Marge beschikking
bittere pil
voor een
Minder schoolgeld bij voort
gezet onderwijs
Meer militaire terreinen op
Waddeneilanden
Middenstandsperikelen
Geen
stadhuis
affaire
Op zoek in Afrika
Het ontwerp schoolgeldwet
Positie bijzonder M.O. moeilijker
Jacht op Hollandse
Nieuwe begint 23 Mei
Oefeningen zoveel mogelijk buiten
touristenseizoen
Vliegende tournee van
twee orkesten
Bosplaat blijft buiten
de plannen
ijelgie deponeert
ratificatie-oorkonden
ZATERDAG 23 APRIL 1955
PAGINA 10
Door hem ontving de huidige burgemeester een
intensieve politieke training, zodat hij zich in het
milieu van politici als een vis in het water voelt.
Maar men hoeft niet scherp te kijken om te zien,
dat hij zich van zijn politieke consorten onder
scheidt. Hij behoort niet tot hun ambitieus slag, hij
is een stille man, die onder alle omstandigheden
zichzelf trouw blijft, niet de hoveling kan spelen
en met een politiek lodderoog de vlijtige manoeu
vres bekijkt van al diegenen, die met zijn hulp de
sociale en politieke ladders hopen te beklimmen.
Anders gezegd: hij is een uiterst sympathiek mens
vóór hij een politicus is, maar hanteert intussen het
bestuur van het bijna onbestuurbare New York
met zijn complexe problemen met ferme hand.
NEW YORK, April
Gracie Mansion is de naam van het woonhuis van
de New Yorkse burgemeester. Het is gebouwd in
de Amerikaanse koloniale stijl van de vroege
negentiende eeuw, ligt aan de Oostrivier met een
klein park rondom, waar nu juist de magnolia's
beginnen te bloeien en bezit wijde en smaakvol
ingerichte vertrekken met hoge smalle ramen.
Soms draven een paar jongens er de trappen op en
af: de acht- en twaalfjarige zoons van de huidige
burgemeester van de stad New York, Robert F.
Wagner. Deze man is de zoon van een Europese
immigrant, die zich in Amerika tot zo'n remarka-
bele politieke figuur ontwikkelde, dat hij tot
Senator werd gekozen en auteur werd van de
fameuze Wagnerwet.
Jan Hoowij bij het portret
van New York's eerste
burger
Stichting van een Europese
studiegroep
Gesprek in de studio
Drie-en-een-half uur
poseren
Zwerven
Uitverkopen en opruimingen
Ook oefenen oP de griend
Twee Meteors demonstreerden
KON. ROTTERD. LLOYD
9 PCT. (ONY.)
„Duchtig poetsen"
geles, waar altijd de zon schijnt. In die
studio overigens werd aanvankelijk weinig
gesproken omdat er te veel te zien was
een paar prachtige surrealistische en
abstracte werken, alles gedaan in een
zeer eigen, innig en subtiel genuanceerd
coloriet, dat iemand haast tegemoet slaat
als de beladen atmosfeer van een zomer
dag! „oeroude vormen", „drijfhout"
„droomgezicht" „cyclus" luiden titels van
ijn werken, titels die aantonen hoe Hoo-
wij in natuurdetails, in schimmelplanten,
in boomknoesten of halfvergaan hout
einde en begin van het leven ervaart. Hij
heeft een schilderij waar men telkens
weer naar terugkeert: een stuk boomstam
en doorkijk op een landschap erachter,
geobserveerd, „uit het oog van een eek
hoorn' Hier vindt men een mélange van
de tederste, haast niet meer geschilder
de maar gesuggereerde kleuren, die men
in de bastloze boomstam kan vinden, een
die door weer en wind en ouderdom een
haast onuitdrukbaar „patine" heeft ver
kregen.
