beweging wil band zijn tussen
de partijen
MAGISTRALE REDE VAN
OUD-MINISTER HARMEL
Eisenhower benoemt Burke tot
opvolger van Carney
Boerenverzet oorzaak van de
jongste crisis
Over Pierre kardinaal de Bérulle
I
>i
>4
I*
Het congres der M.R.P.
Hongarije achter de schermen
Oostenrijks Staatsverdrag geeft de
Hongaren weer hoop
SIMON DE WIT BOEKTE OVER
1954 LAGERE WINST
Aanwinst voor Dierenpark Wassenaar
democratische stuwkracht of realistische rem
Helicopter stortte op
aanlegsteiger
Schooldebat in Belgische Kamer
Veertig jaar openlucht
spelen te Oisterwijk
Na controverse over Formosa:
Nieuw deel in de Monumenta Christiana
Resultaten in 1955 tot dusverre niet
onbevredigend
Tehuis voor mensapen
nadert voltooiing
DONDERDAG 26 MEI 1955
PAGINA t
Klare taal van Bidault
Merkwaardige woorden
van Schuman
COÖPERATIEVE ZUIVEL-
BANK
Landbouw heeft weinig of geen
deel in toegenomen welvaart
CONSUMPTIEF CREDIET
BLIJFT TOENEMEN
SUBSIDIE ZUID-NEDERL.
OPERA
DALING WERKLOOSHEID
IN DE V.S.
DE LANDBOUWBANK
Onveranderd dividend
ONTHULLING MONUMENT
huybers
Boer en-ver zot
DIVIDEND VAN 10 (ONV.)
De Oratorianen
En de Jezuïeten
De Carmelitessen
Port-Royal
Rakosi keert terug
Russif ice.ring
VERONGELUKTEN
VLIEGRAMP GEVONDEN
if
II
T
(Van onze Parijse correspondent)
Het algemene congres, dat de M.R.P. te Marseille heeft gehouden,
heeft opnieuw bewezen, dat deze christen-democratische beweging
een „centrumpartij" wil zijn, de bindende kracht tussen de partijen,
wier samenwerking het wenselijke moet mogelijk maken. Zij heeft
opnieuw trouw bewezen aan de regerende coalitie en in het bijzonder
heeft de heer Pflimlin hulde gebracht aan de loyale leiding van
minister-president Edgar Faure. Ze heeft tegelijkertijd weer bij de
socialisten aangeklopt en de wens uitgesproken, dat de minderheid,
die de vroegere formateur bij zijn poging tot kabinetsformatie vond,
in een meerderheid zal veranderen, alhoewel de heer Bidault de raad
gaf niet te luidruchtig „bij de schone te blijven aankloppen, die haar
venster gesloten houdt
Dat schijnbare opportunisme is te ve'"
klaren op een congres, dat zich °P
drempel van de strijd der aanstaande
kamerverkiezingen bevindt eni w
een zuivere proportionele ze
die aan elke partij haar volkomen zelf
standigheid verzekert niet te verwachten
is en alle hoop mag koesteren, dat het
knoeistelsel van stemming met mogelijk
heid van herstemming en nog wel per
arrondissement, dat zelfs tot coalities
onder tegenstanders dwingt, niet door het
parlement zal worden aangenomen. Ter
wijl het congres vergaderde, sprak de
socialistische leider, de heer Guy Mollet,
zich ook elders tegen dat stelsel uit.
Men weet nog niet, hoe de verkiezingen
in de lente van het volgend jaar zullen
worden gehouden. Het Ujstenstelsel per
departement zal onvermijdelijk zijn en
dientengevolge zal het samengaan vooraf
bepaald moeten worden. De woordvoer
ders op het congres konden dus blijk ge
ven van hun klassieke begeerte om zich
niet zonder de socialisten in de regering
te bevinden en om tevens het bindmiddel
te zijn met de sociale rechterzijde; de po
sitie, die de M.R.P. inneemt, waarborgt
haar voldoende dat ze van elke regering
zal zijn: democratische stuwkracht of
realistische rem. Er is nog alle tijd om
over haar politieke positie te spreken, te
meer, daar er voldoende zekerheid is, dat
zij een bolwerk zal zijn tegen het iaicis-
tische drijven en ook tegen het verwar
rende en misleidende gedoe van hen, die
naar de „nouvelle gauche", de nieuwe
linkerzijde, streven, waarvan niemand
weet wat ze eigenlijk wil en nog minder
waar ze haar krachten vandaan moet
halen.
De heer Teitgen eeft met die "onfeyr^~
denen", bijeengeroepen door de „sa
helden op bromfietsen", propagan
van het „neutralisme",
te zeggen dat zij geen ^w^auriac, 0p
zijn. „Monde F.vnres en -
wie de M
inde", „Expres" en
I.R.p! in de geringste barer be
wegingen reeds werkt ---mee doen Ze te
een stier, kunnenh« verzuurde gees.
Inplaats van aan het opbieden van Men-
dès-France mee te doen, teneinde van de
ontevredenheid, door de druk der econo
mische omstandigheden verwekt, te profi
teren, is de M.R.P. de partij, dié oriöm-
wonden hulde heeft durven brengen aan
de regering voor haar gevolgde politiek.
