Mensenzielen in de chaos van na de oorlog
K
witte doek
DE DRIE OP EEN PERRON
Hartstochtelijk zoeken naar geloof
en liefde
hoop
Eerste Europese CinemaScope film
„Oase" van Yves Allegret
Wat van hun saamhorigheid rest
FILMS
deze week
Noodkreet om liefde
Ed. Hoornik
Jac. van Hattum
Ger. den Brabander
„A star is bom"
ZATERDAG 23 APRIL 1955
PAGINA 5
HEINRICH BÖLL
Noodkreet om liefde
Een filmcarrière verfilmd door
George Cukor
govaert
„GOLDEN REEL" VOOR
JOEP GEESINK
De Duitse schrijver Heinrich Böll heeft met zijn boeken over het
ontwrichte leven op de ruïnes van Hitiers „duizendjarig rijk" in alle
westelijke landen talloze lezers gevonden. Toch bevatten romans als „Und
sagte kein einziges Wort" en „Hause ohne Hüter" bij de Uitgeverij
Albert de Lange, Amsterdam, in goede Nederlandse bewerking verschenen
onder de titel „Eng is de poort" en „Huizen zonder vadersgeen
sensationele en pikante onthullingen over wantoestanden en excessen op
allerlei gebied; zij vertellen het duizendvoudig sensationeler verhaal van
loe Mensenzielen in deze chaos verkommeren en wanhopig zoeken naar
een straaltje geloof, hoop en liefde. Heinrich Böll schrijft over mannen
en vrouwen en kinderen, die als gevolg van de oorlog in onwaardige
omstandigheden verkeren en daarin dreigen tenonder te gaan. Men komt
ternauwernood te weten, wat er is verwoest van deze mensen de
schrijver houdt zich in de eerste plaats bezig met wat er is verwoest
ln deze zielen. Het verlies en het tekort zijn voor hem alleen van belaiïj
om hun morele weerslag op de sterken en de zwakken.
De gestelde problemen zijn niet gebon
den aan enigerlei begrenzing. Het doet
er niet toe dat deze mensen zonder geld,
deze vaders zonder huis, deze moeders
zonder man, en deze kinderen zonder va
der Duitsers zijn; onder alle andere men
sen, in alle andere landen ter wereld
zouden er zijn, die in dezelfde omstandig-
iiiil
hera radeloos en rede-
ste de kiknf V°°r het minste o£ gering-
zelf d£?en en iedere klaP daed hem
^n dan hub en vrat aan zijn
Rnii en zelfvertrouwen. Heinrich
Rou pleit niet voor deze in wezen toch
Min of meer zwakke man hij vraagt
om begrip.
De vrouw woont met de kinderen in
een kamertje in een huis, waarvan de
hoofdbewoonster een gevoelloze vrouw is,
die de mond vol heeft van God, maar
die het eerste en grootste gebod, dat van
de liefde en de barmhartigheid, niet kent.
De kinderen missen alle vreugde; zij ver
kommeren in gemis vooral in gemis
aan liefde.
Dit boek is dan ook in de eerste plaats
een noodkreet om liefde. Anders gezegd:
een pleidooi voor eenvoudige menselijke
goedheid, die omstandigheden scheDt
waarin de liefde kan bloeien Kan het
een° vt a Tege.1iikertijd is dit boek
thrhem u" uP,ro est tegen onwaarach
tigheid en huichelarij. Het richt zich tegen
ieder voor wie het woord zwaarder weegt
dan de daad.
Hunkering
De schrijver laat om beurten de man
en de vrouw aan het woord Dit maakt
Xan het verhaal bijzonder direct en
duidelijk: we komen te weten hoe het hu
welijk van de man en vrouw (zij zijn vijf
tien jaar getrouwd) is geweest en wat er
in is voorgevallen; hoe zij van een eenvou
dig maar waardig bestaan in de diepste
ellende werden gestort. Hoe zij met hun
gehele hart hunkeren naar zuiverheid,
niet alleen materieel maar ook geestelijk.
Zij vinden er vreugde in, elkaar te ver
aten hoe goed zij elkaar begrijpen; en
zij lijden onder het besef, dat er toch
ook nog onbegrepen dingen zijn in de an
der. Bitterheid is er in hun leven, vooral
bij hem en dat brengt hem tot een voor
haar uiterst pijnlijke sarcastische be
schrijving van de verzorging van een
hond in het rijke gezin van een Dante-
kenner. Bij de vrouw overwint het geloof;
het gebed geeft haar, als de wanhoop
nabij is, moed.
