witte doek
Paladijn van een liberaal burgerdom
Oude liefde van mej.
Alingh Brugmans
Vorm uw eigen oordeel
5 doktoren
Geschiedenis van een
stad
h
)h/Q 1
'De vriendin van
Mevrouw Maigret
Toneel in dienst van een
betere wereld
„Aan de bronnen dei-
genade"
ZATERDAG 4 JUNI 1555
PAGINA Ifl
^j^ENEN, de stad van het beroemde Congres van 1815, heeft
de laatste tijd tveer sterk in het middelpunt van de belang
stelling gestaan, omdat er zeer belangrijke internationale bespre
kingen werden gehouden. Ditmaal verschilde het contact der
„groten wel hemelsbreed met de ontmoeting van toen. Hoeveel
minder spectaculair was de bijeenkomst nu, hoe „hard" en zakelijk
en overhaast vergeleken met het feestelijke en gezellige Congres,
waarvoor in de herfst van 1814 de vorsten en gezanten al naar
Wenen kwamen; het duurde vele maanden en werd zelfs heftig
opgeschrokken door het volkomen onverwachte bericht van de
vlucht van Napoleon. Romantiek genoeg! Er waren nu geen vorsten,
die feestvierden, terwijl een paar aan elkaar gewaagde, geslepen
diplomaten overlegden en konkelden. Nu: enige vastberaden
mannen, die wisten ivat ze wilden. Geen schilderachtige parades en
ontvangsten, geen tijd voor romances en bals. Neen, dit Congres
danste niet; binnen een paar dagen iverd, na jarenlang vijandig en
vruchteloos geharrewar, de Oostenrijkse kwestie geregeld.
Er is wel heel wat veranderd in die 140 jaar. Dat beseft men pas
goed als men 't voortreffelijke boek „WEENSE RHAPSODIE" leest,
dat verleden jaar bij de Uitgeverij Em. Querido, Amsterdam, ver
scheen en een zo groot succes oogstte, dat binnen een paar maanden
een nieuwe druk nodig was.
EIGEN SFEER
Ha fis Roest
G. ALINGH BRUGMANS
BEVESTIGING
Katholieke Filmkaderschool Ook in het Zuiden van het land. -
Opleiding van filmdocenten Morele filmpeil in Hollywood daalt
Critiek van Legion of Decency. Eric Johnston zal antwoor
den. Maar producenten erkennen reden tot klagen. Geen ver
betering te verwachten. „The Prisoner" op Filmfestival in Ve
netië. Danny liaye als dirigent. Anna Magnani moet betalen.
Voorschot voor film, die nooit is gemaakt Greta Garbo: „Weer
zon Zweeds blondje". Toevallige ontmoeting en een foto maakten
haar tot ster. „Filmforum"
WEINIG SCHRIJVERS genie-
ten een zo algemene ver
maardheid als de Duitse Ame
rikaan Thomas Mann. Toch
behoort hij stellig niet tot de
meest gelezen, en zeker niet tot
de populairste auteurs. Zijn
hardnekkig beleden geloof in de
vreedzame ontmoeting van Oost
en West, dat hem zowel een pro
fessoraat in Californië als de
Goetheprijs van Oost-Duitsland
deed accepteren, maakt hem in
veler ogen tot een politiek on
zekere figuur, in de juistheid
van wiens inzichten men weinig
vertrouwen heeft. Daarbij komt
dat Mann niet gemakkelijk te
lezen is. Hij heeft een streng
geconstrueerde, bijna precieus
doorwerkte stijl, bewonderens
waardig adequaat aan hetgeen
hij zeggen wil, maar in de soms
eindeloos lange zinnen bepaald
moeilijk te volgen.
THOMAS MANN
80 JAAR
waarschuwen tegen
het misbruik van
laxeermiddelen
Hans van Bergen
A
DOCUMENTAIRE OVER
„DE SCHELDE"
door Georges Simenon.
Bruna Zoon, Utrecht
Spaans nationaal katholiek
congres bijeen
iloor Rudolf Graber Uitit.
ll. Nelissen, Bilthoven
Wenen, Europa's
De schrijfster, Alingh Brugmans, zegt
ln een korte inleiding:
„Mogelijk is het een stil heimwee,
dat ons trekt naar het verleden, naar
een verzonken wereld, die bij ogen
blikken weer opstijgt in de jubelende
klanken van een vioolmelodie naar
een maatschappij, die in haar warme
beslotenheid een gevoel van rust en
behaaglijkheid schenkt". Uit deze ge
moedsgesteldheid is dit boek ontstaan
in de oorlog".
Mejuffrouw Alingh Brugmans vertelt
ons, dat ze op een middag naar een pot-
pouri van Weense melodieën luisterde.
„Opeens werd ik gegrepen door de
sfeer daarvan, zo sterk dat de gedach
te zich aan mij opdrong: ik wil een
boek over Wenen schrijven. Er stond
mij echter niet scherp voor de geest,
welke periode ik zou nemen en wat
Ik precies zou vertellen. Maar lang
zaamaan nam het plan vaste vormen
aan en ik bepaalde me tot de Bieder
meiertijd, die begint met het Congres
in 1815 en eindigt met de Maartrevolu
tie van 1848".
