Grote liquiditeit Mij Zeeland
slechts in schijn „rijkdom"
m.$M. wmm
o mm
lUWEROft
VOSOTC?
GOUD UIT SCHUIM
VI QUO
Verdediging tegen dwangpositie
IÉ Mj lb
~i
DE HEILIGE VAN DE WEEK
Woorden vloeien uit uw potlood
"y//ê W, M 9-
W, fm
Jan Adriaenszoon Leegh-water
x
Bridgerubriek
Binnenkort moet nieuw schip worden
aangeschaft
Rapport over kartels in
Engeland
het Haarlemmermeer De Leeghwater begint
9 Juli: Heer Leenaert Vechel, opper-
pastoor van Gorcum; Martelaar
Aardrijkskunde-
puzzle
Botanische puzzle
Het Grabbeltonnetje
ZAT&RDAG 2 JULI 1955
PAGINA 6
PRODUCTIVITEIT IN DE
TEXTIELINDUSTRE
Eerste Europese Congres, geor
ganiseerd door O.E.E.S.
VORMINGSSCHOOL VOOR DE
DETAILHANDEL
Wordt in Eindhoven geopend
CACAOMARKT
LEVENSVERZEKERING-MIJ
E. R. K.
Engelse regeringscommissie wenst
actie tegen prijsovereenkomsten
VAN NELLE IN 1955
TEKORT BELGISCHE
HANDELSBALANS
m m -7T
Ingenieur en Molenmaker van de Rijp, in Noord-Holland
1.
X
2.
X
3.
X
5.
X
6.
X
7.
X
8.
X
9.
X
10.
X
a c
-
-
z
4» io
4»
Oplossing
^mr»c=====: -
In de algemene vergadering van aan
deelhouders der Stoomvaart Mij. „Zee
land" N.V. is de kwestie van de hoogte
van het dividend ter sprake gekomen.
Van de zijdu der aandeelhouders werd
uiting gegeven aan grote tevredenheid
over het beleid van het bestuur bij de
expoitatie van het bedrijf, maar men
vroeg zich af, of het dividend, dat volgens
de voorstellen van het bestuur voor de
gewone aandelen 8 pet en voor de prefe
rente aandelen 7% pet zal bedragen (v. J.
resp. 7 en 8!4 pet) niet wat hoger zou
kunnen zijn.
Men vestigde er in dit verband de aan
dacht op. dat het voor de dividenduitke
ring benodigde bedrag 274.140) nog
kleiner is dan de van de beleggingen ge
kweekte rente en de uit koersverschillen
voortvloeiende beleggingswinst, die te
zamen 291.524 bedragen, zodat de aan
deelhouders feitelijk geen deel hebben in
de exploitatiewinst.
Het bestuur deed echter opmerken, dat
de beleggingsinkomsten slechts door de
sterke liquiditeitspositie mogelijk zijn ge
worden, die toch ook een resultaat is van
de exploitatie. Deze inkomsten zullen bo
vendien verdwijnen, zodra de maatschap
pij tot de aanschaffing van nieuw varend
materieel overgaat.
Overigens werd er de aandacht op ge
vestigd, dat de grote liquiditeit de ba-
Ianspost kas, kassiers en schatkistpapier
bedraagt bijna 15 millioen slechts in
schijn „rijkdom" is. Voor de aanschaffing
van een nieuw schip zal 15 a 16 millioen
nodig zijn en bet zal reeds binnen enkele
jaren nodig zijn tot deze aanschaffing
over te taan. Dit is ook de reden, waarom
de liquiditeit ruim moet blijven.
Het schip, dat vervangen moet worden,
is de „Mecklenburg", maar ook de beide
andere schepen, de „Koningin Emma" en
de „Prinses Beatrix" zijn reeds van mid
delbare leeftijd.
Desgevraagd deelde het bestuur verder
mee, dat de maatschappij nog niet aan
een aandelenemissie toe is. Moch het
evenwel zover komen, dan kunnen de
aandeelhouders verzekerd zijn van een
redelijke en behoorlijke behandeling. Op
een andere vraag werd meegedeeld, dat
er in de balanspost crediteuren, die ruim
4,7 millioen bedraagt, een sille reserve
van ongeveer 2.5 millioen schuilt.
Op een vraag naar de waarheid van
geruchten over een fusie met de N-V.
Wm H. Müller en Co werd gezegd, dat
hierop niets meer kon worden meegedeeld
dan dat de directie der vennootschap in
handen is van de N.V. Müller en Co en
dat de relaties tussen de beide vennoot
schappen van strikt zakelijke aard zijn.
In verband met het feit, dat in 1958 het
contract met de British Railways afloopt,
zal voordien het gehele verkeer met En
geland moeten worden herzien, maar
over deze aangelegenheid kunnen nu
uiteraard nog geen nadere mededelingen
worden gedaan.
Voor zover hét aan de hand van de tot
dusverre verkregen resultaten kan na
gaan, verwacht het bestuur, dat het jaar
1955 niét minder goed zal zijn dan het af
gelopen jaar.
Met betrekking tot de 4% pet winst
gevende preferente aandelen, waarvan er
slechts 33 onder het publiek uitstaan en
de rest in handen van de Staat is, waar
door het moeilijk is notering hiervan ter
beurze te verkrijgen, zegde het bestuur
op aandringen van een aandeelhouder toe,
dat nagegaan zal worden, of het in over
leg met de regering en de Vereeniging
voor den Effectenhandel niet mogelijk is
alsnog tot beursnotering te komen.
De vergadering keurde de jaarstukken
en het dividendvoorstel goed. Zij besloot
tot herbenoeming van de aan de beurt
van atreden zijnde commissaris, prof. mr
dr F. de Vries.
