak bij
de Paus! de directeur van Radio Vatica-
na naderde van opzij en strekte de arm
om een andere microfoon zo dicht mo
gelijk bij de Heilige Vader te houden.
Langzaam beklom mgr Van Lierde, de
sacrista van de Paus, de treden van de
troon. Hij was vergezeld van enige aco-
lythen, die het boek droegen met de
tekst van de onfeilbare uitspraak.
Toen klonk door de tastbare stilte de
stem van de Paus over de mensenzee en
verweg weerklonken de echo's van Zijn
gescandeerd Latijn.
Er was nu geen spoor meer van nervo
siteit. Dit was de stem van Paus Pius
XII zoals de hele wereld die kent. Krach
tig en Zich bewust van de volheid van
Zijn macht en van de hoogheid van Zijn
ambt sprak Hij de indrukwekkende hei
ligverklaringsformule uit. En Hii deed
dit „ter ere van de Allerheiligste Drie
vuldigheid, ter verheerlijking van het
katholieke geloof en tot groei en bloei
van de christelijke religie". Maar Hij
deed dit tevens „op gezag van Onze
Heer Jesus Christus, van de Apostelen
Petrus cn Pauius en op Ons eigen gezag
"En deze twee woorden: „ac nos
tra", waarover men niet genoeg kan na
denken, vormden opnieuw de verklaring
en de motivering van heel deze macht
en majesteit: ze zijn de expressie van het
Opperpriesterschap.
Tezelfder tijd werd de enorme beelte
nis van de nieuwe heilige zichtbaar.
Hoog boven de paustroon ontrolde zich
zijn portret, zegenend en glimlachend en
bekleed met de tekenen van zijn waar
digheid.
En de mensenzee kwam in beweging.
Een oorverdovend gejuich brak los. Ve
len stonden te snikken, wildvreemden
omhelsden elkaar, anderen trachtten te
knielen, Duitsers begonnen te zingen,
Spanjaarden hieven de armen en riepen
onverstaanbare woorden. Wij zagen een
heer, die langzaam een kruis maakte,
terwijl de tranen over zijn gezicht rol
den
Toen volgde de rede van de Paus, die
vermoeid achterover-geleund sprak
over zijn heilige Voorganger. Zijn stem
klonk niet krachtig, maar enigszins mat.
En wij allen begrepen, dat dit de
reactie was: maanden en maanden
heeft Hij naar dit moment toegeleefd.
Geen ziekte, geen zwakheid, geen to
tale uitputting heeft Hem kunnen
weerhouden; geen doktersadvies, geen
goede raad, geen pessimisme! Een ijze
ren wilskracht en een allesoverheer
sende wens heeft Hem staande gehou
den om „dit buitengewone ogenblik te
kunnen beleven!", zoals Hij zelf thans
letterlijk zeide.
En met bevende stem begon Hij het
Te Deum, dat door de menigte als
een man werd verder gezongen.
U, o God, loven wij!
En het heeft zelden zó oprecht
dankbaar en zó diep gelukkig geklon
ken
Gisteren is, zoals in de kei-ken werd
rrtedegedeeld, het Mandement 1954 van
de Nederlandse Bisschoppen officieel ver
schenen. Bovendien werd het aan de
uitgangen der kerken tegen een kleine
vergoeding in brochurevorm verkrijg
baar gesteld.
In hotel Smits te Utrecht heeft Zater
dag het Verbondsbestuur van het Ka
tholiek Onderwijzers Verbond vergaderd
en er enkele hangende problemen be
sproken.
In zijn openingswoord heelt de voor
zitter, de heer Dcrksen. over het ont
werp Verlofsbesluit en over het ontwerp
besluit tot toekenning van lictieve
diensttijd gesproken. Over beide beslui
ten is overeenstemming bereikt. Binnen
kort komen beide onderwerpen in het
Georganiseerd Centraal Overleg aan de
orde. Het bestuur verwacht, dat de on
derhavige besluiten spoedig zullen wor
den afgekondigd.
Het rondschrijven van de minister van
Oorlog over de vrijstelling van opkomst
in militaire dienst voor pasgeslaagde on
derwijzers stemt tot voldoening. Wel
wordt betreurd, dat deze mogelijkheid
niet wordt uitgestrekt tot onderwijzers,
die reeds in militaire dienst zijn.
Bezorgdheid is voorts uitgesproken
over de plannen van de gemeente Rot
terdam om bepaalde kleuteronderwijze-
ressen na een aanvullende scholing in de
eerste en tweede klas van de lagere
school te werk te stellen. Het verbonds
bestuur realiseert zich de grote nood,
waarin het onderwijs door het tekort
aan leerkrachten verkeert. Het betwij
felt echter of het plan Rotterdam wel
een aanvaardbare oplossing geeft. Men
ziet er een uitholling van de Lager On
derwijswet in, terwijl de publicaties in
de pers aanleiding geven tot de vrees,
dat de financiële gelijkstelling tussen het
openbaar en liet bijzonder onderwijs
het gedrang komt.