Bjj beiden leeft het heimwee naar het
samenzijn de vluchtige ontmoetingen
in goedkope, smerige hotelkamers is hun
liefde immers onwaardig. Telkens praat
de man er over: zij zullen weer samen
zijn in omstandigheden, die voor hen en
de kinderen het geluk bestaanbaar zul
len maken. Hij droomt van en verlangt
met heel zijn hart naar de dag der her
eniging.
De door Boll voor dit boek gebruikte
vorm biedt, zoals gezegd, het voordeel
van een grote helderheid. De aandacht
blijft direct en voordurend op de twee
hoofdpersonen en beider gedachten en
verlangens gericht; maar het nadeel is,
dat de schrijver voor hen analyseert en
formuleert en dit op een zeer rake en
conciese manier. Man en vrouw peilen
zichzelf en de ander op een wijze, die
wij van hen eigenlijk niet kunnen ver
wachten.
Men leze bijvoorbeeld de treffende zin
nen uit een zelfbeschuldiging van de man;
„Ik dacht aan een heleboel dingen: aan
de kinderen, aan Kate, aan alles wat
Serge en wat juffrouw Hanke mij hadden
gezegd. Zij hadden allemaal gelijk en ik
had ongelijk, maar niemand van hen wist,
ook Kate niet, hoe zeer ik werkelijk naar
de kinderen verlangde, ook naar Kate; en
er kwamen ogenblikken dat ik dacht, dat
ik gelijk had en alle anderen ongelijk,
omdat ze allemaal zo mooi konden praten
en ik nooit woorden vond". Al is wat
de man noteert dan geen „mooi pra
ten" men kan toch moeilijk volhouden
het exposé en ook de verdere ontwikke-
dat hij geen woorden vindt.
Chaotisch
De roman „Huizen zonder vaders"
bezit niet de klaarheid van „Eng is de
poort". Het boek behandelt het lot van
de oorlogsweduwen en -wezen; het
brengt ons in losgeslagen gezinnen en
het heeft dan ook iets van dit chaoti
sche in zijn vorm en uitwerking. Toch
is ook hier de ondergrond een harts
tochtelijk hunkeren naar liefde en naar
een beter en zuiverder leven. Het grote
thema is; het peilen van de betekenis
én de inhoud van het woord MOREEL.
Er is in dit boek een groter verschei
denheid aan personen, allen gegroepeerd
om de jongens Heinrich en Martin, bei
den in 1942 geboren. Hun vaders zijn in
de oorlog omgekomen en dit heeft het
leven in hun families ontwricht. Dan
komt de tijd, dat de jongens zich ver
schillende dingen gaan afvragen
Zij gaan bepaalde verhoudingen door
gronden en gebeurtenissen combineren.
Zii leggen hun maatstaven van goed en
kwaad aan en komen daardoor tot tra
gische innerlijke conflicten bij het beoor
delen van hun omgeving.
Dit proces is door Heinrich Boll op
pakkende wijze beschreven. Maar hoe
suggestief de naar het uiterlijk ietwat
chaotische en bij de inhoud van dit ver
haal passende wijze van vertellen ook is,
persoonlijk zijn wij dieper getroffen door
de klaarheid van zijn andere roman.
WERELDNIEUWS
(Van onze filmredacteur)
„The Dambusters". Aanval op de Ruhr-dammen verfilmd.
Richard Todd als Guy Gibson, Michael Redgrave als dr Barnes
Wallis. Prinses Margaret woont première bij- Gladys Cooper
over acteren, schoonheid, kinderen en succes. Het Prentbrief
kaartenmeisje. „Ik zou het afschuwelijk vinden als niemand me
meer om m n handtekening vroeg'\ I\a 17 jaar weer voor de
filmcamera's. Jean Hersholt in zijn 453ste rol. Meest gehul
digde acteur van Hollyivood. Tolstoi's „Oorlog en Vrede" ver
filmd. Mel Ferrer en Audrey Hepburn in de hoofdrollen.
Nieuwe rol voor Shirley Booth. Film en televisie.
Tijdens de laatste wereldoorlog was dr
Barnes Wallis, een Britse geleerde, er
vast van overtuigd, dat de strijd tegen
het nazidom zou kunnen worden bekort
als de stuwdammen in de Ruhr konden
worden verwoest en aldus het industriële
zenuwcentrum van de vijand lamgelegd.
Hardnekkig werkte hij aan de verbe
tering van een bom van eigen vinding,
die hij tot dit doel had geconstrueerd.
Na vele mislukkingen en tegenslagen wist
hij tenslotte de deskundigen van de juist
heid van zijn standpunt te overtuigen en
gaf de regering toestemming tot het ver
vaardigen van de bommen en tot het
formeren van een speciaal vliegeskader
om de aanval op de Ruhr-dammen nit te
voeren. „Wing Commander*' Guy Gibson
werd uitverkoren om de mannen van dit
J?eden precies eender zouden lijden, vech-
vnrb-i ?onder verweer ondergaan. Dat
dan ook de aandacht, die deze
t overal hebben ondervonden.
ng is de poort" stelt Boll het
senrijnende leed van een uiteengerukt
gezin, dat geen huis heeft. aan de orde.