Zo iets vraagt moed als er verkiezingen
in het zicht zijn. Ook heeft het congres
duidelijk doen horen, dal Mendès-Franee
slechts een afbrekende figuur is en ook
daartoe behoort moed bij de ontzaglijke
propaganda, die op de meest verblindende
wijze voor de „opvolger van Herriot"
wordt gemaakt. De heer Bidault heeft aan
Mendès-Franee een geduchte slag toege
bracht door nu maar openlijk uit te spre
ken, dat het prijsgeven van Indo-China
niets gebaat heeft om het gevaar van
Noord-Afrika af te wenden.
Twee dingen zijn achter met vrucht be
sproken op dit congres, vraagstukken,
waarop de partijen positie zullen moeten
ais een rode lap op
Een ongeluk met een helicopter heeft
gisteren in West Itchenor het leven ge
kost aan een 56-jarige Britse vice-maar-
schalk van de luchtmacht Sir Francis
Mellersh.
De maarschalk, die verleden jaar de
RAF met pensioen had verlaten stond
op een steiger naar de haven te kijken.
nV, Het ogenblik vloog een helicopter van
de* marine over. Dit toestel raakte de
mast van een aan deze steiger gemeerd
iacht waardoor een van de rotor-bladen
afbrak, en stortte daarna op de steiger
neer. Behalve de maarschalk werd ook
een passagier van de helicopter gedood.
De piloot Rep slechts lichte verwondin
gen op.
nemen. En wel het neutralisme en de
Europese integratie. Twee kwesties die
onafscheidelijk zijn. De wijze, waarop
Oostenrijk tenslotte zijn vredesverdrag
heeft verkregen, acht de M.R.P. veront
rustend. Gevaarlijk voorbeeld voor Duits
land wegens de besmettelijkheid van de
neutralistische idee. De heer Bidault, die
van beeldspraak houdt' zeide in verband
hiermede: Het ijzeren gordijn is voor het
Westen ondoordringbaar, voor het Oosten
als een zeef, die de Moskou-invloeden
doorlaat. In het Westen wil men neutrali
seren, in het Oosten bemerkt men daar
nergens iets van.
Bij de klare taal van Bidault sloot zich
de geestdriftige dito van de heer Schu
man aan, die verklaarde, dat Duitsland
te neutraliseren eenvoudigweg zou beteke
nen het heel West-Europa te doen. „Die
neutraliteit zou gewaarborgd worden door
de „Vier", maar hoe lang zou een waar
borg kunnen dienen, die on wantrouwen
berust?' 'De heer Schuman sprak ook deze
merkwaardig® woorden uit. „Het is niet
zeker, dat Moskou op dit ogenblik zich
wel zonder voorbehoud verheugt over de
verwerping van de E.D.G. en over het tot
standkomen van de Westeuropese Unie".
Hij bepleitte dan ook de hervatting van
de actie voor Europese integratie en het
congres is daarmee meegegaan door het
aannemen van een verklaring inzake de
buitenlandse en de economische politiek
doo:r uitbreiding der bevoegdheden van
de Europese economische samenwerking
en het instellen van een (West)Europese
economische en sociale raad.
Dit laatste punt kan zeer van invloed
zijn op de verhoudingen in het aan het
bewind zijnde kabinet, dat zeker niet uit
sluitend uit „Europeërs" bestaat. Het mi
nisterie bevat ook verwoede tegenstanders
van de Europese integratiepolitiek. Maar
de omstandigheden zijn er niet naar om
in de eerstkomende maanden moeilijk
heden te doen ontstaan. Te meer, daar de
heer Faure ook voor wat de algemene
binnenlandse politiek betreft een actieve
rol wil spelen en zijn gedragslijn niet
door de actie van Mendès-Franee wil la
ten beïnvloeden. Zelfs bij de radicalen is
het met de overschatting van Mendès-
Franee uit.
Het M.R.P.-congres is er vooral een ge
weest van opmerkelijke eensgezindheid en
van bevestiging van een politiek streven,
dat van deze beweging de centrumpartij
maakt men de onaantastbare positie, die
bij de verkiezingen voldoende is gebleken.
De door de Coöperatieve zuivei-bank te
Leeuwarden in 1954 gefinancierde coöpe
raties op het terrein van de aankoop van
landbouwbenodigdheden vertoonden re
cordomzetten en bevredigende resultaten.
Het voordelig saldo bedraagt 203.814
(v.j. 142-370). Dit komt ten bate van het
reservefonds dat is gestegen tot 2.428.598
Het verslag zegt, dat bepaalde catego
rieën middenstandsbedrijven en de land
bouw als geheel weinig of geen deel heb
ben gehad aan de toegenomen welvaart
van ons land. Het landbouwbedrijf is im
mers niet te vergelijken met een indu
strieel bedrijf en de industriële hoogcon
junctuur gaat aan de landbouw voorbij.
Op de balans per uit- 1954 staan o.m
debet de posten: te vorderen van leden
28.941.149 (v.j. 24.141.794), en debiteu
ren 13.360.336 (15.832-386). Credit staan
o.a.: gedeponeerd door leden 4.891.123
(9.263.657), crediteuren 10.704.866
(12-272.943), spaargelden 25.277.383
(22.390.341) en deposito's 14.549.295
(14-077.770).
De Voorzitter van de Raad van Bestuur
van Philips. *r P. F. S. Otten, is door de
President van de Franse Republiek be
noemd tot Commandeur in de Orde van
het Legioen van Eer. De onderscheiding
werd hem Woensdag door de Franse am
bassadeur in ons land, de heer J. P. Gar-
nier rechtsoverhandigd.
