witte doek
Groeiende aandacht voor het
korte verhaal
De fout van vele Passie-spelen
RUDI HORNECKER VERFILMT
NEDERLANDS BALLET
Opvallend boekje van
Inez van Dullemen
„Sur les pointes" in wording
Hans
van
Bergen
Zuiver, geconcentreerd
proza
Gedenkteken voor
Willem Beukelszoon
INEZ VAN DULLEMEN
dri.e kleine romans
Bu.
Van onze filmredacteur)
Om de Oscars. Partijen en reclame-compagnesSam
Spiegel doet een boekje open. „Wat ik zie, bevalt me
helemaal niet". Aanpassen aan Hollylvood. Oscars
betekenen dollars. Grace Kelly geschorst. „Geen
chicanes, maar bescheidenheid Gina Lollobrigida vond
f bOO.OOO niet genoeg. Maar toch: „Heus geen kwestie
van geldSophia Loren haar opvolgster -Judy Garland
terug op het ivitte doek„In een,koffer geboren". The
Gumm Sisters Zenuwinstorting in 1950 ttA Star is
bom", een overweldigend succes.
„ORANJEHOTEL"
RELIEF ONTHULD IN KON.
SCHOUWBURG
.ZATERDAG 12 MAART 1955
PAGINA 7
Door André Maurois
i, "nphrey n
r'"Wo (lit,/ (hnks boven), Ja
mes Mason rechts boven), Marlon
s onder) en Bing Crosby rechts onder), de vier voor-
nste candidaten voor een Oscar.
I A'" schijnt de laatste tijd meer belangstelling te zijn gekomen voor
'e' stiefkind der Nederlandse letteren: het korte verhaal. Dit zou
"'c't tenminste willen afleiden uit het feit, dat verschillende uit-1
pepers tot het publiceren van novellen zijn overgegaan. Dc meesten
s°hrokken voorheen alleen al van liet woord „novelle", omdat het
''n synoniem was voor wat in de uitgeverswereld zo kenmerkend
pn strop" wordt genoemd. Ook het boekenbedrijf is tenslotte een j
"flijke instelling, waar de wetten van vraag en aanbod gelden, j
)r[S li'j dus de verschijning van een aantal goede novellen menen te j
°§en uitleggen als een gevolg van een zekere vraag van de zijde j
jP het publiek, dan kunnen ive daar alleen maar verheugd om zijn.
e voorlopige winst bestaat uit een handvol korte verhalen, die
j'lders wellicht in portefeuille gebleven of in een tijdschrift
jQ8raven waren. Dat zou voor een verhaal als „liet, verzuimvan
jl>r'z Van Dullemen beslist zeer jammer zijn geweest. Nu verscheen
'ef als nummer 4 in de Atlantisreeks van de Uitgeverij A. A- M.
fj"^s te S"C' av en ha ge. De andere titels zijn „Twee negerpopjes
°oj Claie Lennart (onlangs uitvoerig door ons besproken)„Waf
Ie dag meebrengt' drie korte verhalen van Marnix Gijsen, en „Da
patste verzoeking van Antoniusdoor de Vlaamse schrijver
Bay mond Brulez.
Oude en nieuwe namen
Sombere jeugd
Prins Bernhard voorzitter
Comité van Aanbeveling
kleine roman van dr P. H- Rittcr jr
,,Het welkom schandaal".
De reeks „De Boekvink" van de Ar
beiderspers te Amsterdam groeit nog
steeds. De bundel „Met en zonder school
slag" waarin twintig korte verhalen, als
resultaat van een prijsvraag zijn samen
gebracht, opent geen nieuwe perspectie
ven. Het beste verhaal lijkt ons dat van
Hans Eding, dat echter niet tot het be
kroonde viertal behoort. De eerste prijs
werd toegekend aan Nel Noordzij, van
wie in „De Boekvink" een afzonderlijk
deeltje poëzie en proza verscheen onder
de titel „Om en om".
Van R. Blijstra, die enige voortreffe
lijke short stories op zijn naam heeft
staan, werden onder de titel „Hoogte
vrees" twee verhalen gepubliceerd, die
zeker niet tot zijn beste werk behoren.
Een opvallend verhaal is „De partner"
door Marie Sophie Nathusius. Doch de
belangrijkste novelle in de reeks „De
Boekvink" is van de hand van de jonge
Vlaamse schrijver Piet van Aken, waar wij
nog nader op terugkomen.
