Geen scheiding van Seven en dood
HEES
4 -
ALASKA wil Amerika's 49ste slaaf worden
Discussie-programma's en samenwerking
mei de Wereldomroep
1
BASKISCHE ZONDAG
Positie
der
priesters
m
iüü
Strategisch steeds belangrijker
Maar vele Senatoren zijn er nog tegen
I'
r
Amerikaans
kolonialisme...
1
1
WÊmmÊËmê^ -
ZATERDAG 7 MEI 1955
PAGINA 7
Bandig
b
m 4 - I
MMI
3
ÉtI
1
KI
BgSPP
Een stiefkind
hfmmbï
Christopher King,
koning van
de
radio-reportage
mjm
a I m ÉPÉgtl
v i I
Wmt Am *v^ri
f tók - w!
wmrn
- -N */-/<i"
llp^ p,<
fcw - 'w s
y/L Jjfe s
Tijdnood
800 mijl ver
Lid „gemenebest"
van hef Franse Baskenland
Tink, tink, nauwkeurig afgemeten
roept de klok ter kerke. Dc moeder
en een dochter zijn naar de Vroeg
mis geweest en nemen de maal
tijd en liet erf onder hun hoede.
Voor de overige bewoners is bet
niet netjes zijn Zondagsplicht
anders dan door dc Hoogmis te vol
brengen. Behalve voor verzorging
der dieren wordt in het Baskenland
niet gewerkt. De enige thuisblijvers
zijn dc douane- of andere beambten
uit Frankrijk gekomen, die „cr
niets aan doen". Buiten de plaatsen
van cle kuststrook, in de streek
Labourd en la Soule is dc bevol
king onvermengd katholiek en
vroom katholiek. Gemeente cn
parochie vereenzelvigen zich vol
komen. Wereldlijk cn geestelijk
gezag vloeien zodanig in elkaar dat
de Bask zich niet het hoofd breekt
over de vraag wat hij Godc dan
wel Cesar moet geven. Voor lrein
bestaat slechts het gezag en dat is
voor hem van goddelijke oorsprong.
Bij het binnentreden van de kerk ble
ven we 'n ogenblik staan om het rustie
ke en voor wat 't altaarstuk betreft zeer
barok-vergulde interieur te bekijken.
Maar 'n Baskische figuur, ditmaal 'n iet
wat tragisch bleke oude jongejuffrouw
in zwarte huik gedoken, kwam ons snel
beduiden, dat we naar boven moesten.
Namelijk naar een van de, drie balcons
langs de wanden, waar de opengewerk
te balustrade een lage plank heeft om
te knielen en tegen de muur een brede
plank tot zitplaats dient. Het doet wat
vreemd aan, dat de mannen aldus te
gen de muur. waarin vensters ontbre
ken, worden „gehangen". Naar het al
taar toe z.Ori de plaatsen voor de jongens
en de „kinderen van Maria", die niet
ongesluierd naar de Hoogmis gaan. Na
de Mig wordt ons uitgelegd, dat die
ietwat sinistere dame die meer op een
weduwe lijkt, de ,Benoite" is. Ze is geen
kosterin en ook niet stovenzetster, maar
heeft 'n bijzondere waardigheid, die men
nergens elders aantreft. Als de pastoor
haar in overleg met de oudste parochi
anen aanwijst, is ze al oud en ze wordt
dan onafzetbaar. Zelf moet ze zich wel
'n soort priesteres voelen. Ze zorgt voor
de orde in de kerk, mag in het pries
terkoor komen; haar waardigheid komt
hei beste uit bij de huwelijksplechtighe
den. Men trouwt in het wit. Maar op
net ogenblik, dat bruid en bruidegom
voor de priester gaan knielen is het
haar taak een natuurlijk ook witte slui
er over de bruid te leggen om haar
maagdschap te bevestigen. Wee het
bruidje omtrent welks levenswandel op
spraak door de parochie 'is gegaan. De
..benoite" weigert dan die sluier en er
is niemand, die tegen haar beslissing
in appel zou durven gaan. Hertrouwt
een weduwe dan bemoeit de „benoite"
er zich niet mee.
