Meerderheid van Tweede Kamer
liet kabinet vallen
DREES vroeg het VERTROUWEN
Mr Burger nog in
het burger bezorgt
burgerij zware uren
Koningin begint
consultaties
Huurwet kon geen genade vinden
KABINET BIEDT
ONTSLAG AAN
Woensdag 18 Mei 1955
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
9s-Gravenhage17 Mei 1955
Gisteravond precies om half zes duikelde het derde ministerie-Drees in
de steek gelaten door de eigen partijgenoten van de premier. Het wets
ontwerp tot gedeeltelijke verhoging van de huren, door de regering
gekoppeld aan de belastingverlagingen waaraan zij haar bestaan had
verbonden, werd verworpen met 50 tegen 48 stemmen. Het waren twee
leden van de A. R. en de C. H. U., resp. de heer Gerbrandy en de heer
Schmal, of zo men wil de kleine partijen van Welter en Zandt, die
de doorslag gaven, nadat de heer Burger namens de P. v. d. A. had
verklaard te zullen tegenstemmen.
BERICHT
Hard tegen hard
Ir Witte in
gesprek met
Dr Drees
WEERBERICHT
Het einde
GASVERSTIKKING
IN TILBURG
ré. woom BOUWKOSTEN, i
VERHOOGDE BUDRAGEN
Wegens het feest van 's Heren
Hemelvaart zal ons blad morgen niet
verschijnen.
DE DIRECTIE.
De spanning in de Kamer naderde haar
hoogtepunt, toen na een korte derde termijn,
door de regering heel kort beantwoord, de
stemming over de huurwet, die de voorzitter
het eerst aan de orde had gesteld, zou plaats
vinden. Een groot aantal leden legde toen,
zoals gebruikelijk korte verklaringen af.
De eerste was Ds. Zandt (SGP), die kortweg
verklaarde, dat zijn tweemansfractie zou tegen
semmen. Dat deed de spanning al direct stijgen.
Daarna kwam de heer Burger (PvdA). Men
wist wel, dat de PvdA zo had gemanoeuvreerd,
dat zij moeilijk meer vóór het ontwerp zou
kunnen stemmen, maar zij zou altijd nog een
aantal leden afwezig hebben kunnen doen zijn
zonder dat het opviel, daar het slechts op twee
of drie stemmen zou aankomen, indien ten
minste de AR zouden voorstemmen.
In het begin van de vergadering bleek echter
dat de PvdA, zelfs de heer Goedhart, die in
Turkije verbleef, had laten terugkomen. Dat
maakte de zaak nog mysterieuzer. En toen
verklaarde de heer Burger, dat hij het be
treurde, dat zijn motie, waarin hij had aange
drongen op onderling beraad, geen uitkomst
had gebracht. Zijn hoofdbezwaar was, dat hij
niet voor de derde maal een huurverhoging
wenste te accepteren zonder bestemmingsheffing,
lerwij] daarnaast dan nog de zakelijke bezwaren
kwamen legen dit ontwerp tot huurverhoging.
Daarom zou zijn fractie tegenstemmen. Dat
betekende, zo zeide hij, geen afkeuring van
het beleid van minister Witte; integendeel, dit
had steeds de goedkeuring van de PvdA gehad,
maar alleen een afkeuring van dit ontwerp.
Geen woord voor dr Drees.
i oen daatna de heer Weiter kwam verklaren
dat hij wegens ethische en economische bezwaren
zou tegenstemmen, begon het er al heel beden
kelijk uit te zien. Dit was des te meer verrassend,
daar de heer Welter in de voorafgaande week
tijdens de algemene beschouwingen duidelijk
had te kennen gegeven, dat hij liever iets had
dan niets en dat de belastingverlagingen hem
zo zeer ter harte gingen, dat hij het heel erg
vond daarmee ook dit ontwerp te moeten
slikken. Dat hij nu verklaarde tegen te zullen
stemmen, kon alleen maar mede politieke be
rekeningen inhouden.