In de Ver. Staten an Amerika zijn aan
vele universiteiten „huwelijksprotessoren
verbonden, die aan de studenten van bei
derlei geslacht dc kunst om in het huwe
lijk gelukkig te zijn, onderwijzen. Sommi
gen van hen laten door hun leerlingen to
nelen opvoeren, die de cursus illustreren.
De beroemde. Franse auteur André Mau-
rois heeft zich hierdoor laten inspireren
om voor de Franse radio een hoorspel te
schrijven, waarin de geschiedenis wordt
verteld van een paar, zoals het wel en
zoals het niet moet zijn. Op aandringen
van vele zijden heeft Maurois dit hoorspel
geschikt gemaakt voor uitgave in boek
vorm. Ook in deze vorm had het groot
succes. Thans is er ook een Nederlandse
vertaling verschenen, op uitstekende wijze
verzorgd door Clara Lennart.
Wij hebben al eerder opgemerkt, dat
het passiegebeuren te veel omvattend is,
om het in één afgerond spel te vatten.
Probeert men dit wel, dan verkrijgt men
nooit een zuiver toneelspel in dien zin,
dat er sprake is van een opbouw van een
conflict, welk conflict zich voor onze ogen
ontvouwt en in hevigheid toeneemt, tot
dat het tegen het einde van het spel zijn
Rudi Hornecker heeft het initiatief ge
nomen om een filmpje te maken over het
Nederlandse ballet. Het Ministerie van
O. K. en W. heeft hiervoor een subsidie
verleend. De opnamen in de Studio te
Duivcndrecht zijn begonnen en medio
April hoopt men klaar te zijn met de
montage en nasynchronisatie.
Door het departement wordt de laatste
tijd meer en meer aandacht besteed aan
het stimuleren van een kunstzinnige
filmproductie. Momenteel zijn in bewer
king of voorbereiding van Bert Haanstra:
„Verdwenen folklore rond de Zuiderzee"
en van Herman Van der Horst: „De
Zwaan" en „Nederland in Beeld".
De ballet-film „Sur les pointes" van
Hornecker wordt een semi-speelfilmpje
van ongeveer een kwartier lang. Een
kleine historie is als „frame" genomen
om het Nederlandse Ballet onder leiding
van Sonia Gaskell voor de lens te bren
gen. In dit fumpje wordt uitgebeeld een
dag in het leven van een balletdanseres.
Twee ballerina s (Linda Manez en Maria
Huisman) wonen bij elkaar op een zol
derverdieping. Zij moeten 's avonds op
treden en enkele opnamen uit „Les Syl-
phides' besluiten de film. Het eenvoudigfe
scenario is van de hand van Hornecker
zelf. Hij heeft de kans benut om 'n semi-
speclfilm te maken over een onderwerp,
dat ontegenzeglijk de belangstelling
van een grote menigte in den lande
heeft.
Men moet deze film op de eerste plaats
zien als een mogelijkheid om Hornecker
de kans te bieden te bewijzen, wat hij als
regisseur van mensen kan bereiken. Zijn
aspiraties gaan de regie kant uit en het
is een goede gedachte van O. K. en W.
om hem te laten „wennen" aan de tech
nische apparatuur in Duivendrecht, zon
der al te groot geldelijk risico.
Wij hebben enkele opnamen bijge
woond in de studio te Duivendrecht. Het
ballet „Alles om een mantel" werd op
genomen. De sfeer die wij aantroffen
was bijzonder goed. Een zekere zelfver
zekerdheid bij het technische personeel;
een bereidwilligheid bij de danseressen
en dansers, die tien dagen lang iedere
morgen om 7 uur in de studio aanwezig
moeten zijn voor de make-up en opna
men en een rustige discipline, zodat de
werkzaamheden vlot verliepen.
Als het resultaat niet teleurstelt, zal
deze nieuwe Hornecker-film wellicht in
gezonden worden voor het komende fes
tival te Cannes. In Rome heeft hij met
zijn „Nederlandse architectuur" een
gouden medaille verworven. Misschien
dat hij met zijn dynamische dansfilm
ook lauweren oogst, maar daarop willen
wij niet vooruitlopen.
WERELDNIEUWS
Als u zich ooit wel eens heeft vcr-
S°v" dc toekenning van een Oscar
vw^St begeerde onderscheiding in Hol-
y ocl) aan een bepaalde film, regisseur!
or acteur, die er volgens u toch eigen-1
lijk met voor in aanmerking kwam, zult I
u heel wat minder verbaasd zijn wan
neer u wat meer weet van dc wijze, waar
op over de toekenning ervan wordt be
slist.