Iedereen zingt. Ietwat met sterk keel
geluid. De mannen blijven buiten de
preek over de balustrades gebogen met
missaal, maar vooral de rozenkrans in
de hand Cn dat laatste valt op, waar
het Baskenland vooral het land is van
het rezenhoedje, dat in de vorm van
een ring met tien knobbeltjes aan de
rechterhand wordt gedragen. Elke ge
legenheid tot processies wordt aangegre
pen. Wat het meeste opvalt is het aan
tal priesters. Met de vrome en talrijke
gezinnen heeft de bisschop van Bayon-
ne zeker niet over gebrek aan roepingen
te 'klagen. De nauwe samenleving tussen
geestelijkheid en parochianen bevordert
de roepingen niet weinig. De geestelijk
heid leeft niet uitsluitend in de kerk,
lr! het overige Frankrijk, waar
zi.l van het gezinsleven verwijderd blij
ven maar leeft zodanig met de bevolking
mee. dat de priester de steeds aanwe
zige raadgever ij voor de gezinshoofden
op elk gebied, dat zich voordoet. Het
komt veel voor, dat de priester ook de
secretaris van de mairie of het ge
meentehuis is. Men gaat eerder naar
hem toe dan naar de notaris. Bij admi
nistratieve moeilijkheden is hij scheids
rechter.
De kerkuitgang ls merkwaardig. De
vrouwen blijven onder vrouwen, man
nen nemen het aperitief onder elkan
der. Meestal van die hete Spaanse wij
nen of de pittige wijnen uit de Béarn.
Het jonge volkje blijft de kapelaans om
ringen, de jongens trekkend stoeiend
met een hunner uit, de meisjes blijven
ook in groepjes, naar de leeftijd. Er
schiet altijd nog wel wat tijd dver om de
jongens in de gelegenheid te stellen
om zich voor het fronton, tegen de
kerkmuur of als muur op het dorpsplein
geplaatst, zich in het Baskische hand
balspel met de christera verlenging van
de arm door middel van een langwerpige
mand, die de vorm heeft van de mand
voor de bourgognefles) te oefenen,
's Middags is de fronton voor de pilo-
tarys.
De maaltijden vertonen een zekere
plechtigheid, wat te meer opvalt in een
land van weini^ overdadige vruchtbaar
heid. De vrouwen dienen op vanuit de
schouw en komen niet aan tafel voor
alle mannen bediend zijn. De man, die
het bedrijf voert heeft aartsvaderlijk ge
zag. Hij zorgt in de eerste plaats voor
de ouden van dagen, die bijzonder ge
respecteerd worden. Zusters van hem
of van zijn vrouw of andere familiele
den, waarvoor hij krachtens 't gewoonte-
erfreeht moet zorgen worden wel geheel
als leden van het gezin beschouwd, maar
oefenen niet het minste gezag uit en
om dc plaats van de moeder in het ge
zin volkomen te eerbiedigen werken zij
zoveel mogelijk op andere erven. Eet 'n
geestelijke mee, familielid of niet, dan
staat men hem de ereplaats af.
De „ctsheko Jaun". zoals dc huisva
der heet, is zich zeer bewust het hoofd
te zijn va<n de kleine gemeenschap,
maar niet minder is hii diep overtuigd
dat het gezag 'n de gemeente bij de
parochieherder berust cn die dus ook
over de gezinnen, die de gemeente vor
men zijn gezag uitoefent. Hoofd voor
het tijdelijke, maar ook voor het geeste
lijke. In alle gewichtige ogenblikken zal
de vader dan ook geen beslissing nemen
alvorens de geestelijke daarin gekend
te hebben. Dat grote gezag van dc pa
rochieherder is des te opmerkelijker,
waar de fiere Basken een ontzaglijk on-
afhankelijkheidsgevoel hebben en zich
als berg- en grensbewoners al heel wei
nig aan burgerlijke wetgeving storen.