Het was toen nog niet geheel verloren. Indien
de KVP, AR en CH zouden voorstemmen, zou
het kabinet toch nog kunnen worden gered
Maar toen kwamen de heren Schouten (AR]
en Tilanus (CH) met hun verklaringen, waaruit
bleek, dat minstens één lid van hun fractie
zou tegenstemmen. Daarmee was het pleit be
slecht en wist men al dat het huurontwerp
geen meerderheid zou kunnen krijgen.
Geen principe in het geding
Vaalste reddingspoging
Mr Oud kreeg antwoord
Ministers Drees en Beel naar
Soestdijk
„Heden hebben de ministers
en de staatssecretarissen aan
H. M. de Koningin verzocht.,
hun ontheffing te willen ver
lenen uit het door hen beklede
ambt. De Koningin heeft dit
verzoek in overweging ge
nomen en de ministers en de
staatssecretarissen uitgenodigd
inmiddels al datgene te blijven
verrichten, wat zij in 't belang
van het Koninkrijk noodzake
lijk achten".
lAZfcl BEDDEN En
De we'erverwachting van het K.N.M.I., geldig
van hedenavond tot morgenavond, luidt:
Nu en dar opklaringen, maar ook enkele regen-
of hagelbuien. Tot krachtig of matig afne
mende wind tussen West en Noord-West. Koud
voor de tijd van het jaar.
Donderdag 19 Mei: Zon op 4.44 uur, onder 20.34
uur. Maan op 2.58 uur, onder 17.49 uur.
Vrijdag 20 Mei: Zon op 4.42 uur, onder 20.35 uur.
Maan op 3.25 uur, onder 19.15 uur.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
Twee stemmen bezegelden het
lot der
Toen de slag teas gevallen werden achter de ministertafel de
papieren ingepakt. Van links naar rechts: de ministers Suurhof
Witte, v. d. Kieft, Beel, Drees, Zijlstra en Mansholt.
subtiel en van subtiele zaken heeft de
heer Burger niet zo heel veel verstand.
De heer Hofstra scheen het nog even
te willen proberen met het plan van een
ruimere afschrijving, dat de staatssecre
taris van Financiën had ontwikkeld voor
de eigenaren, die geen huurverhoging
zouden krijgen. Wat zijn de consequen
ties van dit plan vroeg hij. wat kost dit
de schatkist en wat betekent het voor de
huurders. Hij kreeg er niet eens meer
antwoord op.
Minister Witte legde er nog even de
nadruk op, dat de heer Oud niet eens
meer de moeite had genomen op zijn posi
tieve argumenten in te gaan. Hij kon dus
alleen maar zeggen, dat de argumenten
van de heer Oud toch we) op een ver
keerd inzicht moesten berusten In de
politieke werkelijkheid was het wel zo.
dat de heer Oud hier een mogelijkheid
zag en dat behoeft aan zijn zakelijke
bezwaren niet tekort te doen de samen
werking tussen P.v.d.A. en K V.P te ver
breken, wat natuurlijk zijn goed recht is.
Toen kwam de artikelsgewijze behan
deling van het ontwerp, waarbij het
amendement-Van Leeuwen, dat de voor
keur kreeg boven dat van de heer Van
den Heuvel, omdat het eerder was inge
diend en dat ten doel had een huurver
hoging over de gehele linie van 10 pet,
werd verworpen met 81 tegen 17 stem
men.
Een communistische motie onderging
het gebruikelijke lot van alleen commu
nistische voorstemmers. En toen kwam
dan het ontwerp in stemming met het
boven geschetste verloop.
En daarmee sneuvelde het kabinet door
toedoen van dr Drees' eigen partijgenoten
en zonder dat deze een vermoeden heb
ben hoe deze crisis ooit zal zijn op te
lossen.