Natuurlijk kwamen die liefde voor
en dat heimwee naar Wenen niet zo
maar uit de lucht vallen. Mej.
Brugmans is historica. Zij heeft vele
boeken over historische onderwer
pen gepubliceerd, onder meer over
Napoleon I en over Napoleon III en
Eugénie. Daaruit bleek reeds, dat
zij de kunst verstaat om historische
onderwerpen op een zo boeiende en
aantrekkelijke manier te behandelen,
dat de stof tot leven komt. Deze
uitstekende verdienste bezit „Weense
Rhapsodie" ook, in hoge mate zelfs.
Er komt het beeld van stad uit naar
voren een stad met veel vrolijk
heid en blijdschap, maar natuurlijk
ook met veel droefenis.
Het boek begint met een poëtisch stem
mingsbeeld van de ontwakende stad en
daarin zegt de schrijfster: „Alleen aan
de geduldige, nauwlettende waarnemer
geeft Wenen zich maar dan ook innig
en voor altijd". Toch was zij zelf nog
nimmer in Wenen geweest, toen zij dit
boek schreef. Zij kende de stad uitslui
tend met de scherpzinnige speurzin van
de historica en de poëtische helderziend
heid van de kunstenares.
„En ik vond veel inspiratie in het
onvolprezen werk „Wiener Biedermei
er" van Ann Titia Leitichs, aan wie ik
mijn boek heb opgedragen. En natuur
lijk ook in de typisch Weense muziek.
kloppende hart
Mejuffrouw Brugmans is druk bezig aan
een tweede deel. „Het wordt in opzet
net als dit, dus een soort spectacle coupé
van de verschillende aspecten van het da
gelijkse leven in Wenen. Het begint waar
„Weense Rhapsodie" ophoudt, dus met
de Maartrevolutie van 1848, en het eindigt
op Oudjaar 1899, op de drempel van
de twintigste eeuw. Het behandelt de
belangrijke periode van de overgang van
Alt Wien naar Neu Wien. Ook deze tijd
had een grote charme; ze had meer allu
re, maar behield toch nog altijd iets van
het gemoedelijke van Biedermeier. Na
1845 werd de stad uit haar isolement
bevrijd en werd een der hoofdsteden van
Europa".
In dit nieuwe boek, dat „Wenen bij
gaslicht" zal heten en dat eveneens bij
Querido zal verschijnen, speelt Johann
Strauss junior (1825—"99) een grote rol.
En natuurlijk ook keizer Frans Jozef. Dit
Wenen weergalmt nog wel van muziek
en feesten, maar er zijn toch grote scha
duwen over deze luchthartigheid: er is
de tragische verhouding tussen de keizer
en zijn zoon Rudolf. Vele slagen tref
fen het keizerlijke huis men denke
slechts aan het drama van Mayerling!
In haar stille werkkamer in een
gezellig Amsterdams flatje, werkt
mejuffrouw Alingh Brugmans voort
aan de geschiedenis van haar zo ge
liefde Wenen. Haar kamer is ge
zellig vol met historische platen en
prenten, oude meubelen en gebruiks
voorwerpen. Het is een vertrek met
een geheel eigen sfeer. Er is een
fraaie oude prent van Napoleon bij
de wieg van de koning van Rome.
De schrijfster is geboren in het Noor
den. Zij heeft in Groningen geschiedenis
gestudeerd; vooral aan de inmiddels over
leden professor J. S. Theissen heeft zij.
naar zij dankbaar getuigt, zeer veel ge
had. „Hij had een doceergave, zoals ik
die later bij geen ander meer neb mee
gemaakt. Hij was een zeer bescheiden
man, die niet alleen iets van zijn enorme
kennis, maar ook van zijn bezieling en
liefde voor het vak aan zijn leerlingen
mededeelde".
Het was ons opgevallen, dat in de boe
ken over de Napoleons als schrijfster
vermeld stond: G. Brugmans. „De naam
Alingh heb ik gekregen van mijn groot
moeder van moederskant", legt de schrijf
ster uit. „Het is eigenlijk een achternaam
In de Drentse familie van mijn moeder
bestond reeds sinds eeuwen het recht,
dat de naam Alingh van grootmoeder op
de oudste kleindochter overging. Mijn va
der had vergeten, bij mijn geboorte deze
naam op te geven en dus moest ik alleen
maar met de voornaam Grietje door het
leven. Nu, dat is nu niet direct een erg
geschikte naam om er artikelen of toneel
recensies mee te ondertekenen. Daarom
heeft mijn vader enige jaren geleden
zijn verzuim hersteld".
Het grote succes van „Weense
Rhapsodie" heeft de schrijfster ver
rast. „Ik heb waarschijnlijk het
heimwee van de mensen vertolkt",
zegt ze. „Ik ben zelf gegrepen ge
weest door mijn onderwerp en dat
heb ik wellicht overgebracht op het
publiek". Wij weten, dat talloze
lezers mot verlangen uitzien naar
het tweede deel. Wij behoren daar
ook toe!