De man, die een bescheiden betrekking
op can kerkelijk bureau vervult, heeft het
bij zijn gezin niet kunnen uithouden en
leidt een zwervend bestaan. Hij laadde
daarmede de zwaarste last op de schou
ders van zijn dappere vrouw maar
toch moet men zijn stap eerder zien als
een vlucht dan als het kiezen van de
weg van de minste weerstand. De man
houdt immers zielsveel van zijn vrouw
en drie kinderen, doch de woonomstan-
Het brede beeld van CinemaScope is ook doorgedrongen in de Europese
filmindustrie. In een Frans-Duitse co-preductie is onder regie van Yves
Allegret „Oase" vervaardigd, een spionnagefilm, die in Marokko speelt
en waarin Pierre Brasseur, Cornell Borgers en Michèle Morgan de hoofd
figuren uitbeelden. Yves Allégret heeft dingen gemaakt in zijn film
carrière, die nogal eens van een gehalte waren, dat men er goed aan
deed zich niet bezig te houden met zijn fatalistisch naturalisme. Daaren
tegen had „De Ongenaakbaren", die hij in Mexico filmde, tendenzen
van een uitmuntend cinematografisch werk in zich. Met „Oase" heeft
Allegret echter beslist geen meesterwerk gewrocht. Hij blijft oppervlakkig
sensationeel en vol cliché-typeringen.
De CinemaScope-procedure legt de
cineast beperkingen op, die vooralsnog
met handige omwegen worden omzeild.
Allégret is daar eveneens het slachtoffer
van geworden. In de Marokkaanse buiten
opnamen maakt hij dankbaar gebruik van
de afmetingen van het projectiedoek om
zoveel mogelijk lokale sfeer over de
breedte uit te rekken. De fotografie van
Roger Hubert in Eastmancolor is knap,
maar nergens van een ontroerende teder
heid of van een menselijke warmte.
Het avontuurlijk gekleurde verhaal
komt hier op neer. Een zekere Antoine
wordt door twee schone Francatses van
een nogal ordinair allooi belaagd Zij wil
len hem in de woestijn vergezellen, waar
een goudkaravaan zal starten. De „dames"
werken voor het Perez-concern, dat wil
verhinderen, dat het goedkope goud de
kust zal bereiken. Een moord op een te
genstander, die Antoine wil waarschuwen,
is aanleiding, dat een van de twee scho
nen, Francoise (Michèle Morgan) de zijde
van de toch wel sympathieke Antoine
(Pierre Brasseur) mist. Haar wending op
het pad der ondeugd wordt haar noodlot
tig. want tenslotte valt zij ten slachtoffer
aan haar nobele gevoelens.
Een cliché historie dus, waarvoor men
geen grote projectiedoekafmetingen van
node had.
Allégret heeft zich volgezogen met Ma
rokkaanse sfeer Toearegs dansen in een
„boite", maar zelfs deze autochtone de
monstratie van een bizarre Berberkunst
verheft „Oase" niet boven het gemiddelde
Michèle Morgan en Pierre Brassem naast enkele Touaregdanseressen. Beeld
uit de eerste Europese Cinema Scopefilm „Oase" van Yves Allegret.
vlak. Vaart en rhythme ontbreken in de
turn en het beleefde avontuur is niet span
nend genoeg uitgebeeld om de aandacht
te boeien. Yves Allégret heeft de beper
kingen van het grootbeeld, de moderne
paradox in de filmwereld, niet gunstig
verwerkt tot een eigen visie, die door
middel van het beeld vermag te ontroeren.
Zijn lyrische inslag van 't „pièces-noires"-
gehalte la Anouilh is verdronken in een
ongewild epische filmtrant. waarbij de
De „drie op een perron", de dichters Gerard den Brabander, Jac. van
Hattum en Ed. Hoornik, die vóór de oorlog weliswaar geen groep vorm
en, maar zich toch op grond van hun plaats in de tijd saamhorig voel-
c en, verschenen de afgelopen maand weer met oud en nieuw werk voor
iet voet icht en dat is een goede reden om ze gezamenlijk te bespreken,
aJ was het alleen maar om te zien wat er van de saamhorigheid rest.
