Omgekomenen bewusteloos
geraakt door benzinedamp?
Super-Constellation Triton stortte kort na
de start te Shannon neer
Aantal doden 28, onder wie negen Nederlandse
passagiers en drie bemanningsleden
VIRULYNAALD LIEP TERUG
We werkten als bezetenen
Bij onderwijs wordt
het kiezen tussen
twee kwaden
President-directeur Alernog geen
zekerheid over oorzaak
Maandag 6 September ]954
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
Vier uur hangend aan
de antenne
Op 't vliegveld had niemand iets bemerkt
WEERBERICHT
»We have crashed", stootte de drijfnatte,
van onder tot boven met modder besmeur-
^e> blijkbaar volkomen uitgeputte en naar
adem happende man nog uit en zakte
daarop van vermoeidheid bijna in elkaar.
Het dienstdoende personeel in het „log-
office" van het grote gebouw op de lucht
haven Shannon in Ierland, keek met ont
zetting en ontsteltenis naar de totaal ont
redderde mail, die daar als een spookver
schijning was komen binnenvallen. Vlieg
tuig verongelukt? Men keek elkaar onge
lovig aan, daar op het Ierse vliegveld,
maar de aanwezigheid van die kennelijke
drenkeling, was toch eigenlijk al overtui
gend genoeg, dat er iets gebeurd moest
zijn.
Zó, 's morgens om zes uur, toen de nacht
heel langzaam begon te wijken voor de
ochtend en het eerste, grauwe licht van
een regenachtige dag ver uit het Oosten
kwam aangeslopen, op déze wijze vernam
men voor het eerst van de verschrikkelijke
ramp, die gisterenochtend opnieuw de
K.L.M. trof. Het waren deze enkele, nog
met moeite uitgebrachte woorden van de
derde vlieger van de machtige Super-Con-
stellation van de K.L.M., de „Triton",
Johan Tieman, die korte tijd later de ver
schrikkelijke werkelijkheid aan het licht
brachten, nadat de dappere Nederlandse
vlieger het bijna ongelooflijke had gepres
teerd om, ruim anderhalf uur wadend, in
de diepere gedeelten zwemmend, klimmend
en uitglijdend over modderbanken, strui
kelend en aan het einde van zijn krachten
en tóch steeds zich weer opnieuw oprich
tend en doorzettend, ten koste van
alles het bericht te brengen op het vlieg
veld, dat het hele raderwerk onmiddellijk
in werking zou doen treden om de redding
te bewerkstelligen van de passagiers en de
bemanning van de verongelukte K.L.M.-
vogel die, zo dicht bij en toch zo ver af, was
neergekomen in de brede arm van de rivier
de Shannon.
„Wij hadden er weinig erg
in.
Raadsel: waarom merkte
niemand iets?
OPNIEUW TROF DË K.L.
EEN ZWARE RAMP
De weerverwachting van het KNMI, geldig van
heden- tot morgenavond, luidt:
Aanvankelijk zwaar bewolkt, met plaatselijk
enige regen; later enkele opklaringen. Zwakke
tot matige wind tussen Zuid en Zuid-West.
Weinig verandering in temperatuur.
Dinsdag 7 September: Zon op 6.00 uur, onder
19.16 uur; Maen op 16.30 uur, onder 00.00 uur.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
Een luchtopname van het wrak van de
„Triton", met opzij liggend een aantal
scheepjes met deskundigen en redders.
Deze opname werd gemaakt onmiddellijk
nadat de eb was ingetreden, toen men
juist aanstalten kon gaan maken, in het
toestel te komen.
Anderhalf uur had vlieger Tieman
Bedaart over deze verschrikkelijke,
"bioordende tocht en eerst toen, na de
tankomst van de Nederlandse vlieger,
bemerkte men op het Ierse vliegveld,
dat zich in de onmiddellijke nabijheid
ban deze vlieghaven een rampzalig
Vliegongeluk had afgespeeld. En dat
hiemand, maar dan ook niemand op
beel Shannon, ook maar iets bemerkt
beeft van het neerkomen van de „Tri-
)°n", is een raadsel, waarover in de
°op van de nacht iedereen, die iets
biet de vliegerij te maken heeft, zich
bog steeds ongelovig liep te verbazen.