In ongekenden getale waren de Kamer
leden opgekomen. Alle hens waren aan
dek geroepen en alleen de heren Mol
(K.V.P.) en De Groot (C.P.N.) ontbraken
op het appèl.
F. S.
Het kabinet der Koningin deeit
mede:
H. M. de Koningin heeft heden
voor een conferentie ten paleize
Lange Voorhout te 's-Gravenhage
uitgenodigd achtereenvolgens de
heren mr J. A. Jonkman, voorzitter
der Eerste Kamer, dr L. G. Kortcn-
horst, voorzitter der Tweede Kamer,
jhr mr F. Beelaerts van Blokland,
vice-president van de Raad van State,
mr J. A. W. Burger en prof. mr
C. P. M. Romme, onderscheidenlijk
voorzitter der P. v. d. A.-fractie en
van de K. V. P.-fractie der Tweede
Kamer.
(Van onze correspondent
De heer F. van N., een gepensionneerd
politieman te Tilburg, is in de afgelopen
nacht overleden als gevolg van gasver-
stikking. Hij werd door zijn dochter, die
's nachts thuiskwam, dood in de keuken
aangetroffen. De man moet nog kans ge
zien hebben de gaskraan dicht te draaien,
doch het reeds uitgestroomde gas werd
hem noodlotting.
Prof. Romme verklaarde slechts, dat een kabinetscrisis in strijd zou
zijn met 's lands belang. Hij had het goed gezien en opmerkelijk was ook
de rust, die prof. Rommegistermiddag betoonde. Daar kan een emotionele
man als de heer Burger nog iets van leren. Want deze heeft met zijn
emoties alleen dit bereikt, dat hij een crisis heeft veroorzaakt, waaruit
geen ontkomen mogelijk schijnt.
Het resultaat was in ieder geval, dat dr Drees, de socialistische profeet,
door zijn eigen partijgenoten de woestijn werd ingestuurd.
nadne,lklaar<1^ de minister nogmaals met
F',en L er niet door geblokkeerd
enkele K=i huurverh°ging vindt er geen
-?l ?raerin8 in' Wanneer die komt.
maar n?t» omstandigheden afhangen-
de bewind zal men toch' meende
-eiken dsman een huurpeil moeten be-
200 ?9K°Or de voor°orlogse huizen van
n k Procent van dat van 1940
Witte nn huurbelasting roerde dc hee.
teren d g. aa"' d°Ch alleen om te consta-
nnl?Kei, men het daarover tussen de
politieke partijen eerst eens moet worden
In het begin van de middag was het nog
niet te voorzien, dat het zo zou lopen
Er was natuurlijk grote belangstelling in
de Kamer en op het Binnenhof, maar nie
mand was nog overtuigd, dat het tot een
crisis zou komen.
De ministers moesten nog antwoorden
op de replieken en de eerste was minister
Van de Kieft, die nog eens het bedrag
van 502 millioen verdedigde. Volgens hem
had men in zijn beschouwingen te weinig
aandacht besteed aan de uitgaven.
Er was echter nog een motie-Hofstra.
waarin gepoogd werd de verlaging meer
te verleggen van de hoogst aangeslagenen
naar de middengroepen. Maar dit wees
minister Van de Kieft van de hand. Bij
de laatste twee verlagingen waren' de
hogere inkomerïs reeds daarbuiten geble
ven. Naar het oordeel van de regering
eiste de rechtvaardigheid tegenover d°
contribuabelen. dat nu de verlaging over
alle groepen gelijkelijk zou worden ver
deeld.
Staatssecretaris Van den Berge trachtte
nog olie op de golven te gieten door een
tegemoetkoming in uitzicht te stellen-
waarvoor wij reeds eerder hebben gé-
pleit, dat nl. voor de huiseigenaren, die
ingevolge dit ontwerp geen huurverhoging
zouden krijgen, het afschrijvingspercen
tage voor hun huizen met 20 procent zou
worden verhoogd, hetgeen de kreupele
huurverhoging voor de niet-verhoogde
huren enigszins zou compenseren.