Op 6, 7 en 8 Juli zal te Oostende het
eerste Europese congres over de pro
ductiviteit in de textielindustrie worden
gehouden, aldus bericht de Organisatie
voor Europese Economische Samenwer
king. Dit congres heeft ten doel een zo
breed mogelijke uitwisseling van erva
ringen te bevorderen tussen degenen, die
in verschilende posities verantwoordelijk
zijn voor de ontwikkeling van de produc
tiviteit in de textielindustrie in de on
derscheiden deelnemende landen.
Het congres zal van belang zijn voot
alle onderdelen van de textielindustrie,
met uitzondering van de kousen- en de
kledingindustrie. Ongeveer 170 mensen
uit 11 deelnemende landen, de verenigde
staten en geïnteresseerde nationale orga
nisaties zullen het congres bijwonen.
Dit congres is georganiseerd door hef
Europese Productiviteitscentrum van de
O.E.E.S. in samenwerking met de tex-
tielcommissie van de organisatie en he'
Belgische productiviteitscentrum.
(Van onze correspondent)
In September van dit jaar zal te Eind
hoven een begin worden gemaakt met de
eerste cursus van de R.K. Vormingsschoo;
voor de Detailhandel, voorlopig in een der
lokalen van een bestaande school in de
Kronenhoefstraat- De school zal een drie
jarige cursus omvatten voor jongens en
meisjes, die zich willen bekwamen voor
een functie in de detailhandel, waarbij in
het bijzonder wordt gedacht aan leidende
functies, zoals die van filiaalchef, afde
lingschef of toekomstige zelfstandigen.
Men denkt leerlingen te kunnen trekken
uit Eindhoven en verre omgeving, tot en
met Tilburg, Den Bosch en Roermond.
Het wordt voortgezet onderwijs, vooral
voor leerlingen, die reeds enkele klassen
Mulo of H.B.S. hebben doorlopen, al wordt
slechts de eis van de eindklasse lagere
school gesteld. Als schoolvakken zullen
worden gedoceerd onderwijs in eigen en
vreemde talen afgericht op de praktijk
van het verkoopgesprek, verder boekhou
ding, handelsrekenen, bedrijfsleer, han
delskennis, rechts- en wetskennis en ten
slotte algemeen vormend onderwijs op
godsdienstig, staatkundig en maatschap
pelijk gebied. Niet vergeten zullen worden
de vakken handvaardigheid, tekenen (uit
lopend in etaleren), reclameverkoopkunde
en warenkennis. Het ligt in de bedoeling
gedurende de eerste twee cursusjaren de
leerlingen praktische lessen te laten vol
gen in de schoolwinkel, waarna zij in het
derde jaar enkele middagen per week als
volontair werkzaam zullen zijn in winkel
bedrijven.
Na de belangrijke gebeurtenis van ver
leden week (de „devaluatie" van de Bra
ziliaanse cacaodollar), bleef het op de
cacaomarkt van 25 Juni tot en met 1 Juli
vrij rustig. De prijzen fluctueerden
enigszins, doch bleven over het algemeen
stabiel, aldus bericht ons de fa. C. W. M.
Heslenfeld te Amsterdam.
De prijzen van Franse cacao's trokken
echter iets aan in verband met het schaar
ser wordend aanbod. De omvang der za
ken was vrij bescheiden. Brazilië meldde
regelmatig verkopen van Bahia-cacao
naar de Verenigde Staten en andere
markten
Blijkens het verslag over 1954 van de
N.V. Levensverzekering-Mij. E,R,K, te
Nijmegen is de.productie nog nimmer zo
groot geweest als in dat jaar. Nieuwe ver
zekeringen werden afgesloten tot een be
drag van 28.919.214 (v. j. 17.196.325).
Afgevoerd werd 8.358.127 (5.574.570), zo
dat een vooruitgang werd geboekt van
20.561.087 (11.621.755). Het verzekerd
kapitaal steeg hierdoor tot 183.925.458
(163.364.371). De premiereserve eigen reke
ning vermeerderde tot 31.826.684
(28.404.295). De gemiddelde rente van de
beleggingen bedoeg 4 (3.94) pet. De pre
miereserve is gemiddeld berekend met
3.32 (3.38) pet. Er is dus een ruime marge.
Na de noodzakelijk geachte afschrijvin
gen sluit de verlies- en winstrekening met
een batig saldo van 91.196 (80.738), waar
uit een dividend van 8 (v. j. 7) pet kan
worden uitgekeerd.
Een door de Engelse regering benoemde
commissie van tien personen, die tot taak
had een onderzoek in te stellen naar het
bestaan van monopolies en beperkende
handelspractijken in het Engelse bedrijfs
leven, heeft een rapport uitgebracht, dat
waarschijnlijk grote opschudding in de in
dustrie zal veroorzaken.
De meerderheid van de commissie, nl.
zeven personen, laat zich in haar rapport
afkeurend uit over de door haar gecon
stateerde prijsafspraken en dringt aan op
nieuwe wetten ter bescherming van het
publiek. Volgens deze groep bestaan er in
vele takken van de nijverheid en de han
del overeenkomsten, die nadelig zijn voor
het. openbaar belang. De meerderheid der
commissie heeft voorts onder meer be
zwaar tegen de macht, die bedrijfsorga
nisaties hebben de handelaars voor te
schrijven, tegen welke prijzen de goederen
moeten worden verkocht. Dergelijke prijs
afspraken maken de concurrentie tussen
de detailhandelaars vrijwel onmogelijk en
leiden vermoedelijk tot verspilling van
welvaartsbronnen.