Nogmaals wordt de nadruk gelegd op
het steeds stijgend tekort aan leerkrach
ten bij het U.L.O.
Ir, verband met een motie, aangeno
men door het Ned, Verbond van Direc
ties van Nijverheidsscholen, waarin o.a.
wordt aangedrongen op het vormen van
voorbereidende klassen aan alle lagere
scholen (technische) wijst het Verbonds
bestuur erop, dat nog steeds geen bevre
digend antwoord is gegeven op de vraag,
welk onderwijs noodzakelijk is voor de
leerlingen van 1215 jaar. Deze vraag is
momenteel aan de orde in het pas opge
richte Kath. Paedagogische Centrum,
terwijl ze ook zal worden voorgelegd
aan de Kath. Centrale voor studie en
research. Zolang dit probleem niet vol
ledig is opgelost acht het K.O.V. de op
richting van deze voorbereidende klas
sen op zijn minst prematuur.
„Ik heb u een droevige mededeling te
doen", zo zeide Zondagmiddag de voorzit
ter van de VARA, mr J. Burger, tot enkele
duizenden VARA-leden, die bij de Bosbaan
te Amsterdam het "ARA-zomerfeest vier
den. En hij las een passage voor uit het
bisschoppelijke mandement: „Katholieken
mogen geen lid van socialistische vereni
gingen, zoals het N.V.V. zijn, zij mogen
evenmin regelmatig socialistische vergade
ringen bezoeken of regelmatig naar de
VARA luisteren, dan wel regelmatig socia
listische geschriften of bladen lezen". De
mededeling, dat de H.H. Sacramenten en
een kerkelijke begrafenis geweigerd zullen
worden aan die katholiek, die de voor
schriften ten deze van het Mandement
overtreedt, ontlokte aan zijn gehoor kreten
van afkeuring. (Alsof het hier een nieuw
voorschrift gold en alsof de hoorders het
recht hadden te oordele' over maatrege
len welke de Bisschoppen aan de katho
lieken menen te moeten opleggen, Red.)
De oud-minister vervolgde toen met deze
drogreden: „Hebben wij ooit een Katholie
ke omroep op deze wijze bestreden Wij
eisen voor onszelf het recht van het vrije
woord op in een socialistische omroep. De
Katholieken doen dat uiteraard door mid
del van hun K.R.O. Waarom wordt nu deze
aanval op ons gericht Ik gevoel mij zeer
teleurgesteld. Dit zal een bron van ver
gaande moeilijkheden blijken te zijn. Het
is nog altijd zo, dat actie reactie wekt.
Deze Katholieke beslissing zal gevoelens
van verwijdering, onbehagen en verzet tot
gevolg hebben bij het niet-katholieke deel
der bevolking. Ons land is daar niet bij
gebaat".
Afgezien van het feit. dat deze redene
ring totaal niet opgaat, blijkt de VARA-
voorzitter wel heel slecht op de hoogte.
De bisschoppen schrijven toch uitdrukke
lijk: „Wij blijven van oordeel enz." en
„Wij handhaven de bepaling enz.". Heeft
hij zo slecht gelezen of kreeg hij zijn infor
maties uit de derde hand
O
INDS onze hirstelde Hiërarchie ka
tholiek Nederland met haar onder-
wijs-mandemmt de. weg wees naar
de moreel enig \erantwoorde jeugdzorg
voor zijn veelal plrijke kinderschaar, is
er zo durven wij beweren van Haar
geen document vin meer gewicht uitge
gaan dan waarmee gisteren het gelovige
volk heeft kunnffi kennismaken en dat
de richtlijnen uiktippelt, die in het be
lang der kerstenhg van het maatschap
pelijke leven te taak van elke katho
liek individueel tn van allen tezamen
dienen gevolgd e worden: een magna
charta der sociale rechtvaardigheid en
der naastenliefde op de eerste plaats.
Want het is zUfs voor de oppervlak
kige lezer van let episcopale rondschrij
ven overduidelijk dat het om de gemeen
schapsmens gaa' en dat met name de pu
bliekrechtelijke bedrijfsorganisatie er
voor de praeijk althans het kern
en zwaartepuit van vormt, als de
„verwerkelijlrirg van het christelijk so
ciaal program, zoals dat door Paus Pius
XI in zijn encycliek „Quadragesimo anno"
is neergelegd".
Deze „grootse taak op sociaal terrein"
zien de Bisschoppen als de vervulling van
de eigen verantwoordelijkheid der katho
lieken op wereldlijk terrein: „bet chris
tendom door te voeren en het gestalte te
geven in het maatschappelijk leven en zo
mee te werken aan het koningschap van
Christus in de wereld van heden", waar
voor na een inleiding, die een frappant
tijdbeeld mag heten, het eerste der drie
delen de doctrinaire basis heeft gelegd
Daarop ook convergeren de gedachten
van dat dogmatische eerste deel, hetzij
het ons een roerend pleidooi voorlegt, zo
goed mogelijk onze eenheid te bewaren,
waarbij ruimschoots blijkt van bezorgd
heid op dit gebied, hetzij het ons instru
eert over het valse spiritualisme of de
verhouding tussen persoonlijkheid en or
ganisatie duidelijk maakt.