De geestelijke is vooral de handhaver
van dc voorouderlijke tradities, met wel
ke 'nij vergroeid is. Zoon van de bodem
leeft hij het leven van de streek en er
is geen Baskische priester in wie men
niet volkomen het Baskische type van
kerngezonde levenskracht, landelijke
eenvoud en onverwoestbare werkkracht
He)d,ve|jl>0t f,c,fs. de werkzaamheden van
het veld 7iin hem niet vreemd maar
met zoals in de streken vanFrankrhk
waar de soutanes vertes" verplicht
Zim de hoeren te helpen om hun onder
houdskosten te dekken. Dc Basken zog
gen voor hun geestelijken.
Wat op zulk een Zondag opvalt is ook
de karaktertrek van de Basken om le
ven en dood niet te scheiden. Het kerk
hofbezoek is regel,het geden'ken der do
den een behoefte en hun rouw is niet
zonder verwachting. De afgestorvenen
begraven zij in hun midden, bij de kerk
of bij het dorpsplein en de meeste kerk
hoven liggen hoog tussen de hoeven bij
voorkeur op de uitpuilende rotsen en.
slechts zelden in de diepte van het dal.
Maar op het stuk van dodengebruiken
vormt het Baskenland een volkomen te
genstelling tot de vrome streken in Rre-
tagne. waar de rouwgebruiken zoveel
hebben overgehouden van het Keltisch
paganisme. De Basken zijn er te positief
voor. Voor hen bestaat slechts de werke
lijkheid van 't heden, gedurende hetwelk
het brood in het zweet des aanschijns
wordt verdiend en 't hiernamaals wat
voor hen het weerzien is in de
vreugde des hemels. Datzelfde positi
visme maakt ook dat het land met'
zijn vreugdige folklore geen legenden
heeft. De gelijkheid van alle leden
van de gemeenschap strekt zich niet
verder uit dan tot de „gemene berg
weiden en bossen" en heeft niet
tot epische vertellingen geleid, ondanks
de opgewektheid van het Baskische tem
perament en de heldhaftige moed van
de zonen van het land. Het merkwaar
dig karakter heeft de zeden puur ge
houden. De eerbied voor de vrouw is
voorbeeldig. Een bijzonder trekje mogen
we niet vergeten. Eenmaal getrouwd
omhelzen de gehuwden elkaar niet meer.
Voor die tijd gebeurde het nooit in het
openbaar. Ook hierin is de tegenstel
ling met de Fransen wel zeer groot. Het
gevolg is de zedigheid van de dansen.
Een 18e eeuwse schrijver heeft ge
zegd dat het Baskenvolk een dansend
volk is. Zelfs de gewone loop van
de vrouwen zo goed als van de man
nen, is een danstred. De lichte, veer
krachtige loop van de stevig en toch
zeer slank gebouwde gestalten zou
doen denken dat ze zich gereed ma
ken om als een schichtige gems weg
te vluchten. Zij zijn als het ware ge
wend van trom en luit hun rhythme
te ontvangen. Ze gaan rechtop met on
beweeglijke borst en hoofd en snel de
voeten bewegend behouden romp en le
dematen een gratievol bewegen. Ze bewe
gen zich als naar het geklik van cas
tagnetten luisterend. Sommige der typi
sche dansen zijn van Spaande herkomst
Zo de Zortziko, de arin-aria en de Fan
dango, die veel overeenkomst hebben
met de Katalaansche dansen. De mu
ziek is vrij eentonig en dient wfi™ on}
het rhythme aan te geven. De fluit met
drie gaten, de chirula en een trom met
snaren, de ttun-ttun, zo genaamd naar
het geluid, zijn onder de instrumenteel-
Een viool of een accordeon wordt maar
zelden gebruikt. Bij alle dansen moeten
hoofd en romp onbeweeglijk blijven.