We moeten trachten ons eigen oordeel
en..vormen> zodat wij niet in alles
afhankelijk komen te staan van allerlei
mensen buiten onze kring, buiten onze
vereniging.
Wij vormen met onze leden een eigen
klein gemeenschapje en met ons publiek
vormen wij weer een eigen, een ietwat
groter gemeenschapje.
Niet dat wij onszelf moeten opsluiten
onszelf moeten verwijderen van de grote
re gemeenschap, verre van dat! Wij moe
ten juist royaal openstaan voor andere
zienswijzen en meningen.
Het is als met onszelf, als met U
persoonlijk en mij. We zijn allen volko
men zelfstandigheden, afgeronde gehelen,
kleine wereldjes in een grote wereld.
En als dat kleine wereldje, die kleine
zelfstandigheid, die ik zelf ben, zichzelf
in de meest voorkomende omstandighe
den redden kan, niet bij de eerste de
beste strubbeling in duigen valt, maar
zijn eigen weg weet te gaan in die grote
wereld naar eigen goed-gefundeerde
principen dan noemen we zo'n zelf
standigheid een persoonlijkheid. Iemand,
die staat als een boom en niet ais een riet
op de wind wordt voortbewogen, nu eens
deze kant opbuigend, dan weer die kant
op.
Zo moeten wij ook met onze vereniging
staan temidden van de grotere gemeen
schap. Zelfstandig, een eigen sfeer, een
eigen milieu vormend, met eigen doel-
strevingen, met een eigen kleur en ka
rakter. Juist de vele kleurschakeringen
in een grotere gemeenschap, brengen die
gemeenschap tot leven. Hoe dikwijls zeg
gen wij niet: wat zou het saai zijn, als
druk bezig aan het tweede deel
Wenen is een oude liefde van me, ik
heb me er altijd toe aangetrokken ge
voeld, maar pas in October 1953 heb
ik de stad van mijn dromen met eigen
ogen aanschouwd".
We vragen de schrijfster, of de con
frontatie mee- of tegenviel. „Was Wenen
inderdaad zoals U het zich had voorge
steld of moest u de nodige correcties aan
brengen in het beeld, dat U zich er van
had gevormd"?
„Neen hoogstens in kleinig
heden. De stad viel me zelfs nog
mee, ze was minder verkleurd en
versleten dan ik gevreesd had. Ook
de sfeer was zoals ik me die had
voorgesteld. Ik voelde me er direct
thuis. Mijn boek, dat ik in de oorlog
weliswaar geheel voltooide, maar dat
vele jaren bleef liggen, behoefde
bijna geen wijzigingen te ondergaan.
Ik heb in de eerste plaats een ge
schiedenis van de stad willen geven,
met alles wat, drauf und dran 'is
dus in haar uiterlijke verschijning,
maar ook met haar zo ontzettend
verscheiden bevolking: vorsten, di
plomaten en kunstenaars, levens
lustige of levensmoede burgers".
WERELDNIEUWS
(Van onze filmredacteur)
Het Katholiek Filmcentrum voor de
Jeugd begint in September in samen
werking met de Katholieke Film Actie
zijn derde leergang van de Katholieke
Filmkaderschool. Evenals beide voor
gaande jaren omvat de cursus een der
tigtal wekelijkse lessen, die met docu
mentatiemateriaal worden geillustreerd,
alsmede enkele afzonderlijke filmavon
den met inleiding en „Filmforum". Des
kundige docenten behandelen tijdens de
ze lessen de filmgeschiedenis en -aesthe-
tiek, problemen rond de film en filmvor
ming. Doel van de Kaderschool is de be
vordering van een dieper inzicht in het
verschijnsel film en het opleiden van
filmdocenten ten behoeve van de jeugd-
vorming.
Het ligt in de bedoeling van de beide
organiserende stichtingen (K.F.A. en K.
F.J.) dit jaar een tweede Kaderschool
te openen in het Zuiden van het land.
Voor dit derde cursusjaar kan men
zich opgeven bij het secretariaat, Dedel-
straat 14, Den Haag (telefoon 11.13.15).
Scholen, verenigingen e.d. die kortere
vormingscursussen door het K.F.J wil
len laten verzorgen, doen goed, reeds nu
haar aanvragen in te dienen. Nadere in
lichtingen worden eveneens door het se
cretariaat aan de Dedelstraat 14 in Den
Haag verstrekt.
Onlangs heeft pater Thomas F. Little,
eerste secretaris van het Amerikaanse
Legion of Decency, onverbloemde critiek
geleverd op het morele peil van de films.
En nog altijd zit Hollywood vol spanning
te wachten op de weloverwogen woorden,
die Eric Johnston, president van de Mo
tion Picture Association of America ter
verdediging van de film zal spreken. Er
stonden al een paar mensen uit het
filmbedrijf klaar om het bestuurslid van
"et katholieke censuurorgaan van repliek
te dienen, maar ze kregen de raad om
„het Eric te laten zeggen".
