met melk meer mans
Grole belangstelling w» linnen producten
Kijk, dat zit zo
MUITERIJ
gOBSig
VIER TELEFOONPOSTEN OP DE
AFSLUITDIJK
in oorlogstijd
Ondanks
Nederlandse
ontrouw
Voor snelle hulp hij ongelukken
Eerste onheilsboodschap meldde neer
storten van straaljager
Vrouwen
Organisatie-groei in de
bouwvakken
Uit de rails bij rangeren
Tips over linnen
ê'ÉÈMrÊ&m
m
Door Peter B. Kyne
ZATERDAG 30 JULI 1955
PAGINA i
NEEM PER MAN
DRIEKWART KAN
as
Nooit langer dan een half uur
Nog
honderd toestellen
AUTO REED TEGEN BOOM
Een dode, een zwaar gewonde
Treinen vielen uit op lijn
AmersfoortUtrecht
Bjj het rangeren Is gisteravond om
streeks 8 uur op het stationscmplace-
ment van Amersfoort een leeg diesel-
electrisch treinstel ontspoord. Een aantal
sporen raakte daardoor versperd; twee
draaistellen van het ontspoorde treinstel
stonden naast de rails. Door de ontsporing
was slechts één zijde van het perron
bruikbaar voor het treinverkeer en de
spoorwegen zagen zich daardoor genood
zaakt een aantal treinen op de lyn
Amersfoort-Utrecht te laten uitvallen.
Andere treinen ondervonden vertaging.
■i
-
Vervreemd en onkundig
Buitenlandse belangstelling
(Advertentie)
'Pubficafie Nederland» Zuivelbureau, Gravenhage
Zonder veel ophef, zonder vlagvertoon
en toespraken, doch tot Innige voldoening
van de velen, wie een snelle hulpverle
ning bij ongevallen langs de weg ter
harte gaat, zijn gisteren de eerste vier
A.N.W.B.-telefoonposten langs de bijna
39 kilometer lange Afsluitdijk in wer
king gesteld. Het zijn vier groengeverfde
stalen kastjes, waarop vier telefoons, die
de zekerheid van snelle hulp aan gewon
den aanzienlijk zullen vergroten.
Tot dusver was het tot 's avonds acht
uur mogelijk via het monument op de
dijk de Rijkspolitie te Den Oever of in
Pinjum te waarschuwen. Ook de kanton-
niers van de Rijkswaterstaat waren over
dag doorlopend bereid om waarschuwin
gen door te geven. Maar 's nachts en
's winters bij duisternis, sneeuw en mist
en ijzel was iedere verongelukte, iedere
gestrande op de dijk afhankelijk van de
welwillendheid van een eventuele andere
voorbijganger. Als die tenminste kwam
en als die tenminste dan nog tijdig in de
gaten had, dat er iets aan de hand was.
De mannen van de Rijkspolitie, Wegen
wacht en de Rijkswaterstaat, de exploi
tant van de lunchroom in het monument,
de artsen en de Kruisverenigingen in de
aanliggende dorpen van de Hollandse en
Friese kant van de dijk, zij allen hebben
gedurende twintig jaren dag en nacht ge
reed gestaan om hulp te bieden. En zij
zullen klaar blijven staan, thans gesteund
door de nieuwe apparatuur op de dijk
Het zijn maar vier eenvoudige tele
foons, die rechtstreeks met de posten van
de Rijkspolitie in Den Oever en in Pin
jum verbonden zijn. Vergissen en dubbel
werk wordt thans onmogelijk. De kan-
tonniers van de Rijkswaterstaat waar
schuwden reeds altijd uitsluitend de
Rijkspolitie. Thans kan men niet anders
meer, dan deze instantie waarschuwen.
De Wegenwacht, die van 's morgens half
negen tot zes uur in de avond actief is,
zal ook een belangrijke rol bij net waar-
schuwings- en hulpverleningswerk blij
ven spelen.
„Bij mijn weten heeft een gewonde op
de dijk nog nooit langer dan een half
uur op een ambulance hoeven te wach
ten", zo vertelde een der wachtmeesters
trots. „Hulp is er meestal binnen een
kwartier, hoewel de Rijkspolitie in Den
Oever slechts over een klein, te licht
motorfietsje beschikt. Dat is een prachtig
dingetje bij mooi weer, maar haast on
bruikbaar bij storm, sneeuw en ijzel", zo
voegt hij er wat triest aan toe.