Behalve bij de fendango's blijven de
dansers met opgeheven gebogen ar
men tegenover elkaar. De beweging der
voeten is vanwege de snelheid der passen
bijna niet te volgen.
De moeilijkste dansen zou men de
Baskische sprongen kunnen noemen.
Ze worden alleen door de mannen ge
danst cn eisen zeer langdurige oefening,
waarvoor in enige streken de dansmees
ter het onderricht als beroep uitoefent.
Het is verwonderlijk hoe hoog de dan
sende Bask zich van de grond weet te
verheffen, steeds hoofd en romp onbe
weeglijk en loodrecht dragend. De fen-
dango s, zoals de meeste door paren
gedanste dansen, blijven zeer zedig; ze
bestaan uit als lokken bedoelde nade
ringen en uit weigeringen, maar die wei
geringen hebben niets gemeen met
vrouwelijke koketheid, want de weige
ring bestaat slechts uit een gracieuse
buiging. Daar het hele dorp aan de
vele soorten fendango's deelneemt is de
dorpswcide of het plein voor de kerk
de aangewezen dansplaats. In de een
voudige en zeer kleurige dracht der vrou
wen en meisjes en het wit en rood der
?M."neP levert de dans een tafereel van
blijdschap op, gevat in de schilderachtige
lijst van het berglandschap.
1$ 7 - f
;i ri-: ggW. ri* rij
X-
-
tl vftW 1
-rxjri'
wMm
Op sommige feestdagen nemen de rei
dansen het karakter aan van de Pro-
vensaalse faradoles, die een zeer lange
draak meevoeren, die uit bek en neus
gaten vuurwerk spuit naar de menigte
en in zijn kronkelende voortbeweging de
toeschouwers tracht omver te lopen.
Een spel. dat ook dc Chinezen en Indo-
Chinezen kennen. Maar de merkwaar
digste dans is wel een fendango-soort
uit dc streek Ia Soule, die door een
vijf- of zevental dansers wordt uitge
voerd in costuum en waarvan er een df
ruiter moet voorstellen en daarvoor
een grappige Iendenomgordcling heef,
met van voren een paardekop cn op
het zich lang uitstekende achterlijf
een staart. Een andere danser; is de
drh'vcr met een paardestaart aan een
stok als zwecn. Al dansend en met de
stoutmoedigste sprongen voeren zij zen
dans uit, die veel van een pantomime
heeft. Dc dansen, door de mannen uit
gevoerd, krijgen vaak geheel het ka
rakter van*een oehendigheidsspel, bij
voorbeeld bij de flessendans of dz dans
om de schaal. Ook in andere streken
en landen mag de folklore dergelijke
dansen kennen, dc ontzaggelijke lenig
heid van het Baskische ras, ondanks zijn
oudheid jeugdig en veerkrachtig maakt
dat de uitvoering der dansen het Bas
kenland tot c<zn dansland bij uitnemend
heid maakt,. En het raseigenaardigc in
zijn spelen is ook buiten de dans te vin
den.
Behendigheidsdans met de
degens
rit --
V" i
N-AStVA J
*-
Van onze Ncwyorkse correspondentj
Voor de zoveelste maal komt de oude Alaska-kwestie weer aan de
orde. Het gaat al bijna tien jaren zo, dat men in de lente de weer
afgestofte wetsontwerpen overweegt, waardoor Alaska als 49ste van de
Verenigde Staten daarbij zou aangesloten worden. Precies acht en tachtig
jaar geleden kocht Amerika voor iets meer dan 7 millioen dollar dat
land van Rusland, een koop, waarvan de Sovjet-propaganda nu zegt, dat
die „onwettig en ongeldig" is. Het Congres lieeft al die jaren een beslissing
over aansluiting van Alaska als staat uitgesteld vanwege politieke haken en
ogen. De bewoners in Alaska zelf zouden, naar uit een recente stemming
blijkt, voor bet merendeel van Alaska graag een volwaardige Amerikaanse
staat gemaakt zien. Sedert 1906 is het alleen grondgebied van Amerika en
wordt het geregeerd door een gouverneur, die door de Amerikaanse
president wordt benoemd.