Intussen is het merkwaardig dat alvo
rens de leiders van de filmmaatschap
pijen in New York hun producenten in
Hollywood adviseerden om zich stil te
houden, slechts twee studiochefs: Y.
Frank Freeman van Paramount en Dore
Schary van Metro-Goldwyn-Mayer. in het
openbaar op de verklaring van Pater
Little hebben gereageerd. Darryi Zanuck
van 20th Century Fox kondigde welis
waar bij monde van een vertegenwoordi
ger aan, dat hij een verklaring zou voor
bereiden, maar een paar dagen later deel
de een woordvoerder van zijn studio mee,
dat er geen yerklaring zou komen voor
dat Mr Johnston namens de industrie
had gesproken.
De heren Freeman en Schary wonden
er geen doekjes om. Ze gaven toe, dat
Pater Little alle reden had om zich te
beklagen over de inhoud van bepaalde
films en over de manier, waarop ze wer-
Voorkeur voor contrasten
Het geloof aan een wereldvrede
en de perfectionistische manier
van schrijven hebben beide te ma
ken met Mann's meest karakteris
tieke trekken. Voor ons is het al
tijd een betekenisvolle bijzonderheid
geweest dat Thomas Mann, die op
6 Juni 1875 te Lubeck werd gebo
ren aanvankelijk werd opgeleid
voor verzekeringsagent. In zekere
zin immers is hij zijn hele leven
verzekeringsagent gebleven. In die
zin namelijk dat hij steeds de mens
heid heeft willen dekken tegen het
risico van de ondergang.
Kenmerkend voor zijn danken is
de behoudzucht, de grote belang
stelling voor het verleden, het
eeuwige, zichzelf gelijkblijvende in
de menselijke geest. Vanuit deze
behoudzucht kan men Mann's hele
problematiek verklaren. Hij wil in
ieder mens, in ieder stelsel, m iede
re situatie het algemene nerkennen
en het goede behouden; zijn relati
vistisch denken doet hetn steeds
tegengestelde krachten opzoeken,
waarin hij naar het eeuwig terug
kerende, het tijdloze het „mythi
sche" speurt. Vandaar dat zijn werk
vol is van tegenstellingen. Het con
trast tussen burger en kunstenaar,
geest en leven, intellect en wil vindt
men voortdurend in zijn grote wer
ken. Zijn „burger"-dom een su
perieur burgerdom met sterk hu
manistische inslag wordt be
dreigd door de demonie van de Eros
(Der Tod in Venedig) door de be
tovering van ziekte en ontbinding
(Der Zauberberg), door een totaal
nieuw cultuurmilieu (De Jozef-ro
mans), of door de zelfvernie'igende
demonie, een thema dat in Dokter
Faustus" optreedt, in verband met
de muziek die steeds een belangrijk
element is in Mann's scheppen.
Tegen al deze bedreigingen ver
dedigt Mann's huvnanisme zich met
het wapen van de ironie. Maar de
ironie is bij hem vaak een machte
loos wapen, omdat Mann te veel een
wikkende cn wegende senriiver is
teveel perfectionist om de humor
in haar lapidaire kracht tc laten
schitteren. Er is geen wijri'opiger
humor dan de humor van Thomas
Mann, en ook lit is voor velen een
reden om Mann's werk ongelezen
te laten.
Het is nu nog te vroeg om Tho
mas Mann's plaats in de wereld
letterkunde vast te stellen Wel
kan men zeggen dat hij als een der
laatste paladijnen op de bres heeft
gestaan voor een liberaal burger
dom. Begaafd met een gevoelige en
ook voor zichzelf eritische psycho
logie en woekerend met een fijn-
geacheveerde en rijk geschakeer
de stijl heeft hij een evenwichtig
oeuvre opgebouwd. Daarin tellen
de romans zwaarder dan de essays
hoewel Mann van nature geen „ar
tist" immers een „buiger"
geen geboren roman-schriiver is
Ook in zijn romans overheerst dan
ook de reflexie dikwijls ever de
vertelling
Uiteraard komt Mann's liberaal
humanisme vaak in botsing met
de beginselen van het katholicisme.
Het ernstigste wel in „Josef und
seine Brudern" (1933-'43) waarin
Mann tracht ook het Oude Testa
ment terug te brengen tot 't eeuwig
menselijke het mythische. Daar
vooral blijkt zijn diepe vervreemding
van de religieuze denkwijze. Niet
temin erkennen wij op Mann's 80-
ste verjaardag gaarne zijn grootheid
die berust op de combinatie van
intelligentie en precisie, behoud
zucht en humanisme, op, zoals een
onzer essayisten het eens zeide:
„het geduldig en tijdverslindend
zwoegen aan een steeds iets te
zware taak van harmonisering en
synthese".
Advertentie
Als a geregeld laxeermiddelen slikt, ts er nu
een manier om er van af te komen. 83 van de 100
personen lukte het; u kunt het ook. En wel zo:
Drink in de loop van elke dag enkele glazen
water en bepaal een vast uur voor uw stoelgang.