Sam Spiegel, een der meest vooraan
staande filmproducenten in Hollywood,
die dezer dagen een bezoek bracht aan
Londen, heeft daarover een boekje open
gedaan, Dc campagne om de stemmen te
winnen van dc 1700 leden van de Film
Academy, die met het toekennen van de
onderscheidingen zijn belast, is namelijk
op het ogenblik in volle gang. Volgende
weck Dinsdag worden de stemmen ver
zameld en geteld en op 30 Maart a.s.
wordt de uitslag bekend gemaakt.
Sam Spiegel, die „African Queen heeft
geproduceerd en wiens laatste film „On
the waterfront" met Marlon Brando in de
hoofdrol meer onderscheidingen heeft ge
kregen dan enig andere film („De zilveren
Leeuw" op het Filmfestival van Venetië,
het Filmfestival van Venetië, de Grote
de Grote Prijs van de Italiaanse filmjour
nalisten, de grote prijs van het Internatio
nale Katholieke filmbureau en twaalf Os
car-nominaties) heeft in Londen een tele
gram ontvangen met 't verzoek naar Hol
lywood terug te vliegen en daar de cam
pagne tot het winnen van stemmen te
steunen. Hij heeft dit geweigerd.
„Ik ben in Londen bezig met een nieu
we film, verklaarde hij tegen de Britse
filmjournalist David Lewin, „en ik geloof
dat „On the waterfront" voor zichzelf
moet spreken. Voor het eerst zie ik de
Oscar-campagne van een afstand en wat
ik zie, bevalt me helemaal niet".
Hoe het bij zo'n campagne in Holly
wood toegaat? Op de eerste plaats brengt
iedereen, die iets met de filmerij te ma
ken heeft van de sterren af tot de
timmerlieden toe zijn stem uit voor
de verschillende groepen: de beste film.
de beste prestatie, de beste acteur, de
beste actrice enz. In elke groep zijn er
vijf nominaties.
Op 1 Maart begint de „verkiezingscam
pagne'' pas goed. Er worden partijen ge
organiseerd en reclamecampagnes om de
stemmen van de leden der Film Acade
my te winnen. Hoewel de stemming zelf
geheim is, kan men de uitslag vaak te
voren afleiden uit het verloop van deze
campagnes.
„Neem bijvoorbeeld" aldus Sam Spie
gel, „de verkiezing van de beste acteur.
Dit jaar gaat de strijd in hoofdzaak tussen
Humphrey Bogart in „Caine Mutiny",
Marlon Brando in „On the waterfront",
Bing Crosby in „Country Girl", James
Mason in „A star is born" en Dan O'Her-
lihy, een Ierse acteur, in „Robinson Cru-
soë".
„Ik twijfel of Brando veel kans maakt,
hoewel dat niets te maken heeft met zijn
spel. De films van Brando en van Bo
gart zijn uitgebracht door dezelfde maat
schappij en dat verdeelt de stemmen. Bo
vendien is Brando een man, die van zijn
hart geen moordkuil maakt en precies
zegt, wat hij van Hollywood denkt. Hij
past zich niet aan bij Hollywood en de
ervaring heeft geleerd, dat zo iemand geen
Oscars wint. Hetzelfde in het geval met
James Mason. Dus blijven volgens mij
Crosby en O'Herlihy over. „Robinson
Crusoë" is 'n onafhankelijke film en krijgt
dus niet de steun, die 'n grote studio kan
geven. Daarom blijft alleen Crosby over.
Hier spelen ook gevoelskwesties een rol.
„Die Goeie Oude Kreuner" en dergelijke.
Bovendien doet Crosby altijd het juiste
ding in Hollywood. Hij past zich aan. En
voor alle zekerheid is zijn studio een ge
weldige reclamecampagne voor hem en de
film begonnen.
Er zijn nog meer overwegingen, die bij
het bepalen van de stemmen een rol spe
len. Bijvoorbeeld de vraag, of een film
ln Hollywood is. gemaakt. Films, die bui-
Judy Garland in »A Star is bom",
waarmee zij na vier jaar op het
witte doek is teruggekeerd.
ten Hollywood zijn geproduceerd, hebben
volgens Sam Spiegel een ernstige handi
cap. Dit verklaart waarschijnlijk, waarom
er maar betrekkelijk weinig niet-Ameri-
kaanse films ooit een Oscar krijgen.
Is het resultaat op 30 Maart eenmaal
bekend, dat komt de grote beloning. Os
cars betekenen namelijk geld.