Een bericht in „Handelsblatt" van
Dusseldorp maakt melding van de
stichting van een Europese studiegroep
„Association Eurafricaine" in Parijs, die
in Marokko en Algerië wil onderzoeken
welke grote projecten door samenwer
king van Europese ondernemingen zou
den kunnen worden uitgevoerd. Als eer
ste object geldt volgens het bericht de
productie van mangaan, stikstofkunst-
mest en cement in Colomb-Béchar.
Deelnemers aan de studiegemeenschap
zijn volgens het Handelsblatt voor
Duitsland Ferrostaal in Essen, voor Bel
gië de Société Generale, voor Luxem
burg de Arbed, voor Italië de Iri, voor
Nederland Wm H. Müller, Billiton Mij
en Hoogovens, voor Zwitserland Sulzer
in Winterthur en Brown-Boveri.
De groep zou nauw samenwerken met
de Franse Société d' etudes pour
1' équipment Minière et Industrielle en
het officiële Bureau -Industrie Afri
cain. Het zou in de bedoeling liggen
voor afzonderlijke projecten van geval
tot geval een Europees consortium te
vormen.
tien had kunnen bekijken. Maar dan ter
wijl de burgemeester confereerde en om
ringd van lieden was. Dit geschiedde dan
nog in de donkerste kamer van het huis,
de ontbijtkamer, waar bovendien twee ra
men vanwege verkeerde lichtval gesloten
moesten worden. Heel toevallig kwam
in dit gesprek ook uit, dat dezelfde Hoo
wij juist de burgemeester van Los
Angeles heeft geschilderd.
Een en ander inspireerde voldoende om
met Hoowij eens wat langer te gaan pra
ten in de studio, waarin hij tijdens zijn
verblijf in New York werkt. Want zijn
woonplaats ligt aan de Westkust Los An-
Een burgemeester van een stad met
t.050.000 inwoners is uiteraard niet mak
kelijk te benaderen. Niettemin schijnt dit
aan een Hollandse schilder; Jan Hoowij.
die al van veel prominente figuren in
Amerika portretten heeft geschilderd, zon
der al te veel zichtbare moeite gelukt
te zijn Dat hangt blijkbaar samen met die
onuitroeibaar taaie Hollandse onderne
mingsgeest. In ieder geval werd het re
sultaat van de combinatie van een Ne
derlands schilder en een New Yorkse bur
gemeester getoond aan een intieme kring
van kennissen van burgemeester Wagner,
zijn vrouw en persvertegenwoordigers. Te
gen schemertijd kwamen allen bijeen op
Gracie Mansion om de aanbiedng van
het door Hoowij geschilderde portret van
de burgemeester. gemaakt in opdracht
van enige vrienden aan hemzelf aan
te bieden. Het attractieve was vooral
dat dit geen stadhuis-affaire, maar een
privé-aangelegenheid was M.a.w. als
iemand een schilderij van hemzelf in zijn
eigen huis ophangt, betekent dat, dat
hij er 'n persoonlijke verhouding toe heeft
en het hem aanstaat. Zulks hoeft niet
het geval te zijn wanneer zo'n aldus ge
offreerd schilderij in zijn kantoor of bu
reau of stadhuis wordt opgehangen. Me
vrouw Wagner verzekerde mij ook, dat
het portret van haar man, door Hoowij
geschilderd, haar bijzonder beviel en voeg
de ze daaraan toe, „de kinderen vin
den het zo goed, dat is voor mij heel be
langrijk want kinderen voelen zuiver, ze
ker als het om hun vader gaat".
yfit de hal van het huis van de burge
meester van New York nu betreedt, ziet
onmiddellijk dit uitstekende portret van
Robert F. Wagner, dat de hele ruimte
domineert. Tegen de achtergrond van de
Oostrivier, de Brooklynbrug en het sil
houet van de stad New York zit de na
denkende figuur van New York's burge
meester de blik gedachtenzwaar. De ka
rakteristiek van het rustige, maar uiterst
beslist karakter van Wagner is door
Hoowij vooral getroffen in het contrast
dat hij gelegd heeft tussen de achtergrond
met de heiige atmosfeer van New York
rijk aan vage twijfelende zeegrijzen en
blauwen en de in brede vlakken ge
schilderd eolied opgevatte burgemeesters
figuur. Ik heb met diverse Amerikanen
gesproken, die dagelijks met de burge
meester samenwerkten en hun om hun
oordeel of (en) critiek gevraagd. „Maar
zo is hij", was telkens het overtuigende
antwoord.