Minister Witte benaderde zijn voorstel
tot huurverhoging nu meer van de posi
tieve kant. Dr Schouten had hem daar
immers naar gevraagd. De eigen mérites
daarvan moest men bezien in het kader
j'an de loon- en prijspolitiek. Ook aen
loonsverhoging van 1 procent, waarom de
heer Andriessen had gevraagd, was in dit
kader niet doorvoerbaar en een compen
satie van 150 millioen in de indirecte be
lastingen, wat de heer Van den Heuvel had
V°DeS reïm' W3S nU niet °P tafel te leg§en-
dat er ee^ 1S' zo zeide minister Wife,
gevonden over^gehefe r-Unnen ,worden
gehele lijn en daarmee
waren dus de amendementen van de heren
Van de Heuvel en Van Leeuwen al direct
afgewezen.
Minister Witte belichtte daarna nog eens
de politieke kanten van zijn ontwerp
waarbij hij allereerst erop wees, hoe de
lage huren van de vooroorlogse woningen
een voortdurende druk uitoefenen op het
peil der nieuw te bouwen huizen. Deze
druk nu wordt voor een deel althans door
het voorgestelde wetsontwerp weggeno
men. De weg tot een verdere verhoging.
Dr Drees kwam hierna nog eens het
standpunt van minister Witte en van het
kabinet ten opzichte van de huurkwestie
verdedigen.
Maar hij bestreed ten stelligste, dat mi
nisters zouden moeten heengaan omdat
hun partij tegen een bepaald wetsontwern
heeft gestemd. Dit tegenover de ziens
wijze van de heer Oud, die uit en terna
de kwestie van het aftreden van zijn par
tijgenoot Slikker in 1952 hetwelk' de va)
van het gehele kabinet tot gevolg had
"hAZIT BEDDEN- EN ^""RENEABSfEKEN 'i ZEVENBERGEN
bij dit debat ter sprake heeft gebracht.
Tenslotte bezwoer de minister-president
de Kamer nog, dat het bij deze huur-
kwestie in het geheel niet om een prin
cipiële kwestie ëing.
De bezwaren van de meeste leden gelden
immers niet het Plneipe, doch alleen de
mate van de verhogmg <jer huren; zij
willen alleen maar meer dan de regering
voor haar verantwoording meent te kun
nen nemen.
Toen kwam de heer Burger met een
motie als een laatstepoging om de rege
ring te redden. Ee R v. d. A. had al te
onhandig geman°euvreerd dan dat zij zon
der meer nu nog voor het huurontwerp
zou kunnen stemmen om haar geliefde
voorman te kunnen sauveren- Daarom
werd nu in dez® motie, <je wenselijkheid
uitgesproken 0111 de gedachten wisseling
over de in het wetsvoorstel behandelde
materie in een vertrouwvol beraad op
korte termijn voort te zetten en de be
handeling van de Huurwet te schorsen tot
over dit beraad aan de Kamer verslag zou
zijn uitgebracht.
Maar daarop vroeg de Kamer direct bij
monde van de heren Oud. Schouten en
Tilanus hoe de regering daartegenover
stond, omdat de wetsontwerpen over de
belastingverlagingen en huurverhoging
dan niet meer onverbrekelijk aan elkaar
zouden zijn verbonden.
Maar dat wilde de regering nu juist niet.
Begrijpelijk, daar zij deze zaken aan elkaar
had verbonden, nadat men in de boezem
van het kabinet moeizaam tot een compro
mis was gekomen en men wist, dat ei
geen andere oplossing zou zijn. Dat had
de heer Burger, als fractievoorzitter van
de P. v. d. A. naar het schijnt niet be
dacht, toen hij met de zijnen besloot tegen
te stemmen-
Dr Drees wees deze ontkoppeling in
ieder geval van de hand. Er was ook geen
essentieel verschil tussen een beraad
vooraf of daarna, meende hij. En hij ver
klaarde pertinent, dat indien deze motie
van de heer Burger zou worden aange
nomen hij schorsing van de beraadslagin
gen zou vragen. Waarop de heer Burger
zijn motie introk.