Jammer was het dat vonden alle
(Advertentie)
Vrouwen hebben vaak moeilijke en
pijnlijke tijden. Zjj kunnen deze aan
merkelijk verlichten, ja die pijnen doen
verdwijnen door het gebruik van Togai,
de grote pijnverdrijver. Togai Is on
schadelijk voor hart, nieren en maag.
Bij apoth. en drogist f 0.95, f 2.40 en f 8.88
mannen op de dijk dat de eerste on
heilsboodschap, die langs de lijnen spoed
de, het bericht van het neerstorten van
een straaljager in het IJsselmeer was.
De vlieger overleefde zijn val niet.
Meteen kon worden bewezen van welk
een groot belang dit waarschuwings
systeem per directe telefoon langs de Af
sluitdijk en andere onbebouwde wqjen
wel is. Want in korte tijd waren Lucht
macht en Marine van het ongeluk op de
hoogte en kon de barkas „Castor" ter
assistentie uitvaren.
En al was dit dan geen ongeval op de
weg, de hulpverlening, die helaas niet
meer baten kon, kwam eerder dan ooit
tevoren. Daarvoor zorgde aan die
A.N.W.B.-telefoon, een eenvoudig appa
raat in een groen kastje langs de lange,
eenzame dijk. Er is nog ongeveer 400 tot
500 kilometer nieuwe Rijksweg in Neder
land, die in feite nog eenzamer aan
de dijk liggen. Honderd soortgelijke di
recte telefoonverbindingen zullen nog aan
deze eenzame wegen worden aangelegd.
De kosten daarvan zullen in eerste in
stantie driehonderdduizend gulden be
dragen. De A.N.W.B kan dit bedrag al
leen niet opbrengen'. De eerste stoot is
echter aan de Afsluitdijk, waar een tele
foonkabel ligt, gegeven. De kosten waren
drie mille, die door de A.N.W.B. werden
betaald. Thans worden pogingen in het
werk gesteld de gelden voor de honderd
meest noodzakelijke posten langs andere
grote Rijkswegen bijeen te brengen.
In het nummer van 29 Jui van het
orgaan van de Katholieke Bouwvak-
arbeidersbond „St Joseph": „Op de
Steiger" vonden we weer een overzicht
van de groei tussen 4 Juni en 23 Juli.
Bedroeg het aantal leden op eerstgenoem
de datum 55.743 leden, op 23 Juli was dit
cijfer opgelopen tot 56.581. De winst van
838 man is ongetwijfeld een felicitatie
waard. Toch is er een maar. Want de
eigenlijke winst bedroeg 1723 nieuwe
leden. Maar dat succes werd grotendeels
vernietigd door het afschrijven van niet
minder dan 885 man.
Er is altijd verloop door bepaalde om
standigheden van dood en pensionneren,
doch zoveel ontrouw aan „St Joseph" en
ook andere heilige patroons van vakbon
den wil er bij ons nog altijd niet goed in.
(Van onze correspondent)
In het kerspel Goor op de rijksweg
DiepenheimGoor is in de afgelopen
nacht een personenauto in volle vaart
tegen een boom gereden.. De inzittenden
de 55-jarige J. v. d. B. uit Rijssen en de
30-jarige H. J. S. uit Nijverdal. werden
beiden uit de wagen geslingerd. Van den
B. was op slag dood, terwijl S. met een
schedelbasisfractuur naar het ziekenhuis
in Hengelo is vervoerd.
Om 22.45 uur stond het ontspoorde
treinstel weer op de rails en was de
stremming opgeheven.
Het echte linnen, het vlasproduct, draagt
een zegel. Een klavertje vier, waaronder
een van deze drie aanduidingen: puur,
half, kleuren in katoen. Producten die dit
zegel niét dragen, bevatten geen draad lin.
nen.
Normaal kunt U linnen en katoen huis-
houdgoed gerust tezamen wassen.
Het wassen van witgoed in de wasma
chine moet niet te lang duren, in geen
geval langer, dan de bij de wasmachine
opgegeven tijd.