Hierna heb ik tossen de cocktails door
met Hoow(j zelf gepraat: een volkomen
onpretentieuze Hollander met een lange
schilders-carriere achter de rug, die even
als de man op het portret iemand van
weinig woorden Is. TJit dit gesprek bleek,
dat Hoowij zegge en schrijve drie-en-een-
half uur met de burgemeester alleen had
kunnen zijn en in totaal hem een uur of
Later, als Hoowij vertelt dat hij jaren
lang door Europa heeft gezworven met
behulp van alle mogelijke vehikels, en
vooral met boten een goed deel van
zijn leven over meren en zeeën heeft ge
kruist, begint men meer van dat eigen
aardig coloriet te begrijpen. Hij heeft na
zijn opleiding aan de Haagse academie
een vrij on-conventioneel artistenleven
gevoerd. Vier keer de koninklijke subsidie
voor jonge kunstenaars en de Therese van
Duyl prijs te winnen impressioneerden
hem blijkbaar niet zodanig, dat hij er ver
dere Hollandse successen op wilde bouwen.
Hij kocht 'n zeiljacht, bouwde er een groot
schildersatelier in. en zeilde in 1939 uit
Holland weg om 'n reis om de wereld met
dit vaartuig te maken. Maar de oorlog
hield hem in Marokko vast en na veel
wederwaardigheden eindigde de reis in
Amerika, waar hij in dienst van de Ko
ninklijke Nederlandse Marine trad. In
tussen was het schilderen noch het zwer
ven hem uit het bloed te krijgen en wie
op vandaag kris kras door Amerika reist,
vindt overal de schilderlijke sporen van
Jan Hoowij. Niet alleen in private col
lecties, maar links en rechts hebben Ame
rikaanse musea Hoowij's werk gekocht.
Meer: verder dan Californië, Okahoma,
Omaha, New York vindt men ze ook in
Spanje, Noord Afrika en op de Ha-
waian-eilanden
Hoowij zelf vertelt dat allemaal al
leen na nadrukkelijk vragen. Zijn gedach
ten zijn ergens anders. Zoals die lente
avond na de aanbieding van het portret
van de burgemeester van New York toen
we over een bloeiende magnolia naar het
donkere water van de brede Oostrivier
keken. „Een koninkrijk voor een schip"
zei Hoowij, „voor zo'n drijvend schilders
atelier als ik in Tanger achterlaten
moest". En op het donkerblauwe water gaf
de stoomfluit van een kleine vrachtboot
een kort antwoord
De ministers erkennen, dat bij aanvaar
ding van het wetsontwerp de positie van
bijzondere middelbare scholen, die na haar
oprichting niet terstond voor subsidie in
aanmerking kunnen worden gebracht,
moeilijker zal worden. De minister van
O.. K. en W. wil echter nadrukkelijk ver
klaren, dat hij scholen, waarvan de levens
vatbaarheid redelijkerwijze mag worden
aangenomen, indien zij een bij haar op
richting niet te gering aantal leerlingen
hebben, zoveel mogelijk terstond voor sub
sidiëring zal voorstellen.
De minister van O.. K. en W., van
Binnenlandse Zaken, van Financiën en
van Landlbouw, Visserij en Voedselvoor
ziening hebben de Eerste Kamer hun
Memorie van Antwoord doen toekomen
over het ontwerp van wet tot regeling
van de heffing van schoolgeld (schoolgeld-
wet).
