De toog is niet de priester
witte doek
Op de planken
Doorbraak van de humor in
Duitse film
I
Dominguez schildert
op
Een
gedurfde
roman
van
Roger
Bésus
in Drukinkt
Bevrijdings- en verzetsspelen
FILMS
deze week
Eli
„De groei van de grote
Werkstad"
V erzetsmonumenten
geëxposeerd
De Wereld
„Het dagboek van een verliefde vrouw"
ZATERDAG 7 MEI 1955
PAGINA S
£SK?pn k de eerste PIaats te ver'
dXp£w e6n heeI program bev"l-
Hans va?i Bergen
(Van onze Parijse correspondent)
Katholieke en niet-katholieke
schrijvers worden aangetrokken tot
de priester en het aantal romans, die
een priesterleven tekenen neemt zo
danig toe dat van een bedenkelijke
inflatie kan worden gesproken. Op het
ogenblik hebben we er liefst vier te
gelijk vers van de pers ontvangen.
Het zou onjuist zijn die verbluffende
productie op rekening van succes-
jacht te stellen. Wij staan inderdaad
voor een belangrijk verschijnsel van
?nze tijd. Hoe stevig ook de beroering
ls geweest, die de komst der prêtres-
°uvriers sinds tien jaar heeft gewekt
ook bij niet-gelovigen het is
roch enerzijds de behoefte aan apos
tolaat, anderzijds, en in wellicht nog
grotere mate, de wanhoop van een
godsdienstloze levensopvatting, die tot
de creatie van al die priesterfiguren
heeft geleid. Al deze werken hebben
iets gemeen. Zij betreffen de priester
als menselijke figuur, ze dringen niet
of hoegenaamd niet door tot de bete
kenis van zijn priesterschap. Of wan
neer daartoe een poging wordt gedaan,
dan is dat onder invloed van Berna-
nos, die meer dan alleen naar de
vorm navolging verdient.
Hoe het ook z(j, er zijn in dc na-oor-
logse productie onmiddellijk een paar do
zijn priesterfiguren aan te wijzen, die als
type, maar helaas te uiterlijk type ge
motiveerd zijn en nieuwe creaties liggen
niet voor de hand. Er wordt dan ook een
grote aandacht besteed aan een zeer ge
durfde roman van Roger Bésus, waarin de
centrale figuur de betekenis van het pries-
*erschap wil doen uitkomen, doch niet door
de schildering van een priester, maar
door een hoofdpersoon, die niet priester
ts en de toog draagt als een imposteur,
als een valse priester. Een bedrieger, die
Bésus evenwel als redder van zielen doet
optreden.
Vroeger werk
Het betreft de nieuwe roman van Bé
sus: „Louis Brancourt", die om de be
tekenis, die de schrijver reeds in de heden
daagse letteren heeft verkregen, bespro
ken verdient te worden en ook omdat
het werk heel wat stof belooft op te
jagen. Toen zijn eerste roman „Le Refus"
verscheen, kon het werk worden aange
kondigd als dat van een katholiek schrij
ver, die beloofde een zeer belangrijke
plaats onder de Franse auteurs te zullen
gaan innemen. Een machtig boek volgde
„Cet homme, qui vous aimait". Verleden
jaar verscheen zijn toneelwerk: „Savona-
role ou que meurent les témoins". dat
binnenkort in België gaat opgevoerd wor
den. Wij hebben tegen de inhoud van zijn
werken destijds wel enig voorbehoud ge
maakt, omdat zijn realisme heel wat ge
lovigen kan kwetsen
Voor de roman „Louis Brancourt" is voor
behoud nodiger dan ooit. Het werk werpt
Problemen op omtrent de verantwoorde
lijkheid van kritiek en lezer. Want al is de
to r dpor en door een katholiek au-
I dle z'cb van zijn verantwoordelijk
heid als schrijver volkomen bewust is, zo is
de compositie van het werk toch zoda
nig, dat de inwerking op het gevoel van
velen schadelijk kan zijn. Dit heeft reeds
aanstonds tot het merkwaardige gevolg ge-
door twee katholieke hoofdorganen dia
metraal tegenover elkander staan.