De minderheid van drie leden heeft een
minderheidsrapport uitgebracht, waarin
wordt verklaard, dat een algeheel verbod
ongunstig zou zijn voor de handel en zij
verklaart zich voor gedwongen aangifte
en publicatie van de betrokken handels
overeenkomsten. De minderheid was ook
niet bereid te verklaren, dat alle practij-
ken schadelijk waren voor het algemeen
belang.
België had over de maand Mei een
nadelig saldo op de handelsbalans van
B frs. 1.637 millioen. Dit is het grootste
tekort sinds September van het vorige
jaar. Het nadelige saldo over April beliep
frs. 64 millioen. De import steeg in Mei
tot frs- 11.811 (11.141) millioen en de
export daalde tot frs. 10.174 (11.077)
millioen.
Een potlood is zo'n al
ledaags gebruiksmiddel,
dat men er niet meer aan
denkt zich af te vragen,
waar het vandaan komt
en of het al oud is. Toch
is dit zeer interessant.
In Engeland, in het
graafschap Cumberland,
werd in 1564 met een ge
weldige storm een eik
ontworteld; daardoor
kwam een stuk materiaal
bloot, dat later grafiet
genoemd werd, afgeleid
van het Griekse woord
„graphein", dat schrjjven
betekent. Eerst leerde
men echter het voor iets
anders te gebruiken, na
melijk als gietvorm voor
kanonskogels.
Tot en met Napoleon
had Engeland het mono
polie in de grafietwin-
ning. Frankrijk was toen
echter in oorlog met En-
geland en dus verbood
koning George II de uit
voer van het kostbare
materiaal, „strategisch-
materiaal", zouden we
nu zeggen.
Nood maakt vinding
rijk, want de adviseur
van Napoleon, Nicolas
Conté experimenteerde
zo lang, tot hij ontdekt
had, dat een meng
sel van grafiet met ver
schillende kleisoorten,
uitstekend geschikt was
voor het maken van giet
vormen voor kanonsko
gels. Gelukkig voor ons,
bemerkte hij toevallig
ook, dat hij door meer of
minder klei bij te voegen,
de hardheid van het
mengsel kon regelen. Zo
had hij dus zijn keizer uit
de nood en ons aan
schrijfmateriaal gehol
pen, dat tot voor kort
geen enkele wijziging
heeft ondergaan.
Maar in Amerika ont
dekte uren ook iets. Men
kan daar nu grafiet
vloeibaar maken, waar
door er potloden gefabri
ceerd worden, waarvan
de stift niet breekt en
die niet geslepen behoe
ven te worden. Dit is
een opmerkelijke verbe
tering; het schrift van
het vloeibaar potlood kan
uitgeradeerd worden en
men kan er desgewenst
een lijn van vijf kilome
ter mee trekken.
De vraag naar deze
nieuwe potloden is in
Amerika zeer groot.
Maar een vooraan
staande Amerikaanse fa
brikant heeft er alles op
gezet om ook de Euro
pese markt te veroveren.
Binnen niet al te langen
tijd vloeien de woorden
dus niet alleen uit de
pen, maar ook uit het
potlood.
JS as sssasï mm hst
No. 2064. 2 Juli 1955
Redacteur: G. J. A. VAN DAM,
Vossiusstraat 18b, Amsterdam-Z-
Alle correspondentie aan dit adres. Bij
vragen om inlichtingen s.v.p. postzegel
voor antwoord insluiten.
OPLOSSINGEN
No. 3136. (Raman). Wit 2822 (18X27
gedw.) 23 11, 37—31! <12—18 gedw.). 11
(7—12 gedw.), 17 (16X7), 35—30, 24 1 wint.
Een mooi staaltje van dwangspel in de
partij.
RECTIFICATIE
No- 3140. (Stuurman) In de opgegeven
stand staat een zwarte schijf te veel op
17. De stand moet zijn: 1214, 1821, 24
31 37; 40. 45. Wit 15, 25, 28, 29, 33. 34. 39.
43," 47', 48, 50. Wit speelt en wint. De op
lossing van dit probleem kan nog gelijk
tijdig met die van de vraagstukken in de
vorige rubriek (nos. 3143, 3144, 3145, 3146
en eventueel 3148) en van deze rubriek
worden ingezonden tot uiterlijk 12 Juli
a.s. aan het boven deze rubriek vermelde
adres.
CORRESPONDENTIE
Heer N. J. B. te B. Uw naam is
abusievelijk uit het lijstje van de deel
nemers aan de ladderwedstrijd weggeval
len. Maar U behaalde aan het einde van
de Maart—Aprilserie 37 punten-
Heer A. S. te S. Hartelijk dank voor
Uw nieuwe zending, die zeer intéressant
is. Brief volgt.
EINDSPELGEHEIMEN <16)
In aansluiting op de reeds meermalen
besproken winstsystemen, die worden toe
gepast als een zwarte schijf wordt toe
gestaan op te rukken naar de witte dam-
lijn, volgt daarvan ditmaal een voorbeeld
op 'de zogenaamde „Iric-trac-lijnen", dat
zijn de lijnen 145 en 650, Leo Springer
geeft er als steeds een duidelijke en leer
zame toelichting bij.
STAND 3149
Mr C. BLANKENAAR
door de zwarte dam te bereiken recht
hoeken. Wit's eerste zet is hiervan het
gevolg, n.l.: 1. 2940, waardoor de lijn
4935 wordt bezet. Nu is 11—2 belet door
4035, eventueel gevolgd door 7 en 24.