Naar aanleiding van de opmerking van
verscheidene leden, die verklaarden be
zwaar te hebben tegen het heffen van
een progressief schoolgeld, merken de mi
nisters op, dat dit wetsvoorstel inderdaad
in beginsel geen wijziging brengt in het
stelsel van schoolgeldheffing naar draag
kracht. De ouders, die hun kinderen boven
de leerplichtige leeftijd onderwijs laten
volgen, zullen inderdaad enerzijds aan de
heffing van een progressief schoolgeld
onderworpen zijn en anderzijds evenals
alle andere belastingbetalers, in de kosten
van de uitvoering van de voorgestelde
regeling moeten bijdragen.
Er is echter geen twijfel aan, dat deze
ouders bij aanvaarding van het wetsont
werp in een gunstiger positie dan tevoren
zullen komen te verkeren. Bedraagt het
maximumschoolgeld per kind bij het voor
bereidend hoger en middelbaar onderwijs
volgens de vigerende schoolgeldregeling
600, bij aanvaarding van het wets
ontwerp wordt dit bedrag tot een derde
gedeelte teruggebracht.
Het verheugt de ministers, dat de leden
het wetsontwerp als sociale maatregel toe
juichten Ook zij zijn van oordeel, dat de
voorgestelde afschaffing van het school
geld het verantwordelijkheidsbesef bij de
ouders niet zal verzwakken en dat er
nog voldoende en meer belangrijke
factoren overblijven, die dat besef in
stand houden. Zij zijn het echter niet eens
met de opvatting van deze leden, dat de
beperking dier afschaffing tot het leer
plichtig onderwijs tot een willekeurige en
betreurenswaardige splitsing leidt.
GELDT DIT ALLES het beginsel van
de margebeschikking, ook tegen de
keuze van de basisperiode worden
bezwaren aangevoerd en met recht kan
men zeggen, dat deze discriminerend
werkt. Het oogmerk van de beschikking
moet worden geacht, prijsverhoging als
gevolg van de technische wijziging van
de omzetbelasting te voorkomen. Door-
DE SPONTANE tegenzin bij de leden
van de Eerste Kamer tegen regeling
van het cadeaustelsel is overigens
wel verklaarbaar. De indruk wordt wel
eens gewekt dat door al dat geregel het
ondernemerschap in de kleinhandel goed
deels wordt afgeroomd Zo is er nu weer
een ontwerp verschenen van een wet tot
vervanging van de wet op uitverkopen
en opruimingen van 1935. Hierin worden
de zaken weer wat scherper gesteld dan
destij ds.
Wij lezen in de Memorie van Toelich
ting, dat door de wet van 1935 de aan
duidingen „uitverkoop" en „opruiming"
voor publiek en verkopers weer inhoud
hebben gekregen. Dit scheen het voor
naamste doel van de wet te zijn geweest.
Maar iets verder in deze memorie wordt
gezegd: In de practijk is gebleken dat het
gemaakte onderscheid tussen beide aan
duidingen bij het publiek geen ingang
heeft gevonden. Daarom wil men nu het
onderscheid dus weer laten vallen.
Hoe dit ook zij, het is de bedoeling, ge
noemde uitdrukkingen voor bepaalde ge
legenheden te reserveren. Daartoe zullen
twee perioden per jaar worden aangewe
zen. waarin iedereen genoemde termen
kan gebruiken. In bepaalde gevallen
moet men vergunning vragen aan de Ka
mer van Koophandel. Maar overigens mo
gen geen andere aanduidingen worden
gebruikt, waardoor bij het publiek rede
lijkerwijze eenzelfde indruk als door ge
noemde uitdrukkingen kan worden gewekt
Ook mag men niet de indruk, wekken
reeds vooruit te lopen op de officieel vast
gestelde uitverkopen. Het wordt de win
kelier dus niet eenvoudig gemaakt, want
welke uitdrukkingen hij ook bezigt bij zijn
goedkopere aanbiedingen, hij zal altijd
associaties wekken met uitverkoop of op
ruiming omdat die uitdrukkingen ook in
combinatie met uitverkoop of opruiming
worden gebruikt. Er zou aldus een on
zekere situatie ontstaan, die belemmerend
op de handel kan werken.
tuurbeschermlngsbelangen opzU willen
zetten", aldus mr Kranenburg.