Neem de ie week elke avond twee Carter's Le
verpilletjes. 2e Week - elke avond één. 3e Week
- om de andere avond één. Daarna niets meer,
want Carter's Leverpilletjes stellen uw inge
wanden in staat weer op eigen kracht to
werken, zonder laxeermiddelen.
Wanneer zorgen, vermoeidheid ofte veel eten
het tempo van uw Ingewanden tijdelijk vertra
gen. neem dan tydeiyk Carter's Leverpilletje»
om u weer op gang te helpen. Zo raakt u uw ver
stopping kwijt en vervalt u niet in de laxeer
middelen-gewoonte. Haal direct Carter's Le-
verpilletjes. '1.20 per flacotL OT
den aangekondigd. Verder verklaarden ze
evenwel, dat de pater, door in het ai-
gemeen critiek uit te oefenen op „verwer
pelijke films", de indruk had gewekt, dat
de films veel slechter waren dan in 'feite
het geval was. Andere productieleiders
zagen er geen gat in „een dispuut te
beginnen over de moraliteit met de Ka
tholieke Kerk". Ze gaven als hun mening
te kennen, dat het filmbedrijf nu eenmaal
altijd veel erger wordt becritiseerd we
gens zijn fouten dan geprezen om zijn
deugden.
Volgens Pater Little had het Legion of
Decency sinds October van verleden
jaar 196 films gekeurd, waarvan er 27
in de B-klasse (gedeeltelijk verwerpelijk)
moesten worden geplaatst. Hij wees er
op. dat het percentage van dergelijke
films steeds toeneemt.
Verschillende producenten hebben dit
toegegeven, maar ze verwachten niet,
dat er spoedig verbetering zal komen.
Tot hun verweer merken zij op, dat een
groot percentage van de films, in de
„B"-klasse wordt geplaatst, omdat de
echtscheiding, die in strijd is met de
katholieke leer, er in wordt goedgekeurd.
De filmproducenten stellen zich op het
standpunt, dat de echtscheiding door an
dere religieuze genootschappen en door
de wet wordt erkend en dat ze niet per
se immoreel is.
Dit is echter een wel wat al te sim
pele voorstelling van zaken en dekt zeker
niet alle bezwaren van het Legion of De
cency, al zal er bij de beoordeling van
de „goede" en „slechte" invloeden van
de film wel degelijk rekening mee moe
ten worden gehouden.
„The Prisoner" (De Gevangene), een
Engelse film geïnspireerd op het lot van'
kardinaal Mindszenty, die op het jongste
Filmfestival in Cannes is geweigerd, om
dat de Hongaarse gezant in Frankrijk te
gen de vertoning ervan had geprotesteerd,
zal op hef Filmfestival in Venetië worden
vertoond.
De critici in Cannes, die de film wèl
hebben gezien, prezen „De Gevangene",
een film naar het gelijknamige boek van
Bridget, Boland, als één van de beste pro
ducten, die door Engeland waren ingezon
den.
Onlangs is de befaamde Amerikaanse
filmkomiek Dannv Kaye
als gastdirigent opgetre
den van het Philharmo-
nisch Orkest in Los An
geles, zijn eerste optreden
in een reeks soortgelijke
engagementen met beken
de symphonie-orkesten
over de hele wereld.
De veelvuldige en on
vermoeibare Danny is
een serieus muziekbeoefe
naar en een aantal be
roemde orkestleiders, on
der wie Arturo Toscanini,
heeft zijn kwaliteiten als
dirigent zeer geprezen.
Zodra hij klaar is met
de Vista Vision-opnamen
voor de Paramount-film
j „The Court Jester", zal Danny Kaye de
invitaties in overweging nemen, die hij
van het Londens Philharmonisch Orkest
en van de Symphonie Orkesten van Den
ver en Philadephia heeft ontvangen om
alle mensen hetzelfde waren, hetzelfde
gekleed, met dezelfde gewoonten, dezelfde
stemintonaties.
Daarom heb ik ook zo vaak benadrukt,
dat wij als katholieke verenigingen onze
geheel eigen taak, onze geheel eigen kleur
en karakter moeten hebben, hetgeen ook
naar buiten blijken moet. Waar kleur-
verwarring heerst, kan onmogelijk spra
ke zijn van een persoonlijkheid.
Een eigen gemeenschapje dus in een
grotere gemeenschap. Zelfstandig. Dit wil
zeggen: ook met een eigen oordeel. Met
eigen maatstaven, een eigen smaak.
Dan past ook niet elk willekeurig stuk
meer in ons gemeenschapje. En niemand
kan beter oordelen, welk stuk past, dan
wij zelf.
