Hongkong luisterpost van de
vrije wereld
Diende ook toonkamer
der
democratie te zijn
Goud- en zilversmeden vragen
herziening van weeldebelasting
Getemperde vreugde over voor
gestelde belastingverlaging
Eerste Westelijke reacties op
Visjinski's ontwapeningsplan
Wel te rusten" bij Rotterdams
Toneel
De Zigeunerkoning speelt
Federatiecongres in Amsterdam
Indrukken uit de muziekstad Wenen
Wel rode, maar geen Britse propaganda
Onderhandelingen over
Kasjmir mislukt
Nieuwe C.A.O.
1 Januari in werking
Verlangens van Brabantse Kamers van
Koophandel
Sittards industrie
uitgebreid
Stadsschouwburg te
Eindhoven
PAGINA 5
DINSDAG 5 OCTOBER 1954
Door DOUGLAS HYDE
Communistische droom
Thans weer voor de
Veiligheidsraad
Bedrijfschap volgend jaar
Wat zal liet Westen doen?
Welvaart slechts schijn
ZEER VOORZICHTIG
OPTIMISME
BESMETTELIJKE
ZIEKTEN
UNIVERSITAIR NIEUWS
KOPER IN V.S. SCHAARS
WEGENS STAKINGEN
Geen vrijage uit strategische
voorraad
gereed
Gestegen goudproductie
Intensieve reclame
Weer nieuwe tricotagefabriek
geopend
Robinson Crusoë
Toscanini geestdriftig
Orgelspel
NIEUWE RIJKSWEG
TWENTHE-AMERSFOORT
MET INBRAKEN ZIJN
GRAM GEHAALD
Voorstel door B. en W.
teruggenomen
NEDERLANDSE INDUSTRIE
EN DE DEFENSIE
FILMPREMIèRE OP DE
„HOUTDAGEN 1954"
CJ wanneer alle middelen gebruikt worden
Het eerste wat ik zag, toen ik kort geleden het hoofdgebouw van het
vliegveld in Hongkong verliet, was een communistische vlag, die tro's
wapperde van één der hoogste daken van de stad.
-,Dat is de Communistische Bank", vertelde een plaatselijke journalist,
die mij was komen afhalen, wijzend op een van de grootste en opvallendste
„fchouwen van de stad; en ook hier natuurlijk de communistische vlag in
top. Op mijn weg naar het hotel, zag ik nog verschillende andere ïode
vla wen o.a. op een communistische school. ,Ja, dat is allemaal een voor
beeld van de democratie in de praktijk verklaarde mij een and-e.e
journalist.
Deze kleine Britse kolonie op de rand
van het communistische vasteland komt
steeds meer in het brandpunt van de
belangstelling te staan, nu de gebeurte
nissen de staatslieden dwingen hun hou
ding te bepalen in zake de relaties van
het Westen met het Rode China.
Hongkong is de voornaamste luisterpost
voor de vrije wereld. Dit is de plaats,
waar je nog dagelijks contact kunt heb
ben niet de wereld, die leeft achter die
donkere hoge bergen, die de kolonie
omzomen, en waar 600.000.000 mensen ge
regeerd worden door communisten.
Je kunt in Hongkong, als je de weg
weet, practisch alle Chinese kranten en
tijdschriften krijgen, die je wilt en zo
op de hoogte blijven van de hele ontwik
kelingsgang van de revolutie, die Mao
Tse Tung en zijn mannen willen door
voeren. Bijna iedere dag kun je daar
mensen ontmoeten, die een half uur gele
den nog in Rood China waren en anderen
die in de uitoefening van hun functie,
geregeld de grens, die de kolonie
scheidt van het communistische rijk,
moeten overschrijden. Sterker dan waar
ook in Azië wordt hier de vrije wereld
geconfronteerd met de totalitaire wereld.
Gewoonlijk verwijst men naar Hong
kong als naar een eiland. In werkelijk
heid bestaat Hongkong uit het eiland
Victoria, dat slechts 32 vierkante mijl
groot is, uit Kowloon en de z.g. „New
Territories", een schiereiland, dat tien
maal zo groot is. Het zit vast aan het
rode vasteland, maar moet toch per pont
vanaf het eiland bereikt worden, een van
de vele ongerijmdheden, waaraan dit
eiland zo rijk is.
Hongkong, één van de mooiste steden
der wereld, is voor Groot Brittannië de
belangrijkste handelsstad in Azië. Het is
de enige havenstad, waar Chinese goede
ren officieel verkrijgbaar zijn. Vandaar
Hongkong's prachtige handelsgebouwen
en zijn winkelcentrum, dat de naam heeft
van het beste te zijn van heel Azie, beter
zelfs dan Tokio, waar de winkels op hel
ogenblik ook uitpuilen van de goederen.
De communisten pochen er overigens
openlijk op, dat China niet eens zijn toe
vlucht zou behoeven te nemen tot mili
tair geweld om Hongkong binnen de com
munistische wereld te brengen. Zij bewe
ren, dat er genoeg communisten zijn in
de kolonie zelf om deze over te nemen,
wanneer de belangen van China niet lan
ger gediend zouden worden door het
voortbestaan van de kolonie als een han
delscentrum van het Westen.
Dat brengt ons weer terug bij de rode
vlaggen, die u begroeten bij uw aankoms
in de stad.
De Britse visie is blijkbaar, dat Hong
kong een soort van modelstaat dient te
zijn waar de democratie in de praktijs
wordt gebracht op de drempel van de
communistische wereld. Daarom moet er
volledige politieke vrijheid zijn. Banken
en scholen, die eerst aan de Chinese na
tionalisten toebehoorden, zijn nu eigen
dom van de communisten §n zetten hun
bedrijf voort zoals tevoren.