„Als mijn film „On the waterfront" de
Oscar krijgt voor de beste film, aldus
Mr Spiegel, „dan komt ze opnieuw in
vertoning in de Amerikaanse bioscopen
en dat betekent een extra ontvangst van
900.000 dollars. Toen Humphrey Bogart 'n
Oscar kreeg voor zijn spel in „African
Queeri" leverde dit nog eens 500.000 dol
lars op. En toen „From here tot Eterni
ty" werd onderscheiden, bedroeg de ex
tra-winst bijna een millioen dollars".
Die harde, ronde dollars verklaren veel,
zo niet alles, omtrent de manier, waarop
de Oscar-campagnes elk. jaar in Holly
wood worden gevoerd
Grace Kelly, die dit jaar met Judy Gar
land, Dorothy Dandridge, Audrey Hep
burn en Jane Wyman kans heeft op een
Oscar als de beste actrice, is door Metro-
Goldwyn-Mayer geschorst, omdat ze tot
tweemaal toe heeft geweigerd in de studio
te verschijnen voor het opnemen van de
film „Jeremy Rodock", waarin ze Spen
cer Tracy als tegenspeler heeft. Een
woordvoerder van de studio heeft meege
deeld, dat de schorsing van kracht blijft,
tot ze zich weer bij de studio aanmeldt.
Volgens het dagblad „World Telegram"
heeft Grace Kelly verklaard, dat ze zeer
ontdaan was over de schorsing: „Ik pro
beer geen chicanes te maken, of me tem
peramentvol aan te stellen, maar ik vind
me ongeschikt voor die rol".
Om een heel andere reden heeft Gina
Lollobrigida, Italië's meest populaire film
ster, zoals reeds gemeld, een aanbod van
f 800.000 geweigerd om in een film op te
treden. Ze vond dit bedrag namelijk niet
hoog genoeg en vroeg de helft van de ont
vangsten, wat haar naar raming anderhalf
tot twee millioen gulden netto zou ople
veren. Dit werd de producent echter te
gortig, waarop hij bekend maakte, dat So
phia Loren, een Napolitaanse schoonheid,
de rol van „Le Lollo" zou overnemen in
zijn film „Liefde, brood en nostalgie", een
vervolg op „Brood, liefde en fantasie".
Later heeft Gina Lollobrigida verklaard:
„Het is heus geen kwestie van geld. Maar
ik heb genoeg van die rol. Ik ben het zat
om in lompen te lopen en op een ezeltje
te rijden".
Sophia Loren, die haar zou vervangen,
begint intussen ook al moeilijkheden ts
maken. Voordat ik de rol aanneem, zei
zei ze, „wil ik eerst het scenario lezen. Ik
wens niet verder te gaan, waar Gina is
opgehouden. En ik denk er evenmin aan,
op een ezeltje te gaan zitten".
Waar voor Grace Kelly en „La Lollo" de
moeilijkheden pas zijn begonnen, hebben
ze zich voor een andere ster al weer op
gelost.
Vier jaar geleden had Judy Garland
een zenuwstoring en verdween uit de
filmstudio s. Thans is ze weer terug op
het scherm en als we de geestdriftige
verslagen in de buitenlandse bladen mo-
gen geloven,^ is haar nieuwste film A
star is born een overweldigend succes.
hlm. zingt ze een „song" ge-
titeld „Bom in a trunk" (Geboren in
een koffer), een lied, waarin ze zichzelf
bezingt, want Judy Garland is een meis
je, dat in een koffer werd geboren een
meisje, genaamd Gumm.
Haar vader en moeder waren Frank
Gumm, een zanger, die zijn publiek tot
meezingen probeerde over te halen en
Ethel Gumm, die hem, niet al te best,
aan de piano begeleidde. Ze hadden drie
dochters: Judy, Virginia en Suzanne.
Frank en Ethel traden in bioscopen op
in de dagen van de stomme film tussen
het voorprogramma en de hoofdfilm. Van
s morgens vroeg tot middernacht kregen
ze nooit kans de bioscoop te verlaten
voor een 1nstig maal, een kop koffie
of de gebc V te van een baby.
De drie Gümm-meisjes werden groot op
een dieet van Garbo, Joan Crawford, Ro
nald Colman, Clark Gaole en variété- j
nummers. Ze konden het percentage van
een impresario berekenen, voordat ze het
alfabet leerden. Een ander middel van be
staan dan het toneel kenden ze niet. Toen
Judy drie jaar was, kroop ze midden onder
het nummer van haar ouders het toneel
op en wuifde naar het publiek. Toen ze
twaalf werd, vormde ze met haar beide
zusjes een zang- en danstrio The Gumm
Sisters. In een theater te Chicago ontdek
ten ze, dat iemand hun namen verkeerd
had gespeld en dat ze waren aangekondigd
als „The Glumfn Sisters" (De Sombere
Zusters). Een gepaste naam, want ze zon
gen noch dansten al te best.