(Van onze correspondent)
De „parel van Brabant", het schilder
achtige Oisterwijk mag er trots op gaan
een der eerste openluchttheaters van dit
gewest te bezitten. Het is dit seizoen nl
veertig jaar geleden dat Oisterwijk voor
het eerst begon met hej brengen van
spelen in de natuurschone omgeving, het
rijke geboomte en de spiegelende vennen
daarbij tot décor hebbend. Wijlen kape
laan Huybers was hiervan de promotor
en zo werd in 1915 op het landgoed „De
Hondsberg" het drama ,-De verloren zoon"
van de priester-dichter Willem Smulders
opgevoerd. Een ononderbroken serie
openlucht-uitvoeringen is daarna in de
loop der jaren gevolgd. „De Spelers van
Stad en Lande", zoals het toneelgezelschap
aanvankelijk heette, brachten o.a. „Adam
in Ballingschap". „Elckerlyc" en „Joseph
in Dothan". Later volgden befaamde
stukken als „Het Thebaans Legioen",
„Klokke Roelant", „Baas Ganzendonck",
!üe Pastoor van NeuVillette". „In het
Witte Paard" en andere spelen, welke
steeds zeer veel succes oogstten.
Onvergetelijk blijven nog altijd de ver
toningen van „Die Sevenste Bliscap onser
Vrouwen", in 1935 onder regie van Pierre
Balledux in het openluchtheater „Het
Mariahof".
Het Oisterwijkse gezelschap nam rond
deze tijd de naam aan van „De Ghesellen
van den Spele" en zou voortaan het
prachtige natuurtheater aan de Gemulle-
hoeken als zijn vaste domein hebben. Ter
gelegenheid van de opvoering van Alphons
Laudy's „De Paradijsvloek" in 1936- open-
'e wijlen burgemeester H. Verwiel dit
mieke openluchttheater, waar voorts in
'olgende jaren duizenden toneelliefheb
bers kwamen kijken naar stukken van
'hakespeare, o.a. „Midzomernachtsdroom
Romeo en Julia", en „Driekoningen-
vond". Verder werden vertoond „Don
juichot", van Pieter Langendijk, „Pilatus
-an Frencken, Goldoni's „Knecht van
wee meesters". „Het spel van St Fran-
■iscus" van Felix Timmermans.
De laatste jaren hebben „De Ghesellen
'an den Spele" steeds een gevarieerd
'omerprogramma gebracht in plaats van
/ast te houden aan de opvoering van éen
;tuk per seizoen. Ook voor deze zomer wil
men aan dat streven vasthouden.
President Eisenhower heeft schout
bij-nacht Arleigh Burke gisteren be
noemd tot chef van de vlootoperaties,
als opvolger van admiraal Robert Car
ney. Burke's benoeming gaat in op 16
Augustus, de datum waarop Carney's
ambtstermijn verloopt.
Eisenhower heeft verder admiraal
Arthur Radford voor een nieuwe termijn
van twee jaar tot voorzitter van de com
missie van chefs van staven en generaal
Nathan Twining voor een zelfde periode
opnieuw tot stafchef van de luchtmacht
benoemd.
Schout-bij-nacht Burke is thans bevel-
Stijging in 1953 ruim tweemaal
zo groot als in 1952
Het C.B.S. heeft de Statistiek van het
Volkscrediet 1953 gereed gekregen waarin
de gegevens zijn opgenomen inzake de
verlenging van consumptief crediet aan
personen met in het algemeen regelmatig
vloeiende inkomsten. Deze credieten be
dragen in de regel niet meer dan 1.509
De totale credietverlening is in 1953 weer
toegenomen, en wel met ongeveer 7 pet
tn vergelijking met 1952. In laatstgenoemd
jaar bedroeg het in totaal verleende cre
diet 67.0 millioen, in 1953 71,9 millioen
Deze stijging is ruim tweemaal zo groot
als die in 1952.
Ook de pensioenbelening steeg in ster
kere mate. nl. van 6,6 millioen in 1952
tot 7,6 millioen in 1953. Daarentegen
daalde het pandcrediet van de gemeente
lijke banken van lening, en wel van 6,5
millioen in 1952 tot 6.2 millioen in 1953
Voorts zijn enkele cijfers over het afbe
lalingscrediet opgenomen, al kunnen deze
geen aanspraak maken op volledigheid, zo
deelt het C.B-S. mede.
hebber van een eskader torpedobootjagers.
Zijn benoeming heeft verrassing gewekt
ten departemente van defensie, gezien het
feit, dat op het ogenblik nog velen in rang
boven hem staan. Eisenhower heeft de
Senaat gevraagd om de bevordering van
Burke tot admiraal, twee rangen hoger
dan zijn huidige rang.
Burke is thans 53 jaar oud. Hij heeft
zich gedurende de tweede wereldoorlog
onderscheiden ais commandant van een
flottielje torpedobootjagers in de Grote
Oceaan- Van 1946 tot 1947 was hij stafchef
van de Atlantische vloot-
Het Witte Huis heeft inmiddels ver
klaard, dat het besluit van de president
om admiraal Carney niet opnieuw te be
noemen niets te maken heeft met de
controverse die enige tjjd geleden in
Washington ontstaan is over de vraag, of
admiraal Carney al dan niet tegenover
een aantal journalisten verklaard had.
dat tegen half April een aanval van de
communisten op Formosa te verwachten
was.