We kunnen ons oor te luisteren leg
gen bij stukken, die een goede recensie
krijgen, bij stukken, die ons worden aan
geraden, maar zelf zullen wij de uitein
delijke keuze moeten maken en wij moe
ten ons nooit willen beroepen - bij een
eventuele mislukking op degenen, die
ons geraden hebben, (onthoudt ook deze
vingerwijzing, als U straks weer opnieuw
bedolven wordt onder de catalogi van
de uitgevers met hun soms zo buiten
sporige aanprijzingen van hun nieuwe
stukken!)
Oordeel zelf. Tracht Uw oordeel te vor
men. Zodat ge zelfstandig kunt staan.
Dit bevat geen raad, om eigenwijs te
worden. Grote persoonlijkheden zijn nooit
eigenwijs. Die staan altijd wagenwijd
open voor meningen van anderen. Welke
meningen zij dan degelijk onderzoeken
en waarmee zij hun voordeel trachten
te doen. Maar voor hun uiteindelijke keu
ze voelen zij zich immer zelf verantwoord.
Want zij hebben zelf geoordeeld en naar
eigen inzicht hun keuze gemaakt, hun
standpunt bepaald, na het voor en te
gen van andere meningen te hebben afge
wogen.
Tracht Uw eigen oordeel te vormen door
veel toneel te zien en vooral door veel
toneel critisch te lezen. Tracht een oor
deel over het gelezene op te bouwen
aan de hand van motieven. En vergelijk
Uw oordeel met dat van anderen. Ver
gelijk eikaars motieven.
Tracht ook achter de motieven van de
meningen der recensenten, der verslag
gevers te komen. Want over het algemeen
beschikken zij toch over veel ervaring,
over een goede smaak en 'n gezond oor
deel. Van hen kunt U dus uiteraard veel
leren. Maar wees ook niet bang. om
eventueel van mening met hen te ver
schillen, als gij Uw mening maar kunt
motiveren.
Maar waar de meesten van U over
vallen bij een eventueel verschil van
mening met de recensenten is: dat de
recensenten hun mening openlijk in de
krant kunnen zetten en U niet. U voelt dit
vaak als een onrecht en het kan Uw op
voeringen ook dikwijls grote financiële
schade berokkenen.
Wie aan de weg timmert, staat nu
eenmaal altijd aan critiek bloot. Als Uw
verslaggever niet verschijnt, bent ge
boos, voelt ge U op de tenen getrapt;
schrijft hij een enthousiaste critiek, dan
is hij een uitstekende verslaggever; en
kraakt hij Uw opvoering min of meer,
dan heeft hij er volgens U geen verstand
van.
Dat geen verstand er van hebben kunt
U over het algemeen wel veilig achter
wege laten. Maar als hij met U van me
ning verschilt, ga dan eens met hem pra
ten. De meeste plaatselijke verslagge
vers staan daar toch wel voor open. U
hebt ook verstand van toneel. Tracht
hem Uw zienswijze en Uw motieven eens
duidelijk te maken. Hij zal het van zijn.
kant ook proberen. Misschien moet U toe
geven, dat hij gelijk heeft. Misschien helt
hij naar Uw zienswijze over.
Maar zult U zeggen: dit kan intussen
rijkelijk laat zijn. Het kwaad in de pers
is geschied.
Teneerste kunt U van zo'n gesprek ach
teraf heel veel leren. Ten tweede is iedere
verslaggever, als U hem hebt kunnen
overtuigen, bereid tot een rectificatie.
Een oordeel hangt van zoveel factoren
af. De eventuele sfeer, die in een zaal
hangt, kan dikwijls al voor een groot
deel het oordeel beïnvloeden.
Maar - wat ik al meer gezegd heb -
is het wel nodig, dat zo'n gesprek achter
af plaats vindt? Waarom niet vooraf
contact gezocht met de plaatselijke ver
slaggever? „Leest U eens dit spel voor
ons. Dit willen wij op ons program ne
men. Geef ons ook Uw oordeel daar
eens over". Niet, dat wij dan de
plaatselijke verslaggever laten beslis
sen. neen, maar wij kunnen toch met
hem praten. Misschien, dat hij ons over
tuigen kan, om het stuk te laten liggen,
maar als hij ons niet geheel overtuigen
kan, dan spelen wij het stuk met alle
consequenties, die daaraan verbonden
zijn. En dan ondergaan wij zijn critiek.
Van critiek zult U niet smelten. Critiek
hardt juist. En als het publiek in Uw
stuk valt, dan gaat het toch, dan trekt
U toch volle zalen, ondanks de critiek.
Want mijnheer X komt niet kijken, om-
dat hij in de krant gelezen heeft, dat
Uw stuk zo prachtig is, maar omdat zijn
buurman er weg van Is.
Is Uw verslaggever het daarentegen
wel eens met Uw keuze van het stuk,
dan hebt ge een goede critiek bij voor
baat al voor de helft in Uw zak, de andere
helft hangt dan alleen nog maar af van
Uw spel.
Ik weet bij ondervinding, dat op vele
plaatsen (ook in de grote stad) op de
ze manier een uitstekende samenwerking
bestaat tussen de vereniging en de plaat
selijke verslaggever. Als beide persoon
lijkheden -én de vereniging én de ver
slaggever - maar volkomen zelfstandig
blijven in hun oordeel, dan kan van deze
samenwerking grote waarde uitgaan.