De communistische propaganda is wijd
verspreid, en blijft niet beperkt tot Hong
kong. Toen ik in Tokio was, bezocht ik
daar een zeer bloeiende communistische
boekwinkel en zag juist de aankomst van
een zending Marxistische „klassieken"
van de hand van Lenin, Stalin en Chinese
communistische leiders, die uit Peking
waren gekomen via Hongkong.
Deze politieke vrijheid is alleen te
rechtvaardigen, indien zij gebruikt wordt
om de volkeren, die leven onder commu
nistische heerschappij, te laten zien wat
de democratie in werkelijkheid is, en
wanneer alle middelen gebruikt worden
om dit doel te bereiken.
Het kan zijn, dat mijn communistisch
verleden de oorzaak er van is, dat het
mij zo pijnlijk treft te moeten zien hoe
hier de prachtigste kansen grotendeels
gemist worden. Want onze propaganda,
vergeleken met die van de communisten
is fantastisch onbeduidend. Wij hebben
hier een „toonkamer der democratie wij
nemen alle risico's, die dat meebrengt,
maar wij vertellen het aan niemand
Je zou verwachten, dat avond na avond
krachtige radiozenders op de grens van
de twee gebieden de Chinezen er aan zou
den herinneren, dat in Hongkong zelfs de
gevaarlijkste politieke tegenstander in
volle vrijheid zijn politieke activiteit kan
ontplooien, en dat. deze zenders hen zou
den inlichten over alles wat er gedaan
wordt om de refugié's te helpen. Maar
neen. wij bewaren een bescheiden stil
zwijgen.
Toen steeds weer opnieuw branden de
armzalige hutjes van de refugié's op de
heuvels in vlammen deden opgaan, heelt
het stadsbestuur een voortreffelijk werk
gedaan voor het onderbrengen van deze
daklozen en grote aantallen zijn sindsdien
ai weer in nieuwe huisjes ondergebracht
door de officiële instanties en door par
ticuliere liefdadigheidsorganisaties. De
Chinese regering heeft ook een bijdrage
gestuurd, vergezeld natuurlijk van een
grote "barrage van pers en radio-propa
ganda. Wij hebben al tien maal zo veel
besteed en gaan nog steeds door
maar wij vertellen het aan niemand.
De Pakistaanse eerste-minister, Moham
med Ali, heeft de Indische eerste-minister,
Nehroe, medegedeeld, dat de toekomst van
Kasjmir weer in handen van de Veilig
heidsraad van dc Verenigde Naties moet
worden gelegd. Dit is volgens de **ak*s"
taanse premier noodzakelijk, omdat de di
recte onderhandelingen tussen beide lan
den mislukt zijn.
Een en ander blijkt uit een Maandag ge
publiceerd verslag over de onderhande
lingen tussen beide landen over Kasjmir
m het tijdvak van Juni 1953 tot September
1954-
In het voorwoord van de Pakistaanse
regering wordt gezegd, dat het geschil de
betrekkingen tussen India en Pakistan a;
zeven jaar lang vergiftigt. „Zijn oplossing
duldt geen uitstel meer".
Van gezaghebbende zijde is vernomen
dat de zaak weer bij de veiligheidsraad
aanhangig zal worden gemaakt, nadat Ai.
Mohammed zijn minister van buitenlandse
zaken, Zafroellah Khan, het hoofd van de
Pakistaanse afvaardiging in de algemene
vergadering van de Verenigde Naties, za,
hebben geraadpleegd.
Premier Nehroe weigert de bezettings
macht in Kasjmir te verminderen, omdat
de Amerikaanse hulp aan Pakistan ,,een
nieuwe en gevaarlijke factor in de situa
tie" zou brengen, welke ,,de werkelijke
groei van de vrijheid in Azië belemmert
De premier van Pakistan kon, van zijn
kant, niet inzien, wat de Amerikaanse
hulp met Kasjmir te maken heeft.
li.itjr
(Van onze Amsterdamse redactie)
De goud- en zilvemüverheid zal de
jongste loonronde, welke gebaseerd is on
een herverdeling van de gestegen wei
vaart, spontaan volgen. Van haar kant
verwacht zij echter dat geen enkele maat
regel wordt gehandhaafd, welke in discri
minerende zin de welvaart in bepaalde
takken van het bedrijf belemmert. Daar
dit bij de goud- en zilvernijverheid in
belangrijke mate wel het geval is met de
weeldebelasting, zal men van de z\jde van
de „Federatie Goud en Zilver waarin
samengebundeld zijn dc detail- en groot
handel, de industrie en de goud- en zil
versmeden, bij regering en Staten-Gene-
raal er op aandringen, dat bij de aanhan
gige wijziging van de Wet op de Omzet
belasting het vraagstuk van de weelde
belasting opnieuw in positieve zin wordt
bezien. Een motie van deze inhoud is
Maandagmiddag op de openingszitting van
het tweedaags congres der Federatie, wel
ke gisteren en vandaag in het Carlton Ho
tel in Amsterdam wordt gehouden, door
de vergadering bij acclamatie aangeno
men.
Nadat de voorzitter, de heer W. F. Gold
'schmeding, de bijeenkomst had geopend,
pleitte de secretaris, dr mr J. A. M. van
Staay, voor een algehele afschaffing van
genoemde belasting op juwelen. Verwacht
wordt, dat uiterlijk 1 Januari 1955 de C.
A.O. voor de goud- en zilvernijverheid in
werking zal treden. Evenals de voorzitter
in zijn geestig openingswoord had gedaan,
betreurde spreker het, dat de overneming
van de Rijksvakschool te Schoonhoven
door het georganiseerde bedrijf nog tot da
vrome wensen behoort. Hij hoopte, dat de
departementale nevelen rondom deze
school spoedig opgelost zouden zijn.