In Bernanos' spoor
Bésus, die een Normandiër is (thans
veertig jaren oud) heeft zijn litteraire stu
diën opgedaan in het land van Flaubert
en Barbey d' Aurévilly. Zijn taal is rijk
en overvloedig. Hij is echter zeer aange
grepen door Bernanos, die hij zoekt te
imiteren, niet in de schrijftrant maar in
zijn ideeën. Hij wil 'n geëngageerd schrij
ver zijn. geëngageerd in het apostolaat,
In het dagelijks leven is Bésus ingenieur
voor openbare werken en hij heeft nog
onlangs de leiding gehad van een belang
rijke bruggenbouw over de Seine. Hij is
dientengevolge in nauwe aanraking met
het ontkerstende milieu van arbeiders en
intellectuele bedrijfsleiders gekomen, die
hij met een zeldzaam vermogen van psy
chologisch doordringen waarneemt. Zijn
Cet homme, qui vous aimait" plaatste
een priester in het volslagen materialis-i
tisrhe milieu van intellectuelen en com-
monistische arbeiders, werkzaam aan een
JTnnr hem in Normandië gedachte atoom-
fabriek ™n haar laboratoria. Het toeval
fabriek en regering juist op die
plaats de instellingen voor atoomkracht
gaat bouwen. Datzelfde milieu, maar nu
cloor Prof.dr P. J. Bounian en
WH. Bouman Van Gorcurn
Comp. N.V. Assen
Van deze interessante studie over de
bevolking van Rotterdam is een tweede
druk verschenen, waaruit blijkt, dat er n
verheugende belangstelling voor bestaat.
Er worden niet zo vaak besproken onder
werpen in behandeld, als daar zijn de
trek naar de stad, de aanpassing der
nieuwe inwoners, de arbeidersbeweging,
de vrijetijdsbesteding etc. terwijl tevens
nog een literatuuropgave wordt verstrekt
waaruit door degenen, die meer over het
geschrevene willen weten, nog heel wat
te putten zal zijn. Een boekje, dat elke
Rotterdammer zal interesseren. Maar
ook de velen in de steden en dorpen
Tond Rotterdam, die de stad door hun
werk of anderzins kennen of er geboren
werden, zodat dit b.v. met vele inwoners
van Schiedam het geval is.
in Rouaan geplaatst, vormt het wereldje
van zijn nieuwe roman.
Louis Brancourt
Dc hoofdpersoon is een reiziger in par
fumerieën, van wie w(j beschreven zien
hoe hij -bü een kwalijke logementhoudster
te Rouaan gelegenheid vindt aan zijn li
chamelijke driften toe te geven om daar
na, te Parijs teruggekeerd, tot getuige
te worden gemaakt van zijn vernietigd
huwelijk. Louis Brancourt is een afzich
telijk zondaar, maar in wie het bewust
zijn van te zondigen tot een obsessie
wordt. Het bestaan van de zonde wordt
hem tot wanhoop, die hem tot het dragen
van een toog voert om althans jegens an
deren de boetprediker te kunnen zijn om
hun zielen te redden. Hij gaat daarbij
zover, dat het zelfs tot de biecht zou ko
men (het enige sacrament waarvan in
het werk sprake is) als niet een oproer
kraaier bij staking door een schot van
een agent dodelijk zou zijn getroffen.
Van een priester (die ook in de ro
man voorkomt) het type van de lauwe
„administratieve geestelijke" zoals die fi
guur sinds Pézeril's „Rue Notre Dame''
kan worden aangeduid, ontvangt Louis
Brancourt de absolutie. Deze tot, 't uiterste
verkorte inhoud geeft weinig kijk op de
talrijke situaties, met welke de valse pries
ter. die nooit meer dan een valse pries
ter kan zijn, tal van personen van de
noodzakelijkheid van het priesterschap
weet te overtuigen. Een al zeer uitzon
derlijke vorm van apostolaat dus._ Apos
tolaat uitgeoefend en met succes, bij anar
chisten en de ontkerstende misere-bevol-
king der grote tseden en wier leven met
In Wageningen is een tentoonstelling
ingericht van verzets- en bevrijdingsmo
numenten in het Arboretum van de land
bouwhogeschool
De geëxposeerde werken zijn afgietsels
van monumenten waarvun de meeste
reeds een plaats hebben gevonden, daar
waar de herinnering aan tragische mo
menten tot bezinning noopt. Het Arbore
tum blijkt een geschikte gelegenheid voor
een dergelijke openluchttentoonsteliing
door de tuinarchitectuur. In het labora
torium voor plantensystematiek staan
enkele maquettes van monumenten, o.a.
van Andriessens ,,De dokwerker", en in
de tuin beheerst het vredesbeeld van Re-
deker bekronende figuur van het na
tionale monument dat aan de Dam zal
verrijzen de omgeving. Verder komt
ook het monument van Van Lith „De
kreet" hier tot zijn recht en voorts vindt
men in het Arboretum afgietsels van mo
numenten van Gregoire, Reicher, Schal
ier, Bolhuis, Wolbers, Richters, Reijers,
Hildo Krop, Van Luijn en Karosso. De
tentoonstelling blijft geopend tot 31 Mei.
machtig realisme, dat echter nooit tot
ruwheid van taal leidt, wordt beschre
ven.
Om de beschrijvingen is het I^sus niet
te doen. Hij wil doordringen tot in de
diepste geheimen van het geestelijk le
ven zijner personen om naar voren te
brengen welke as nog aanwezig kan zijn
om de vlam op te wekken van het bo-
leid, dat de beoordelingen van het werk
vennatuurlijk licht.