Zich bewust van hun fouten zochten de
twee andere zusjes een man, maar Judy
Gumm liep alle impresario's af en nam
aan alle mogelijk audities deel. Ze zag
zichzelf als zangeres, die Clark Gable en
Ronald Colman aan haar voeten had. In
plaats daarvan zong ze bij een kampvuur
in de open lucht in de staat New York,
toen ze door een talentjager van M.G.M.
werd ontdekt.
Als jonge ster o.a. in de kleurenfilm
„The Wizard of Oz" (De tovenaar van
Oz) veroverde ze aller harten. Steeds ho
ger steeg haar geluksster.
Naar mate de jaren voortgingen ontdek
te ze, dat, terwijl de meeste mensen ma
ger worden van de zenuwen, zij dik werd.
Hoemeer bezorgd ze zich maakte, des te
dikker ze werd. Een uiterst strenge ver
mageringskuur sloopte haar krachten en
in 1950, toen Judy nog geen dertig jaar
oud was, kwam de crisis. Ze werd uitge
kozen voor de rol in de showfilm „Annie
get your gun", een rol, die voor haar
geknipt was mits zij slank bleef en haar
zenuwen in bedwang kon houden. Ge
durende de helft van de opnamen voor
de film slaagde ze daarin. In de kluizen
van M.G.M. bevinden zich filmfragmen
ten, die daarvan getuigen. Maar er kwam
een ochtend, dat Judy te laat kwam. En
toen ze tenslotte arriveerde, was haar
prestatie beneden peil. Dat betekende
toen het einde; iedereen schreef haar af
als „weer een gevallen ster".
Maar de ster van Judy Garland is op
nieuw opgeklommen. Haar geval bewijst,
hoe veel het werkelijke leven kan lijken
op een slecht filmverhaal. In „A Star
is born" zal men kunnen zien, tot welke
prestatie ze weer in staat is, terwijl men
ook met de jonge Judy zal kunnen ken
nismaken, want haar film „The Wizard
of Oz" komt eveneens binnenkort hier te
lande in vertoning. i
dramatische ontknoping of hoogtepunt
vindt.
Om een dergelijk zuiver toneelspel te
verkrijgen, zou men zich in het gegeven
zeer sterk moeten beperken. Men zou een
keus moeten doen uit de veel omvatten
de stof. Doch hierbij moet het eigenlijke
passiegebeuren toch minstens de achte-
grond vormen.
Zo zouden wij een spel kunnen schrij
ven ver Judas, over Pilatus, over Ma
ria Magdalena, over Petrus en over vele
andere figuren. Deze figuren vormen dan
de hoofdpersoon, waaromheen het passie
gebeuren zich afspeelt. Alle andere figu
ren uit het passiegebeuren vormen de
achtergrond.
Wil men het passiegebeuren zelf meer
op de voorgrond plaatsen, dan zou men
bijvoorbeeld het conflict tussen de Jood
se priesters en Jezus tot gegeven kunnen
nemen. De Joodse priesters, die hun in
vloed zien afnemen door de prediking van
Jezus. En Jezus, die de Joodse pries
ters niet spaart, maar hen openlijk te
recht. wijst.
Hier is een conflict gegeven dat onmid
dellijk al onze aandacht heeft. De machti
ge Joodse priesters laten zich niet onge
straft de les lezen en nog minder dulden
zij, dat iemand hun invloed ondermijnt
De koppen worden bij elkaar gestoken.
Het conflict groeit. Figuren als Pilatus en
Judas en Petrus raken volkomen op de
achtergrond. De hoofdpersonen zijn de
Joodse priesters en Jezus. Tussen hen is
het conflict gaande. Beide partijen wil
len van geen wijken weten. Totdat het
conflict zijn dramatische hoogtepunt vindt
in de veroordeling en de dood van Jezus.
De machtigen hebben hun zin; het con
flict is ten einde; het dringt nog niet
tot hen door, dat zij hiermede zichzelf
veroordeeld hebben.