In het begin van de maand werd gene
raal Maxwell Taylor benoemd tot opvol
ger van generaal Matthew Ridgway als
stafchef van het leger.
De vervanging van generaal Ridgway,
die erg critisch gestemd was ten aanzien
van de plannen der regering om de nume
rieke sterkte van het leger te verminde
ren, gaat 1 Juli in.
De minister van O K. en W. heeft aan
de Zuid-Nederlandse Opera voor het
werkjaar 1 April 1955 tot 31 Maart 1956
een subsidie verleend van 25.000. Ver
leden jaar bedroeg deze subsidie 15.000.
Het toen geprojecteerde aantal voorstel
lingen werd, met drie premières, belang
rijk overschreden. Voor het lopende sei
zoen staan 40 voorstellingen op het pro
gramma, deZe zijn thans reeds volgeboekt.
(Telefonisch van onze correspondent)
BRUSSEL, Donderdagmorgen.
In de Belgische Kamer van volks
vertegenwoordigers werd gisteren het
debat betreffende de schoolkwestie
verder voortgezet. Nadat enkele rechtse
en linkse parlementsleden het woord
gevoerd hadden besteeg de heer Har
mei, minister van Onderwijs in de vo
rige CVP-regering, wiens schoolwet
geving thans door de linksen wordt
afgebroken, het spreekgestoelte.
Harmei leverde een zeer scherpe
critiek*op het ontwerp-Collard en in
een grote synthese vatte hij de katho
lieke grieven samen
„Op het ogenblik", aldus spreker,
wordt het land meer verscheurd dan
sedert vijftig jaar ooit het geval is ge
weest. De toestand wordt vertroebeld
door het naar eikaars hoofd slingeren
van feiten en cijfers, die eerder dienen
als munitie voor het gevecht, dan om
het gevecht te beperken. Waarom komt
de regering niet met onbetwistbare cij
fers voor de dag, waar de katholieken
al zo lang om vragen? Waarom wil zij
niet toegeven, dat zij voor 7.3 milliard
francs subsidie per jaar aan het open
baar onderwijs geeft, waarvoor zij ver
der alle andere kosten (het bouwen der
scholen, de leermiddelen enz.) betaalt,
en maar 3.3 milliard aan het katholieke
onderwijs, dat zelf zijn eigen scholen
en alles wat daarmee samenhangt be
kostigt?"
„Het is in dit verband ook de moeite
waard mede te delen", zo zei de heer
Harmei, „dat 8400 katholieke scholen
onderwijs geven aan 930.000 leerlingen
en dat 8420 officiële scholen aan maar
720.000 leerlingen les geven. De staat
verleent dus het dubbele aan subsidie
aan de officiële school, die ruim 200.000
leerlingen minder heeft dan de katho
lieke. En dat de officiële scholen daar
enboven aan de staat (dus aan alle be
lastingbetalers) nog ettelijke milliarden
meer kosten, is dat rechtvaardig?", zo
betoogde de oud-minister.
Met aandrang stelde spreker de vraag
waarom de regering een objectief on
derzoek over de ware onderwijstoestand
vreest.
Concluderend verwierp spreker het
voorstel-Collard op de meest pertinente
wijze en hij deed een beroep op de
kamer om de kans voor de terugkeer
van de vrede in het land niet te laten
voorbijgaan. „De katholieken zullen
zich nooit kunnen neerleggen", zeide hij,
„bij een wet, waarvan vaststaat, dat zij
de zedelijke en stoffelijke toekomst be
dreigt van het onderwijs, dat in dit
land verkozen wordt door de meerder
heid der gezinnen".
De rede van de heer Harmei werd
herhaaldelijk toegejuicht door de leden
van de C.V.P., die hem aan het eind
een ovatie brachten.
Het debat wordt heden voortgezet.
Het bureau voor arbeidsstatistieken te
Washington heeft bekend gemaakt, dat er
in April in de Ver. Staten 2.962.000 werk
lozen waren bij een totale beroepsbevol
king van 64.647.000 mannen en vrouwen.
Dit betekent, dat de werkloosheid, die in
het begin van dit jaar met een totaal van
ruim 3.3 millioen het hoogste peil sedert
1950 had bereikt, aan het verminderen is.
In het verslag over 1954 van de N.V.
De Landbouwbank te Utrecht wordt ge
meld, dat de winst evenals vorige jaren
ongunstig werd beïnvloed door de hoge
vennootschapsbelasting en stijgende on
kosten. De sinds kort bekend geworden
richtlijnen van de Ned. Bank betreffen
de de liquiditeitsverhoudingen betekenen
voor de vennootschap echter een grote
verlichting, hetgeen de mogelijkhe-
opent tot enigszins ruimere credietuitzet-
ting Men meent de toekomst dan ook
met enig vertrouwen tegemoet te mogen
zien.
De verlies en winstrekening wijst een
voordelig saldo aan van 23.624 (31.718).
Voorgesteld wordt als Vorig jaar uit te
keten aan aandeelhou(jers op serie 1 en
nos. 501 - 1.000 600 aandelen a 30. zijnde
18.000 en op serie 2, 3, 4 en 5, 400 aan
delen 7. zijnde 2.800 Het restant
wordt op nieuwe rekening overgeboekt.
Op de balans staan per uit. 1954 accep
ten debet voor 1.561.100 (1.536.325) en
deposito's credit voor 2.267.789
(1.188.721).