Op 11—16 volgt 40—49, en op 17—21 of
16—2 volgt weer 49—35. terwijl op 16—11
volgt 49—16 11—6 gedw. 16—11 enz. w.
Op 11—6 vólgt 47—24. belet 6—11 door
40—12 enz., dus 17—22, 40—1, 22—28, 45—50.
6—22 1—23 enz- wint. Ook kon als eerste
zet 17—21 niet door zwart gespeeld wor
den wegens 4550, op 112 gevolgd door
40—35 en 50—45 en op 11—16 gevolgd door
47—24. 21—27 (op 21—26, 40—49). 40—35,
167, 5045 enz. wint. Zwart is dus ge
dwongen tot 1. 1722. Wit 2. 4035, 116
gedw. Er dreigde zowel 4518 als 457 en
24. Wit 3. 47—29, 22—28 gedw. (Op 22—27
volgt 4550. terwijl de zwarte dam»niet
los" kan gaan staan wegens de bekende
combinatie). Wit 4. 29—1. Wit heeft nu de
macht-over de in deze stelling belangrijke
rechthoeken verovert en gaat nu de stra
tegische velden bezetten om de slotphase
van de strijd Voor te bereiden Zwart 4.
28—33 gedw- (Op 28—32 volgt 45—50,
32—38 35—24!, 38—43, 24—38 en 1—34
wint).' Wit 5. 45—23!! Het enige Veld van
waaruit de overwinning kan worden be
vochten, op 3339 volgt nu 2328 en 134
w. Zwart is dus gedwongen tot 5. 3338.
Wit 6. 35—44, 6X50. 7- 1—6, 50—44. 8
6X50, 3842 en vlak voor zwart een
nieuwe dam kan veroveren lijdt hij de
nederlaag door 9. 23—37! (ziehier de reden
waarom wit veld 23 moest bezetten!),
42X31 en 10. 50—28 enz. wint-
VOOR ONZE LADDER WEDSTRIJD
Ditmaal een viertal eerste publicaties
van Leo Springer, die ongetwijfeld wel
enig opzien zullen baren bij de echte lief
hebbers van probleem- en eindspelkunst
Het eerste vraagstuk bevat een nieuw
motief van Leo Springer, het tweede ein
digt op prachtige wijze in een reeds be
kende doch eveneens zeer moeilijk te
belichamen slotstand. De derde en vierde
compositie vertegenwoordigen een paar
door Leo Springer van het kleine Rus
sische bord met 64 velden op ons grote
bord getransformeerde, niet moeilijke
maar aardige eindspelletjes.
De oplossingen van deze vier vraag
stukken worden tegelijk met no. 3140
(zonder schijf 17) en die van de vorige ru
briek tot 12 Juli a.s. tegemoet gezien aan
het boven deze rubrfek vermelde adres.
Let ook op no. 3148.
(Schaakredacteur: P A. KOETSHEID,
Huize Sint Bernardus. Sassenheim).
(Zaterdag 2 Juli)
DE PROBLEMEN VAN DEZE WEEK
De verdienste van no. 7281 zit voorna
melijk in de sleutelzet.
Behalve de ongedwongen opstelling be
zit no. 7282 ook een uitmuntend varianten-
spel
Wanneer men no. 7283 beziet, is men
wellicht geneigd het voor een gemakke
lijke opgave te houden en toch zou het
ons niet verwonderen, hiervan enige on
juiste oplossingen te ontvangen.
No.7281
J- VAN DIJK t
Eerste plaatsing Mat in twee zetten
No. 7282
C. GROENEVELD
le eerv. verm. Schach Echo 1954
Mat in twee zetten
No. 3150
No. 3151
PROLEEMOPLOSSINGEN
No. 7273. J. K. Biom Opl. 1. Rc6—g2
dreiging 2. Tg4e4.
No- 7274. E. Visserman. Opl. 1. Pf3—g5
dreiging 2. Tel, 3. Thf 1. 1Ke3, Rc6
c7c6, 2. Rc5. Pf4, Pf4 enz.
GOEDE OPLOSSINGEN
Goede oplossingen van: J. Dickhaut,
Nijmegen 7271, 7272 7273, 7274. 7275; P.
Baas, Lutjebroek. 7271. 7272. 7273, 7275,
dr mr R. Bromberg, Roermond. 7271. 7272,
7273, 7275 7276: P. M Dekker. Rotterdam,
7271, 7272'; mej. R- van Eekelen. Oosterhout
7275; H. Th. van Goor, Voorburg, 7273
7275: P. Raschdorf, Hannover, 7271. 7272
7273. 7274.
Als dit stukje verschijnt, heeft ook de H. Kerk Haar belangstelling
getoond bij het Eeuwgetij der Haarlemmermeer. W ant dan zal één
Harer Bisschoppen, mgr J. P. Huibers, pontificale assistentie hebben
verleend, op de le Juli, tijdens een avondmis in de Kerk te Hoofd
dorp.
Eeuwgetij ja; bij de Wet van 11 Juli 1855 werd de gehele,
drooggemalen polder tot één gemeente verenigd, met de naam,
Haarlemmermeer en getrokken bij Noord-Holland.