In een dergelijk spel is hoogstwaarschijn
lijk geen plaats voor het Laatste Avond
maal. In een dergelijk spel is het feit,
dat Judas Jezus verraadt maar zeer bij
komstig. Uitgesponnen scènes dus over
de dankbare toneelfiguur als Judas is,
zouden hier in het geheel niet passen;
ze zouden slechts de aandacht afleiden
van het hoofdgegeven. Zo ook de ver
loochening van Petrus of het niet mede
waken van de apostelen met hun Mees
ter in de hof van Olijven. Het zijn alle
zeer bijkomsige omstandigheden. Alleen
de Priesters en Jezus., zij zijn de figu
ren, die van het eerste begin tot het
laatste einde van het spel moeten blij
ven, die van het eerste begin tot het laat
ste einde alle aandacht op zich gericht
moeten houden. Niets mag de aandacht
van deze figuren afleiden, om aan de
sterkte van het spel geen afbreuk te doen.
Doch meestal zal men wel zoveel mo
gelijk stof uit het passiegebeuren in een
passiespel verwerkt zien. Men verkrijgt
dan geen zuiver toneelspel in de strikte
zin van het woord, maar veeleer een
verhaal, een passieverhaal, waarin alle
grote momenten verwerkt zijn. Zowel het
conflict tussen de Joodse Priesters en
Jezus, als het conflict, dat zich in figu
ren als Judas en Petrus en Pilatus en
Maria Magdalena en de overige aposte
len afspeelt. Men krijgt dan een reeks
korte schetsen naast elkaar; ieder con
flict wordt even in vogelvlucht benaderd.
Men wil zo weinig mogelijk van al het
geen, dat met het passiegebeuren heel
nauw samenhangt, overslaan.
Hiertegen is geen enkel bezwaar. We
geven dan niet zo zeer een spel te zien.
als wel een relaas. Ons enige doel is
dan te stichten; het passiegebeuren in
beelden voor de geest van het publiek te
brengen, de diepe psychologische achter
gronden van ieder onderdeel interesseren
ons minder. Alleen het GROTE GEBEU
REN VAN JEZUS' LIJDEN interesseert
Voor deze wijze van verhalen van het
passiegebeuren is zelfs zeer veel te zeg
gen. Maar dan moet het ook in alle een-
vouw en soberheid gebeuren. Zo sober
als de Heilige Schrift zelf ons het passie
verhaal geeft. En hier ontbreekt het maar
al te dikwijls aan. Dit is de grote fout,
die vele passiespelen aankleeft. De tekst
is dikwijls verre van eenvoudig en sober.
Men wil. het te mooi maken. Daardoor
worden de teksten te ingewikkeld. Men
kan ze niet verstaan. Men houdt zich niet
aan het eenvoudig verhalen, men wil eigen
gedachten er door heqp weven, eigen
gefantaseerde conflicten toch aan bod doen
komen. Men wil er toch weer een toneel
spel in de strikte zin van het woord van
maken en tegelijk alles alles geven.
Een dergelijk passie-verhaal moet ook
in de grootste eenvoud en soberheid wor
den opgevoerd. Sober van toneel, decors
en costuums. sober in gebaar en uit
drukking van het woord. De stilte moet
bijna hoorbaar zijn. De stilte, die het pu
bliek noodt tot meditatie.
Ik herinner mij een passiespel, dat ik
eens in mijn jeugd gezien heb. Het heeft
op mij de meeste indruk gemaakt van al
le passiespelen, die ik tot nu toe ge
zien heb. Er werd geen woord bij gespro
ken. Er werd zelfs geen gebaar bij ge
maakt. Alleen ver op de achtergrond
zong een koor de verhalende tekst. Het
passieverhaal werd uitgebeeld door een
groep doofstommen. Zij gaven naast het
Avondmaal en de voetwassing en de
doodsnood in de hof van Olijven de veer
tien staties te zien. Alle in hetzelfde so
bere decor van een paar donkergetinds
gordijnen. Een verhaal zonder woorden,
zonder gebaren, zonder bewegen, maar
een verhaal, dat een indruk naliet voor het
leven.
Het Klein Toneel, onder leiding van
Pierre Balledux, is uitgenodigd bij de
herdenking van de bevrijding een aantal
voorstellingen te verzorgen van het ver-
zetsstuk „Oranjehotel". Er wordt zoveel
mogelijk naar gestreefd het stuk in do
oorspronkelijke bezetting op te voeren.
Onderhandelingen hierover bevinden
zich reeds in een vergevorderd stadium.