Een zeer langdurige verkenning in de
verheidenste zielen is nodig geweest om
zulke grote rijkdom van uitbeeldingen
voort te brengen. En waar de schrijver
kilzeZr,1JnhPPn°pen 6n verh°udingen moet
5 beeft Besus met een geweldige
Si /r samengesteld, waarin al-
lerlei situaties voorkomen, die moreel
verwerpelijk zijn. Zo de houding van Louis
Brancourt inzake huwelijksmoraal; in mo
raal tout-court voor wat zijn relaties met
Personen betreft. Kortom, tegen de ro
man zijn ernstige bedenkingen in te bren-
u^n'j.- s zal zeSgen dat hij die ver
houdingen wel moest scheppen. Bésus wil
de ongerustheid wekken, maar tevens het
bewustzijn van het heilige en de mogelijk
heid van het verwerven der genade en hij
dekt zich met de ondoorgrondelijkheid van
Gods leiding. Niet de toog is de pries
ter, zo min als de pij de monnik maakt.
De toog is het symbool. Symbool van het
priesterschap, dat in de moderne maat
schappij, zoals de H. Vader eens heeft ge
zegd „het meest bemind wordt en het
meest verguisd". Of zoals kardinaal Su-
hard het heeft uitgedrukt: „de priester
draagt tegenstellingen in zich: Hij moet
ten koste van zijn leven de getrouwheid
aan God en zijn trouw aan de mens met
elkaar verzoenen".
Bésus zelf zal overtuigd zijn. dat zijn
machtig werk, dat tot spannende gedach-
tenwisselingen zal voeren, niet in alle
handen moet komen. Het is geschreven
met een doel. Met een bestemming. In de
algemene letterkunde verschijnt het als
een wapen. Voor de katholieke leeskrin
gen is het ongeschikt. Voor wat de Fran
sen noemen „lecteurs avertis", die bezorgd
zijn voor het, apostolaat, geeft het een
diepgaande ontleding van de verheiden
ste massa.
«."Viola Animae" door Pieter Dor-
lant. Uitg. Lannoo, Den Haag.
In een zeer fraai verzorgde uitvoering
is een Nederlandse vertaling verschenen
van een oud Paasie-verhaal. Het is de
devote samenspraak tussen Maria en de
ziel over het bitter lijden des Heren, dia
door de Kartuizermonnik Peter Dorlant
in 1449 voor het eerst in de Latijnse taa!
in het licht werd gegeven. De tafrelen uit
de H. Pasaie vormen het. onderwerp voor
korte beschouwingen, waarin op zeer fijn
zinnige wijze ,je toepasselijke gedachten
aan de H. Maagd worden toegeschreven.
Men moet erin, zoals de Kartuizer in het
voorwoord verzoekt, geen geleerde navor
singen noch hoogdravende bespiegelingen
zien, doch met deernis en rouwmoedig
heid geschreven overpeinzingen, voortko
mend uit befte tot de Verlosser. Interes
sant en zeer goed gereproduceerd zijn de
vijftien houtaneden van de Z-S- „vierkante
Passie' van Jacob Cornelisz van Oostza-
nen, waarvan een drietal in kleur is af
gedrukt.
Er is een beperkt aantal genummerde
exemplaren in de handel gebracht.
Franz Schubert door Hans Wage-
mans. Uitg. Gottmer, Haarlem.
Het .23e deel Ujt Gottmer's componlaten-
serie is een geslaagd boek geworden. Ob
jectief en met verstand van zaken behan
delt de schrijver leven en werken van
Franz Schubert en dat ia geen gemak
kelijke opgaaf. Schuberts leven was uiter
mate arm aan opzienbarende gebeurte
nissen en zijn werken kan men nu een
maal beter horen dan beschreven zien;
voorai die werken die vrijwel onbekend
gebleven zijn, kunnen de leek op schrift
Pa|r. weinig naderkomen en zeer vee.
in Schuberts oeuvre blééf onbekend. Een
boeiend boek is deze studie,
tengevolge yan een en ander dan ook
niet geworden, maar dat behoeft men
Ivetelschappelijk-opgezette bio-
hLorkBin' nu n°g dwingt de lees-
Wip zich het geheel bewondering af.
°orlijk over leven, peraoon-
wt wil p„i-°mposities van Franz Schu-
tnai nauworu k£m in de Nederlandse
iammpr ^i2?ks beter terecht, al blijft het
verwerkte <5 t, opgegeven en blijkbaar
der reikt d'antofba£mteratuur nlet ver"
WERELDNIEUWS
Het zou natuurlijk prachtig zijn ge
weest, als wij dezer dagen 'n verzets-
spel of bevrijdingsspel hadden kunnen
brengen. Want ook op dit gebied heb
ben wij toneelbeoefenaars een plicht,
een taak. Een vaderlandse taak! Er is
nu eenmaal geen beter middel om de
gedachte aan het verzet, aan de offers
die er gebracht zijn voor onze bevrij
ding. levendig te houden dan het aan
schouwelijke toneelspel. Een herden
kingsrede stelt zeer bijzondere eisen aan
de verbeeldingskracht van de toehoor
der. Het spel daarentegen brengt ons er
midden in. We zien de taferelen weer
opnieuw voor ons. We beleven ze weer.