De omschakeling van de Detailunie op
een zuilengedachte had wel enig misnoe
gen bij sommige vakgenoten gewekt, doch
de heer Van Staay wees er op dat de Unie
zelf nog springlevend is, omdat de dr-e
nieuwe verenigingen haar bevoegdheden
op economisch en vaktechnisch terre,ri
aan de Unie hadden overgedragen. Boven
dien is er geen verplichting tot aansla.-
ting terwijl de kringen alle vakgenote.,
zullen blijven omspannen. Niettemin
drong hij er met klem op aan niet moK-
kend aan de kant te blijven staan maar
zich bij de nieuwe verenigingen aan te
sluiten.
een rondvaart door de Amsterdamse
grachten; in de namiddag zou het gemeen
tebestuur de congressisten in het Stede
lijk Museum ontvangen Aan het gemeen
tebestuur zou dan symbolisch een ge
schenk van edel metaal worden overhan
digd. voor welk geschenk een prijsvraag
wordt uitgeschreven. Verleden jaar mocht
het Haagse gemeentebestuur een zilveren
drijfschaal in ontvangst nemen.
Het congres zal vanavond in het Carl
ton Hotel worden besloten met een show:
>,Mode en Sieraad", waarvoor de Amster
damse juweliers en <je Nederlandse goud
en zilverartisten een prachtige collectie
sieraden en juwelen, ter waarde van on
geveer een half millioen gulden, bijeen
hebben gebracht.
De toestand eist dat Hongkong niet
alleen een luisterpost is voor het Westen,
maar ook een toonkamer van de Westerse
democratie. Je behoeft niet veel van com
munisme af te weten, om te weten hoe
de communisten de situatie zouden uit
buiten.
Wij, Britten, mogen misschien een
vreemd soort strijders zijn, toch geloof
ik dat deze houding typerend is voor het
Westen in het algemeen. Wij missen de
meest opgelegde kansen in Azië, ofschoon
wij in andere opzichten grote sommen
gelds voor propaganda besteden. Dit geldt
voor de Westerse volkeren in het alge
meen en is niet alleen'een Brits verschijn
sel. Keer op keer heb ik dit moeten con
stateren op mijn tour door het Verre Oos
ten, waarvan ik zo pas ben teruggekeerd.
In de komende maanden zal Hongkong
waarschijnlijk een belangrijke plaats in
de nieuwsberichten innemen. Indien het
huidig streven naar „Peaceful Co-exis
tence" voortduurt, zal ook het wederzijds
verkeer via deze kleine voorpost van de
vrije wereld en het communistische rijk
blijven toenemen, en daarmee ook de
kansen voor het geven van voorlichting.
De communisten zullen zeker niet ver
waarlozen deze kansen zo goed mogelijk
uit te buiten. Maar wat zal het Westen
doen
En al heeft de stad misschien niet zó
veel vermaak te bieden als de Japanse
hoofdstad (die prat gaat op een lange
straat met niets anders dan theaters en
bioscopen), toch komt Hongkong zeker op
de tweede plaats en de kwaliteit is on
getwijfeld beter.
Alles in deze door de zon overgoten
stad getuigt vandaag van grote welvaart.
De bewijzen van rijkdom kom je overal
tegen De oorlog in Ko«a heeft geleid
tot een grote hausse, waarvan de vruch
ten nog steeds worden geplukt. Ook de
handel met China brengt vee] geld in de
stad. Zonder deze handel zou er een
grote crisis komen, welke voor de massale
overbevolking van <*e f hongersnood
ZOU betekenen. Dit is ook de reden waar
om zelfs de Katholieken e« de réfugiés,
(je bisschop van Hong
kong mp'aaf sterke voorstanders
kong, onlangs toegaf,
zijn van handel met
Tse Tung.
welvaart is een zeer
■Wafit de huiEen definitieve
wankele geschieden^
breuk tussen n^aar groot leed kun-
nacht een on armen, die bijeen-
nen brengen urancdmnff's apht.er-
gedromd wonen in
Hongkong's achter-
buürten* en"vëör de massa's refugié's in
de stad.
Zelfs de ogenblikkelijke welvaart is
voor het grootste deel slechts schijn. Er
wonen hier twee en een half_ millioen
Chinezen. De vluchtelingen uit ck'na
voor het communistisch regiem hebben
sinds 1949 de bevolking verdrievoudigd,
waardoor Hongkong het dichtst bevolkte
gebied van de aarde is geworden.
In sommige gedeelten wonen er meer
dan 2.000 mensen per 4.000 vierkante
meter. Op de 32 vierkante mijl van het
eiland Victoria wonen één en een kwart
millioen mensen. 35.000 Chinese gezinnen
wonen in wankele optrekjes op de heu"
veis en een bijna even groot getal in heel
kleine woonschuitjes aan de kust. Dui
zenden refugié's wonen in armzalige hut
jes langs de weg. De natuurlijke hulp
bronnen zijn zeer beperkt. De waterleve
ring is beperkt tot een paar uur per dag.
De overbevolking, ondervoeding en
ziekten, die het gevolg zijn" van het bin
nenstromen van vluchtelingen uit China,
vormen problemen, welke zo groot zijn,
dat de autoriteiten, ondanks alles wat zij
doen, en zij doen heel wat nog al
leen maar de uiterste nood hebben kun
nen lenigen. Meer dan 300 nieuwe t.b.c.
gevallen worden iedere week aangegeven
en het getal stijgt nog steeds. Niemand
weet hoe hoog het getal is van de t.b.c.-
gevallen, die niet officieel ter kennis van
de gezondheidsautoriteiten worden ge
bracht, maar het moet ontzaglijk hoog
zijn. Dit geldt ook van. het aantal zelf
moorden hoofdzakelijk van refugié s,
die tot wanhoop zijn gedreven.
De meerderheid van degenen, die uit
China zijn weggevlucht, zijn intellectue
len of middenstanders. Dat is misschien
écn van <Je redenen, waarom er, ondanks
de grote armoede, min<Jer vuilheid te
zien is dan men zou verwachten, want
deze mensen doen hun uiterste best om
de schijn althans op te houden. Velen
zijn begonnen een ambacht te leren, of
zijn kleine handelaartjes geworden.