Rottum kwam niet in aanmerking, om
dat men dan in botsing komt met de route
van de burgerluchtvaart, doch een plan
voor een oefenterrein op de zandplaat
Griend is nog in onderzoek Het grote be
zwaar van de Griend is echter, dat men
daar moeilijk de benodigde 25 man kan
onderbrengen.
„We weten natuurlijk niet, hoe de
vacantiegangers zullen reageren", al
dus de staatssecretaris. „Wij moeten
teleurstellingen van te voren niet
zwaarder nemen dan de werkelijkheid
waarschijnlijk zal zijn. Ook wij zullen
straks na het gebruik van de terreinen
de belangen nog eens afwegen en daar
bij de gevoelens tegenover onze plich
ten zetten".
„Laat de vacantiegangers van dit sei
zoen het volgende jaar nog eens naar
deze eilanden gaan. Dan pas is een
objectieve beoordeling mogelijk", zo
besloot mr Kranenburg, die tevoren
gezegd had, dat, als de bevolking het
wil, men eventueel op Terschelling een
landingsstrip zal kunnen aanleggen.
De jacht op de „Hollandse Nieuwe"
wordt op 23 Mei om 17 uur 's middags
opengesteld. Dit heeft het bestuur van
het bedrijfschap visserij, behoudens goed
keuring van minister Mansholt vastge
steld.
Per rederij zal een aantal schepen, ver
moedelijk ongeveer de helft, voor de
jacht worden aangewezen. Het ligt in de
lijn der verwachtingen, dat per schip 60
drijfnetten gevoerd zullen mogen wor
den. De vloot vaart dus twee dagen na
vlaggetjesdag, die op Zaterdag 21 Mei
wordt gevierd, uit.
zal dan ook duchtig moeten poetsen", al
dus mr Kranenburg.
De tankoefeningen, die op de Vliehors
zullen worden gehouden, zullen bestaan
uit het schieten van een stilstaande tank
op een bewegend doel (een schijf, die door
het water wordt gesleept) en van een
rijdende tank op een stilstaand doel. Het
huidige oefenterrein in Oldebroek is daar
voor niet meer groot genoeg.
Op de eilanden heeft de staatssecretaris
tezamen met o.m. de Commissaris der
Koningin in Friesland mr H. P Linthorst
Loman, brigade-generaal Spanjaard
Speckmann van het wapen der Genie,
directeur gebouwen, werken en terreinen,
mr Van Gorkum, secretaris van de Rijks
dienst voor het Nationale Plan en de
basis-commandant van Leeuwarden, ko
lonel-vlieger R. Hofstede, uitvoerig ge
confereerd met gemeentebesturen en ver
tegenwoordigers van V.V.V., Horecaf en
de plaatselijke scheepvaart, waarbij voor
al het touristische aspect is besproken.
Daarbij hebben twee Meteors gedemon
streerd om de mate van lawaai te kunnen
constateren.
Wat West-Terschelling betreft, waar
het gevaarlijke gebied een sector van der
tig graden zal beslaan, die twee kilome
ter in zee steekt, zal de aanvlucht niet
over het dorp Westerschelling geschieden
De vliegtuigen zullen boven het water
weer opkomen. „Boven het dorp zal men
dan ook weinig last van het lawaai heb
ben" zo was de mening van de staats
secretaris.