De tien voorbije jaren vallen als het
ware weg. We leven weer tien jaar
terug. We zien niet een deftig gekleed
heer voor ons staan, die alle pogingen
in het werk stelt, om ons gebeurtenissen
voor de geest te stellen, neen, wij wor
den als het ware o"»enomen en terug
gezet temidden van die gebeurtenissen.
Wij doorleven de angsten weer d,e on
houdbare snanningen, het verdriet, de
eensgezindheid, <3e opofferingsgezind
heid. de heldenmoet en de vreugde de
ontembare vreugde van de bevrijding.
En als het spel voorbij is, blijft die
vreugde ons bij en zijn wij er opnieuw
SSinrh' Er bliift een dankbare
hen die foor in ons hart 3311
hen, die vooi deze vreugde hun leven
dat^hèt werkelifk" Z° 'n het spel op
voor ons betli-1 !Ter een verademing
èen fei" is da* de vrijheid
dachte aan hen die" 0pmeuw ge*
en de gedachteaan v,V°°r ons vleIen
landse eensgezinde fees?' Sr0t? VadCr"
terug nu, levendi! konden Jaar
ons toneelspel, dan zou£ u" °l'
een zeer dankbare en ^onts™}
vullen. Wij zouden icHp r"
in eensgezindheid bij elkp31" °i?s V°lk
De aanschouwelijke voors ellfn brengerV
er toen in die donkere daaen^pp" W3t
volk gepresteerd werd aan Ls» °n)i
en opofferingsgezindheid zon 22 ""o
nieuwe moed geven, niéuwe krachten1,
nieuwe energie om gezamenlijk te bou
aan die vrede in plaats van ons
komstbeeidSenVenMaa2 pe3sjmistiscl?§ toe"
inrpn Tn a- Moed verloren al ver
geen 'pessim'6 donkere tijd kenden wij
onf behoud. Sme> dat was onze kracht'
deMsachi-ijve°r *0vep bekend-moet
het vaderlana altud opstaan, die ons
Er zijn wel p ,se bevrijdingsspel geeft.
kLam I "kele spelen. Ons lekenspel
wat bii Ons V;°or de dag' Zoals aIle3
litatipf pn2a Lekenspel verschijnt kwa-
ai™ rii ed is' boog staat, zullen ook
pn orf ppr2 ,kxvalitatief wel goed zijn
n op een hoog peil staan. Maar of
vele veremgingen er een keus uit heb-
f?,g aan; betwijfel ik zeer. Het be
vrijdingsspel is eenmaal nog niet
m trek. Ligt dif aan het publiek, dat
niet meer aan die donkere dagen her
innerd wil worden? Ik sei00f ten dele
slechts. Als het spel maar sterk en
goed is, ook toneeltechnisch goed, dus
voor 100 pet een toneelspel met actie
en vaart en spanning en levende perso
nen, die boeien en de aandacht van a tot
z gespannen houden zonder onwerke
lijke symbolische voorstellingen, waar
aan men zich w dergelijke spelen nog
al eens graag overgeeft en waarvoor
het publiek zijn uiterste krachten in
moet spannen, om er de betekenis vao
te begrijpen. Dergelijke levendige to
neelspelen zullen neus wel de aandacht
van het grote publiek hebben.
Maar mischien is de tijd van de ver
schrikkelijke dagen nog te kort voorbij.
Misschien moet de afstand eerst veel
groter worden en zullen zij pas over
deze dagen 'n toneelstuk kunnen schrij
ven, die deze dagen zelfs niet aan den
lijve ondervonden hebben, maar hun
kennis geput hebben uit (je verhalen
van hun ouders en grootouders. Deze
objectieve kennis aangevuld met hun
eigen levendige fantasie zal hen dan in
staat stellen te schrijven over die
dagen, waarover wij alleen maar kun
nen praten.
In „The Colditz Story"
'n film, die wij vorige week KW T|lf
hebben besproken, wordt ge W fllL* iPn
zegd dat de Duitsers geen m §0$,
gevoel hebben voor humor |p
Dit is 'n uitspraak, die vaak n 10»
maar al te waar is. Onder
regie van J. von Baky is
echter nu een film gemaakt:
„Het dagboek van een ver
liefde vrouw", waarin de
humor doorbreekt in de
Duitse film. Dit keer niet
naar het voorbeeld van de
Engelsen, die zich in hun
„splendid isolation" zo sterk
voelen, dat zjj zich de
weelde kunnen veroorlover:
voortdurend met zichzelf en
met hun levensgewoonten
te spotten. Dus niet een
humor van het gehalte van
hekeling van het „Dcutsch 1
turn" of van de onhebbelijk
heden van het Germaanse
ras Neen. Von Baky heef!