Inweken is van veel belang. Een half
uur is ruim voldoende, daarna goed uit
spoelen. Men kan wassen met harde of
zachte zeep, met zeeppoeder (dit is zeep
met soda) een zelfwerkend wasmiddel of
een zeeploos wasmiddel, ook wel ge
noemd synthetisch of alkalivrij wasmid
del.
Schuimvorming. Bij de normale was
middelen is het absoluut nodig dat het sop
een blijvend schuim heeft. Slaat het
schuim neer, dan moet men zeep toevoe
gen. Voor een synthetisch wasmiddel
geldt dit niet Het wassen van bont-
goed kan men doen in het tot ongeveer
50 gr. C. afgekoelde sop van de witwas.
De temperatuur moet vooral niet hoger
zijn.
Doeken met felrode of blauwe banden
kan men de eerste keren het best apart
wassen. Alleen bij 'n synthetisch wasmid
del kan men na het wassen direct koud
spoelen, bij de andere wasmiddelen altijd
met water van dezelfde temperatuur als
het sop. Nableken is speciaal bij gebruik
van een zelfwerkend wasmiddel of synthe
tisch wasmiddel niet nodig. Indien men
bleekwater wil gebruiken, dan nooit
meer dan 3/10 deciliter op een emmer
koud water. Vooral niet langer dan 5
minuten nableken en goed voor en na
spoelen.
Foto rechts boven:
Dit is de vlas-trek-bind-machine ont
worpen en uitgevoerd door de heer D.
Barth uit 's-Gravendeel. De heer Barth
is een telg uit een geslacht, dat zich bij
voorkeur met het fabriceren van vlas
machines heeft beziggehouden. Vier
van deze machines zijn reeds gebouwd
en in gebruik genomen. Het was een
wereldprimeur, want een machine, die
een geheel veld kan bewerken, bestond
er nog niet. Tot voor kort moest het
vlas, dat zich aan de randen van de
vlaschaard bevond nog met de hand ge
oogst worden, omdat bij de vlasmachi
nes het trek-mechanisme aan de zijkant
van het rijdende gedeelte was beves
tigd. Op het plaatje ziet U de combi
ner aan het werk. Het getrokken vlas
wordt keurig gebonden op het veld ge
worpen.
GROOTMOEDERS TROTS was dwalen langs de schrale bloem- maar onze huisvrouw is nog steeds on-
haar linnenkast. Met zorg motiefies. die bedoeld waren als ^lts„een,naJar.enla"S nauw-
ROOTMOEDERS TROTS was
haar linnenkast. Met zorg
rangschikte zij haar bed- en tafel
goed tot keurige gelijke stapeltjes
en welwillend liet zij haar ogen
Foto hiernaast:
Sinds de machine van de heer
Barth het werk opknapt zullen
dergelijke landelijke tafreeltjes nog
maar sporadisch te bezichtigen
zijn. De hoeveelheid, die een man
in een iveek trekt, oogst de com
biner in een uur. De productie van
dit lieve meisje zal dus nog wel
beduidend lager liggen, desondanks
is zij best een plaatje waard.
dwalen langs de schrale
motiefjes, die bedoeld waren
versiering.
Maar in haar kast lag linnen
goed: het product van het blinde
vlas, dat nu weer op onze zware
zeeklei te pronken staat, de enige
in Nederland verbouwde vezel, dits
als grondstof kan dienen voor tex
tiel. En hoevele huismoeders kun
nen vandaag aan de dag nog op dit
bezit bogen? Nederland is het lin
nen ontrouw geworden. Slechts écn
procent van de textiel, die in ons
land verbruikt wordt is linnen. In
de overige landen is het verbruik
vijf maal zo groot.
Goedkope vezelstoffen uit het
buitenland en kunstvezels hebben
het nobele linnen, dat zoveel zorg
en handenarbeid eiste, verdrongen.
Voorgoed?