Danny Kaye,
gastdirigent
De dynamische Italiaanse filmster Anna
Magnani is door de civiele rechtbank in
Rome veroordeeld tot terugbetaling aan
een Italiaanse filmmaatschappij van een
bedrag van 15 millioen lires (ongeveer
86.000) dat ze bij wijze van voorschot
had ontvangen voor een film, die nooit is
gemaakt. Bovendien moest ze aan de
maatschappij de kosten vergoeden, die
deze had gemaakt om de productie van
de film voor te bereiden. De rechter ver
nam, dat de datum waarop met de opna
men voor dc film zou worden begonnen,
herhaaldelijk was uitgesteld en dat er in
de keuze van regisseurs telkens verande
ring was gekomen. Hij stelde vast, dat
dit uitstel op verzoek van Anna Magnani
had plaats gehad en dat het ontbreken
van een regisseur haar met van haar
contract ontsloeg. Anna Magnani werd bo
vendien tot de kosten van het geding
veroordeeld.
Vroeger, in de jaren twintig en dertig,
kon een blik uit de ogen van een meisje,
Greta Garbo geheten, het hart van de
wereld sneller doen kloppen. Ze was uit
Zweden naar Amerika gekomen. Een ex-
winkelmeisje (geboren Greta Gustafsson)
met een riskant Metro-Goldwyn-Mayer-
contract in haar tasje. M. G. M. had ge
hoopt een nieuw soort ster te vinden, die
kon wedijveren met de toenmalige vrou
welijke phenomenen in Hollywood: de
schitterende Norma Shearer, de harts
tochtelijke Pola Negri en de tragische Lil
lian Gish. Maar ze waren teleurgesteld in
het verlegen meisje uit het Noorden van
Europa, dat hen op de pier in New York
tegemoettrad.
„Weer zo'n Zweeds blondje niets an
ders dan blauwe ogen en krullen", luidde
het oordeel van een publiciteitsman van
M. G. M. en men trof rustig voorberei
dingen om haar in alle stilte haar con
tract 1e laten afwerken en haar dan weer
naar Noorwegen te verschepen.
Een toevallige ontmoeting en één en
kele foto veranderden dit alles en maak
ten van Greta Garbo „de grootste filmster
Anna Magnani, de dynamische Ita
liaanse filmactrice, moet een voor
schot van 15 millioen lires terugbeta
len, dat ze heeft gehad voor een film,
die nooit is gemaakt.
van alle tijden (zoals dat in reclameter-
rnen heet); de ster, die sinds 1941 geen
film meer heeft gemaakt, maar wier
naam nog steeds beroemd is; de ster,
wier film „Camille" dit jaar op Broad
way méér geld heeft opgebracht dan bij
de eerste vertoning achttien jaar geleden.
Het verhaal van die toevallige ontmoe
ting en van die foto wordt verteld door
John Beinbridge in z'n boek „Garbo, haar
authentieke levensgeschiedenis".
Toen Garbo nog in New York was met
haar vriend en producent Maurice Stiller
beiden terneergedrukt door een hitte
golf en het volslagen gebrek aan geest
drift bij M. G. M. bracht iemand ze
in kennis met een fotograaf, Arnold
Genthe genaamd. Hij liet het verlegen
Zweedse meisje zijn foto's zien, die ze
hemelhoog prees, er aan toevoegend: „Ik
wou, dat u bij gelegenheid ook eens een
paar foto's van mij zou willen maken".
„Waarom nu niet?" antwoordde Genthe.
„Trek je maar niets aan van ie kleding of
je haar. Ik ben veel meer geïnteresseerd
in je ogen en in wat er achter dat buiten
gewone voorhoofd ligt".
Genthe ging met zijn camera aan het
werk en legde het accent op baar klas
sieke gelaatstrekken: de zware ong|e(|en
de volmaakte neus, de iets van elkaai ge
scheiden lippen.
Toen de mensen van M. G. M. de aldus
ontstane foto eenmaal hadden gezien, ver
dween hun onverschilligheid als sneeuw
voor de zon. Het verlegen, onbetekenende
blondje, dat ze hadden ontmoet, zag er
nu uit als een knappe en ongewoon aan
trekkelijke vrouw. En haar diepe gevoi
leerde stem werd gehoord in 'n aantal van
de meest gedenkwaardige films, die ooit
werden gemaakt: ..Anna Christie", „Mata
Hari", .Grand Hotel „As you desire
me", Queen Christina", The Painted
Veil", „Anna Karenina" en"„Ninotchka".
staat, zijn ten ondergegaan aan breed-
sprakerigheid.
Verder bevat het als altijd interessan
te nummer artikelen over Veit Harlan
de film in Korea, de Duitse film dé
programmering door filmkringen en'een
aantal kortere en langere beschouwingen
over de nieuwste films, die hier te lande
in vertoning zijn gekomen.