Dansende meisjes bij jluit en trom
nog vrijwel onontsloten paradijs. Ook al
begonnen omstreeks het begin van deze
eeuw de mijnen jaarlijks 4 millioen dol
lar goud te leveren. En al beloopt de jaar
lijkse zalm-industrie tussen de 75 en
de 100 millioen dollar.
Alaska heeft eindeloze cederbossen
met prachtig timmerhout, het bezit pla
tina- en kopermijnen en olie. Er zijn bijna
een millioen hectaren goede landbouw
grond en ongeveer 2 millioen hectaren
grasland. Van dit alles zijn echter niet
veel meer dan 6.000 hectaren bruikbaar
gemaakt. Wanneer men dan bedenkt dat
Het debat laait ieder jaar hoger op en
de zaak wordt steeds spannender, omdat
het tot de Amerikaanse wetgevers begint
door te dringen dat van defensie-stand
punt deze staat als Amerika's „achter
deur" fungeert. Alaska's ligging t.o.v.
Japan, Siberië en de Noordpool maken
dat land van strategisch groot belang.
Vandaar dat geldtoewijzingen voor Noor
delijke defensie en ontwikkeling beter
los te krijgen zijn.
Over het algemeen is anders de verhou
ding wanneer men die tenminste tot
in details bekijkt tussen Amerika en
Alaska niet ideaal. Dit omdat het land
nogal als een stiefkind is behandeld met
wetten, die tegelijk ontoereikend als ook
zo ingewikkeld zijn, dat ze hun doel niet
bereiken. Voorts lijdt Alaska onder mono
polie-praktijken (uitgeoefend door „afwezi
ge eigenaars") waardoor de bewoners de
handen gebonden worden of ontginningen
worden tegengehouden. En hoewel het
land, sinds het in Amerikaanse handen
is, ongeveer vier milliard dollarwaarde
in producten aan de V.S. heeft uitgekeerd,
heeft het met te grote tekorten in geld
toewijzingen te kampen om snel tot ver
dere ontwikkeling te komen.
Onontsloten paradijs
Met al wat in Alaska reeds gewonnen
en geproduceerd wordt, is het toch een
'N'' i yCriv.v
- -v.
Zoals
men
VT' i- 'i
«e*.
KV"'" I 5
->N- - - nM
Kaatsspel in Baskenland
NEW-YORK, 22 April
r, lcc^ onlangs een Amerikaanse radio-reporter,
ins op ter 111S' ons land bczocltt. Dit geschiedde op Nederlands
nntia ie en werd mogelijk gemaakt door de samenwerking van bet
Nederlandse InformaUebureau te New-York, de A.N.V.V. en de Holland-
Amemkabjn. King is een freelance cn werkt nu - met een contract
voor vijf jaar - voor Mutual Broadcasting System- Met zijn programma
kan hij via 572 zenders 8 millioen luisteraars bereiken. Dit programma:
Sounding Board dat een half uur duurt kan het beste vergeleken worden
met een aether-forum De opzet is als volgt: King nodigt een bepaald
aantal bekende figuren uit die over een liefst actueel onderwerp - door
hem gekozen tegengesteld denken.
Hij kiest pi ommen te Amerikanen, gouverneurs, Congresleden, profes
soren, .rusten, doktoren, enz. De twee tegenstanders krijgen ieder twee
en een halve minuut spreektijd toegewezen. Twintig ,„im,tc„ kan dan
het met geselecteerde publiek in de zaal n.a.v. beide uiteengezette stand-
punten vragen stellen aan een van de beide sprekers, zodat zich aldus een
levendig debat ontwikkelt. Het i, natuurlijk logisch, dat in een tijd van
20 minuten moeilijk een grondige discussie kan plaats vinden. De zin
van liet programma ligt echter in de eerste plaats in bet wekken van
belangstelling voor cn gedachten over het onderwerp.