En het werd deze ramptijding die,
badat in de ochtenduren van Zondag
eerst nog veel tegenstrijdige berichten
Ibaren binnengekomen, gisterenavond
laat zich als volgt liet samenvatten:
De K.L.M.-Super-Constellation „Tri-
?b", met als gezagvoerder Commodore
Virulydie op weg was van Am-
J:erdam naar de Verenigde Staten, is
jPndagochtend te ongeveer half vier
h eferlandse tijd, kort na de start van
to ierse vliegveld Shannon, waar het
in6S; een tussenlanding had gemaakt,
de rivier de Shannon gestort. Van
sonp ,aan boord bevindende 56 per-
de hl Passagiers en 10 leden van
het Tpanniny) zijn er in totaal 28 om
3 b PryZen .gek°men (25 passagiers en
bomen ^uysleden)Onder de omge-
Nederh„HriSag*ers bevonden zich negen
vtcseliikn Brs' (->ver de oorzaak van dit
ongeluk kon vanochtend
vroeg nog niets met zekerheid worden
bericht.
Rouw en grote ontsteltenis bracht de
rampmare in geheel Nederland en het
duurde vele uren voor de juiste gang van
zaken hekend werd. Dit kwam voorname
lijk, doordat de allereerste berichten over
het ongeluk met elkaar in tegenspraak
waren en dat lange tijd bleven. Hadden
de allereerste meldingen, die rond acht
uur in Nederland bekend werden, gespro
ken over een groot aantal doden, later
meende men van K.L.M.-zijde, dat het
neerstorten van het vliegtuig geen per
soonlijke slachtoffers had geëist, een op
vatting die toen ook wel gegrond leek te
zijn, daar bekend werd, dat reeds een
groot aantal overlevenden op het vlieg
veld Shannon was gearriveerd. Hoe ver
der de Zondag echter vorderde, hoe dui
delijker het werd, dat na de ecrs'e aan"
komst van een aantal geredde passagiers
en bemanningsleden, men rekening moest
gaan houden met het feit, dat de nog ver
miste passagiers en het drietal beman
ningsleden, het leven zouden hebben ge
laten, hetgeen een treurige bevestiging
vond, toen men, laat op de middag, het
vliegtuig, dat door het opkomend tij ge
heel door liet water overspoeld was ge
weest, weer kon bereiken en dc stoffelijke
overschotten van bijna allq omgekomen
inzittenden van het vliegtuig, die zich na
het neerkomen in de rivier niet meer
hadden kunnen redden, geborgen konden
worden.
Intussen werd ook uit de verschillende
verhalen van de geredden enigermate be
kend, hoe het ongeluk zich had toegedra
gen. Over het algemeen stemden de ver
klaringen van de passagiers, die tenslotte
na een uitputtende tocht op het vliegveld
Shannon aankwamen, overeen, dat ze
nauwelijks iets van een schok gevoeld
hadden bij het neerkomen.
..Wij hadden er eigenlijk helemaal geen
eig in", vertelde een jonge Amerikaan
frhr-lenmiddag- nadat hi-i wat van de
de vermoeienissen bekomen
vodden wel iets van een schok.
WasJbelemaa' niet hevig. Daarna
?nei 6C£ter alles in een vreselijk
of hetS' Nauwelijks stonden we stil,
was on^er nn g d° Cabine in' De bodem
S het dak AnVd°P K°Pengescheurd en
°?nnt .rat wl cablne vertoonde een
groot gat. Het Water steeg snel tot onze
zitplaatsen en er ontstond ook een zeer
sterke benzinelucht. Van een hevige Da
niek was naar mijn mening geen sprake
Ik ontkwam door n nooduitgang, anderen
sloegen de ramen stuk en ontkwamen
daardoor. Ik plonsde in het water en
stond er tot mijn middel in."