De P.B.O., als „de nieuwe sociaal-eco
nomische orde" aangekondigd, wordt ge
prezen als een vorm geven aan de ge
dachte der christelijke saamhorigheid,
waardoor zowel de individuen als de ge
meenschappen principieel tot hun recht
komen, gebouwd ais zij is „op het grote
beginsel der sociale wijsbegeerte waaraan
niet te tornen valt en dat onwrikbaar
vaststaat", terwijl het Episcopaat haar
met nadruk verdedigt tegen objecties die
gemaakt worden, jammer genoeg pok in
Katholieke kring.
En plechtig wordt verklaard dat in ons
land niet de verkeerde doch „de juiste
weg is gekozen, waarop wij moeten
voortgaan, zonder aarzeling" met als pio
niers onze katholieke sociale organisaties,
zowel van ondernemers als werknemers'.
En het lijdt geen twijfel dat de heen-
wijzing naar de Raad van Overleg en de
aanmoediging tot de nog spaarzame open
gesprekkenalsmede het uitspreken van
de vei wachting dat de katholieken
„spoedig komen tot de opstelling van een
breed katholiek sociaal programma" mede
dienen om de hoofdthesis te schragen.
Zelfs het beroep op het herstel van de
politieke eenheid, waarover de Bisschop
pen ondanks een zekere tegenzin spre
ken moeten, is gebaseerd op de noodzaak
der verwezenlijking van de sociale doel
stelling.
DIE eenheid is in het derde deel aan de
orde. dat zich o.m. bezighoudt met
de onchristelijke stromingen die het
doorvoeren van een christelijke geest in
het publieke maatschappelijke leven in de
weg staan, als daar zijn: liberalisme, het
godloos humanisme, de Bond voor sexuele
hervorming, het N.V.V., het communisme
en tenslotte de P.v.d.A.
Terwijl ten aanzien van communisme
en het N.V.V. met aanverwante organi
saties de bestaande sancties gehandhaafd
blijven (weigering van sacramenten en
kerkelijke begrafenis, ook van gelding
voor het geregeld bezoeken der socialis
tische vergaderingen, het geregeld lezen
der socialistische kranten en het geregeld
luisteren naar de Vara) wordt ten
overstaan van het' lidmaatschap der
P.v.d.A. zeer duidelijk en expliciet
een afwijzende houding aangenomen
zonder dat hier nochtans van sanc
ties sprake is Ongetwijfeld brengen
de Bisschoppen hun eigen vermaning aan
het slot van het tweede deel; ,,het volk
steeds voorlichten met wijsheid en voor
zichtigheid'' in practijk als zij verklaren
dat het meedoen aan de zgn. „doorbraak"
niet de weg is om de maatschappij in
christelijke geest te bouwen en de door
Paus Pius XI zo noodzakelijk geachte
hervorming der zeden door te voeren.
Zij menen dat het „onverantwoord" is
deze weg te gaan. En indien 't Episcopaat
hier van sancties afziet geschiedt dit om
dat het een betrekkelijk kleine groep be
treft, die bovendien ook zonder sancties
duidelijk kan weten wat de Bisschoppen
bedoelen en anderzijds uit „een bijzon
dere reserve, die zij willen in acht nemen
tegenover het gebruik van de politieke
vrijheid en uit grote bezorgdheid voor
het zielenheil van hen, die tot nog toe
aan Ons bisschoppelijk vermaan geen
gehoor hebben gegeven en van wie Wij
hopen dat zij thans Ons woord willen ver
staan".
Wij kunnen slechts de verwachting
uitspreken, dat deze moeilijk te mis
duiden vermaning haar uitwerking
niet missen zal, evenmin ais het
pleidooi voor politieke eenheid in
het algemeen waarin de Bisschoppen,
herinnerend aan de oproep van onze Kar
dinaal-Aartsbisschop bij de eeuwfeest
viering der Hiërarchie: „Blijft één!", er
nogmaals de nadruk op leggen dat het
nodig is voor het herstel der eenheid „bij
zondere offers te brengen".
AAN het eind van deze globale samen
vatting kunnen wij niet nalaten er
nogmaals op te wijzen, welk een rijk
dom van gegevens in tal van Pauselijke en
Bisschoppelijke uitspraken dit kostbare
document bevat, hoe er allerlei wijze les
sen op velerlei gebied uit te putten val
len en er menige gelegenheid in geboden
wordt voor een ernstig gewetensonder
zoek. Ook aan de pers! Mogen wij allen
ons die gelegenheden ten nutte maken in
dit Maria-jaar.
f