Dat was het nu, wat de heer Oud om
politieke redenen had willen weten. Niet
voor niets bad hij dr Drees zo nadrukke
lijk gevraagd precies te zeggen wat de
consequenties zouden zijn.
Hij stelde zich nu op het standpunt, dat
op het spel stonden de huurpolitiek, die
door dit ontwerp z.i. volkomen geblok
keerd wei®d en het gezag van de Kamer
die door de koppeling van beide ontwer-
Zij,
die de
weegschaal
lieten
doorslaan
Boven:
Professor
Gerbrandy
Hiernaast
mr J. J- R-
Schmal
pen iets zou moeten aanvaarden, dat zij
niet wenste. Aan de andere kant stond
volgens hem alleen een uitstel van de be
lastingverlagingen, die later toch zouden
komen.
Maar de heer Oud wist waarschijnlijk
ook wel, dat aan het einde van deze
weg een haast onmogelijk gemaakte
samenwerking stond tussen K-V.P. en
P. v. d. A. Dat heeft de heer Burger
blijkbaar, zeker in de aanvang niet, niet
zo beseft. Maar politiek is dan ook heel
Om zeven uur gisteravond hebben
de minister-president dr Drees en de
vice-premier dr Beel zich naar
Soestdijk begeven om H. M. de
Koningin het ontslag van het minis
terie aan te bieden.
Het Kabinet der Koningin deelde
laat in de avond hieromtrent het
volgende mede:
(Van onze parlementaire redacteur)
WAT GISTERMIDDAG in de
Tweede Kamer js gebeurd, js
uitermate triest
voor dr Drees.
Aan het einde van een zo grandioze
politieke loopbaan is hij nu door zijn
eigen partijgenoten naar huis ge
stuurd. „Drees vraagt Uw vertrouwen"
zo was ongeveer de leuze bij de
verkiezingen in „1952 „Drees vraagt
Uw vertrouwen Proclameerde de
P.v.d.A. Nu laten de vertrouwens
lieden van de s.ocialisten, gekozen
door hen, wie zij deze leuze voor
hielden, deze zelfde Drees, hun voor
man, bijna hun profeet, in de steek
om de hobby van een huurbelasting,
waarin de heren Burger en Bommer
zich hebben vastgebeten. Zij hebben
zich daarmede wei verbazend slechte
politici getoond- Zij hebben klaarblij
kelijk niet ingezien, dat een pokerspel
om een huurbelasting wel eens in hun
nadeel en vooral op een men mag
wel zeggen belediging van huo
Drees zou kunnen uitlopen. Het is des
te onbegrijpelijker als men weet, dat
de P.v.d.A.-fractie intern met niet
meer dan één stem meerderheid had
besloten tegen deze Huurwet te stem
men. En dat met de wetenschap, dat
daarmeeniet alleen het lot van dit
wetsontwerp, maar dat van de hele
regering gemoeid kon zijn.
Waarom heeft de P.v.d.A. aan dr
Drees het vertrouwen, waarom hij
vroeg, eigenlijk niet geschonken? Al
léén om de kwestie van de huur
belasting.
De heer Burger is voor een politicus
weliswaar te emotioneel, maar hij had
zich toch moeten blijven herinneren
dat regeren met verschillende partijen
om overleg en compromissen vraagt
Hij wist toch zeer wel. dat de kwestie
van de huurbelasting ook in het ka
binet een niet gemakkelijk op te los
sen zaak was geweest en dat het ge
vaarlijk was, nadat de regering moei
zaam 'n oplossing had bereikt, deze
zaak in de Kamer opnieuw op de spits
te gaan drijven. Reeds het feit, dat dr
Drees in het beraad met de Kamer
commissie de belastingverlagingen aan
de huurverhoging had gekoppeld, had
hun een waarschuwing moeten zijn.