De meesten der geredden waren in het
ziekenhuis te Shannon binnengebracht.
Daar vertelden ze, nog zeer onder de in
druk van de doorstane verschrikkelijke
uren, van hun belevenissen, die over het
algemeen wel overeenkomen met hetgeen
bovengenoemde Amerikaan vertelde. En
kele passagiers meenden dat er reeds on
middellijk na de start iets niet in orde
was, maar ze kenden hiervan geen andere
verklaring geven dan dat ze het gevoel
gehad hadden dat er iets mis ging. Een
Duitse overlevende vertelde, dat men er
meer dan twee uur over gedaan had om
de vaste wal 'e bereiken. Deze, de heer
Haver uit ölde bij Bielefeld, verklaarde;
„Ik zag een rubberboot vlak bij het vlieg
tuig drijven en duwde een vrouw, die bij
mij in de buurt stond, er in. Daarna klom
ik er zelf in. Op een gegeven ogenblik
waren we er met negen mannen en drie
vrouwen in waaronder een lid van de be
manning. Deze hees een zeil, dat op de
bodem lag en we zeilden zo dicht bij de
wal tot we aan de grond liepen. We zijn
toen door de modder geploeterd en be
reikten om ongeveer zes uur de vaste wal',-
Deze geredde Duitser was vol lof over de
houding van de bemanning.
De lieer I. A. Aler, president-directeur van de K.L.M., was Donderdag
j.l. in Ierland aangekomen met het doel in Dublin en Shannon de directie
leden van de „Air-Lingues" te ontmoeten en besprekingen met hen te
voeren, alsook om het K.L.M.-personeel in Ierland op te zoeken. Hem
kwam het slechte nieuws Zondagochtend om 8 uur ter ore. Hij bevond
zich in Dublin. De directeur van de Air Lingues stelde hem onmiddellijk
een speciaal toestel beschikbaar waarmede hij naar Shannon aan de
andere kant van het Ierse eiland vloog.
„Wat de oorzaak van het ongeluk aan
gaat, daarover kan ik nog geen uitsluit
sel geven" zo zei de heer Aler in een in
terview. „Dat zal het deskundigenonder
zoek moeten uitwijzen; wel kan ik zeggen
dat de machine volgeladen was, zowel met
passagiers als met bagage. In totaal kon
de „Triton" ca 133.000 pond aan maximaal
gewicht vervoeren. In dit geval was het
vliegtuig geladen met een totaal gewicht
van 132.000 pond, duizend pond minder
dan het maximum".
machine steeg volgens de beman
ningsleden op volkomen normale wijze
Zondagochtend in de nachtelijke duister
nis in Zuid-Oostelijke richting op. De heer
Viruly en de overige leden van de be
manning zeggen dat er geen enkele afwij
king van de normale gang van zaken is
geconstateerd. Het weer was vrij helder.
De snelheid van het toestel wordt door
de bemanningsleden unaniem geschat op
circa 320 km. per uur. Deze snelheid is
normaal voor een machine, die na een
tussenlanding weer is opgestegen. Geen
zekerheid heb ik over de bereikte hoogte
van het toestel, want daarover kunnen de
bemanningsleden mij niet goed inlichten.
Hun meningen wijken uiteen. Na circa 1
of hoogstens 2 minuten raakte het toestel
voor iedereen totaal onverwacht het
was nog duister met de staart in het
water. De machine stampte, gleed door op
het water, met 4 motoren voluit draaiende
en zakte toen, sterk remmend af, tot zij
stilstond in de modder. Het punt waarop
dit geschiedde ligt ca 2 mijl na het einde
van de startbaan.
In een geleend burgerpak stond gisteren
avond gezagvoerder Viruly op het vlieg
veld Shannon de hem met vragen be
stormende verslaggevers te woord. Het
was slechts een sober relaas dat hij hun
kon doen en ook zün verhaal bracht geen
opheldering over de juiste oorzaak van
de ramp.