De Bosplaat zal buiten de plannen blij
ven, omdat dit gebied reeds voor natuur-
beschcrmingsbelangen is gereserveerd
„De belangen van het ministerie van
Oorlog zyn nog niet zo, dat wü die na-
Het volledige Philadelphia Symphonie
Orkest, bestaande uit ruim 110 personen,
zal van 16 Mei tot 19 Juni a.s. een bezoek
brengen aan een aantal Europese landen
w.o. België, Frankrijk, Portugal, Spanje,
Oostenrijk, Duitsland en Nederland. Het
orkest, dat deze tocht geheel per vlieg
tuig zal maken, zal op 15 Mei a.s. van
Philadelphia met drie gecharterde K. L.
M.-vliegtuigen naar Brussel vertrekken.
Op 18 Mei komt het orkest naar Neder
land, waar het die dag een uitvoering zal
geven in het Amsterdamse Concertge
bouw. De volgende dag vertrekt het or
kest naar Parijs.
De drie vliegtuigen, die het orkest en
de instrumenten naar Parijs zullen vlie
gen, gaan vandaar naar Birmingham om
het 85 man sterke Birmingham Sympho
nie Orkest met instrumenten naar Neder
land te vervoeren, waar het t.g.v. de
Britse Week in Nederland in een zeven
tal steden concerten zal geven. Het Bir
mingham Symphonie Orkest zal worden
vergezeld door een stedelijke delegatie
met aan het hoofd de Lord Mayor van
Birmingham. Op 28 Mei zal het orkest
weer in drie K. L. M.-vliegtuigen naar
Engeland terugkeren.
Het college van commissarissen van de
Kon. Rotterdamsche Lloyd heeft besloten
aan de algemene vergadering van aan
deelhouders voor te stellen, het dividend
over 1954, evenals over het daaraan voor
afgaande jaar, te bepalen op 9 procent
in contanten.
De oefeningen met de tanks zullen bul
ten het touristenseizoen worden gehou
den en in totaal vijftien weken duren.
Die voor de Luchtmacht (die langere da
gen en helderder weer dan de tanks nodig
hebben) zullen niet geheel buiten het sei
zoen kunnen worden gehouden, al zal men
hiernaar zoveel mogelijk streven.
Ten behoeve van de tankoefeningen zul
len in totaal acht tanks (waarvan drie ir.
reserve) permanent op de opstellingsbasis
op de Vliehors worden gestationneerd De
eskadrons zullen dan om beurten daar
heen worden getransporteerd. Uiteraard
zullen er voor deze oefeningen, evenals
dat thans op de Vliehors reeds het geval
is uitgebreide veiligheidsmaatregelen op
het water voor scheepvaart en visserij
worden genomen. In verband hiermede
zullen de belangen van schelpen- oester-
en mosselvissers nader worden bekeken
De staatssecretaris legde er de nadruk
op, dat de uitbreiding van de oefenter
reinen, speciaal ook voor de Luchtmacht,
noodzakelijk is voor de Nederlandse ver
plichtingen in Nato-verband en de thans
geprojecteerde terreinen zijn daarvoor uit
een oogpunt van veiligheid het meest
geschikt.
„Uit exploitatie-overwegingen is dit ze
ker niet het geval", zo zeide de staats
secretaris. doelend op de tanks. Het ver
voer naar de eilanden is vanzelfsprekend
een handicap en ook de oxyderende wer
king van de zilte zeelucht is niet bevor
derlijk voor het materiaal. De „tankploeg
België heeft Vrijdag de ratificatie
oorkonden van het verdrag voor toela
ting van West-Duitsland tot de NATO
in Washington gedeponeerd. Voorts
werden te Bonn de oorkonden van de
conventie over het stationneren van
buitenlandse troepen in Duitsland vol
gens de Parijse Verdragen gedeponeerd
Het deponeren van de documenten van
de overige Parijse verdragen is in
Brussel geschied.