In de algemene vergadering van aan
deelhouders van De Erven de Wed. J.
van Nelle N.V. merkte een der aandeel
houders op, dat in het verslag 1954 een
voordelig exploitatie-resultaat van
2.295.161 .wordt vermeld met als verge
lijkend cijfers voor 1953 2.806.786. Op
de winst- en verliesrekening in het ver
slag over 1953 wordt echter een voorde
lig resultaat op verkopen vermeld met
1.738.398. Hoe is dit verschil ontstaan,
aldus de vraagsteller. Van bestuurszijde
werd verklaard, dat vorig jaar de schijn
winst ontstaan bij verkopen buiten de
verlies- en winstrekening om was toege
voegd aan de reserve tegen prijsdaling
voorraden, doch dat dit jaar de schijn
winst in het exploitatieresultaat van de
verlies- en winstrekening is opgenomen,
waartegenover aan de debetzijde van de
v. en w. rekening 2.257.570 is gereser
veerd voor prijsdaling voorraden. De ver.
gelijkende cijfers van 1953, vermeld in
het verslag over 1954, zijn nu aan deze
gewijzigde boekingsrnethode aangepast.
De nieuwe methode is gevolgd ten einde
een juister beeld te geven van hetgeen
zich heeft afgespeeld.
In antwoord op en vraag aangaande
de perspectieven werd door de directeur
medegedeeld, dat men over het eerste
halfjaar 1955 niet geheel en al ontevre
den is. Het is echter moeilijk en onver
antwoord hierop een voorspelling te ba
seren gezien de sterk fluctuerende Krond-
stoffenprijzen, waarop de detailhandel-
prijzen traag reageren. Indien zich geen
grote fluctuaties in de grondstoffenprij-
zen voordoen en op het ogenblik zijn
wij misschien op een wat stabieler ni
veau gekomen geloof ik, aldus de di
recteur dat zoals in het verslag gezegd,
wij de'toekomst met vertrouwen tege
moet zien.
Gevraagd werd voorts of door de
scherpe prijsdaling van koffie en thee in
het lopende jaar de toevoeging ad
2.257.570 van 1954 aan de reserve tegen
prijsdaling voorraden en wellicht niet
meer verbruikt is. Van bestuurszijde
werd verklaard, dat een deel van de to
tale reserve tegen prijsdaling voorraden
in het eerste halfjaar inderdaad is ver
bruikt. De noodzakelijkheid van een der
gelijke reserve is door de gmig van zaken
in het eerste halfjaar bewezen. Van Nelle
is zeer gelukkig dat deze reserve er dit
jaar is.
Oorspronkelijk een „verzameling-
van drie meren: het Spiering Meer,
het Haarlemmer Meer en het Leidse
Meer! Een knaap van een plasen:
een woelige op de koop toe. Want zijn
oppervlakte bedroeg ruim 18000 ha
het eiland Walcheren 21000 ha en
zijn gemiddelde diepte vier m.! Uit
een heel bescheiden begin, in 1530, van
5600 ha., ontwikkelde de holle-bolle-
Gijs zich tot een kleine binnenzee, die
in 1610 de dorpjes Rijk, Vijfhuizen en
Nieuwerkerk eenvoudig van de kaart
wegvaagde, ja, de steden Amsterdam
en Leiden bedreigde. Nog in 1836 be
reikten de opgezweepte golven bijna
de poorten van Amsterdam. En bij de
Kerststorm van datzelfde jaar ver
toonde het water zich binnen de stad
Leiden, terwijl de straatweg Oegst-
geest—Sassenheim over een grote
lengte blank stond.
Was dan in al die jaren nooit iemand
op de gedachte gekomen „de water
wolf in Haarlem's Meer" te beteuge
len?
Och ja! Maarzoals dat bij gro
te ondernemingen wel vaker gebeurt.
er waren nog meer „iemanden'' die
het voorhoofd fronsten. Dat was bij
de drooglegging van de Beemster
(1612) ook al geschied. Vissers achtten
zich bedreigd in hun broodwinning; zij
verdienden te Londen een aardige duit
aan de paling. Schippers duchtten on
gerief. Boeren wezen op uitdroging
van hun akkergrond. En, eindelijk,
waren er ook vrome lieden, die droog
legging als een opstandige daad tegen
Gods' Voorzienigheid beschouwden.
Meer bijzonder met het oog op het
Haarlemmermeer, bepleitte Leiden de
belangen der vissers; Haarlem het op-
diepte-houden van 't Spaarne en het
hoogheemraadschap Rijnland, een der
grootste waterschappen van ons va
derland, de ogen open te houden voor
de zo noodzakelijke waterinlating.
Onder degenen, die de strijd met de
waterwolf aandurfden, behoorde stel
lig Cruquius, landmeter van Rijnland,
wiens graf in de kerk te Spaarndam
anno 1912 met steun van het bestuur
van de Haarlemmermeerpolder werd
gerestaureerd. Ook van Lijnden van
Hemmen liet zich niet onbetuigd
ondanks het gemopper van velen, die
het meer van God gesteld achtten om
de vissers vis, de telers bagger te
schenken en nu en dan'de zondaren te
kastijden voor hun eigenwijze verblin
ding. Al dat gewurm „aan zo'n koste
lijke waterkuil" konden zij maar kwa
lijk verkroppen hetgeen niet weg
nam, dat pl.m. 1848 drie, voor die tijd
geweldige stoomgemalen elk van
4(10 pk het water te lijf gingen: de
Cruquius, de Lijnden ende Leegh
water!
Maar van Leeghwater moeten we
hier wat meer vertellen.