Het comillé „Huybers-herdenking" te
Oisterwijk bericht ons. dat de datum der
onthulling van het door de jeugdige Bra
bantse beeldhouwer Ad Louwinger uit
Tilburg vervaardigde monument van de
zeereerw. heer Huybers z.g. definitief be
paald is op Zaterdagmidag 4 jun; a s
Het erecomité bestaat uit mgr W. Mut
saerts, bisschop van s-Hertogenbosch,
mgr N. Verhoeven, apostolisch vicaris van
Menado, tijdelijk in Tilburg vertoevend
de Oisterwijkse pastoors J. van Kemenads
en J. van der Weerden alsmede burge
meester mr H. L. F. M- bnron van Hövel4
van Wezeveld en Westerflier.
De feestrede zal worden uitgesproken
door prof. dr Asselberg® (Ant. van Duin
kerken).
Mgr Bela Varga, een belangrijke persoonlijkheid in Hongarije, voordat
dit land door de communisten werd bezet en thans leider van de Hongaarse
ballingen te New York, heeft in een speciaal voor de International News
Service geschreven artikel zijn indrukken weergegeven over wat er gaande
is achter de politieke schermen van zijn vaderland. Hij heeft tevens
verklaard, dat het Oostenrijks staatsverdrag van belang zal kunnen zijn,
zowel voor de vrije wereld als voor diegenen in de landen achter het
IJzeren Gordijn, die nog altijd de hoop koesteren, dat zij eens bevrijd
zullen worden.
De voornaamste oorzaak van de jong
ste zuiveringsmaatregelen en de re
geringscrisis in mijn vaderland is, al
dus Mgr. Varga, een door de Hon
gaarse boeren ontketende revolutie.
Berichten over deze revolutie zijn
practisch niet tot de buitenwereld door
gedrongen. Deze zuiverings Lreg--
len betekenen een terugkeer naar de
strenge Stalinistische politiek van on
derdrukking.
Als ik alle inlichtingen, die ik heb
kunnen bemachtigen, tot een geheel
samenvoeg, dan kan ik U het volgende
overzicht geven over de gebeurtenis
sen, die kort geleden in mijn vader
land plaats grepen.
Na Stalin's dood begon de hoop op
de bevrijding van het communistische
juk in de landen achter het IJzeren
Gordijn weer levend te word»n. Op
hetzelfde ogenblik, dat er in Oost-
Duitsland, Polen, Tsjechoslowakije en
zelfs in de Sovjet-Unie oproeren uit-
In het verslag over 1954 van Simon de
Wit N.V. wordt in aansluiting op de
in het prospectus bij de introductie ter
beurze (Juli 1954) verstrekte gegevens
gemeld dat het bedrlifsoverschot heeft
bedragen 8Ö8.678 (956.156). Afschrijvin
gen vergden 248.627 <3»-3WU «odat een
netto winst van 560.051 (636.771) res
teerde. Belas tinten vergden l5a-»94
(170.000), terwijl aan de open reserve
,f 116.956 (236.039) wordt toegevoego.
Voorgesteld wordt een dividend van
(onv.) uit (e keren. Op de nieuwe aan
delen zal 5 pet kunnen worden uitge
keerd.
Daar voor 1954 de in het prospectus op-
Eenomen bepalingen omtrent winstver-
deiing golden, in tegenstelling tot de
voorheen geldende statutaire bepaling te
dezen aanzien, wijken de cijfers van de
in het verslag afgedrukte verlies- en
winstrekening wat af van de hierboven
genoemde cijfers, welke wij ter wille van
de vergelijkbaarheid het eerst vermeld
den. Het exploitatiesaldo na voorzienin
gen en statutaire uitkeringen bedraagt
Volgens de v. en w. rekening nl. 567.669,
terwijl diverse baten 9.261 opleverden.
Na afschrijvingen voor 248.627 en af
trek van 'nterest voor 93.229 resteert
dan een winst van 235.074.
In het verslag wordt gezegd, dat de
voor het bedrijf belangrijke artikelen als
koffie thee en cacao in het bijzonder aan
zeer sterke prijswisselingen onderhevig
zijn geweest. O.m. het in meerdere mate
hervatten van de eigen importen veroor
zaakte een toeneming van de voorraden
tot 4.8 millioen per uit. 1954 (v. j. 3.9
millioen. De concurrentie in de kruide
niersbranche werd in het verslagjaar
steeds scherper. Het Vestigingsbesluit
kruideniersbranche belemmert de N.V. in
de vrijheid om artikelen die naar haar
mening in de winkels zouden kunnen
worden verkocht, maar die naar de huidige
opvattingen niet tot de kruideniers
branche behoren, te voeren. Men hoopt
dat de Vestigingswet 1954 de N.V. een
vrijere armslag zal geven.
Ook in 1954 werden belangrijke bedra
gen besteed aan onderholud, vernieuwing
en uitbreiding der filialen. Gedurende het
verslagjaar werd het 150ste filiaal ge
opend. De beide loonronden hebben het
netto resultaat van het sterk loon-inten-
sieve bedrijf gedrukt. Ondanks de ver
groting van de omzet daalde ook het
netto resultaat. Gehoopt wordt door ver
dere stimulering van de omzet en uiter
ste efficiency het bedrijf aan te passen
aan het gestegen kostenpeil. Vergroting
van de omzet zal mede verkregen moeten
worden door uitbreiding van het aantal
filialen.