Alle voorbereidende maatregelen, zo
vertelde Viruly waren op de normale
wijze bjj het vertrek op Shannon getrof
fen. Nadat het vliegtuig de landingsbaan
verlaten had zo zeidc Viruly zich te
kunnen herinneren had hjj op de daar
voor bestemde meter aan het rijzen van
de naald gezien, dat het toestel normaal
steeg. Plotseling ontdekte hjj echter, dat
de naald terugliep, hoewel hij de stuur-
knuppcl, om weer hogerop te komen,
naar zich toehaalde. „Nauwelijks had ik
geconstateerd dat de naald terugliep en
de stuurknuppel verder naar mjj toege
haald, of wij raakten al reeds de mod-
derbank". Viruly had, dit in tegenstelling
tot de passagiers, wèl een hevige schok
gevoeld. „Ik hen een halve minuut bewus
teloos geraakt, geloof ik'', vertelde hij,
„want toen ik weer om me heen zag, be
merkte ik dat een van mijn collega's de
handle van de dinghies, de rubber-red
dingboten, die onder aan dc vleugel zit
ten, overhaalde.
We dreven toen met het toestel nog op
het water. Daarna zijn we als bezetenen
bezig geweest zoveel mogelijk mensen uit
de machine te halen en in de boten te
helpen. Driemaal ben ik zelf van de ding
hies de machine weer ingegaan. Toen kon
ik niet meer. Het toestel was toen bijna
geheel in het modderige water weggezakt
en in de cabine reikten het water en de uit
de kapotte tanks gestroomde benzine tot
manshoogte. Daarna hebben de inzitten
den van de twee boten met de kleine
roeispanen getracht om het vliegtuig heen
te varen. Dat lukte echter niet vanwege
de sterke stroom.
„Tenslotte," zo vertelde Viruly. „bleef
or.s niets anders over dan iedere hoop op
redding van nog meer mensen op te geven.
De boten dreven nu langzaam van de
machine weg totdat ze in de modder ble
ven steken. Daarna werden de noodpijlen
afgestoken, doch die bleven onopgemerkt.
Maar dank zij Tiemans waarschuwing
kwamen er tenslotte reddingboten opda
gen en konden de opvarenden van de
dinghies veilig aan land worden ge
bracht."
„Ik meendedat ik droomde...
Volgens de heer Aler kon de „Triton"
onmogelijk veel hoogte bereikt hebben. Zo
onverwachts geschiedde het ongeluk, dal
bijvoorbeeld de boordwerktuigkundige
Rademaker reeds bezig was met het no
teren van normale administratieve gege
vens op zijn zogenaamde „Checklist".
„Ik meende dat ik droomde" heeft de
heer Rademaker tot zijn president-direc
teur .gezegd. „Ik kon het haast niet gelo
ven. Wij stonden plotseling met een schok
stil, terwijl ik meende dat wij vrij hoog
in de lucht zaten. Zelfs op dat moment
wist de bemanning in de cockpit nog niet,
dat de machine midden in de rivier stond.
Eerst toen een van de vliegers haastig
de deur naar de cabine opendeed en daar
het water naar binnen zag dringen, be
greep hij wat er aan de hand was. In de
cockpit werd volgens de instructie on
middellijk de handle overgehaald waar
door-twee dinghies uit de vleugels op het
water vielen".
Volgens de heer Aler is de dood van
passagiers en bemanningsleden vermoede
lijk te wüten aan 't feit, dat zjj bedwelmd
zijn geworden door de bijzonder sterke
benzinelucht, die onmiddellijk na het on
geluk de cabine geheel vulde.
De in de cabine achtergebleven passa
giers hebben waarschijnlijk geen kans
meer gezien de cabine tijdig te verlaten;
zij zijn bewusteloos geraakt en na korte
tijd vulde de cabine zich bijna tot aan het
dak toe met water waardoor zjj allen in
bewusteloze toestand zijn verdronken.