De 22e Maart 1839 bewilligden de
Staten Generaal acht millioen voor de
droogmaking (die negen millioen zou
kosten). Vier jaar later ging de eer
ste steen voor het eerste stoomgemaal
de grond in welks „hart" door En
gelse technici werd geleverd. In Sep
tember 1845 moest dat eerste stoom
gemaal natuurlijk de Leeghwater
genoemd proefdraaien. „Het was
een angstig, maar treffend oogen-
blik" aldus een der leidende per
soonlijkheden „toen voor het eerst
de kolos zich in beweging zette en
dadelijk werkte; nog onvolmaakt, het
is waar, maar toch, hij werkte. Wat
nog slechts in het menschelijk brein
had bestaan, was wesenlijkheid gewor-
den; het gevaarte stond daar in zijn
geheel, groot, eenvoudig, krachtig,
eenig in zijn soort, en zich bewegende"
Koning Willem II kwam zich, met
drie Prinsen, de 6e Nov. persoonlijk op
de hoogte van de werkzaamheden stel
len. En niet lang daarna hielpen de
Lijnden en de Cruquius ook een hand
je mee. Twee eeuwen had de verwer
kelijking van Leeghwater's plannen ge
vorderd. Meer dan 100.000 ha vrucht
bare grond werden aan het Rijk toe
gevoegd.
Er kwamen „molentochten" (naar
de drie stoomgemalen) tot stand,
„tochtsloten" en „kavelsloten". Tal
van wegen en bruggen vergemakke
lijkten het verkeer. In 1854 werd de
eerste oogst aan haver en koolzaad
binnengehaald.
De bodem bestaat grotendeels uit
bouwland; voor 15 procent uit gras
land. Rogge, haver, tarwe, gerst, vlas,
aardappelen, bieten, zaden, bloembol
len vormen thans het goud waar
eens slechts schuim was. Het Wapen
der Gemeente stelt een waterplas voor,
voor, waaruit drie gouden korenaren
omhoog steken.
Aan het Z.W. einde van de Haarlem
mermeerpolder bieden de plassen bij
de Kaag de liefhebbers van de zeil-
sport nog tal van mogelijkheden
maar voor inpoldering van de naburi
ge Westeinderplas is reeds herhaalde
lijk vergunning gevraagd.
Zo noemde hij zich in zijn vermaar
de studie: „Het Haarlemmermeer-
Boeck, dienende tot remonstrantie (be
toog) verklaring ende voorbereydinge
om de Haarlemmer- ende de Leytse-
meer te bedyken: als ook van de diep
ten, gronden ende nuttigheid derzel-
ver. Mitsgaders van meest alle de
Meeren die in Noort-Hollant tegen
den Huygendijk en Saardam bedykt
en tot land gemaakt zijn zedert het
jaar 1608 tot gedurende het jaar 1641".
Die meneer Leegh (d.i. laag)-water
was in zijn dagen een man van Euro
pese faam. Een hoogst veelzijdig man
ook, want hij had heel wat pijlen op
zijn boog. „Ick heb in mijn tijdt ge
maakt verscheiden soorten van Moo-
lens, ook huisen ende sluisen, ende
verscheiden notabele stukken van kas
ten ende schrijnwerken, alsmede veel
verscheiden Uurwerken in Dorpen en
de Steden, ook tot Amsterdam. Ik heb
medegemetzelt aan 't nieuwe Stadt
huis tot Amsterdam (thans: paleis) en
de aan de Toren van de Nieuwe Kerk.
Behalve dien heb ick noch verschei
den hantwerken gedaan in hout ende
steen, in koper, in Ivoor en Metaal,
hetwelk te lank zoude wesen om alles
te verhalen"!
Een Franse hertog ontbood hem om
in de „Landes'* een moeras van grote
uitgestrektheid te beteugelen; de Aarts
hertog Albertus van Oostenrijk, ge
huwd met een dochter van Philips II,
onze vijand, raadpleegde hem bij werk
zaamheden in Vlaanderen; te Metz, in
Holstein en Oost-Friesland deed men
een beroep op 's mans veelzijdige kun
de, zodat we niet te veel beweerden,
toen we hem kenschetsten ais een wa
terbouwkundige van Europese faam.
Maar 'wat zijn tijdgenoten wel het
meest heeft aangesproken, was zijn
stunt met de „Waterconste" in Mei
No.
Dr A- Kraemer.
3e prijs Schach-Echo 1954
Mat in drie zetten
Wit: Khl Db3 Td3—h4; a5, c2, f2. g2.
Zwart: Kal. Dg4: a6. c3. h2.
Oplossingen over drie weken.
Men gelieve ons deze voor Woensdag 20
Juli toe te zenden.
De 9e Juli is een grote da
tum in de Nederlanse kerkge
schiedenis. Immers: op Woens
dag, de 9e Juli, van het Jaar-
der—Genade 1572, onderstreep
ten in een oude turfschuur bij
Den Briel, de XIX Gorcumse
Martelaren hun onwankelbare
trouw aan Kerk en Paus met
hun hartebloed. „Negentien
mishandelde lijken getuigen, te
gen de scheuring en de haat,
voor de ene Waarheid, die tege
lijkertijd liefde is, totterdood.
Hier in een schuur getuigen de
lichamen van de macht van
Gods' genade; in de Hemel rpe-
len negentien gloednieuwe heili
gen voor Zijn troon".
(D. de Lange: De Martelaren
v. Gorcvim).
Heilige Martelaren, bidt voor
ons.
Leonardus Vechel was een
zoon van innig-katholieke ou
ders, die hem lieten dopen in de
Sint-Janskerk van 's-Hertogen-
bosch. Zijn jonge jaren stonden
onder de geestelijke hoede van
de Broeders-des-Gemenen-Le-
vens. Nauwelijks dertig jaar
oud, werd hij benoemd tot Pas
toor van Gorcum- Beoefende
mildheid jtgens de armen; barm
hartigheid jegens de afgedwaal-
den; toewijding jegens de zie
ken; en versterving jegens zich
zelf.