Op de vlaschaars in Nederland wordt
geen vlas meer met de handen uit
grond getrokken. Na een experiment,
dat jaren in beslag heeft genomen,
draaft er nu een combiner over de
velden, die in een uur tijds evenveel
trekt als eertijds een arbeider in een
week. Deze verbetering illustreert dui
delijk de vooruitgang in het proces,
dat het vlas moet ondergaan om linnen
te worden. Weliswaar moeten ook nu
nog al die handelingen, waardoor het
vlas zo bewerkelijk was en is, verricht
worden, maar een uitgebreid machine
park sjaat ter b.escWkkihg om de ar
beid te verlichten.
Maar de Hollandse huisvrouw is ver
vreemd van dit product van éigen bo
dem, waaraan Holland in de Gouden
Eeuw mede zijn roem te danken had,
dat als damast vorsten vertederde en
eens grootmoeders trots was.
Helemaal onbegrijpelijk is dit niet. In
hun verbazingwekkende hebben
indertijd de minder bewerkelijke natuur
en kunstvezels het linnen opzij gedrukt!
vezels waren bovendien veel ge
williger, dan het weerbarstige vlas, dat
Zich moeilijk liet kleuren en snel kreuk-
Ook op dit gebied is veel verbeterd,
maar onze huisvrouw is nog steeds on
kundig van hetgeen na jarenlang nauw
gezet research-werk is bereikt. Onze
linnenindustrie is er in geslaagd haar
product wasecht te verven en heeft
een procédé ontdekt, dat het kreukher-
stellend vermogen van het linnen ver
hoogt.
Bovendien zijn de vele goede eigen
schappen, die de vlasvezel van nature
op de andere v,ezels voor heeft, verge
ten. Linnen absorbeert en stoot vuil af.
Het wordt daardoor minder snel vuil
en is meer hygiënisch dan andere stof
fen. Linnen leeft, het is een nobel tex
tiel, dat feestelijk stemt. Het heeft gran
deur.
Het buitenland heeft het Nederlandse
linnen herontdekt. Vooral Frankrijk. Ita
lië en Amerika tonen ondubbelzinnig
hun belangstelling voor dit product van
Nederlands vakmanschap: tafelgoed in
frisse heldere dessin, beddegoed en
dresslinnen vinden in die landen gretig
aftrek.
Merkwaardig is, dat de voor export
bestemde goederen, het in ons land niet
zo best doen. Onze huisvrouwen staan
wat wantrouwend tegenover de gedurf
de kleurencombinaties en als een fa
brikant inplaats van een vierkante glas
doek, 'n langwerpige die veel practi-
scher blijkt te zijn in de handel
brengt, verkrijgt hij evenmin haar in
stemming. Van een tikkeltje conventie
kan de Neerlandse vrouw zich dus niet
vrijpleiten.
Het echte vlaslinnen eist nog steeds
een diepere duik in de portemonnaie,
dan de talrijke imitaties. Maar het is
de vraag of het door zijn langere le
vensduur uiteindelijk toch niet goedko
per is. Er wordt inmiddels hard ge
werkt om het Nederlandse linnen weer
onder ieders bereik te brengen, zodat
eens de linnenkast zijn naam weer met
recht zal dragen en plaats biedt aan
linnen.
Niet het linnen met die antieke door
grootmoeder zo geliefde motieven, maar
een eigentijds linnen in frisse heldere
kleuren en sierlijk damast, dat groot
moeder even vreemd zou aandoen. Maar
zij zou het herkennen aan zijn noblesse.
Kijk dat zit zo, zegt de vlasfabrikant: Als het vlas van de velden op ons
bedrijf aankomt, wordt het eerst gerepeld. Dit houdt in, dat de zaad-
ooueijes, boven aan de stengel er door deze machine worden „afgekamd".
Dan stoppen we het drie tot zeven dagen in de rotingput, waar de lijm-
stoffen, die tussen de stam en de vezels zittenworden opgelost. Na het
drogen, dat zowel door de zon als met behulp van deze machine kan ge
beuren, gaat het vlas in de zwingelmachine, die uiteindelijk de vezels van
de stam losmaakt. Niet zo lang geleden moest dit gehele proces nog voor
een goed deel met de hand geschieden, maar nu hebben we snel en effi
cient werkende machines. En dit is nou het bosje vezels, dat naar de
spinnerij gaat.