„Zij blijven in het leven door dingen
aan elkaar te verkopen", zeggen de men
sen hier. Het is duidelijk dat er grenzen
zijn aan een dergelijke bestaansmogelijk-
he'd Pe oplossing van het probleem zou
ziin 'fabrieken te openen om deze mensen
werk te verschaffen, maar de toestand
wan d* kolonie is zo onzeker, dat weinig
r» S.Ï willen beleggen.
Deze tegenzin »n bflMJ-
pelijk, want als er oorlog fk0™n
als China zou besluiten dat er g
spectief zit in normale handelsr
het Westen, zou Hongkong in 24 uu
der de voet kunnen worden gelopen. W
in dat geval zou gebeuren met de hon
derdduizenden vluchtelingen tart aue
verbeelding. Maar er is weinig fantasie
voor nodig om in te zien wat er zou ge
beuren met het kapitaal van de beleg
gers.
De Britse minister van staat Selwyn
Lloyd was Maandag in de V.N.-Asscmlée
de eerste woordvoerder van de Westelijke
grote mogendheden, die commentaar le
verde op de jongste ontwapeningsvoor
stellen van dc Sovjet Unie. Hij verklaarde,
dat Groot-Brittannië bereid is de jongste
Russische ontwapeningsvoorstellen over
eenkomstig hun verdiensten te behandelen
ook al is het misschien de bedoeling de
politieke toestand in dc landen, die de
West-Duitse deelneming aan de Westelijke
defensie overwegen, in verwarring te
brengen. De Russische regering schijnt een
stap in dc richting van de Brits-Franse
voorstellen te hebben gedaan, aldus Lloyd
en dat achtte hij een feit, dat met instem
ming moet worden begroet.
De Britse regering zal de werkzaamhe
den in de politieke commissie, de ontwa
peningscommissie en de technische or
ganen, die zekere gezichtspunten van de
voorstellen moeten onderzoeken, dan ook
bevorderen, aldus Lloyd.
Lloyd merkte intussen alvast op, daj de
wijze waarop de voorstellen van Visjinski
zijn ingekleed niet geheel duidelijk is.
Nauwkeurige bestudering in het bij
zonder van de aard en de bevoegdheden
van de op te richten internationale toe
zichthoudende organen is vereist. Het
was de Britse afgevaardigde niet duidelijk,
waarom er twee controlerende organen
dienden te komen, een tijdelijke voor de
otzrcfp nhas-e en een vaste voor de tweede
De Brits-Franse voorstellen behelsden
slechts één internationaal orgaan, waarvan
de bevoegdheden geleidelijk zouden moe
ten worden uitgebreid Het laatste bood
volgens Lloyd meer waarborgen
In' dè loojó van de zitting kwam ook de
Franse afgevaardigde Guérin Beaumont,
minister van justitie, aan het woord. De
Russische voorstellen verdienen volgens
hem de volledige aandacht van de Alge
mene Vergadering. „Voor de eerste maal is
door de Russische afgevaardigde een stap
voorwaarts gedaan en wij feliciteren ons
zelf met dit feit", aldus De Beaumont.
In de Staatscourant van gisteren is op
genomen een opgave van 't aantal in de
week van 19 t/m 25 September aange
geven gevallen van besmettelijke ziekten.
Er werden 5 gevallen van kinderverlam
ming (Heerenveen, Koliumerland, Amster
dam en Haarlem (2) en 127 gevallen van
paratypbus (waarvan 65 in Katwijk en 41
in Noordwijk) geregistreerd.
Gisteren heeft dr J. H. Kernkamp, be
noemd tot gewoon hoogleraar in de facul
teit der letteren en wijsbegeerte aan de
rijksuniversiteit te Utrecht, om onderwijs
te geven in de economische en sociale ge
schiedenis, zijn ambt aanvaard met het
houden van een rede in het grootaudito
rium der universiteit. Zijn onderwerp was
„Vijf jaar practijk in dienst van het eco
nomisch- en sociaal-histcf isch hoger on
derwijs", met illustratieve beschouwingen
over stedelijke rentebrieven en een keu
kenboek van 1596.
De aanvankelijke voldoening bij het be
drijfsleven gewekt door de aangekondig
de belastingverlagingen m.n. voor de om
zetbelasting, de loonbelasting- en ue
inkomstenbelasting, wordt echter onmin-
delliik sterk getemperd door de mede
deling, dat de destijds doorgevoerde ver
hoging van de vennootschapsbelasting
na afloop van de periode van vier jaren,
waarvoor deze verhoging was voorzien
gedeeltelijk behoort te worden gehand
haafd ten behoeve van een verdere ver
mindering van de druk van de inkomsten
belasting, aldus ontlenen wij aan het adres
van vijf Brabantse Kamers van Koop
handel aan de leden van de Tweede
Kamer.
Het is juist de vennootschapsbelasting
tegen welker hoge heffing 't bedrijfs.even
verschillende malen ernstige bezwaren
naar voren heeft gebracht omdat hierdoor
de mogelijkheid van zelf financiering voor
tal van ondernemingen zwaar wordt be
moeilijkt.
Thans nu op budgetaire en monetaire
gronden een verdere verlaging van de
belastingdruk mogelijk is, gaat het niel
aan een duidelijk als tijdelijk gestelde ver
hoging van het tarief der vennootschaps
belasting gedeeltelijk te handhaven om
daardoor verscheiden manipulatie-moge
lijkheden met betrekking tot andere be
lastingen (inkomsten- en loonbelasting) te
verkrijgen.
Het vertrouwen van het bedrijfsleven
en van het gehele Nederlandse volk m
onze volksvertegenwoordiging die hier
nadrukkelijk tijdelijke heffingen heeft, be
doeld, in overeenstemming overigens met
de opvattingen der toenmalige regering,
zou wel in ernstige mate worden geschokt
wanneer thans de verhoging van het tarief
der vennootschapsbelasting zij het ook
slechts gedeeltelijk zou worden gehand
haafd.