In die dagen, toen de wezen
lijke tegenwoordigheid van
Christus in het Allerheiligste
Sacrament door nieuwlichters
werd bestreden, was pastoor
Leonardus de onwrikbare kam
pioen van de Eucharistische
Jesus. Ooit weigerde hij een
zieke de H. Teerspijze, wanneer
hij niet overtuigd was van diens
ongerept geloof, want hij wilde
„de mysteriën niet onbehoor-
1 ij ck uytgedeylt hebben ende
also deel hebben inde sonde
van andere".
De Watergeuzen, onder aan
voering van de nietswaardige en
verfoeilijke afvallige Lumey,
sleurden Meester Leenaart met
de andere geestelijken binnen
Den Briel en verwezen ook hem
naar de galg. Daar heeft de vro
me pastoor van Gorcum even ge
aarzeld, aan de voet van de
ladder. Niet uit ongeloof; het
katholiek geloof zat deze ge
leerde priester in merg-en-bloed.
Maar wijl hij aan zijn bejaarde
moeder dacht. Wat smartelijk
ontroeren: „o God, mocht mijn
dood voor haar verholen blijven"
bad hij een gebed, door de
Hemel verhoord.
Zo deed de menselijke natuur
zich nog gelden aan de oever
van de dood. Wanneer Meester
Leenaart en de zijnen, deson
danks, onwankelbaar trouw zijn
gebleven aan God en de H.
Kerk, dan is dat het heerlijke
werk van Eeuwige Genade ge
weest, waarvoor wij, Nederlan
ders als zij, kinderen van de
Paus als zij, op 9 Juli de Hemel
niet genoeg zullen kunnen
danken.
1605, ten overstaan van „Zijne Prin-
celycke Excellentie", Stadhouder Mau-
rits. Toen speelde hij het klaar ruim
een kwartier onder water te ver
toeven. Hoe? In een duikerklok? Als
duiker gekleed? Maar dat zou Maurits
gauw genoeg door gehad hebben. We
weten er niets van! In 1606 dook hij
zelfs drie kwartier onder. De Staten
Generaal verleenden hem octrooi,
waardoor hij zijn „waterconste" alleen
zou mogen uitoefenen: „seker water
conste, soo om onder twater te gaen,
staen, sitten, liggen, eeten ende drin-
cken, lesen ende scrijven, singen ende
sprekenom peerlen ende andere
costelijke goederen op ten gront te
soucken, mitsgaders om eenige mis
sieven ofte brieven heymelyck onder
twater te dragen ende brengen, boven
dien sijn Asem bequamelyck te mogen
halenenz! Het document be
vindt zich nog in het Rijksarchief en
bedreigt met een boete van „tweehon
derd Guldens", ieder, die „Jan Adri-
aensz." zou nabootsen.
„Jan Adriaensz" heeft de droogleg
ging van Beemster, Purmer, Wormer,
Schermer nog beleefddie van het
Haarlemmermeer niet. Hij overleed in
1650, maar aan de Zuidzijde van de
polder, nabij de Kaag, houdt nog al
tijd een stoomgemaal de herinnering
gaande van de ingenieur, die de mo
gelijk' ud der inpoldering met zoveel
kennis van zaken bepleitte. Het is, of
de wijde plas iets van 's mans plan
nen door had. Want, toen hij met zijn
oudste zoon, na een bezoek aan Prins
Maurits, op een Hoorns bierschip naar
Haarlem voer, leed hij schipbreuk, en
moest, na een bange nacht, al waden
de de wal bereiken.
Op de 10 kruisjes komt, van boven
naar beneden, de naam van een fraai
dorp, ten W. van Arnhem, verdeeld
in Hoog- en Laag.
4.
Stand: Zwart 17, D. 11'. wit: D. 29, D. 45.
D. 47. Wit speelt en forceert de winst.
Wij zien dat in deze stand de zwarte
dam staat op het kruispunt van de tric-
trac-lijnen en van de rechthoek 2—35—
4916. Nu is een van de belangrijkste
punten bij het zoeken naar de winst in
dammen-eindspelen. dat de witte dammen
hun kracht moeten gaan verdelen over de
No. 3152
No. 3153
Het verdedigen tegen een dwangpositie
is meestal geen eenvoudige zaak. De
tegenspelers moeten vroegtijdig het ge
vaar onderkennen (dat hun boven het
hoofd hangt en tot welke merkwaardige
beslissingen zij soms moeten kunnen
komen, bewijst het volgende spel, dat wij
onlangs in een robberpartijtje zagen:
A
O H,2
H.B.8,3
4» A,H,8,7,4,3
Stand: Zw 5. 8 H
16 19, 24, 29. 35 O
50; Wit 10, 21, 22, 25.
30. 32. 33. 38 39 44.
Wit sp. en wint.Na-
spel uitwerken.
Stand'. Zw. 2, 9, 12-
14 18 19, 21, 37 D
50; Wit 20, 24, 25, 29-
31, 34. 35. 39. 42, 44
49 Wit sp en wm!
Naspel uitwerken.
'ft
8 i
.y i
if m
m m t
m m m m
Stand: Zw. 34, D 45.
Wit 6, 7. D. 2. W 1
speelt in forceert
winst. Varianten
aangeven.
Stand: Zw 30, 39
D- 49; Wit D. 7 D
15 D 46 Wit far
ceert winst. Va
rianten aangeven.
2
O B.9,8,7,6
O 10.7.2
4* V,10,6,5
7,5,4
V A,V,10,5,3
V.9.6,5
4» 9
H,V,B,10,9,8.6.3
O 4
OA4
4» B,2
Allen kwetsbaar, Zuid gever. Zuid
opende met 4 Schoppen, een goed bod op
een dergelilk spel. Wesl paste. Noord ging
met 4 SA naar de Azen vragen, hoorde
één Aas bij Zuid (5 Ruiten) en vroeg toen
naar de Heren me' 5 SA Dit laalste bod
was foutief want Zuid meende, dat Noord
nu alle Azen geregistreerd had, waarom
Zuid zeven Schoppen bood. Oost doubleer
de en Zuid redoubleerde.