liet te,t, dat hun werk bij voorbaat bepaalt, is de grote crisis van de
jaren dertig Aan het woord gekomen in een maatschappij, die bij gebrek
aan afdoende oplossingen allengs verslikkender dichtgroeide naar d-
onotkoombare explosie van de tweede wereldoorlog, reageerden zii - ieder
op eigen wijze - op eenzelfde situatie. Spraken zij alLnLn sociaal
bewustzijn uit, van Hattum gaf dat de vorm van een fel protest waartoe
het vers medium was en dat dus «nma i proiest, waartoe
wiens bewogenheid niet tot die hoorte ft 1(' werfl aanKerlaan; Hoornik,
middel van het vers te vluchten^ in eTattT°' d°°r
den Brabander, te zeer enkel maar dichter 'SïHÏ
ook dienstbaar te maken, zelf slaaf van de muze bleef.
sneeuw, van levens bloed dooraderd
en een dood. die dood beduidt.
Met het smalle, typografisch fraai
verzorgde bundeltje „Na jaren" 4) le-
verti Ed. Hoornik een eenmans-herden
king van de bevrijding. Naast reeds
eerder gepubliceerde gedichten, een en
kel gedeeltelijk gewijzigd, sommige met
een andere titel, vindt men slechts drie
nieuwe.
Een „aantekening", die zegt dat „de
ze verzen uitdrukking trachten te geven
aan het levensgevoel van de naoorlog
se mens", verdient correctie, omdat zij
slechts het levensgevoel uitdrukken van
één naoorlogse mens, namelijk Hoornik.
Maar misschien is zij toch juist, omdat
hij nog de enige naoorlogse mens is:
alle anderen zijn al voor-atoom-oorlog-
se mensen, het brandpunt van hun be
kommernis is reeds lang naar de toe
komst verschoven.
Misschien is, temidden van evenveel
artistieke ijdelheid als vertwijfeling,
ziende de verwording zonder te geloven
in uitzicht, de enige houding die van
Jac. van Hattum: genadeloos eerlijk te
zijn, dodelijk gekwetst en, als een dier
in het nauw, zelf kwetsend, een onmo
gelijke figuur, verscheurd of doodgezwe-
Jac. van Hattum
Hl do°r „het gemeen", maar niettemin
gedeeI waarachtig.
het 5 d'ek';er moet aan de bedoeling van
ee Vers gehoorzamen, niet omgekeerd;
VanS daarna kan het vers misschien
dat d'ntlen u£t dienstbaar zijn. Om-
ya n1 dit. niet steeds heeft gezien, is
ter0 ^at£urn misschien geen groot dich-
Maar zijn eerlijkheid geeft de ver-
n toch een eigen toon, een eigenaar-
!ge spanning alsof zijn hart vlak
0l'der de huid van het vers klopt die
Va-
n "oetische orde is. Hij verdient
arom ook als dichter erkend te wor
den.
ujïets van deze erkenning krijgt hij, die
i.,eraard niet ter gelegenheid van zo-
s burgerlijks als een kroonjaar 50
eo maar op zijn 55ste gehuldigd
wodtt met een „Liber Amicorum" 1)
onder redactie van Gerard den Braban
der, J. W. Hofstra, Ed. Hoornik, dr P.
J. Meertens, Wim Simons en Martin A.
Veltman. met bijdragen van o.a. Aaf-
jes, Achterberg, Bloem, Hanlo en Mok.
Wie van een bij gelegenheid gemaak
te dwarsdoorsnede van onze letteren
een meer dan middelmatig geheel ver
wacht, schijnt wel 'n onverbeterlijk op
timist te moeten zijn. Bijvoorbeeld lijkt
mij het vers van Buddingh, wiens écri-
ture automatique vooral steunt op een
gebrek aan bekwaamheid in het machi-
neschrijven, weinig eer te bewijzen aan
een dichter, die zijn verzen zo duur be
taalt. Maar men vindt ook een paar re
gels van Bloem, een aantal heldere
beschouwingen van o a. J. W. Hofstra,
W. L. M. E. v. Leeuwen. Elisabeth Au-
gustin en verder moet men maar het
gebaar zwaarder laten wegen dan de fei
len.
Van Hattum zelf stelde een bloemle
zing uit al zijn gedichten 2) samen.
Zulk een keuze onthoudt ons weliswaar
die verrassende, zeer persoonlijke ont-
moetingen-in-een-ongaaf-vers, die char
me van volledige werken, maar zij komt
tie =Sn dicht« van z0 ongelijke produc
ten goede schoonheid van bet geheel
da^r werkler.,-*it<Lraard geen ruimte om
men n"sebreid te bespreken;
aanduidemrdieeCerS hm* facetten van
aan verlenen blB.Yende actualiteit
Plaats wel het scherp soms ha df
nair inzicht in de s?i„T. haasl vl?'!0?-
ter, zijn tijd en zijn ,ana F*",, dlchI
zijn het de steeds (eraztreL ^M
re melodieën, die deze felle dfeht» T
als genaden moeten o^e^In!