Juist bij verlaging van de vennoot
schapsbelasting gelden de bezwaren welke
in de millioenennota worden aangevoerd
tegen een vermindering op korte termijn
van de tarieven der omzetbelasting, in
komstenbelasting en vermogensbelasting
niet, omdat aangenomen mag worden, dat
het merendeel der door deze verlaging
vrijkomende gelden in de productieve
sfeer zullen worden aangewend. En hier
mee is dan tevens het tweede teleurstel
lende element, dat weliswaar niet in de
Troonrede tot uiting komt, doch dat uit
de millioenennota en de toelichting daar
op duidelijk blijkt, aan de orde gesteld nl.
het tijdstip van invoering van de voor
genomen verlaging van de tarieven der
omzet-, inkomsten- cn loonbelasting, zgn-
de het jaar 1956.
Het motief, dat de door de voorgestelde
belastingverlaging verruimde binnenlandse
bestedingsmogelijkheden zouden kunnen
leiden tot vergroting van de spanning op
de arbeidsmarkt is naar onze mening
nauwelijks houdbaar, wanneer althans het
tijdstip van invoering der nadere huur
verhoging eveneens wordt vervroegd en
ongeveer gelijk geschakeld wordt met het
tijdstip van invoering der in effect toch
veelal na-ijlende belastingverlagingen.
De Kamers zouden het dan ook zeer be
treuren indien de belastingverlaging welke
blijkens de ontwerp-begroting 1955 budge
tair reeds voor dat jaar doorvoerbaar is,
zou worden uitgesteld op grond van
andere overwegingen. Nu de buitengewone
na-oorlogse omstandigheden grotendeels
tot het verleden behoren, dienen de be
lastingen weer teruggebracht te worden
tot hun wezenlijke functie: „^et ver
schaffen van de nodige financieringsmid
delen ter dekking van de uitgaven der
overheid".
De Amerikaanse regering heeft besloten
geen koper uit de strategische voorraden
ter beschikking te stellen van de verbrui
kers. Koperverbruikers hadden gevraagd
om tijdelijk bepaalde hoeveelheden ter
beschikking te stellen. Door de stakingen
van de laatste tijd is het metaal namelijk
schaars geworden en de positie dreigt vol
gende maand en in December kritiek te
worden.
Voor de weigering werd geen reden op
gegeven. Enige tijd geleden verklaarde de
minister van arbeid echter, dat de rege
ring niet als stakingsbreker wilde fun
geren door de verbruikende industrie te
steunen, terwijl in bepaalde delen van de
binnenlandse industrie nog stakingen aan
de gang zijn.
Het bedrijfschap voor de goud- en zil
vernijverheid komt gestadig naderbij; spr
verwachtte, dat het op het volgend con
gres wel verwezenlijkt zal zijn. De kwes
tie van de representativiteit vormt nog een
beletsel voor de totstandkoming van het
bedrijfschap voor de detailhandel' maar
ook deze barrière zal binnenkort wel ge
nomen worden.
Het bedrijf kampt nog steeds met een
schaarste aan werkelijk vakbekwame ar
beiders en aan de noodzaak van werkclas-
sificatie zal dan ook terdege aandacht
worden geschonken. Ook de goud- en
zilvernijverheid profiteert van de huidige
hoogcorijuctuur. er is momenteel een be-
l vredigende bedrijvigheid en de toekomst
ziet er niet ongunstig uit
Vergeleken met de eerste zeven
maanden van het vorige jaar steeg de
binnenlandse goudproductie in ds
overeenkomstige periode van dit jaai
van 697 tot 862 kg. en de goudimpor:
van 85,6 tot 142,8 kg. Het zilver maak.e
een niet zo sprekende ontwikkeling
door. De binnenlandse goud- en zilver-
productie steeg in totaal van 6751 tot
7491 kg.
Het schijnt, als men de examenuitslagen
beziet, noodzakelijk te zijn de vakoplei
ding op ateliers en werkplaatsen meer
systematisch ter hand te nemen.
Op de middagzitting hield de voorzitter
van de Detailunie, de heer W. J. M. van
Pampus, een inleiding over de betekenis
van de Middenstandsnota, welke werd ge
volgd door een levendige discussie. Op
de huishoudelijke vergadering des ocn-
tends besloot men tot het instellen vau
een Propagandafonds om intensief recla
me voor het edele ambacht te gaan voe-
ren volgens een „driejarenplan". Op de
middagzitting waren o.a. aanwezig na
mens B en W. de heer Van Soest, direc
teur van Handelsinrichtingen, een delega
tie van Belgische vakgenoten en de bur
gemeester van Schoonhoven. Burgemees
ter d' Ailly zat gisteravond aan bij een
gemeenschappelijke maaltijd.
Na de zitting van hedenochtend volgde
(Van onze correspondent).
Op h?t door Sittard aan de Noordzijde
dezer gemeente voor industrievestiging
gereserveerde terrein, waarop reeds eer
der de N.V. Philips een nevenbedrijf
bouwde, opende gisteren de Tricotage-
fabriek „Rositta" een nieuwe fabriek.
De „Rositta" is eigendom van de heer
Fr. Rocker, die in 1936 een der eerste
tricotagebedrijven van Sittard thans
telt de gemeente er een tiental opricht
te. Zijn huidige fabriek begon in 1949 met
een zestigtal personeelsleden in een ge
huurd pand aan de Rijksweg-Noord. Mo
menteel telt het bedrijf 125 personeelsle
den, voor het merendeel uiteraard meis-
jes.