De Schiedamse glazeniers, de gebroeders
André en Frits Henderickx, die zoals we
indertijd meldden, opdracht hebben ge
kregen tot het maken o.a. van twaalf
gebrandschilderde ramen voor de kerk
van de H. Maria Magdalena te Maas
land, zijn met hun ontwerpen gereed ge
komen. Men ziet hierboven het ontwerp
voor het raam van de H. Philippus,
apostel. De grote figuur wordt geflan
keerd door scènes uit het leven van dg
apostel. Dit is een van de twaalf ramen,
waarop de apostelen zullen worden uit
gebeeld. De ramen zijn vijf bij twee en
een halve meter. Voor dezelfde kerk
ontwierpen de kunstenaars een Madon-
naraam van drie en een halve meter bij
één meter, dat voor een nisvormige hoek
aan de achterkant is bestemd. Men ziet
hun ontwerp daartoe hiernaast eveneens
afgebeeld.
De Haagse wethouder van onderwijs
en kunstzaken, de heer J, v. Zwijndregt
heeft gistermiddag in de hal van de ko
ninklijke schouwburg een relief onthuld.
Dit relief was aangeboden door de Haagse
afdeling van het Nederlands kunstver
bond en wel ter gelegenheid van het 150-
jarig bestaan van de schouwburg.
De aanwezigen werden verwelkomd
door de directeur van de schouwburg, de
heer B. J. van Leersum. Deze wees erop
dat de viering van het 150-jarig bestaan
van de koninklijke schouwburg zich in
etappen afspeelde. „Thans", zo zeide hij
„is de derde en laatste etappe gekomen".
Daarna was het woord aan de voorzitter
van de Haagse afdeling van het Ned.
kunstverbond, dr G. Knuttel Wzn., die
enkele woorden wijdde aan het relief, dat
vervaardigd is door de beeldhouwer
Bram Roth. Hij zei, dat Bram Roth vol
komen vrij was geweest in zijn opdracht
en hij bracht hem dank voor het ver
vaardigde relief, dat naar hij hoopte een
aanwinst voor de schouwburg zou blij
ken te zijn. Daarna onthulde de wethou
der het relief en aanvaardde het namens
het gemeentebestuur. Hij dankte de
Haagse afdeling van het Ned. kunstver
bond voor deze gave.
Het boekje van de jeugdige schrijfster
nez van Dullemen heeft ons bijzonder
«etroffen. Naar onze mening behoort het
,°t de beste korte verhalen, die er de
aatste jaren zijn verscheenen. Het is het
^rde boekje van Inez van Dullemen en
v'j geloven dat het van dit drietal het
Jangrijkste is.
te"et eerste „Ontmoeting met de ande-
hlpi '^ereldbibl., A'dam, 1949), was een
opr°man die direct da volle aandacht
opvan schri.jfster vestigde. Het was een
Se vl nd sterk debuut. Hier was een jon-
linSe v aan het woord, d'e haai' bedoe-
te n scherp en concreet gestalte wist
,"113 Ven- Het proza viel op door direct-
"ik» soberheid, zonder koel of „zake-
Mej.je zijn. In het tweede boekje, „Het
A'n 1950 bekroond met een reisbeurs
'sji Ministerie van Onderwijs, Kuns-
®itig 11 Wetenschappen) is deze beheer-
hog groter en in „Het verzuim"
van Dullemen slechts weinige
inh.'-jden nodig om het drama, dat de
y°rPi Van een dikke roman zou kunnen
eliikLn' in al zÜn hevigheid en verschrik-
K"eid v00r ons 0p te roepen.
vA-'ist doordat het zo geconcentreerd is
W d' heeft het verhaal (men kan het
kta een kleine roman noemen) aan
1 gewonnen. Raak karakteriseert
SW\van Dullemen ook de bijfiguren,
dertien woorden heeft zij no-
een portret te geven van een
teilj'0 gerimpeld vissersvrouwtje een
ieven°s portret en de suggestie van een
„tjs Van angst, verdriet en ellende.
k gezicht was een plattegrond,
bra °en hceI )even *n kaart was ge-
Het verhaal heeft iets dwingends: de
"chrijfster deelt ons net genoeg mede om
a9s te doen beseffen welke omstandighe-
het leven van haar hoofdpersoon
1"de hebben bepaald; hoe uit de tekor-
)eri de ontwrichting groeide en de hunke-
J,ng naar rust en herstel. En hoe ten-
he°tte levensdrama als het ware on-
verr°ePsh.ik en definitief werd door een
(ien'uim- Dat wat niet met evenveel woor-
tep ^'ordt gezegd, zodat we het ons moe-
Sm„ '"keelden, treft ons te dieper en
lelijker.
ben gescheurd, want op het kleine eiland
heel, heel ver van huis, waar zij rust en
vergetelheid had verwacht te vinden,
werd juist die bladzijde voor haar open
geslagenIn een wrakke boot op het
strand is een pasgeboren kind te vonde
ling gelegd. Het is kennelijk de bedoeling
dat zij, Irene, het kind zal vinden en zijn
leven zal redden. Zij staat voor een keuze
die al het oud zeer weer opwoelt en de
pasgesloten wonden ruw opent. Kort en
heftig is haar innerlijke tweestrijd en we
derom besluit zij tegen het leven. Als zij
de volgende morgen, door wroeging ver
teerd, haar leven waagt om in dc boot
te gaan kijken, is het kind verdwenen.