Weerloze bloem en weerloos lad
de winter is nabij;
wie nimmer deel aan Liefde had
weet niets van U en mij.
Tenslotte verscheen van Jac. van Hat-
tium een klein aantal nieuwe gedichten
onder de gelijkmoedige titel „Un an de
plus un an de moms" 3). Het ls dezelf
de stem met zijn kwaliteiten en gebre
ken maar met het voortgaan der ja
ren'stiller, zuiverder geworden;
Stiller, dan de woorden stil zijn,
die ik tot herdenken koos;
pijnen, die dezelfde pijn zijn
als die van de laatste roo.s
Rijp gekroond een grens b^enr^"
die het leven buiten sluit:
Ed. Hoornik
De tragiek van Hoornik is die van de
ontwerper van een code. die al te spoe
dig door de vijand is achterhaald. Zijn
vers als „houding in de tijd" was te
veel tijdsgebonden, het overleefde de
oorlog niet. Nu rest hem alleen nog na
te mokken in die overigens onbruikbare
code, in een taal die niet „hard" genoeg
is om nog communicabel te zijn:
Ik weet zeker, dat het geen verschil
maakt,
of ik Dachau of de wereld zeg.
en dat is het wat mij kwelt en stil
maakt,
en al blijf ik, ik ging liever weg.
Het „anecdotische" vers is in zekere
zin het typisch verschijnsel van een so
ciaal gerichte poëzie. De van deernis
of sarcasme doortrokken tekening van
de arme of de rijke houdt een stelling-
name in en wel de enig mogelijke voor
een dichter die- om zijn „volk" te berei
ken, slechts beschikt over de poëtische
communicatiemiddelen, door een indivi
dualistische kunst geschapen.
Maar, daar de dichter aldus waarneemt
en niet deelneemt, staat het anecdotische
vers aan de grens van het, pot'isch mo
gelijke en de vele slechte verzen, in die
trant geschreven, zijn er dan ook oor
zaak van, dat de term „anecdotisch" het
vloekwoord der modernen werd.
Doch, als iedere kreet, miskent ook
deze de nuances der werkelijkheid. Ge
rard den Brabander schreef veel anec
dotische verzen, maar zij waren altijd
meer dan vertelsels: werkelijk herschep
pingen in de orde der poëzie.
Al heeft Den Brabander intussen deze
enge sociale tendenzen achter zich ge
laten, een groot deel van zijn verzen
blijft toch door de actualiteit bepaald,
omdat hij ten aanzien van heel het te
ven enkel maar dichter is, en een dich
ter, die geheel aan de traditie gebon
den blijft,. Zo vertoont zijn dichten vele
gestalten, hij is de virtuoos de „sonnet-
tist" en de enige die nog een vorm als
het acrostichon kan en wil gebruiken,
maar ook de satyricus en eveneens
met weinigen de poète maudit. Ook
in zijn nieuwe bundel „Onraad" 5) zijn
al deze aspecten tegenwoordig en blijft
Den Brabander zichzelf gelijk. Een de
finitief hoogtepunt van dichterlijk kun
nen schijnt hij intussen wel bereikt te
hebben in de negenregelige versvorm,
waarin hij de prachtige cycle's „Mor
bide Mei" schreef en waarvan in deze
bundel opnieuw een paar voortreffelijke
specimina te vinden zijn:
Danseres
De lichte dans der benen,
het nachtelijk gerucht
der zijde daaromhenen
ben ik reeds lang ontvlucht..
O zuster, boven zinnen
leen mij uw zachte wang.
Laat mij bedachtzaam binnen
uw zwijgen en beminnen
veel eeuwigheden lang.
loop der gebeurtenissen speelt met de re
gisseur inplaats van omgekeerd.
Als speciale attractie voor dit Europese
novum zijn acht Touaregs naar Nederland
gekomen om er in de drie grote steden de
Berberdansen te demonstreren. Hier geldt
ook: bizar zonder ontroering. De dans der
Touaregs is gebonden aan de Oosterse
danswijze nl. de uitdrukkingswijze door
middel van de handen. Een taal, die men
moet kunnen verstaan, maar die als
aesthetisch lijnenspel van vingers en han
den toch fraai genoeg is om te aanschou
wen.
In tegenstelling tot „Oase" heeft George
Cukor met zijn zes millioen kostende
Cinema-Scope-film in technicolor bewe
zen, dat een rhythmische montage ook in
het brede beeld mogelijk is.