De resultaten over 1955 voor zover dit
thans verstreken is, zijn, rekening hou
dende met de felle concurrentie niet on
bevredigend. De directie verwacht, dat
het bedrijf haar plaats in het kruideniers-
bedrijf zal kunnen behouden, terwjjl er
naar gestreefd zal worden deze nog te
verbeteren.
Bankier staat debet op de balans voor
137.253 (v. j. credit voor 513.9311. Kas
en giro staan debet voor 401.503
299.795). Het aandelenkapitaal bedraagt
1.567.000 (1.054.750).
In de tweede afdeling dezer Spec
trum-uitgave getiteld „Geschriften
uit de Middeleeuwen en uit de
nieuwe tijd" is thans als tweede deel
van de pers gekomen: „Het leven
van Jesus en andere geschriften",
door Pierre de Bérulle, voor het
eerst voor Nederland vertaald (als
ook toegelicht cn ingeleid) door
dr J. Boosten.
Behalve de gelegenheid tot kennisma
king met een keuze uit zijn werk een
karakteristiek specimen der Franse School
van spiritualiteit wordt hier ook de
mogelijkheid geboden een indruk te krij
gen van de levensgang van deze mysticus,
de stichter van het Frans® Oratorium
(waaraan namen als Condren en de H. Jean
Eudes verbonden zijn) en de grondlegger
van de methodische overweging en het
methodisch gebed. Wat bij vele navolgers
ontaard is heeft bij De Bérulle de oor
spronkelijke kracht en frisheid bewaard-
Als geestelijke lectuur heeft zijn werk dan
ook tot vandaag zijn superieure waarde be
houden en men mag gerust zeggen dat het
werkelijk de volwassen spijs is voor vol
wassen geesten, religieuzen en leken.
Deze eerst® Nederlandse vertaling ls dan
ook meer dan een loutere erkenning van
de Bérulle's historische betekenis' zij is
een levend getuigenis voor de oorspronke
lijke kracht der denkbeelden welke hij tn
zijn oeuvre heeft neergelegd.
Waarbij mag worden aangetekend dat
het geheel ook sterk is beïnvloed door de
Nederlandse richting in de vroomheid, met
name door de Evangelische Peerle Daar
om is deze uitgave ook voor de studie der
Nederlandse vroomheid van eminent be-
!ang.
Uit de uitvoerige inleiding mogen wij
hier enkele saillante punten op de voor
grond brengen, zij het zeer beknoptelijk.
Allereerst citeren wij hier ter aandui
ding in het kort van het wezen van hei
Franse Oratorium in de samenvatting dl»
Bérulle zelf er van gaf na de oprichting:
„Wij verklaren priesters te zijn die in
communauteit leven zonder kloostergelof
ten, ondergeschikt aan de bisschoppen, die
'ons Oratorium in hun diocees vestigen, in
niets onttrokken aan hun jurisdictie. Wij
verlangen dan ook geen ïnkele vrijstel
ling. Wij hebben geen enkele bevoegdheid
tot welke geestelijke macht of activiteit
ook. tenzij op gezag en door de macht der
bisschoppen, en wij willen die ook nooit
elders trachten te verwerven".
Of zoals Henri Bremond de geschied
schrijver der congre?atie. het uitdrukt:
geen enkel priesterlijk ministerie is ais
speciale taak van het Oratorium te be
schouwen en evenmin wordt weike pries
terlijke functie ook uitgesl°ten.
Intussen door het openen van colleges
®n groot-seminaries waarmee zij zich
ijverig occupeerden waren de Oratorianen
de concurrenten geworden der Jezuïeten,
wat tenslotte op hoogst onaangename ver
houdingen is uitgelopen, ofschoon Bérulle
van zijn jeugd af bevriend was met de
Sociëteit en gedurende de laren dat zij
uit Frankrijk verbannen was (15941604)
zoveel als haar zaakwaarnemer was ge
weest. terwijl er tenslotte Jezuïeten waren
die zowel met de Bérulle als met diens
medebroeders sympathiseerden. Bremond
spreekt zelfs van „Jésuïtes bérulliens"!
Door een ongelukkige samenloop van om
standigheden vergroeide de oorspronkelij
ke vriendschappelijke gezindheid tot na
ijver en antipathie. Volgens de historici
gedroeg men zich aan beide zijden als had
men het Evangelie nooit gelezen.
Wat natuurlijk niet alles aan die colleges
was te wijten. Er waren meer motieven
voor de vervreemding. Allermeest het ver
schil van geaardheid der spiritualiteit van
Oratorium en Sociëteit, maar in het bij
zonder een augustijns pessimisme, dat
reeds bij de Bérulle is aan te wijzen doch
nadrukkelijker nog tot uiting komt bij zijn
leerlingen (Olier). Tenslotte schiep ook de
„gelofte van slavernij" een punt van te
genstelling.
Met die „gelofte van slavernij" raken
wij een voornaam probleem aan, daar als
devies van de Franse school zou kunnen
dienen de tekst van St Paulus: „laat in u
dezelfde gezindheid leven die er was in
Christus Jesus. Daar Hij goddelijk was
van wezen, was het voor Hem niet on
rechtmatig aan God gelijk te willen zijn;
maar toch heeft Hij Zichzelf vernietigd
door het wezen aan te nemen van een
slaaf".