Keuze der programma's
In Nederland heeft Christopher King
nu op dezelfde wijze zes discussie-pro
gramma's gemaakt in samenwerking
met Radio Nederland Wereldomroep
De onderwerpen varieerden van „Ne
derlandse humor" tot „vergelijking
tussen politieke systemen in Holland
en Amerika". De discussies werden in
Holland op magnetisch band vast ge
legd en zijn in Amerika uitgezonden.
Het was de eerste keer dat zulke dis
cussies van niet-Amerikanen in Ame
rika werden uitgezonden. Nu schijnen
in dit verband verschillende misver
standen te zijn ontstaan. Sommige Ne
derlanders hebben bemerkt, dat de pro
gramma's niet in New York werden
uitgezonden en verkeren daarom in de
mening dat ze helemaal niet in Ame
rika zijn gehoord. Hot Amerikaanse
netwerk-systeem functionneert echter
zo, dat over de keuze der programma's
regionaal en plaatselijk wordt beslist.
Wanneer bij het Mutual Broadcasting
System 572 stations zijn aangesloten,
betekent dit dus dat King over al die
stations gehoord kan worden, maar
niet dal dit daarom ook gebeurt, daar
sommige stations mogelijk aan andere
pi ogramma s de voorkeur hebben gege
ven Kortom, alle in Nederland ge
maakte programma's zijn hier uit
gezonden, en wel over 156 stations.
Reacties in brieven op de Nederland-
se programma's uit Arizona, Califor
nia, Colorado, Ohio, Massaehussets
Connecticut, luidden b.v.: „Na geluis
terd te hebben naar Uw bijzonder in
teressant en leerrijk program. Soun
ding Board, zou ik graag het volgende
wilien weten over Holland.. Of: Ik
heb Uw „Sounding Board" over Hol
land gevolgd en gedacht- dat het wel
goed zou zijn voor onze Amerikaanse
kinderen iets meer over Holland, zijn
volk en gewoonten te weten.." óf:
geleverd (in Nederland) op een en an
der dat in de uitzendingen werd ge
zegd Niemand heeft er echter nota van
genomen, dat elke uitzending op band
werd opgenomen en dat in plaats van
een half uur de discussie meestal veer
tig minuten duurde. Zodat men er gerust
over kan zijn, dat de minder geschik
te vragen en antwoorden uit de band
zijn geknipt, en de Amerikanen zeer
verzorgde uitzendingen hebben ge
hoord, die elke critiek zelfs van vader
landers konden doorstaan.
Inmiddels leek het ons wel aardig
eenss van Christopher Kin g zelf te ho
ren wat hij nu eigenlijk van zijn in
Holland opgedane ervaringen dacht: We
konden hem net in het Astor-hotel op
vangen en zullen hier getrouwelijk zijn
opmerkingen meedelen. Aanvankelijk
betrokken die zich op zijn voldoening
over zijn verblijf in Holland in het
algemeen. Hij zei: „Hollanders we
ten het de Amerikanen wel naar de zin
te maken, zodat we ons onder hen gauw
thuis voelen". King had een beslist
niet geveinsde bewondering voor de
Hollandse ondernemingsgeest en vin
dingrijkheid, bewezen, meende hij, door
„Uw serie over Holland is erg boeiend"
Of: „Ik ben bijzonder gesteld op Uw
„Sounding Board" iedere week, en mag
speciaal Uw serie over Holland graag.
Vooral de discussie over opvoeding
was interessant-." Enz.
Doordat de uitzending van deze se
rie niet in Nederland kon worden ge
hoord, is vervolgens een ander mis
verstand ontstaan. Er is nogal critiek
de welvaart die hij overal constateer
de, en dat, ondanks het verlies van
Indonesië. De stad Rotterdam had be
paald een diepe indruk op hem ge
maakt. Hierover zei hij: „De weder
opbouw van Rotterdam is voor mij een
waar wonder en geeft een goede in
druk van het intelligente en besliste
karakter van de Hollanders".