Kijk, dat zit zo, zegt de directeur van de spinnerij: Wij beginnen hier
met het vlas te hekelen; het materiaal wordt in kleine bundels door een
machine gevoerd en een aantal steeds fijnere kammen maken er bundel
tjes schone en evenwijdig liggende vezels van. Die band daar met die
rollen maakt er een eenheid van en geeft de korte vezel voor het eerst
de vorm van een lang lint. Nu is het in hoofdzaak nog een kwestie van
doubleren en rekken; de verschillende linten worden over een hekelveld
bij elkaar gevoegd en de rollen de achterste loopt langzamer dan de
voorste rekken het geheel tot de vereiste fijnheid.
In de spinzaal wordt de vezelband ineengedraaid en op de klos ge
wonden. Het garen voor de weverij is dan gereed.
Kijk, dat zit zo, roept de eigenaar van de weverij nauwelijks hoorbaar
en hij wijst naar de electrisch gedreven weefgetouwen, die in een harde
cadans de draden tot een hechte eenheid samenvoegenHet vlas ondergaat
hier zijn laatste bewerking en is linnen geworden.
Door de uitvinding van de heer Jacquard is het sinds 1802 mogelijk om
ingewikkelde patronen in het weefsel te maken.
i).
HOOFDSTUK I
Wie al eens eerder heeft gehoord van de Blue Star
Navigation Company en de krachtige figuren, die zij
onder haar personeel telde, die herinnert zich natuurlijk
Michael J. Murphy. U weet wel, hij trok de aandacht
van Cappy Ricks, toen hij Murphy nog eerste
stuurman was aan boord van de bark Retriever onder
kapitein Matt Peasley. Toen Matt Peasley in de gaten
kreeg, dat er méér in de kerel stak, werd Michael schip
per van de Retriever. Deze betrekking bekleedde hij lange
tijd met veel genoegen en in ieder geval tot profijt van
alle betrokkenen. En toen tenslotte de handige, slimme
en zakelijke Matt president der maatschappij werd, kort
nadat hij voor een belachelijk klein bedrag de kolossale
vrachtboot Narcissus had weten over te nemen van de
Oriental Steamship Company, besloot hij, Murphey eens
een kans te geven als kapitein van de Narcissus.
Het logisch gevolg was natuurlijk, dat Cappy Ricks als
president van de Blue Star Navigation Company aftrad,
om voor de rest van zijn leven als emeritus president
van zijn vele maatschappijen een welverdiende rust te
genieten. Er was echter één ding, waarop men bij Cappy
Ricks absoluut kon rekenen, namelijk de consequentie
van zijn inconsequentie. Nauwelijks had hij dan ook offi
cieel aangekondigd dat hij zich uit de zaken zou terug
trekken, of hij begon zich te beklagen dat het hem on
mogelijk was zich inderdaad terug te trekken. Hij be
weerde bij zijn zaken te behoren als een kompas bij een
schip en er kon dan ook niets gebeuren (al was het
van nog zo weinig belang) of hij moest er bij zijn. Hij
had nooit zo de baas gespeeld als toen hij nadat
zijn eerste geestdrift over de aankoop van de Narcissus,
voor de helft van haar waarde, weer wat was getem
perd ontdekte, dat zijn schoonzoon het plan opperde
om Mike Murphy te bevorderen van het achterdek van
de Retriever naar de brug van de Narcissus, terwijl
een onbekende zijn naam van Terence Reardon was
benoemd tot eerste machinist.
Cappy luisterde heel aandachtig naar het zakelijk ver
slag, dat Matt Peasley hem over de stand van zaken
gaf. Nauwelijks was Matt geheel uitgesproken of Cappy
schoof met een ruk op het uiterste puntje van zijn stoel,
kuchte voornaam „Ahern! Hum!" en keek recht over zijn
brilleglazen naar zijn schoonzoon, die bedaard de aanval
zat af te wachten.
Matt eh vroeg hij tenslotte, wie is die Rear
don? Ik herinner mij niet, een machinist van die naam
in dienst te hebben en ik dacht, dat ik ze allen
kende.