Cukor heeft gepoogd het oude thema
van een van de echtgenoten, die door
karakterzwakte een sta-in-de-weg is voor
de levenspartner vast te ieggen op het
witte doek. Evenals Mankiewicz dit deed
met „AU about Eve", gaat het hier _om
een actrice. Maar in „A star is born is
de filmwereld de locale sfeer waarin de
uitgelezen eskader op te leiden en aan
te voeren.
Als alles gereed is en tot in de klein
ste details voorbereid, starten de mannen
om hun levensgevaarlijke opdracht te
gaan uitvoeren. Zo laag mogelijk vliegend
steken ze de Rijn over en vallen de eer
ste dam aan bij Moehne. Aanvankelijk
ziet het er naar uit, dat de bommen
met nauwkeurig genoeg kunnen worden
gericht. Verschillende vliegtuigen gaan
verloren. Dan, heel langzaam, begint het
beton van de dam af te brokkelen. De
aanval blijkt een succes
Met een sterk gedunde macht vliegt Gib
son door naar de Eder-dam dwars over
gevaarlijk, bergachtig en zwaar met lucht
doelartillerie verdedigd land. Opnieuw
f,r 6j eÜn aan£a' vliegtuigen verloren.
Maar de dam wordt vernietigd. De ver
woestingen zijn hier zo mogelijk nog gro
ter dan bij Moehne.
Onder de titel „The Dam Busters" heeft
Paul Brickhill over deze historische aan
val een boek geschreven, dat in vrijwel
iedere taal is vertaald en dat thans door
Associated British-Pathé onder productie-
leiding van Robert Clark en onder regie
van Michael Anderson („Waterfront",
"Hell„„IS s£i.d out"' "The Night was our
friend „The House of the Arrow")
verfilmd.
Richard Todd speelt in deze film de
rol van commandant Guy Gibson en Mi
chael Redgrave die van dr Barnes Wallis.
Van het begin af hebben de makers
alles gedaan om zich zoveel mogelijk aan
de historische feiten te houden. De op
namen op het vliegveld zijn gemaakt te
Scampton, de werkelijke basis van het oor
spronkelijke eskader. De vliegtuigen in
de film zijn Lancasters van het type dat
tijdens de aanval werd gebruikt De tech
nische adviseur van de film, groepska-
pitein Whitworth, D.S.O., D.F.C., was
commandant van Scampton tijdens de
raid. Hij heeft Guy Gibson goed gekend
en bleek in staat inlichtingen van on
schatbare waarde te verstrekken over
diens persoon en karakter.
Van zijn kant heeft Richard Todd, die
onmiddellijk besefte, wat een moeilijke
taak hem wachtte, toen men hem verzocht
de rol van Gibson te spelen, alles gedaan
om uit de legende rond de naam van Gib
son een man van vlees en bloed te maken.
Gedurende de meer dan twee jaren dat de
voorbereidingen voor de film duurden, pro
beerde hij zoveel mogelijk mensen te ont
moeten. die Gibson hadden gekend. Hij
sprak met zijn vroegere vrienden, zijn
mede-officieren en tenslotte met zijn va
der en gebruikte de aldus vezamelde ge
gevens als basis voor een verbazingwek
kend rake typering van de echte Guy
Gibson.
Op de verjaardag van de beroemde
aanval, de 16e Mei, zal de gala-première
van „The Dam Busters" die door prin
ses Margaret zal worden bijgewoond, in
het Empire Theater op Leicester Square
in Londen plaats vinden.
Gladys Cooper geen familie van Mr
Gary Cooper, wiens niet verschijnen op
de Keukenhof en in het Rotterdamse Lu-
tusca-Theater misschien nog meer dei
ning heeft veroorzaakt dan zijn persoon-
Richard Todd als Guy Gibson..
carrière wordt gemaakt en is de antago
nist de echtgenoot van een zangeres, een
aan de drank verslaafde filmacteur, die
ten slotte inziet, dat hij beter doet te
verdwijnen om zodoende de loopbaan en
de roem van zijn echtgenote niet te bre
ken. Een oplossing, die niet ligt binnen
onze acceptabele waarderingssfeer, maar
die door regisseur Cukor eerder wordt
aangeduid dan uitgewerkt.
VAN DEN BERGH
Noten:
1) De Beuk, stichting
voor literaire pu
blicaties, Amster
dam.
2) Van Oorschot, Am
sterdam.
3) De Beuk, Amster
dam.
4) Daamen, Den Haag.
5) De Bezige Bij, Am
sterdam.
Gerard den
Brabander
Norman Marine (James Mason), ontdekt
een zangeresje (Judy Garland), dat hij een
filmloopbaan voorspelt. Zij heeft inder
daad succes. Beiden besluiten te trouwen.