De nieuwe fabriek heeft (exclusief de
grote kelderruimten, waarin de magazij
nen zijn ondergebracht) een oppervlakte
van ongeveer 2000 M2. Zij werd ontwor
pen door architect W. A. Schinkel uit
Sittard en gebouwd door de Sittardse aan
nemer Marcel Muyres. Binnenkort zal er
nog een yersey-afdeling in worden on
dergebracht en komend jaar wordt nog
een ververij bijgebouwd. Het personeel
zal na deze uitbreidingen stijgen tot on
geveer 200 personen. Thans produceert de
„Rositta" per maand 25.000 kg. stof (15.000
'kg. katoenen interlock en 10.000 kg. rayon
en enkalon). De capaciteit van het atelier
bedraagt duizend dozijn stuks dames- en
kindertricotage per dag. Van de productie
gaat een derde deel naar het buitenland.
Voor de opening van het nieuwe bedrijf
zegende deken H. Haenraets van Sittaid
gistermorgen de verschillende afdelingen
la Burgemeester M. Coenders stelde
daarna de installaties in bedrijf door een
handle over te halen. In zijn toespraak
prees hij Sittard gelukkig met de zo be
langrijk uitgegroeide tricotage-industrie,
waarmee een aantal ondernemende zaken-
lieden de stad in de loop van de laatste
twintig jaren heeft verrijkt. De heer
Rocker was wat dit betreft een der pio
niers Voor zijn aandeel dankte burge
meester Coenders hem namens de gehele
Sittardse gemeenschap. Vervolgens wens
te hij hem namens de gemeente geluk met
z:ijn keurige en modern geoutilleerde fa-
De opening werd gevolgd door een
drukke receptie. Daar ging echter eerst
nog een plechtigheid in de directiekamer
aan vooraf. De heer J. H. Kreutzkamp, be
drijfsleider, bood hier de heer Rocker een
gedenkraam aan, geschonken door het
personeel, dat zo zeide de heer
kreutzkamp vooral de geest van ka
meraadschap, waarin de heer Rocker met
zijn mensen pleegt samen te werken,
hogelijk waardeert. Gistermorgen woon
de het personeel een H. Mis bij in de rec-
toraatskerk van Sittard-Overhoven. Gis
termiddag stonden in de nieuwe fabriek
de machines stil, want er stond ook nog
een gezellig feest voor de hele Rositta-
gemeenschap op het programma.
Er is hard gelachen in de Rotterdamse
Schouwburg bij /de vertoning van „Wel te
rusten", waarvan Zaterdagavond voor de
Maasstad de première ging. Of het volume
van deze hilariteit evenwel geujke tred
hield met de artistieke kwaliteiten van het
blijspel van de heer A. P. Dearsley, is een
andere kwestie. Ongetwijfeld is Dearsley
een handig blijspelschrijver. Met „Voge,
vlieg de wereld in" had hij dit reeds eer-
der bewezen. ,,Wel te rusten is het ver"
volg op dat stuk Dezelfde familie Hapgood
verschijnt ten tonele en wederom bezor
gen de kinderen de ouders een hoop last.
ditmaal door met het vastberaden plan
rond te lopen om in het bijzonder kleine
landhuisje van het bejaarde echtpaar te
komen overnachten.
Op dit gegeven is het hele stuk, vrijwel
alle aardigheden incluis, gebaseerd. Wel
dra wordt het dan ook tamelijk vervelend
in telkens nieuwe variaties toespelingen
te horen maken op de overmatige bezet
ting van de kleine ruimte, al dient toege
geven. dat er nu en dan werkelijk gees-
tige momenten ontstaan uit de logeerpro-
blemen van de familie Hapgood.
In het spel der nieuwbakken Rotter
dammers, die het stuk nog uit hun .Vrije
Toneel"-dagen hebben meegebracht, viel
het veelal uitstekend typeren te loven. De
oude Hapgood, die zo van televisie houdt,
zijn vrouw Mary, gaarne het middelpunt
der familie en de diverse (schoon)zonen
en dochter kan men als type dadelijk her
kennen en dat houdt een compliment
in voor het spel van Wim v. d. Brink
(Hapgood sr), Sara Heyblom (zijn vrouw).
Ted (Ben Hulsman) George (Ton Len-
sink). Henny Orri (Dandy), Phyllis (Ann
Hasekamp) en John (Eric van Ingen).
Willy Ruys chargeerde de grove lawaaiige
pleziermens Charles Hobson juist enige
graden teveel, waardoor zijn kluchtspel
bepaald uit de toon viel. De lang niet
volle zaal had er evenwel plezier om. Rot
terdams Toneel zal wei spoedig laten zien
dat het sterkere pijlen op zijn boog heeft,
dan dit vlot amusement.
Na zowel gedurende het muziek-
seizoen te Scheveningen als in Kerk-
raile gewacht te hebben op datgene
wat we tot nu toe „zomer" noemden,
was het een weldaad in de Donaustad
Wenen begroet te worden door een
warm-koesterende zon. De lucht
waaronder en waarin men hier ademt
en leeft doet de zang en de muziek
als vanzelf aan onze keel ontspringen.
Dat we dus aan de voet van Schu
bert's standbeeld of bij het woonhuis
van Beethoven een zingende kinder
schaar en een vrolijk-fiedelend or
kestje hoorden klinken, was naar
Weense begrippen een verschijnsel,
dat met hef stadsbeeld is samen-
eeMe°nidherinnert /ch t°ch hierbij
SbSsVtSdln nog geen
lawaaimakende geiuidsmaebmesm
de vorm van radio-apparaten plu
versterkers bestonden - kon men op
iedere hoek van straten of pleinen
muziek horen klinken van duizend cn
één kapellen door Tsjechen, Zig -
ners, Hongaren of Oostenrijkers be
volkt, en zelfs rond bet midder
nachtelijk uur klonk vanuit de Gasse
of binnenplaats onder het zacht ge
tokkel van „twee violen en een bas
de verliefde stem van een jongeman,
die zijn dulcinea een serenade bracht.