Verschillen
Maar w(j drongen erop aan zijn hl-
drukken te geven over de verschillen
d'e hy in de radio-discussies in Hol
land cn Amerika had opgemerkt. Zyn
antwoord kwam ongeveer hierop neer:
„Men had my gewaarschuwd dat Hol
landers nogal terughoudend z(jn
maar ik merkte dat, als je onderwerp
eenmaal hun belangstelling pakt, ze
veel meer in het vuur raken dan Ame
rikanen en ze heftiger en scherper
reageren. Nu maakte ik in Holland
wel gebruik van een geselecteerd pu
bliek, want ik kon alleen maar Hollan
ders uitnodigen, die Engels spreken en
ik heb dus nooit zulk een gemengd pu
bliek gehad als ik in Amerika gewend
ben. Onder zo'n geselecteerd pu
bliek heerst daarom mischien een an
dere en meer critische stemming. En
dan: de Amerikanen verwachten nooit
een „oplossing" aan het einde van de
discussies: zy beschouwen de discus
sie meer als stimulans vor hun eigen
gedachten over het onderwerp cn willen
na afloop verder thuis erover kunnen
discussiëren. Maar de Nederlanders
vinden eigcniyk dat men tot een afdoen
de conclusie moet komen aan het ein
de van het debat".
En wat was Uw indruk van Neder
landse radio-uitzendingen in het al
gemeen?"
„Ik acht me niet bevoegd daar een
oordeel over uit te spreken, want ik
heb te weinig gehoord. Maar dit kan ik
wèl zeggen. Wat ik bij de Wereldom
roep gezien heb aan efficient werk,
aan „timing", accuratesse, samenwer
king van het hele personeel was meer
dan perfect: het was buitengewoon.
En Amerikaanse radio-leiders heb
ben de productie-kwaliteiten van de
Nederlandse uitzendingen hoog gepre-
7.en. Wat mij verder als Amerikaan
natuurlijk wat vreemd aandoet - en
nogmaals, misschien heb ik te weinig
gesproken woord gehoord - is de wat
plechtige wijze waarop in Nederland
voor de radio wordt gesproken. U weet,
in Amerika wordt practisch altijd ge
ïmproviseerd en voor de vuist wegga-
praat, waardoor men een veel leven
diger effect krijgt. Ik geloof dat dit
in Nederland ook wel zou veranderen,
wanneer op radiogebied zich ster
ker concurrentie zou ontwikkelen,
waardoor misschien minder het peil,
- dat hoog genoeg is - dan wel de ar
tistieke productie zou verbeteren. In
het Nederlandse radiosysteem is geen
mogelijkheid voor de concurrentie die
wij kennen, en dus hoeft men elkaar
niet de luisteraars af te vangen met
de allerbeste krachten die men vinden
kan. Im Amerika moet elk station
vechten om zich te handhaven en dat
alleen al dwingt tot voortdurende
ideeën-hernieuwing, iets wat trouwens
televisie nog meer dan radio behoeft.
„Gelooft U niet dat het goed zou
zijn als er een geregelde uitwisseling
van Nederlandse en Amerikaanse radio
programma's kon plaats vinden?"
„Goed? Het zou prachtig zijn. Want
Amerikanen zowel als Hollanders heb
ben beiden te weinig kijk op eikaars
programma-prestaties. En op radio-
en televisiegebied kunnen de Amerika
nen van de Hollanders er omgekeerd
veel van elkaar leren.
b.v. Finland's landbouw- en grasgrond
maar een z'esde uitmaakt van wat Alaska
heeft, terwijl de landbouwende bevolking
van Finland 1 millioen bedraagt, kan men
zien welke mogelijkheden Alaska aan
pioniers biedt.