heel eenvoudig een situatie-
humor in zijn film gelegd en
dit is van een verkwikkende
originaliteit en van een
hoopgevende verwachting
De Duitse filmindustrie
heeft zich veelal bezigge
houden met 'n doodernstige
toepassing van de aesthetics
en vooral van een experi
mentele vormgeving, waarbij
soms bijzonder interessante
films werden vervaardigd. In
„Het dagboek van een ver
liefde vrouw" treedt echter
een badinerende toon naar Verzoening na een echtelijke onenigheid. Beeld uit
voren, die strak wordt vol- Met dagboek van een verliefde vrouwmet Maria
gehouden en waarcij Maria Schell en O. W. Fischer onder regie van J. v. Baku.
Schell en O. W. Fischer, die a
men reeds als „koppel" kent sedert „So
-r\ V%4r«+" 1 va Vin ra Ciaol t4/ala
AxóMr&i*
de voor de film- komische in „Het
dagboek van een verliefde vrouw" is wel
een toevalligheid, maar geen gedachtegril
zonder meer.
Toch begeeft ue regisseur van deze film
zich op gevaarlijk ijs. Hij schetst een
situatie, die gemakkelijk kan vervallen
tot grofheden en tot subtiliteiten, die men
niet straffeloos m een lachspiegel kan
weerkaatsen. Het komische is nooit
ethisch neutraal. Cynisme is wrang en
scherp. Het komische en het humoristi
sche is dat niet, omdat de ware humor
het verhevene Parodieert. Maar wei te
verstaan: het onechte verhevene. Dit kan
men gemakkelijk over het hoofd zien bij
„Het dagboek van een verliefde vrouw".
Immers de huwelijkstrouw is iets, waar
mee men niet moet spotten. In wezen
echter is het niet de huwelijkstrouw, die
hier wordt geparodieerd, maar de kop
pige volharding v,an wat een misverstand
of een fout van een van beide echtgeno
ten is. Beziet men de film in dit licht, dan
is de verstarring, waarin de echtelieden
vervallen na hun ruzie van een komisch
effect. De spontaneïteit is volledig zoek
lange Du da bist", in hun spel zich geheel
aanpassen bij de gevoeligheid in dialoog
en commentaar.
Het betreft hier het relaas van een
ion» echtpaar dat ogenschijnlijk geluk-
kie eehuwd is, maar de vrouw bemerkt,
dat haar man wel eens de echtelijke
trouw laat slippen. Het komt zover dat
beide jonge mensen uit elkaar gaan. Maar
de regisseur poogt geen minuut de toe
schouwer er van te overtuigen, dat de
scheiding een duurzame status wordt. In
tegendeel En het is dan ook met dit be
sef, dat men de strubbelingen en de
krampachtigheden van het echtpaar om
niet toe te geven, beziet met een welwil
lend oog.
De komische situaties in deze film zijn
geen objectieve feiten, die de Duitse
filmindustrie zo graag in alle zwaarte
op het doek projecteert, maar zij resul
teren uit de subjectieve invallen van de
subjectieve fantasie van de regisseur en
de auteur van het boek „Ich an Mich"
Dinah Nelken, dat als uitgangspunt diem
en dit is juist zo voortreffelijk door Von
Baky in de film weergegeven.
Van een dramatische stuwingslijn naar
een hoogtepunt in de slotscène is dan ook
geen sprake. Het dagboek wordt nl. be
sproken; in de Nederlandse versie zeer
gevoelig en geestig door Sophie Stein.
Door dit „commentaar" worden de ge
beurtenissen aan elkaar geweven en blijft
de film op eenzelfde niveau.
Over het algemeen is het nasynchroni
seren geen voordeel. In het onderhavige
geval echter, waar de synchroniteit tus
sen beeld en gesproken tekst niet afhan
kelijk is van een volledige op een fractie
van een seconde afgestemde gelijktijdig
heid, is de Nederlandse bewerking een
voordeel.
Vanwege het onderwerp moeten wij
voorbehoud maken voor volwassenen.
Maar beziet men de film uit de juiste
hoek dan kan men genoegelijke uren be
leven met dit dagboek van een verliefde
vrouw. En wie het duo Schell-Fischer
nog eens wil zien, mag deze film niet
verzuimen, want als wij goed zijn in
gelicht, is dit het laatste product, dat
met dit koppel wordt gemaakt.
Bu i
Greta Garbo opnieuw ontdekt Nog altijd verlegen
Maar ze ziet graag zichzelf Geen kluizenaarster „Ze is
nog altijd de mooiste vrouw van de wereldKinderlijk in
het gebruik van aliassen Alec Guinness in een nieuwe
Ealing-komedie Hoofd van een bende zware jongens
Daarna in filmversie van Shaw's „Arms and the Man"
Claire Bloom krijgt de rol van de jonge prinses Vervolg
op de merkwaardige film „08/15" „Filmforum".
het personeel haar altijd aan als „Miss
Brown".