Die tijd is voorbij. Tè vee1 oorlogs
leed heeft deze stad geteisterd en te
lang is zij een speelbal geweest dei
machthebbers. Tsjechen en Hongaren
muzikanten van het zuiverste ras
trokken zich in hun „onafhanke
lijke" staten terug en de Zigeuners
werden gelijk de Joden tijdens het
Nazi-regiem verspreid over de aard
bol. Tóch hebben enkelen hunner hier
nog een toevlucht gevonden, zij het
dan in het Wener café in het cabaret
of in de dancing. In een dancing komt
men meestal om z'n slow-fox, tango
of wals te dansen. Maar wat ge
schiedde in de fameuze Weense
dancing „Monseigneur"?
Tot rond 22.30 uur hoort men er
genoeglijk strijken, tokkelen en
zingen bij de gewone Weense of
Amerikaanse gebruiksmuziek. Dan
komt ongemerkt een soort Robin
son Crusoë binnen, die onder z'n
arm een viool houdt waarop hij
loopt te tokkelen. Hij groet ver
schillende bekenden met een ver
trouwelijke glimlach of hoffelijke
buiging. Eén er van is gericht naar
'n jonge aristocratische figuur met
'n grote snor, die naast 'n even sim
pele als voorname, even gracieuze
als gedistingeerde vrouwelijke ver
schijning is gezeten: de aartshertog
Ferdinand, zoon van de voormalige
Oostenrijkse kroonpretendent en
zijn gadeSteeds méér gasten
komen in dit stijlvolle zaaltje bin
nen, steeds de man met de viool
onder z'n arm begroetend. Het or
kestje bestaat slechts uit één viool,
één bas, een piano, een cembalo en
een harmonica. De dansenden heb
ben zich teruggetrokken en men
voelt, dat er iets gaat beginnen.
Koczé Antal heeft z'n viool gestemd,
stelt zich in het midden van de ruim
te* de andere muzikanten scharen
zich rond hem heen en vanaf dit
moment heeft hij de onbetwistbare
leiding. Vanaf z'n eerste streek op de
hoge e-snaar wist iedereen, dat dit
de stem was van de „Zigeuner
primas".
Zijn ogen flitsen naar de hem be-
geleidende muzikanten; hij heeft ze
in zijn ban. Geen rhythme, geen noot,
geen nuance geschiedt zonder hem.
Men hangt aan zijn instrument; men
reageert op z'n minste hoofdknik of
armgebaar. Dit spel duurde naar het
schijnt een half uur ononderbroken,
maar men is zo verbijsterd door dit
muzisch vuur, dat het begrip tijd ons
ontschiet. Men speelt oude Zigeuner-
wijzen en Weense melodieën dooreen
want alles geschiedt als improvi
satie, zonder dat hier een code of
formule aanwezig schijnt Nu eens
verzinken het orkest en de viool
tot een meditatief-melancholische
verdroomdheid; dan schiet plotseling
gelijk een steekvlam een muziek vol
heftigheid omhoog: zigeunerdansen,
waarbij het hart gaat bonzen....
Koczé Antal verenigt om zich nog
slechts 'n élite-schare die niet komen
om zich bij banale jazz te vermaken,
maar om even te drinken aan deze
onvertroebelde muziekbron. Men kan
het snobisme noemen, dat de hertog
van Windsor een zijner bewonderaars
is; maar wat dan te zeggen van
maëstro Toscanini, die hem een eigen
handig bewonderend schrijven deed
toekomen èn voor hem een danswijze
componeerde? De Zigeuners in Oos
tenrijk hadden gelijk Koczé bij een
nachtelijk vuur als hen aller koning
uit te roepen
Geen etmaal was verlopen toen de
klokken van de bijna herstelde Sint
Stephansdom tot de Avondmis nood
den. Het was geen feestdag waarop
deze Mis om 6 uur werd gecelebreerd
met preek, orgelspel en zang van
alle aanwezigen. Men zingt de
„Deutsche Singmesse" gelijk voor
heen, maar minder Luthers koraal
achtig dan in Duitslandeerder
wat Schubert-liedachtiger. Inderdaad
werd het „Heilig, heilig, heilig uit
een van 's meesters Miscomposities
zij het nu éénstemmig als een soort
volksmelodie gezongen door een stok
oud vrouwtje naast ons en door een
Schone Müllerin" aan de andere
zijde. Het oude vrouwtje trilde hevig
met haar stem, maar verbaasde ons
door haar donker floers timbre als
van een altviool. „Een voormalige
prima-donna der Staatsopera", zo
vertelde onze begeleider later
Onder de verloren schatten van de
St Stephansdom behoort het monu
mentale orgel, dat de achterwand
sierde. Een studiecommissie tot bouw
van een nieuw en nog groter (kunst
voller?) ihstrument drong zelfs op
haar reizen tot Alkmaar door en is
nu met haar plannen gereed gekomen.
Middelerwijl geeft de organist^ van de
Dom, prof. Wilh. Müch, op een der
beide provisorische orgels iedere
Donderdag en op feestdagen be
spelingen.
Ze vond nu plaats na de Avondmis.
De kerk was in halfduister gehuld en
men ontwaarde in de koorbanken
terzijde van deze weidse ruimten
slechts honderden schaduwbeelden
van luisteraars. Niemand bewoog zich
toen een Preludiufn en Fuga van
Dietrich Buxtehude met hun barokke
krullen en melodie-bogen door de ge
welven rolden. Er heerste een ge
spannen aandacht van begin tot einde
ondanks het feit, dat we hier slechts
een voorsmaak kregen van latere
orgelgeneugten.
De Domorganist besloot met een
improvisatie waarvan we eerlijk
heidshalve niet kunnen getuigen, dat
ze de middelmatigheid overtrof. Als
straks op het Intern. Congres voor
Kerkmuziek figuren als de Franse
organist Gaston Litaize aan het woord
komen, kan men in Wenen in dit op
zicht nog iets leren. Waaruit blijkt,
dat ieder deel van ons Avondland z'n
eigen charme en karakter bezit.
MARIUS MONNIKENDAM.
(Van onze correspondent.)