Maar het bezit op het ogenblik niet
veel meer dan 182.000 inwoners, waar
van dan nog 35.000 inwoners inboor
lingen (Eskimo's) en Indianen zijn. In
tussen is het land zo groot als een vijf
de deel van Amerika. Deze dunne be
volking is een van de redenen waarom
Amerikaanse Congresleden tegen toe
lating van Alaska als volwaardige
Amerikaanse staat zijn. Volgens de
Amerikaanse grondwet zendt elke staat
twee senatoren naar het Congres. Dat
heeft natuurlijk de op heden wat dwaze
situatie tot gevolg, dat heel gering be
volkte staten Nevada of Idaho dezelfde
vertegenwoordiging in de Senaat heb
ben als New York, Pennsylvania, of
California, met hun millioenen mensen.
Alaska zou dat aantal dun bevolkte
staten vermeerderen en dezelfde stem
als de staat New York in het Congres
hebben. Dat vinden vele senatoren on
gehoord.
Punt twee waarom de weerstand tegen
staat-wording van Alaska zo sterk is. ligt
in de enorme afstand die tussen Amerika
en dat land bestaat. Alaska ligt 870 mijl
van Amerika verwijderd, gescheiden door
Canada, maar het ligt slechts 60 mijl van
de Siberische kust af. Hawai echter
dat voor Republikeinen om politieke re
denen nog eerder dan Alaska voor de
staat-status in aanmerking zou komen
ligt z'elfs 2400 mij] ver van Amerika in de
Pacific. De werkelijke bezwaren liggen
wat Alaska betreft in het feit dat ge
vreesd wordt, dat dit land twee democra.
tische senatoren naar het Congres zou
zenden, wanneer het een staat werd. het
geen de Republikeinen moeilijk kunnen
toejuichen. Vandaar dat president Eisen
hower er wel voor was om Hawai bij
Amerika aan te sluiten, maar de nevel
over de voorlopige status van Alaska
trok.
Voor vele Congres-leden telt ook het
bezwaar, dat wanneer Alaska staat zou
worden (en dit geldt trouwens eveneens
Hawai) beide landen voorstanders van
gelijke rassenbehandeling zouden zijn
en van de daarmee samenhangende
federale programma's. Uiteraard: want
de Hawaiians bestaan uit een meng
sel van gekleurde rassen met Chinees en
Japans bloed, en in Alaska zitten Eski
mo's en Indianen.
Een andere oplossing, nL om Alaska
deel van het Amerikaans „gemenebest"
te maken, is niet zo vreemd. Porto Rico
heeft in 1952 zo'n status verkregen. De
militaire en buitenlandse aangelegenbe
den van Porto Rico worden door de V. S.
behandeld, maar met de binnenlandse po
litiek heeft Washington niets te maken
en de Portoricanen zijn verder Ameri
kaanse staatsburgers. En er gaan nu
meer en meer stemmen op, die van
Alaska (en Hawai) delen van dit Ameri
kaans „gemenebest" willen maken. Van
het standpunt van deze landen is er veel
voor, maar evenveel tegen te zeggen,
wanneer men hun interne moeilijkheden
kent.
Alaska zit met enorme problemen te
kijken, waarvan huizen- en scholentekort
niet de minste zijn. Het kent weinig pu
blieke faciliteiten, transport is een vraag
stuk. Brievenbussen zijn er niet. Het ver
zenden van een pak in Alaska van de ene
naar de andere stad, kost even veel als
het zenden van zo'n pak naar de Zuide
lijkste staat in Amerika. Er zou veel kun
nen verbeterd worden, wanneer Alaska
gelijke rechten en behandeling met an
dere Amerikaanse staten genoot, en een
stem in de senaat had.
Bij de huidige stand van zaken kan
Rusland intussen met enig recht nog
van Amerikaans „kolonialisme" spre
ken. Om die reden was het wel te wen
sen dat het Congres Alaska maar tot
volwaardige 40e staat van Amerika
maakte. En nog om een andere reden:
het strategisch belang van Alaska. Maar
dit laatste besef begint toe te nemen
en de komende weken zullen aantonen
welke invloed dat op de beslissing van
het Congres met betrekking tot Alas
ka's status heeft.