Ook in haar vorige romans behandelde
Inez van Dullemen de kwelling van het
schuldbesef, maar ditmaal deed zij het
nog aangrijpender. Het gestelde pro
bleem heeft een wijder gelding dan het
incidentele, concreet vertelde geval. „Het
verzuim" is daardoor meer dan alleen
maar een litterair geslaagd verhaal. Men
zal begrijpen, dat het voor volwassenen is
bestemd.
Hetzelfde geldt voor de kleine roman
„Het duistere bloed" die Johan Fabri-
cius bij H. P. Leopolds Uitg. Mij., Den
Haag, het licht deed zien. Het is een knap
geschreven, doch naar zijn inhoud niet bij
zonder belangwekkend verhaal in de trant
van Somerset Maugham, aan wie het trou
wens is opgedragen.
Van Albert Heiman Verscheen bij Em.
Querido te Amsterdam een verhaal, „Spo
kendans", dat aanvankelijk zeer boeiend
en interessant is, maar veel van zijn over
tuigingskracht verliest door een bijna bur
lesk einde. Van Maria Dermoüt verscheen
bij dezelfde firma een boekje met fijnzin
nige verhalen, „Spel van Tifagong's". In
zuiver proza schildert de schrijfster land
en volk van Ternate en de Molukken.
Wie van het onvergetelijke boekje „Nog
pas gisteren" heeft genoten, zal ook dit
nieuwe werkje van mevrouw Dermoüt be
wonderen.
De Wereld Bibliotheek te Amsterdam
bracht een novelle van Marie Schmitz
„Verlos ons van den boze". Het is een
verhaal, dat zowel om zijn vorm als de
inhoud de aandacht verdient. Men leert
er de schrijfster van een geheel andere
kant kennen. Eveneens bij de W.B. ver
scheen een herdruk van dc charmante
-Het
Port -jerhaal begint aan de kade van
rfij u udy, aan de kust van Bretagne.
het meisje Irene kennen. Zij
w'tj e' een klein scheepje naar het
ki V<adek enige mijlen buiten de
lat sWa-9r haar pasgestorven oom, een
in Iv"dert haar een huisje heeft nage-
a hie). 'rect al voelen we, dat het meis-
!h°cll jptlouter voor haar genoegen gaat.
-,abd ontvlucht. „Aan niets en nie-
SeK'^hln ze denlten' ze wilde geen
hip'. en toestaan mee te reizen op dit
„pre je® rijn deze schimmen? Een som-
1 Va„gd' gekluisterd aan de invalidewa-
een langzaamaan geheel ver-
e'ac vader. een moeder, die haar
v 6 kinrf vrijheid liet en haar aldus
Sei?- bo-, rvreuSde ontnam, een gevoel
va ijpt ,e"§esloten te zijnDan ver
hel1 het bewonderaar, die de minnaar
lp "SeiiK1?'5)6 wordt. En tenslotte komt
Vep '"'ik, waarop Irene zich aan het
hhat
IpvÜI de zwarte bladzijde, die zij uit
gescheurd. Meende te heb-
Er heeft zich een comité gevormd, dat
zich ten doel stelt het oprichten te Bier
vliet van een gedenkteken voor Willem
Beukelszoon, dc man, wiens vinding
het haringkaken van zoveel betekenis
is geweest voor het nationale bedrijf der
haringvisserij.
In het comité van aanbeveling heeft zit
ting genomen Z. K. H. Prins Bernhard
als voorzitter en als leden o.m. mr J.
Cals, minister van O., K. en W„ de heer
S. Mansholt, minister van Landbouw, Vis
serij en Voedselvoorziening, jhr mr A. de
Casembroot, Commissaris der Koningin in
Zeeland en de burgemeesters van Bres-
kens, 's-Gravenhage en Katwijk.
Van het werkcomité is de heer A. Kos-
tense, burgemeester van Biervliet, voor
zitter.