Na enige tijd wreekt zich echter de drank
zucht van de man en hoewel hij zich in
een kliniek voor zijn alcoholisme laat be
handelen, vervalt hij toch weer in zijn
oude kwaal, totdat hij besluit tot een
wanhoopsdaad. Dit is in het kort de in
houd van het „drama met muziek", dat de
film „A star is bom" in wezen is
Wij herhalen nog eens, dat Cukor met
zijn uitgerekt beeld naar goed kunnen
heeft gewoekerd, hoewel de traagheid van
het rhythme hem parten heeft gespeeld,
aangezien de „songs", die Judy Garland
zingt, nopen tot een beheerste camera
beweging. Maar afgezien van deze beper
king heeft „A star is born" het bewijs
geleverd, dat een sfeer van harde naijver
en ééndagssuccessen in de wereld van de
droomfabrieken ook kan worden vastge
legd zonder een volledige suprematie van
het woord in een puntige en snedige
dialoog.
Judy Garland beheerst niet altijd de
haar opgelegde taak, of liever gezegd de
regisseur, George Cukor, laat haar wel
eens glippen uit de ban van zijn strakke
regie, waardoor een zekere melo-drama-
tiek op het brede beeld verschijnt, die het
geheel niet baat. Maar het winstpunt van
een juist afgestemde montage is genoeg
om „A star is born" te rangschikken
onder de interessante producten van de
cinematografie, omdat men aanschouwt,
dat er een bewuste poging wordt gedaan
de beweging tussen de beelden te bren
gen op een niveau, die de film-aesthetica
stelt als minimum-norm.
Bu.
Aan Joop Gees-ink's grote poppenfilm
„The Story of Light" is een „Golden
Reel Award" een onderscheiding van
de „Film Council of America" toe
gekend.
Dit is de tweede Amerikaanse onder
scheiding, die „Dollywood" te beurt is
gevallen. Het vorig jaar kende men de
televisiefilm „Seasons" één van de vijf
„Sylvania Awards" toe.
en Michael Redgrave als dr
Barnes Wallis in de film „The Dam
Busters" van Associated British-
Pathe.
prachtige reclame, maar omdat ik er zo
lief uitzag, weigerden de mensen te ge
loven, dat ik óók een goede actrice was.
Het kostte me jaren ze ervan te over
tuigen. dat ik nog iets meer kon dan
er alleen maar mooi uitzien".
Over kinderen: „Verreweg het heerlijk
ste in een vrouwenleven. En dan de
kleinkinderen! Mijn kinderen zijn volwas
sen, maar ik zie ze geregeld. Het is on
zin te beweren, dat een actrice geen par
ticulier leven kan hebben. Onzin of de
erkenning, dat men een mislukkeling is"
Over succes: „Natuurlijk vind ik het
heerlijk 'n succes te zijn en ik prijs me
zelf gelukkig, dat ik het nog steeds ben.
De nadelen zijn voor iedereen gelijk. Als
je succes hebt, wordt je in zekere zin
openbaar eigendom. Zodra je het publiek
verveelt houd je op een succes te zijn.
Ik kan nooit begrijpen, waarom men
sen zich verontschuldigen als ze om je
handtekening vragen. Ik zou het afschu
welijk vinden als niemand me er meer
om vroeg."
Jean Hersholt, die onlangs zijn gouden
jubileum vierde als filmacteur, wint bet
nog van Gladys Cooper wat leeftijd be
treft. Hersholt, die 68 jaar geleden in
Kopenhagen is geboren maakte zijn de
buut voor de camera's in de eerste Deense
film. In 1914 stak hij over naar Hollywood
en trad voor de Thomas H Ince Company
in verschillende films op. waarvoor hij
de kapitale som van vijftien dollars per
week te incasseren kreeg. Sindsdien is hij
de tegenspeler geweest van praktisch alle
grootheden van het witte doek zoals Greta
Garbo, Mary Pickford, Douglas Fairbanks
sr, Rudolph Valentino, Marie Dressier.
Shirley Temple, de Barrymores en talloze
anderen. Hij verwierf vooral bekendheid
in de rol van dokter Dafoe in de drie
films met de Dionne-vij fling en daarna
met de „Dr Christian"-serie.
Hersholt vertolkt een belangrijke rol in
de Vistavision-film „Run for cover" van
Paramount met James Cagney, Viveca
Lindfors en John Derek. Dit is zijn 453ste
filmrol, hoewel het zijn eerste filmenga
gement in f7 jaar is. Wel is hij intussen
veel opgetreden in radio-programma.s.
Hersholt, die sedert 1938 president is
van het Motion Picture Relief Fund, is
in zijn carrière meer gehuldigd dan enige
andere Hollywoodse acteur. Hij heeft dris
speciale Academy Awards en talloze eer
volle onderscheidingen.