In een verklaring tegenover de pers zei-
de de heer Aler geen bijzonderheden te
kunnen mededelen over het raadsel, waar
om geen mens op de Ierse luchthaven iets
van het ongeluk heeft gemerkt. Wel is
uiteraard het radiocontact uitgevallen,
maar hieraan is geen aandacht besteed.
Kort na half vier Nederlandse tijd steeg
het toestel op. Een minuut later kwam
het in de rivier terecht. Pas anderhalf uur
later werd dc ramp ontdekt. De heer Aler
zeide de iddruk te hebben, dat de ramp
erg Iaat is ontdekt; het nieuws werd nl.
eerst anderhalf uur later bekend. Was dc
moedige derde vlieger, Tieman er niet ge
weest, wellicht zouden de overlevenden
nóg langer op hun redding hebben moeten
wachten.
Schokkend is bet verhaal van twee man
nelijke passagiers, die door een raam van
de cabine naar buiten wisten te klimmen.
Ze konden slecht zwemmen en daarom
baanden zij zich door het tot aan de borst
staande nog steeds stijgende water,
een weg naar de staart, waar zij zich vast
klemden aan de hooggeplaatste radio
antenne. Virujy probeerde uit alle macht
met een der rublyrbootjes in de buurt
van dit tweetal te komen, maar de stroom
bleek weer te sterk en elke poging mis
lukte totdat men het tenslotte uitgeput
moest opgeven. Een van deze passagiers
hield zich vier uur krampachtig aan de
antenne vast en een boot, afkomstig- van
het vliegveld, wist hem toen te redden.
De andere man die nog riep tot zijn red
ders; „Pas op, je vaart tegen een stuk
hout op", liet echter, toen de boot n°8
slechts drie mater van hem af was. plot
seling los. Zijn krachten hadden hem be
geven en meteen zakte hij weg in het
water. Ondanks alle pogingen slaagde men
er niet in deze ongelukkige nog uit het
water te halen en verdronk hij met zijn
redders reeds in de onmiddellijke nabij
heid.
Commodore Viruly heeft zich bij de
ramp, welke het toestel „Triton' te
Shannon trof, als een waardige kapitein
gedragen: uren lang is hij bezig geweest
zijn passagiers te redden, totdat ook bij
hem de uiterste grens van de lichame
lijke inspanning was bereikt. Deze tele-
foto toont de moedige Commodore op
het moment, waarop hij uit een van de
twee „dinghies" van de machine ge
holpen wordt om aan land te komen.
Commodore Viruly heeft sinds het be
halen van het vliegbrevet in 1927 meer
dan 17.000 vlieguren gemaakt en onge
veer 5 millioen kilometer in de lucht
afgelegd. Hij is een der oudste en meest
ervaren gezagvoerders bij de K.L.M., bij
welke maatschappij hij op 1 Mei 1931 in
dienst trad. Tijdens de oorlog week hy
uit naar Zweden en vandaar jiaar Enge
land, waar hij aanvankelijk voor de lijn
BristolLissabon vloog en later in
..Air Transport Commandverscheidene
I transatlantische vluchten maakte. Na de
bevrijding had hij een belangrijk aandeel
in de opbouw van het K.L.M.-net op
N.-Amerika. In 1953 werd hij benoemd
tot commodore.
Redders verongelukten
Een Auster-vliegtuig, dat onmiddellijk
na het bekend worden van de ramp, van
een nabij gelegen particulier vliegveld
was opgestegen, om naar overlevenden te
gaan zoeken, stortte in de start neer en
werd geheel vernield. De beide inzitten
den hiervan konden echter worden gered.
Een der amphibievaartuigen. die tijdens
de vloed hardnekkige pogingen in het
werk stelden om dicht bij het neergestorte
Nederlandse vliegtuig te komen, liep vol
water en zonX. Een van de inzittenden,
een geneesheer, kon slechts met de groot
ste moeite worden gered.
In de „hostess" van vliegveld Shannon
verstrekt een diepbewogen president
directeur van de K.L.M. J. A. Aler
aan de aldaar vtrzamelde journalisten
inlichtingen over de ramp.