Voor de heer Burger was het dit blijk
baar niet. Nu moest en zou eindelijk
die huurbelasting er komen, nadat zij
reeds tweemaal was mislukt.
HET GEVOLG van deze socialisti
sche manoeuvre is niet alleen
maar indien men het zo mag
zeggen een simpele kabinetscrisis,
die wel oplosbaar zal blijken te zijn.
Hier is de samenwerking tussen KVP
en P.v.d.A. in 't geding. De KVP heeft
de huurbelasting afgewezen omdat
daarvoor geen rechtvaardigheidsgrond
aanwezig was. De socialisten hebben
deze belasting nu gemaakt tot inzet
van dit conflict en niet geaarzeld het
ergste te ondernemen om aan dit so
cialistische ideaal kracht bij te zetten.
Men is daarbij misschien van de ge
dachte uitgegaan, dat daardoor de
positie van de P.v.d.A. zo niet nu. dan
toch in de toekomst zou worden ver
sterkt. Maar heeft men zich wel ge
realiseerd, dat bij een verwerping van
dit huurontwerp de posities zo scherp
tegenover elkaar zouden komen te
staan, dat er geen „way out" meer mo
gelijk zou zijn? Men kan van de zijde
van de P.v.d.A. toch niet eerst een
man als dr Drees laten duikelen op
een huurbelasting om daarna bij een
volgende kabinetsformatie diezelfde
belasting rustig los te laten?
£ET PERSPECTIEF wordt versom
berd, als men bedenkt dat het
4 ,eel moeilijk zal zijn een regering
formeren voor dit laatste jaar van
le parlementaire zittingsperiode. Maar
gesteld, dat die regering hoe dan
ook samengesteld er zou komen,
wat voor huurbeleid zou zij moeten
voeren, na de diepgaande menings
verschillen welke in de Kamer aan
het licht zijn getreden?
Het ziet er naar uit, dat de heer
Burger het land op dit punt in een
impasse heeft gebracht, en het daar
door met onbestuurbaarheid bedreigt.
Tenzij men van het onverantwoorde
standpunt zou uitgaan, dat men het
huurprobleem voorlopig moet laten
rusten.
Men mag gerust aannemen, dat de
heer Oud de politieke mogelijkheden
van dit spel al veel eerder had door
zien dan de heer Burger. Het argu
ment, dat hij gebruikte om tegen de
regering te gaan ageren was goed ge
vonden, n.l. dat hier het gezag van
het parlement geweld werd aangedaan
door het te dwingen te aanvaarden,
wat het niet wenste. Dat argument
heeft de heren Gerbrandy en Schma)
aangesproken. En juist deze twee
stemmen deden de regering duikelen.
De heer Burger had deze mogelijkheid
moeten voorzien, al was het alleen
maar geweest om zijn grote voorman,
Drees, dit einde van zijn politieke loop
baan te besparen Hij had dit moeten
voorzien, omdat hij kon weten, dat zij,
die ajtijd tegen een samenwerking van
P.v.d.A. en K.V.P. zijn geweest, hier
mee argumenten in overvloed zouden
hebben om te trachten aan deze sa
menwerking nu een einde te maken.
En wat geschiedt in het geval, dat
geen nieuwe regering kan worden ge
vormd voor de tijd die ons nog van
de verkiezing scheidt? De Koningin zal
dan vermoedelijk niets anders over
blijven dan het ontslag van deze rege
ring te weigeren, die dan wel ver
vroegde verkiezingen zal uitschrijven
Maar hoe de uitslag van die verkie
zingen dan ook zal zijn, het spook van
de huürbelasting zal er niet minder
om door de kabinetsformatie blijven
waren. En dr Drees zal intussen in
zijn „otium cum dignitate" zijn wijze
hoofd schudden over zoveel onver
stand.