Er bestaan plannen voor het aanleggen
van een nieuwe Rijksweg, die een betere
verbinding beoogt van Twente met Amers
foort Deze nieuwe weg is geprojecteerd
ten Zuiden van Apeldoorns centrum,
waardoor een groot deel van het dorp
Ugchelen van het centrum zal worden af-
gesneden.
De weg zal een belangrijk deel van ae
taak van de overbelaste Amersfoortseweg
moeten overnemen. Van Amersfoort is de
weg langs de spoorlijn naar Apeldoorn
geprojecteerd.
Met deze plannen van Rijkswaterstaat is
Apeldoorn in zijn schik, omdat hierdoor de
mogelijkheid wordt geschapen, dat Ugche
len zijn eigen karakter kan behouden.
Een en ander blijkt uit bet "tbans ter
visie liggende uitbreidingsplan voor
Ugchelen Volgens dit plan zal Ugchelen
in 1970 de woonplaats zijn van ruim 3000
mensen, die er in een rustige en mooie
omgeving hun woningen zullen hebben.
De verbinding met Apeldoorn zal onder
de nieuwe Rijksweg doorlopen.
De Tilburgse caféhouder H. H. heeft
zich gisteren voor het gerechtshof te
's-Hertogenbosch moeten verantwoorden
voor een serie van ongeveer 35 inbraken
vaak met braak en inklimming waar
voor hij door de rechtbank te Breda was
veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf,
waarvan vier maanden voorwaardelijk.
De advocaat-generaal, mr S. J. van der
Hoeven, eiste nu een gevangenisstraf van
2Vz jaar met aftrek.
Tegen het vonnis van de rechtbank was
de officier, die vijf jaar had geëist, in be
roep gegaan.
H. die het in hoofdzaak op sieraden en
geld'had gemunt, heeft de serie inbraken
in de laatste drie jaren op geraffineerd»
wijze gepleegd.
De raadsman mr Drion, stelde, dat ver
dachte zich op zijn eigen manier rechl
wilde verschaffen. H. is politiek delin
quent geweest en men zou nogal noncha
lant zijn geweest met zijn eigendommen.
Herhaalde pogingen van verdachte om
deze affaire weer in het reine te krijgen
zouden hebben gefaald. Mr Drion pleitte
voor een gecombineerde straf.
Uitspraak over veertien dagen.
In de gisteravond gehouden vergadering
van de gemeenteraad van Eindhoven heb
ben B, en W. op verzoek van de fracties
van K.V.P. en P. v. d. A. hun voorstel in
zake de Stadsschouwburg teruggenomen.
Zoals gemeld, behelsde dit voorstel het be
drag voor bouw en inrichting van de
stadsschouwburg te bepalen op vier mi -
lioen gulden en aan drie architecten op
dracht te geven, mede aan ae hand van
een nieuw programma van eisen een ont-
werp voor de schouwburg te maken.
Met betrekking tot de kwestie van het
vemengd zwemmen en gemengd oeverv er-
keer in de gemeentelijke bad- en zwem
inrichting „De IJzeren Man" waarover in
ce vorige vergadering het debat was on
derbroken, nam de raad met °P dri? 5,a
algemene stemmen 'n motie van de kvp-
fractie aan, waarin B. en W. wordt ver
zocht, nader te onderzoeken in hoeverre
alsnog op korte termijn uitbreiding van de
gelegenheid tot gemengd zwemmen met
totstandkoming van gemengd oeverver-
keer kan worden verkregen.
Inzake de kosten van de uitvoering van
het wederopbouw- en spoorwegplan deel
de wethouder drs F. Gijzeis mede, dat de
aanvankelijke raming van 20 resp. 30 mil
lioen gulden niet zal worden overschre
den. Met de regering is overeenstemming
bereikt voor wat betreft de procedure der
kostenverdeling. Met het gemeentebestuur
van Eindhoven is de regering van mening,
dat behalve het rijk ook de Ned. Spoor
wegen een zekere bijdrage in de kosten
zullen moeten verlenen.
21 en 22 October zal het Verbond van
Nederlandsche Werkgevers in de con
cert- en gehoorzaal te Middelburg zijn
algemene vergadering houden. De voor
zitter van het verbond, de heer T. J-
Twpnstra, zal de jaarrede uitspreken.
Voorts zal de heer jhr- mr. H F L. K..
van Vredenburch, plaatsvervangend se
cretaris-generaal van de Noord-Atlan
tische Verdragsorganisatie (N.A.V.O.),
een inleiding houden over het onderwerp
„Nederland en de Nederlandse industrie
in Atlantisch verband".
Na een ontvangst van de deelnemers
door de Gedeputeerde Staten van Zee
land in de Statenzaal vertrekt men met
een extra trein naar Goes voor het leden-
diner Tjidens dit diner zal ir c- stat,
minister van oorlog en marine, het woord
voeren over het onderwerp „De Neder
landse industrie en de nationale defen
sie". Vrijdag 22 October zal gewijd zijn
aan fabrieksbezoek en een excursie naar
Schouwen en Duiveiand.
Tijdens de „Houtdagen 1954" zal op 8
October a.s. in gebouw Bellevue re
Amsterdam de eerste vertoning plaats
vinden van de film „De adel van het
hout" van de Belgische cineast Karei
Dekeukeleire, vervaardigd in samenwer
king met het Nationaal Houtvooriich-
tingsbureau te Brussel. Het camerawerk
is van José Dutillieu en de begeleidende
muziek wordt gespeeld door het V ivaldi-
ensemble.
Joegoslavisch-Roemeens treinverkeer.
Het spoorwegverkeer tussen Joego-Slavé
en Roemenië is Zaterdag, na vier en een
half jaar verbroken te zijn geweest, weer
hersteld, aldus een bericht van het Joe-
goslavisch persbureau Tanjoeg. Voorlopig
zullen drie treinen per week in beide rich
tingen over de grens gaan.