De devotie der slavernij sluit hier op
aan. In „Bref Discours de l'abrégation in-
térieure" het eerste werk van Bérulle
wordt uiteengezet hoe de ziel zich moet
zuiveren om open te staan voor de wer
king der goddelijke genade ten einde al
die gesteldheden van Christus in zich te
verwerkelijken welke door Hem in zijn
aardse leven door de hypo-Ua ische verem
ging van het menselijke op het goddelijke
plan zijn geheven en om volledig afstand
te doen van zich zelve, volgens n ander
woord van de Apostel: „Ik leef met meer
doch Christus leeft in mij".
De Bérulle. die zich zag verkozen tot het
priester driemanschap dat de Franse Car
melitessen stichtte, liet natuurlijk de ge
legenheid niet onbenut om zijn devotie
onder de zusters te propageren; hij beging
echter de onvoorzichtigheid de gelofte van
slavernij verplichtend te stellen voor de
Carmelitessen en te gelasten dat alle reli
gieuzen voortaan naast haar drie plechtige
kloostergeloften ook deze gelofte zouden
afleggen Uit de boezem der zasters-com-
muniteit'zelve rees daar tegen verzet; zij
begrepen haar niet. De oppositie van vele
religieuzen was niet alleen gericht tegen
de devotie der slavernij als gelofte, doch
ook tegen deze vorm van vroomheid als
zodanig 7.ij beschouwden deze godsvrucht,
toegepast op Maria, als In strijd met de
traditie harer orde, welke in de H. Maagd
een Moeder, ja een Zuster ziet.
De verplichting bleef niet langer dan
een jaar gehandhaafd en de Bérulle heeft
de devotie verder enkel particulier gepro
pageerd.
Ondanks deze en meer andere moeilijk
heden (van leiding en jurisdictie) telde de
orde der H. Theresia in 1629, het sterfjaar
van de Bérulle, op Franse bodem 41 'hui
zen.
De betrekkingen van het Franse Orato
rium met de Jansenisten worden in de in
leiding een uiterst gecompliceerde kwestie
genoemd, waarover beter gezwegen wordt.
Niettemin: met de strenge pessimistische
levenshouding der Jansenisten hebben van
begin af de Oratorianen min of meer ge
sympathiseerd, terwijl Oratorium en Port-
Royal elkaar vonden in hun beider liefde
voor de Kerkvader Augustdnus en diens
genadeleer. Daarenboven ontmoetten de
geestverwanten van Port-Royal en de
Oratorlanen elkaar als bondgenoten in de
strijd tegen hun gemeenschappelijke te
genstanders: de Jezuïeten (zie boven).
Jansenius interesseerde zich voor Bé
rulle. Toch schijnen zij elkaar nauwelijks
één enkele maal ontmoet te hebben. In
Bérulle's brieven komt de naam van de
bisschop van Yperen niet voor. Veel nau
wer waren de betrekkingen met Saint-
Cyran.
Doch al zijn ook verschillende Orato
rianen te ver gegaan, de opvatting van de
Bérulle handhaaft de menselijke vrijheid
doch legt met St Augustinus de nadruk op
de uitwerkingskracht der goddelijke ge
nade. Zij ts tegelijk Augustijns en thomis-
In de excessen van 't latere Jansenisme
is hij nooit vervallen.
braken, maakte de over het hele land
verbreide boerenbeweging in Honga
rije plotseling een einde aan de col-
lectiviseringspolitiek van de commu
nistische regering. Het lijdelijke ver
zet van de kant der boeren veroor
zaakte in Hongarije een crisis in de
voedselvoorziening, waarop dictator
Matthias Rakosi besloot zich terug te
trekken en het premierschap over te
dragen aan de meer populaire boeren
leider, Imre Nae,y.
Nagy kondigde aan, dat hij de
„fouten uit het verleden" wenste te
herstellen en de kleine boeren wilde
steunen door hen in de gelegenheid
te stellen de collectieve boerderijen
te verlaten en hun hun bezittingen
terug te geven.
In 1953 was meer dan een derde van
de bebouwbare oppervlakte van Hon
garije gecollectiviseerd en werd van
het resterende deel van het land bij
na 323.760 km2 door de verbitterde
boeren prijsgegeven. Gedurende de
twee daarop volgende jaren van Na-
gy's meer gematigde regering keerden
de boeren geleidelijk naar hun land te
rug. Zij namen hun aan de collecti
visatie ten prooi gevallen eigendom
men weer in bezit, dankten een aantal
kolchozen (collectieve boerderijn) af
en maakten een begin met de afzetting
van communistische functionarissen.
Hiermee was de gecollectiviseerde
oppervlakte van. de Hongaarse bodem
van 37 tot 13 pet teruggebracht.
Terwijl een golf van onlusten en sta
kingen de industriële centra trof, be
gonnen de boeren, die hun zelfvertrou
wen herwonnen hadden, de plaatselijk
communistische leiders sociaal onmo
gelijk te maken door overdag te doen
alsof zij niet bestonden en hun 's nachts
het leven zuur te maken. Er zijn enkele
gevallen bekend waarin communisti
sche functionarissen hun beklag bij de
politie deden, dat zij volkomen wer
den geterroriseerd en hun woningen
na zonsondergang niet meer durfden
verlaten.