De Delftse cineast Piet Windmeijer
vertoonde gisteren in Delft, naast twee
oudere films Harbour-Building" en
„un-Harbour Sumatra", gemaakt in on-
dracht van de N.V. Volker Aanneming
Mij, Djakarta), een nieuwe film Man
nen tussen staal die het werk b'ii de
N.V. Kon. Mij „De Schelde" in Vlissin!
gen laat zien.
In deze documentaire, die een verto-
ningsduur heeft van 50 minuten, weet
Windmeijer een boeiend relaas te geven
van de bouw van de ..Mijdrecht", waarin
hij het gehele bedrijf de revue laat
passeren, zodat een gaaf geheel werd
verkregen. Door de vaak verrassende af
wisseling van detail en globaal over
zicht en het aangrijpen van de mogelijk
heden. die het lijnenspel van de enorme
kranen, de intensiteit van het werk-
rhythme en de plaats van de mens in
dit veelomvattende moderne hedriif
bieden, heeft Windmeijer een artStiek
visitekaartje gepresenteerd dat zich
graag laat lezen.
„j
">1
als gastdirigent op te treden
Het wederoptreden van Judy Garland
in „A star is born" geeft A. van Dom
burg, de hoofdredacteur van „.Filmforum"
in het jongste nummer een felle philippi-
ca in de pen tegen de overdreven waar
de, die tengevolge van een dwaze re
clame aan de filmster wordt gehecht. Hij
stelt vast, dat er in een bepaald soort
kranten zelfs fluisterend op wordt gewe
zen, dat de tegenspeler van Judy Gar
land herinneringen wekt aan Rudolf Va
lentino. „Dat zal wel waar zijn'' merkt
de schrijver sarcastisch op, „want Valen
tino was óók zo'n onbeduidendheid, die
door de reclame is opgeschroefd tot' een
man van betekenis, voor wie heel wat
domme vrouwen zelfmoord hebben ge
pleegd. toen de man van het witte rlnek
verdween en hij zijn smachtende overbo
digheid met meer demonstreren knn
Maar dit alles heeft niets n et film te
vermoord"" W°rdl gebo^- een film
Piet van der Ham vertelt iets van de
ZTnnèt Ame Sucksdorff zich heeft
getroost om zijn prachtige natuurfilm
fl'nnnn Great Adventure" te maken. Uit
«0.000 meter film koos zijn scheppende
geest er 2400 meter uit, die een waar
achtig stuk levende filmpoëzie opieverden
Jac. Dirkse constateert naar aanleiding
van de film „Lettres de mon moulin
dat de Franse regisseur Marcel Pagnol,
die zich met „Manon des Sources" in
filmidioom
boehnfri "'euwe Simenon is weer een
tripp detectiveverhaal, waarvan de in-
Hpf lezer de nodi§e Puzzles biedt.
als steeds bij deze Franse auteur
goed in elkaar. De charme van zijn de-
tectiveboeken ligt vermoedelijk in belang
rijke mate aan de couleur locale, die hij
in weet te leggen. De velen, die Pa
rijs kennen en de Ville Lumière bewon
deren, vinden er iets van de sfeer in, die
hen zo aantrekt in de stad aan de Seine.
Al lezend waant men menigmaal, samen
met Simenon door typisch Parijse stra
ten en straatjes te dwalen. Jammer dat
de vertaling verre van vlekkeloos is De
vertaler is ook, naar het schijnt, nooit
in Parijs geweest. Hij is althans van de
juiste betekenis van diverse plaatsna
men niet op de hoogte of gebruikt ze
verkeerd. Voor het overige een boek, dat
een amusant tijdverdrijf vormt, doch 'voor
geestelijk volwassenen gereserveerd moet
blijven.
Gedurende de Pinksterdagen is te Sa-
agossa in Spanje het eerste nationale
congres voor het katholieke toneel ge
houden. Het initiatief hiertoe werd ge
nomen door Spaanse auteurs en acteurs
die hun dramatische kunst in lienst van
sen betere wereld willen stellen
Het congres bestudeerde de morele,
sociale en culturele problemen m ver
band met de Katholieke opvattingen over
het toneel en de woorden van de. H. Va
der in 1945 over het „tamelijk verbreide
en verouderde vooroordeel, dat de Kerk
en de Kunst bijna eikaars vijanden zijn".
De opening van het congres werd bijge
woond door Kardinaal Arriba y Castro.
de richting van het zuivere
scheen te bewegen, deze verwachting
heeft teleurgesteld. Twee van de drie
schetsen, waaruit zijn laatste film be
In dit boekje wordt op heldere wijze
de sociale betekenis van de Sacramenten
uiteengezet. Dit is van zeer groot belang
heiaar is onder invloed van de in-
dividueüstische geest der laatste twee
eeuwen het sociale aspect van de Sacra
menten sterk op de achtergrond geraakt.
Wij juichen daarom de verschijning van
deze uitgave ten zeerste toe --en hopen,
dit veler door de lezing ervaren weer meer
oog zullen gaan krijgen over het gemeen-
schapsvormende karakter van de Sacra
menten.