Vele mannen hebben in Greta Garbo's
leven een rol gespeeld, maar ze is nooit
getrouwd. John Gilbert, die haar tegen
speler was in enige van haar meest suc
cesvolle films, trok haar aan. maar tot
een huwelijk kwam het niet, hoewel ze
een trouwe vriendin voor hem bleef, toen
er bij de komst van de geluidsfilm een
eind kwam aan zijn carrière.
Haar „grote liefde" aldus wordt be
weerd, zou Mauritz Stiller zijn geweest,
de Zweedse regisseur, die haar ..ont
dekte" en die Metro-Goidwyn-Mayer
overhaalde, haar te engageren. Maar toen
Stiller 't niet in Hollywood bleek te kun
nen wennen, liepen hun wegen uiteen.
Stiller keerde terug naar Zweden en stierf
in 1944.
Jaren lang werd haar naam genoemd
met die van Leopold Stokowsky, maar
tenslotte legde Garbo voor het eerst in
haar leven een verklaring af tegenover
de pers: „Zulke geruchten zijn absurd.
Ik ontken niet, dat Mr Stokowsky en
ik heel goede vrienden zijn, maar hem
trouwen daar is geen sprake van".
Toch zullen dergelijke geruchten voor
lopig nog wel de ronde blijven doen, want
nog altijd is Greta Garbo één der meest
gezochte vrouwen ter wereld.
Alec Guinness zal verder met Claire
(„Limelight", „The Man between")
Bloom de hoofdrol spelen in een film
versie van Shaw's toneelstuk „Arms and
the Man", die door Sir Alexander Korda
in de Shepperton-studio's zal worden ge
produceerd. De film zal „Haar Choco
lade-soldaatje" heten, een titel geïnspi
reerd op de muzikale komedie, die voor
het eerst in 1909 in Londen ten tonele
werd gebracht.
Alec Guinness zal de fortuin zoekende
soldaat spelen en Claire Bloom de jonge
prinses, die bij zijn avonturen betrokken
raakt. De film za] worden geregisseerd
door Peter Glenville, de toneelproducer,
die „The Prisoner", de laatste film van
Guinness heeft gemaakt.
Met de productie van de film zal in
Augustus worden begonnen. Het zal de
„2 he Lady killer's een nieuwe
Ealing'komedie onder regie van
Alexander Mackendrick
(Van onze filmredacteur)
Greta Garbo is opnieuw ontdekt. Veer
tien jaar nadat zij zich uit de filmstudio's
heeft teruggetrokken.
Geen van haar triomfen als de flon-
kerendste ster aan het firmanent van
Hollywood heeft Garbo ooit zo gelukkig
gemaakt als het overweldigende succes,
dat haar film „Camille" had, toen deze
onlangs opnieuw te New Vork in verto
ning werd gebracht.
Ook in Engeland zal „Camille" die in
1935 werd gemaakt en die Miss Garbo
een speciale vermelding op de laatste lijst
van Oscars opleverde, opnieuw in verto
ning komen en wel op 19 Mei a.s., de dag,
waarop de B.B.C. een speciaal televisie
programma aan haar filmloopbaan zal
wijden. De lijkers zullen de Zweedse actri
ce, die in 1941 de film vaarwel heeft ge
zegd, op het televisiescherm zien in frag
menten uit dc films „Ninotchka", „Anna
Karenina", „Koningin Christina" en „Ma
ria Walewska".
Greta Garbo, thans 48 jaar. is nog al
tijd verlegen, en bang voor vreemden,
Maar toch verheugt zij er zich over, dat
haar populariteit als actrice is gebleven.
Met de onvermijdelijke feambard op het
hoofd, gekleed in een los hangende tweed
jas en met schoenen met platte hakken
heeft ze onlangs tot tweemaal toe een
bezoek gebracht aan het Normandië-thea-
ter in New York, waar haar film „Ca
mille" draaide.
Greta Garbo ziet zichzelf graag op het
witte doek. Sinds ze zich in 1941 terugtrok
heeft ze het Museum of Modern Art bij
Fifth avenue minstens vijftigmaal be
zocht om er haar oude films te zien. Ze
volgt ze met de grootste aandacht, ge
heel opgaand in de Garbo op het scherm.
Vlak vóórdat de lichten weer aangaan,
trekt ze haar hoed diep over de ogen en
verlaat de bioscoop.
Toch is Garbo geen kluizenaarster en
is dat ook nooit geweest. Hhar meest be
kende en meest geciteerde uitroep: „I
want to be alone" Hk alleen zijh) is
nimmer door haar gebruikt. In werkelijk
heid zei ze: „I want tot be iet alone (ik
wil met rust gelaten worden), wat heel
iets anders is.
Tot haar meest intieme vrienden be
horen Cecil Beaton. George Schlee de
echtgenoot van de mode-ontwerpster Va-
lentina, Mr. en Mrs John Gunther. Art
hur Hornblow jr, de filmproducent en
Erich, baron Goldschmidt-R^uhschild.