Op het ogenblik maakt hij een vacan-
tiereis van vier maanden door Europa,
waarbij hij ook een bezoek zal brengen
aan Nederland
Tolstoi's „Oorlog en Vrede" zal onder
productieleiding van de Italianen Carlo
Ponti en Dino de Laurentiis worden ver
filmd, terwijl Paramount Pictures de film
over de hele wereld zal distribueren, be
halve in Finland. Joego-Slavië en Rus
land. De buitenopnamen zullen groten
deels in Finland en Joego-Slavië en de
binnenopnamen in Rome worden gemaakt.
King Vidor. de regisseur van films als'
The Citadel", „De grote Parade" en
.Northwest Passage" zal de regei voe
ren naar een scenario van R. C. Sherriff
auteur van „Journey's end" en van de'
scenario's van „Goodbye Mr Chips" en
„The four Feathers". De hoofdrollen zul
len, zaols reeds gemeld, worden vertolkt
door de Amerikaanse ster Mel Ferrer en
diens Britse echtgenote Audrey Hepburn.
Metro Goldwyn Mayer, Mike Todd en
David O Selznick hebben eveneens aan
gekondigd dat ze van plan zijn filmversies
van „Oorlog en Vrede' te gaan maken,
maar Dino de Laurentiis verklaarde dat
de begindatum voor zijn film 1 Juni de
eerste was, die tot nu toe bekend ie'ge
maakt. 6
Audrey Hepburn, die met haar echt
genoot Mel Ferrer de hoofdrollen
zal spelen in de film „Oorlog en
Vrede die onder regie van King
Vidor naar Tolstoi's boek wordt
gemaakt.
lijk optreden in Amsterdam en zijn auto
ritje door Rotterdam heeft dit met haar
naamgenoot gemeen, dat ze beiden nog
tot de oude garde van Hollywood behoren.
Gladys Cooper wint het zelfs nog van de
53-jarige Gary. Ze is 66 en ze is in haar
leven geweest wat de meeste vrouwen
het liefste willen zijn: een wereldberoem
de schoonheid, een grote actrice, een
trotse moeder en een gelukkige groot
moeder.
Gladys Cooper, zich volkomen bewust
van wat ze was, is en altijd zal zijn, heeft
enige tijd geleden de pers in haar kleed
kamer op audiëntie ontvangen en de he
ren haarfijn verteld, wat ze dacht over
acteren, kinderen, schoonheid en succes
hebben.
Over acteren: „Toen ik jong was, wil
de ik dierenarts worden. Als ik dat in
derdaad was geworden, zou ik er waar
schijnlijk niet slecht hebben afgebracht,
want ik heb een sterke wil en ik wilde
slagen.
Acteren zelf vind ik heus niet zo leuk.
Ik heb een hekel aan al dat gerepeteer
werkeloos rondhangen, de electrischè
schijnwerpers en de koude tocht Maar
het is nu eenmaal m'n baantje.
De mensen vragen me wel eens, waar-
7"? lk ar met mea ophoud. Geld natuur
lik' 2T T01? ,zou temand anders wer
den' hla u w *"11 had kunnen veroorlo
ven had ik het theater er al jaren ge-
leden aan gegeven
Over schoonheid: „Gelukkig kon ik daar
zeil niets aan doen. Iemands uiterlijk is
een kwestie van geluk. Daar hoef ik me
dus verder geen zorg over te maken.
baari rl JikL heJ i"vloed °P mijn loop- aldus het Unesco-blad, „die wel eensThe
Na lang zoeken is Hal Wallis er in ge
slaagd een filmverhaal te kopen, waarin
Shirley Booth, die met haar rol in de
film „Come back, litte Sheba" wereld
beroemd werd, de hoofdrol zal kunnen
spelen. Het betreft hier „Route 66" een
romantische komedie van Erna Lazarus.
De film zal door Paramount in Vista Vi
sion worden opgenomen.
In een commentaar op de snelle groei
van het aantal bioscopen ever de hele
wereld merkt het door de Unesco uitge
geven „World Courier Magazine" op, dat
de filmindustrie tegenover de toenemende
concurrentie van de televisie nog niet te
lijden heeft gehad van de verminderde
belangstelling, die velen enkele jaren ge
leden voorspelden.
Het blad meldt, dat Amerika in 1953
360 speelfilms heeft geproduceerd, Japan
302. India 259, Hongkong 200, Italië 150
Engeland 138, Frankrijk 111 en West-
Duitsland 101.
Rusland, waar 31.000 bioscopen een jaar-
bezoek hadden van 2.000.000.000 personen
vertoonde al zijn films automatisch aan
de. 700.000 televisiekijkers. „Een politiek"