West vond niet de uitkomst in Harten,
doch speelde Klaveren 6 voor. Zuid wist
niet wie de Klaverenvrouw had en dorst
natuurlijk niet anders te doen dan
Klaverenheer in Noord te nemen.
Nu werd Schoppenaas gespeeld en hier
na kwam Zuid aan slag met Ruitenaas.
Zuid haalde nog twee malen troef en
gooide cp tafe] een Klavertje en een
Hartentje weg. West had twee Hartens
afgegooid, want hij wist natuurlijk na
het zien van de blinde dat Oost Harten
aas zou hebben en daarop gedoubleerd
had.
Zuid vervolgde met Klaverenheer, nam
die over in Noord met het aas en trok
Klaveren na. welke hij aftroefde. Hadden
de Klaveren bij O-W 3:2 gezeten, dan
zou het spel nu reeds gemaakt zijn.
Zuid ging vervolgens zijn troeven af
spelen. waarbij hij snijden op Ruiten
vrouw. dan wel een dwangpositie tegen
Oost. voor een later tijdstip in gedachten
had in de loop van de gebeurtenissen
gooide West in totaal drie Hartens af en
Oost ook
Zuid moest nog alle slagen maken, ter
wijl er maar 4 onmiddellijke trekken te
V H
O H.B
4» 8,7
N
C B,9
W O
O 10,7
9.8.6
-
C A.V
V.9,6
C 4
O 4
Zuid speelde troef en West. die tot geen
prijs de situatie in Ruiten wilde verraden,
gooide Harten 9 weg, in Noord werd
Klaveren 7 opgeruimd. Oost moest Harten
vrouw weggooien.
Op de volgende troef moest West weer
een kaart weggooien: Klaveren 10 mocht
natuurlijk niet, Ruiten wilde West even
min en hij bedacht „welke waarde kan
Hartenboer hebben, waar de heer in
Noord ligt en Oost het aas heeft?!" Daar
om gooide West Hartenboer weg. een bij
zonder kostbare foutIn Noord werd
Hartenheer opgeruimd en Oost deed af
stand van Ruiten 6.
Zuid speelde nu zijn laatste Schoppen,
West gooide Klaveren weg, waarop Oost
in een niet te vermijden dwangpositie
kwam. Gooide hij Hartenaas, dan zou de
Harten 4 van Zuid hóóg worden, gooide
hij Ruiten, dan konden Ruitenheer en
boer twee slagen worden. Hij wierp
Ruiten weg Zuid taxeerde het spel goed
en speelde Ruitenheer. Had WesHarten-
neNadatWearrT slagen gespeeld waren, zag l boer bewaard, dan was Zuid down gegaan!
de situatie er als volgt uit: MIMIR.
Omschrijving
1. Duidt de windstreek tegenover het
westen aan, waar de zon opkomt.
2. Afschaffing van de Rijksin het
jaar 1900.
3. Stadje in Overijssel, aan de Reg-
ge, langs de lijn Deventer-Almelo.
4. Het Land „vligt in N. Bra
bant, begrensd door Merwede, Bies-
bosch, Oude Maas en Land van Heus-
den; hoofdplaats is Woudrichem.
5. Gemeente aan de Merwede tegen
over Gorinchem, aan de waterloop: de
Werke.
6. Stad, die in 1018 gesticht zou zijn
door Graaf Dirk III, maar deze over
levering is in strijd gebleken met
historische feiten.
7. Een onzer schoonste provincies
wier naam ontleend zou zijn aan een
Drakenburg.
8. Rechterzijriviertje van de Maas,
stromend langs Goch en Gennep.
9. Heide-meertje met helder water.
Zulke meertjes komen vooral voor in
de provincie N. Brabant (Oisterwijk)
10. Afkorting voor een gegraven wa
terweg, bij tal van plaatsnamen voor
komend.
Oplossing de volgende keer.
Het antwoord luidt: lintbloemen. 1.
L duidt vaak: Linnaeus aan, een
Zweeds bioloog, die aan dieren en
planten een Latijnse gesiachts- en
soortnaam gaf. 2. lis. 3. linde. 4. dot
ters. 5. loofbomen. 6. wortelharen. 7.
walnootje. 8. bloemen. 9. bomen. 10.
bes. 11. n(ormale).
De Schotten staan bekend om hun
zuinigheid om niet te zeggen: gie
righeid.
Eens was er een Schot, die zich bij
zijn pastoor aanmeldde, om 's Zondags
in de kerk met het zakje rond te gaan.
Iemand had hem n.l. verteld, dat hij
dan iedere Zondag een „sixpence" zou
krijgen (een paar dubbeltjes) en bij
gelegenheid van de Nieuwjaarsdag,
een feestelijke maaltijd. De nastonr
wist dit niet, en hij aanvaardde de
ijverige Schot als collectant.
Toen het jaar om was, klopte de
man bij de geestelijke aan voor de
feestelijke maaltijd? Hij kreeg natuur
lijk te horen dat iemand hem beetge
nomen had.
„Dat kan misschien wel zijn, wat
die maaltijd betreft" antwoordde
onze Schot „maar niet wat die Six
pence aangaat, want daar heb ik iede
re Zondag zelf voor gezorgd!"
CO BB h.*l'OI\ DEN I IE-ADBES
POSTBUS 8, HILVERSUM