Garbo heeft een appartement met acht
kamers op de vijfde verdieping aan East
52nd-street, dat uitziet over de East Ri-
ver en waar ze verscheidene maanden
van het jaar doorbengt. Haar vier ka
mer-suite op de 30ste verdieping van
Hampshire House, dat uitziet over Cen
tral Park, heeft ze enige tijd geleden aan
Greer Garson verkocht.
Verre van eenzaam te zijn, beweegt ze
zich in een kring van zelf gekozen vrien
den en is vaak de gast van Fleur Cowles,
de vrouw van de uitgever Gardner Cow
les Ze houdt ervan in de antiek-winkels
van New Y°rk rond te neuzen. hoewel
ze maar zelden iets koopt en maakt
graag lange wandelingen in Central Park
soms alleen, soms met Rothschild.
De schrijfster Margaret Case, die on
langs met Garbo heeft gedineerd, ver
klaarde: „Ze is nog altijd de mooiste
vrouw van de wereld"
Er zijn zoveel legendes rond Greta Gar
bo ontstaan, dat het moeilijk is de feiten
van de verzinsels te onderscheiden. Ze
ker is, dat ze zeer rijk is. Als ze vijftig
wordt, krijgt ze de beschikking over een
fonds, dat haar gedurende haar hele ver
dere leven een inkomen van 350.000.—
per jaar garandeert. Toch geeft ze niet
bijzonder om geld, hoewel ze indertijd
hoge eisen stelde: 300.000 per film ge
durende haar jaren in Hollywood.
Hoewel ze erg blij is met het hernieuw
de succes van „Camille" is ze niet van
plan nog in een film op te treden, ondanks
alle geruchten en berichten. Zelfs heeft
ze verklaard: „Nadat ik me veertien jaar
geleden heb teruggetrokken, heb ik steeds
uitgekeken naar de juiste film, maar nu
heb ik te lang gewacht".
Maar ze is altijd onberekenbaar geweest
en als er zich een rol (ze heeft altijd
Jeanne d'Arc willen spelen) met de goede
regisseur en de goede bezetting mocht
voordoen, geeft ze zich misschien toch
nog wel eens ooit gewonnen.
In sommige opzichten is Garbo naïef.
Eén van de redenen van haar verlegen
heid is, dat ze meent, dat de mensen
van haar verwachten, dat ze opvallencfc
dingen zal zeggen en daarom vermijdt
ze ze. Jaren geleden verklaarde ze in
volle ernst, dat ze geloofde Hitier te kun
nen bepraten, geen oorlog te beginnen
en voegde er aan toe: „Als het me niet
lukte, zou ik hem doodschieten".
In haar manier van doen is ze vaak
kinderlijk, bijvoorbeeld wat betreft de
keuze van aliassen. Ze geeft nog steeds
de voorkeur aan het beroemde „Harriet
Brown". Ze gebruikt ook namen als
Karin Lund, Miss Jane Emerson, Miss
Emüv Clark en Gussie Berger, maar
nooit de naam, waarmee ze staat inge
schreven in de burgerlijke stand van haar
geboorteland: Greta Lovisa Gustafsson.
Waarschiinlijk weet ze wel, dat niemand
zich daardoor laat misleiden, maar ze
vindt het een leuk spelletje. Als ze een
bezoek brengt aan „Charles", een be
roemd restaurant in New York en er
kaviaar bestelt, waarop ze dol is, spreekt
Greta Garbo is opnieuw ontdekt
derde film van Guinness worden voor
de Amerikaanse Columbia-maatschapmi.
De eerste was „Father Brown", de twee
de „The Prisoner''.
Plaats Alec Guinness aan het hoofd van
een bende boeven, onder wie grappen
makers als Cecil Parker, Peter Sellers,
Frankie Howerd en Herbert Lom, de be
kende karakterspeler, die ook op het ge
bied van de humor zijn sporen heeft ver
diend en alle elementen voor wat iede
reen kent als een Ealing komedie'
aanwezig.
zijn
Dit is dan ook de rolbezetting, die pro-
Claire Bloom zal de tegenspeel
ster zijn van Alex Guinness in de
filmversie, die van Shaw's toneel
stuk „Arms and the Man" wordt
gemaakt
ducer Sir Michael Balcon zich heeft ge
dacht voor de film „The Ladykillers"
waarin Guinness terugkeert naar de
Ealing-studio's waar hij zijn internationa
le reputatie vestigde.