Nadat Georgi Malenkof als premier
van de Sovjet-Unie was afgezet en het
Kremlin een nieuw, straffer bewi-.d
had ingesteld, gaf Rakosi, die zijn
greep op de partij, de geheime poli
tie en het leger nooit had losgelaten,
opdracht om het land te „heroveren"
Nagy werd, tegelijk met een aantal
zijner volgelingen „geëlimineerd" en
de gepantserde vuist van het Stali
nisme deed zich weer voelen. Een aan
tal zgn. „verraders, spionnen en sabo
teurs" werd geëxecuteerd," anderen
werden in de gevangenis geworpen,
terwijl een nieuw collectivisatiepro
gram werd aangekondigd.
Rakosi benoemde Andreas Hegedus.
die een willig werktuig in zijn handen
is, tot eerste minister als opvolger van
Nagy. De nieuwe regeringsleider staat
bekend als een specialist op het ge
bied van de landcollectivisatie en als
een honderd procent pro-,Russische
partijleider uit de Moskouse school. Hij
i zal een gehoorzaam volgeling zijn van
Rakosi, die voornamelijk steun t op de
Sovjet-Russische gewapende mncht.
Rakosi en zijn superieuren in Uet
Kremlin hebben er uitstekend zorjg
voor gedragen, dat zij de macht in
Hongarije niet zouden verliezen. Rus-
lands belofte om zich uit Oostenrijk
terug te trekken werd voorafgegaan
door de oprichting van het „Oostelijk
verdedigingsbloc". Het Hongaarse le
ger werd onder gezag gesteld van gene
raal Istvan Batta een officier, waar
van slechts bekend is dat hij beter
Russisch dan Hongaars spreekt.
Generaal Batta's rol in Hongarije
schijnt dezelfde te zijn als die van zijn
collega, maarschalk Rokossofsky, de
door Moskou benoemde opperbevel
hebber van het Poolse leger. Sedert
Batta's benoeming tot opperbevelheb
ber is het Hongaarse leger snel „ge
russificeerd". Het is uitgerust met
Russische geweren, kanonnen en tanks.
Tevens zijn de legervliegvelden open
gesteld voor Sovjetvliegtuigen en zelfs
enkele van Hongarije's strategische
spoorwegen zijn aan 't Russische spoor
baanmodel aangepast, (de bredete der
spoorbanen in Rusland is namelijk
groter dan die in de Westeuropese lan
den. Red.).
Er zijn in de Verenigde Staten
al vele speculaties gewijd aan de
mogelijkheid, of de Sovjet-Unie de
artikelen van de met Hongarije en
Roemenië gesloten vredesverdragen
waarin staat, dat, zodra de Russi
sche bezettingstroepen Oostenrijk
verlaten, alle Russische troepen ook
uit de bedoelde twee landen zullen
worden teruggetrokken, zal nako
men. In Hongarije weet men wel be
ter. Dit probleem is namelijk opge
lost door het bovengenoemde „vei
ligheidsverdrag".
Niettemin geeft Oostenrijks vrijheid
ons Hongaren weer nieuwe moed. Onx
land zal voor het eerst sedert het ein
de van de tweede wereld oorlog weer
een eigen grens met het Westen krij
gen en het psychologische effect hier
van zal veel krachtiger zijn dan alle
prikkeldraadversperringen en land
mijnen, die door de communisten langs
onze grenzen zijn aangebracht. Het
simpele feit, dat de Russen zich uit
een deel van Europa gaan terugtrek
ken, zal nieuwe hoop geven aan de mil-
lioenen, die achter het ijzeren gordijn
zuchten, en voor hen een bewijs zijn,
dat hun gevangenschap niet eeuwig zal
duren en dat de vrijheid kan en zal
worden herwonnen.
Copyright INS-Maasbode
Het prachtig: gelegen lommerrijke Die
renpark Wassenaar Is verrijkt met een
mensapenhuis, dat een moderne huisves
ting biedt aan de prachtige collectie mens
apen, die door mevrouw V. Louwman is
opgekweekt. Daar men geen afbreuk wil
de doen aan de harmonische schoonheid
van het park door het optrekken van
een nieuw gebouwencomplex is het voor
malig vogelhuis voor de apen omge
bouwd. Zoals men weet zijn de vele
exotische vogels, welke het dierenpark
bezit, sinds twee jaar ondergebracht in
de unieke Louise Hal.
Teneinde in het apenhuis zoveel moge
lijk licht te laten doordringen zijn de af
scheidingen tussen de verschillende ver
blijven gemaakt van glastegels Hiervoor
waren circa 800 tegels nodig, die tezamen
5000 kg wegen. Alle mensapen zijn in het
Wassenaarse park vertegenwoordigd,
want het beschikt over vier chimpansee's,
een orang oetang en twee gorilla's. Voorts
wonen er vier gibbons, die ook buiten
verblijven zullen krijgen, waan zij hun
trapezewerk in alle perfectie zullen kun
nen tonen.
Uiteraard komen er ook voor de mens
apen buitenverblijven. Hoewel het mens
apenhuis nog niet geheel gereed is, zullen
de werkzaamheden deze week zover vor
deren, dat waarschijnlijk reeds met de
Pinksterdagen publiek zal kunnen wor
den toegelaten.
Een groep bergbeklimmers, die de Kili-
mandjaro (O.-Afrika) beklommen heeft
naar de plaats, waar het vliegtuig van
de „East African Airways" is verongelukt,
heeft gemeld, dat er geen overlevenden
zijn. Het wrak is te bereiken langs een
steile rotswand van ongeveer 100 meter,
die slechts met behulp van touwen te
beklimmen is. Het is te gevaarlijk om de
stoffelijke resten 20 personen, van wie
zes vrouwen omlaag te brengen.