Het scenario voor deze film is ge
schreven door de Amerikaan William
(„Genevieve") Rose. De regie voert San
dy (Alexander ITackendrick, maker van
„Whisky Galore", „The Man in the White
Suit" en „The Maggie"
Alec Guinness speelt „De Professor",
Cecil Parker „De Majoor". Herbert Lom
is Louis, Peters Sellers speelt Harry en
Danny Green is „Een -Ronde", een strijd
lustige ex-bokser, zo genoemd omdat hij
meestal de ring betrad om er een ronde
later weer te worden uitgedagen-
Deze vijf zware jongens beramen een
bankoverval. Om niet op te vallen, huren
ze een kamer bij een lieve, oude dame,
die gelooft dat ze met vijf musici heeft
te doen. Om de schijn te bewaren, spelen
ze gramofoonplaten als ze thuis is.
De oude dame wordt gespeeld door de
74-jarige actrice Katie Johnson, die hier
mee in de vijfde film van Sir Michael
Balcon optreedt.
De Duitse regisseur Paul May maakt
on het ogenblik een vervolg op zijn merk
waardige film „08.15". Deze film schil
dert het Duitse leger gedurende de laat
ste wereldoorlog. Tal van buitenopnamen
voor deze film zijn in Finland gemaakt.
Deze fragmenten worden verondersteld
zich in een klein Oekraïns dorp af te
spelen.
Rainer Penkert als Wiedemann en
Joachim Fuchsberger als korporaal Asch,
beiden bekend uit „08.15", zal men ook
in deze film terugzien.
In het jongste nummer van „Filmforum'
grijpt de hoofdredacteur A. van Domburg
de jongste film van Hitchcock „Rear
Window" aan om een beschouwing te
houden over het ambacht van de film en
de artistieke verantwoordelijkheid van
de filmmaker.
Charles Boost vergelijkt „Het grote
avontuur" van Arne Sucksdorff met „The
Living Desert" van Walt Disney, een ver
gelijking, die ten gunste van eerstgenoem
de film uitvalt. A. G. Nieuwendijk wijst
op de afschuwelijke practijk om coupures
aan te brengen en tot „hermontering'*
van films over te gaan om deze „meer
begrijpelijk en verteerbaar" te maken
voor het publiek. Een practijk, die hij
vergelijkt met de door Orwell in zijn be
klemmende boek ,,184" beschreven me
thode om niet alleen de naam te schrap
pen van een bekende'persoonlijkheid die
in ongenade valt en wordt geliquideerd,
maar ook alles uit boeken, publicaties en
tijdschriften te verwijderen, wat aan hem
kan herinneren.
Voorts bevat het maandblad een aantal
beknopte en meer uitvoerige besprekin
gen van films, die hier te lande in ver
toning zijn gekomen, terwijl dr Ludwig
Berger, in de vertaling van A. van Dom
burg, zijn uiteenzettingen onder de titel
„De Onzichtbare Film" voortzet.
Een in het gevecht getroffen stier,
zoals Dominguez het zieltogende dier
op wol schilderde
De zevende Januari 1906 werd in
Teneriffe Oscar Dominguez geboren,
een knaapje dat sinds zijn jonge jaren
met meer ijver dan de meeste knaap
jes de teken- en schilderkunst be
oefende. Hij werd een gewaardeerd
medewerker van Picasso en een ver
woed voorvechter van de surrealis
tische school. Als herinnering aan zijn
reizen hangen tal van zijn doeken in
buitenlandse musea, evenals in het
Museum voor Moderne Kunst in Pa
rijs. Het is vooral de invloed van Span
je, de kleuren en de zon, die zo'n le
vendig karakter geeft aan zijn werk.
Schilderen alleen was echter niet vol
doende voor de rusteloze geest Vcfh
deze kunstenaar.
Drie jaar geleden ging hij wand
tapijten maken, waarbij er zijn - en
niet liet minst Le Chat Bleu - met een
z^er bijzonder decoratief karakter.
Maar ook daarmee was Dominguez
met tevreden. Even verwoed liefheb
ber van stierengevechten als schil
der maakte hij een reeks tekeningen
waarin de ene fase na de andere
van deze nationale liefhebberij is neer
gelegd. Nu zijn stierengevechten al
duizenden malen geportretteerd, doch
Oscar Dominguez koos daarvoor zijn
eigen manier. Hij trekt zijn scherpe
lijnen met Oostindische inkt tegen de
door zijn ruwheid contrasterende on
dergrond van grijze, met donkerbruin
en groen doorspikkelde wollen dekens
Toch geloven wij niet, dat er op
het voorbeeld van Dominguez nu plot
seling een rage zal ontstaan voor het
beschilderen van dekens. Het is een
curiosum. En niemand minder dan de
tekenaar zelf weet ons te verzekeren
dat het schijnbare gemak waarmee
hij de eigenaardig gevormde monsters
een grafisch volmaakte gestalte geeft,
hem uren van ingespannen werk kost.
kost.
Dominguez' volgende experiment
gaat de richting uit van schilderen in
grote gekleurde vlakken, waarvoor hij
onuitwisbare inktsoorten gebruikt die
zich even vast aan zijn wollen dekens
hechten als de olieverven op het lin
nen van zijn minder vooruitstrevende
kunstbroeders.
- K.