Hij is niet in onze dienst. De laatste acht jaar
is hij eerste machinist geweest op de Arab en daarvóór
was hij hetzelfde op de Narcissus. Reardon was de man,
die mij vertelde wat er aan de schuit mankeerde. Ze vrat
eenvoudig kolen en de directie maakte hem regelmatig
aanmerkingen over zijn brandstofrekeningen. Men was het
niet met Reardon eens over de fouten, welke het schip
had, daarom ging hij weg. Hij verzekerde mij echter,
dat, als de condensers van nieuwe buizen zouden worden
voorzien, "net van zeven tot tien ton per dag mjnder
zou verstoken.
Hum! Dus je gaf hem die betrekking omdat hij je
iets vertelde wat onze eigen ingenieur ons na een onder
zoek zeer zeker ook had kunnen vertellen.
Nee! Ik gaf hem die betrekking, omdat hij haar
verdiende. Hij vertelde mij bijvoorbeeld ook, dat de elec-
trische installatie in een miserabele toestand verkeert en
dat er een bedriegelijk verborgen breuk in de krukas
zit en nog enige dingen, die werkelijk de moeite waard
zijn.
Wel, dat zijn toch wel van die dingen, die wij be
hoorden te weten. Matt, zorg, dat alles geheel in orde
is voor we de schuit in de vaart gooien, anders krijgen
we te zijner tijd enorme verhogingen van de onkosten-
rekening en dat kan nooit goed zijn voor de Blue Star.
De inlichtingen van Reardon bespaarden ons niet
alleen veel geld voor de toekomst, ging Matt verder,
maar ik was daardoor ook in staat op een buitengewoon
voordelige manier te handelen met MacCandless van de
Oriental Steamship Company. Ik vind het nogal voor
de hand liggen - Terence Reardon krijgt de baan. Daar-
en boven is het een handige en zeer kundige kerel; ik
heb er goed op gelet en bovendien heb ik nog naar hem
geïnformeerd. Hij verdiende op de Arab maar honderd
vijftig dollars per maand, ik heb hem er honderd vijf en
zeventig toegezegd als hij op de Narcissus vaart.
Oh, dus je hebt het hem al toegezegd ook, hè? Fout.
Maar, een zeer ernstige fout! Je zei, dat je naar hem
hebt geïnformeerd maar ik durf te. wedden om een
nieuwe hoed, dat je één ding vergeten bent te vragen,
namelijk: wat voor soort Ier hij is!
Wel - een doodgewone Ier, natuurlijk, 'n doodgoede
Ier zou ik beter kunnen zeggen. Handig, flink, praat niet
te veel, een harde werker en een vakman, die liefde
heeft voor zijn schuit
Cappy schoof langzaam terug op zijn stoel en keek
zijn jongere partner met een glans van plezier in de
ogen aan.
Matt, zei hij, dat zijn inderdaad allemaal kwalitei
ten, die wij bij een goede machinist nodig hebben. De
ondervinding heeft mij ook geleerd, dat de Ieren en de
Schotten behoren tot de beste scheepsmachinisten op de
wereld. Maar, beste jongen, als je even lang als ik in
het vak was geweest, dan zou je niet zo'n domme streek
hebben uitgehaald. Twee Ieren aan het hoofd van een
zelfde schip! Als je zoveel ervaring had als ik, Matt,
dan zou je nooit zoiets gedaan hebben. Ik deed het
ook eens. De ene was Dennis O'Leary, een echte duivel
met rood haar, die het van jong maatje gebracht had
tot kapitein van de Florence Ricks. De kerel was een
ware bulldog! Hij had nou eenmaal het idee in zijn kop
gezet om kapitein te worden van de Florence Ricks -
en met geen geweld van de wereld kon ik dat eruit krij
gen! Bruikbare kerel - verdraaid bruikbare kerel! Maar
er was een tweede Ier, John Rooney. De tegenstelling
begon al in het haar, want John was zo zwart als schoen
smeer. Hij had dezelfde krachtige werklust en dezelfde
taaie volharding als O'Leary. Hij voer op de Amelia
Ricks. Hij werd aangenomen als smeerder, doch hij werk
te zich zodanig op. dat hij binnen niet al. te lange tijd
als tweede machinist.op.de Amelia voer. Prachtige kerel -
verdraaid prachtige kerel! En ik vond hem zelfs zo
prachtig dat, toen de eerste machinist van de Florence
stierf, ik Rooney direct zijn plaats liet innemen. - Maat,
jongen, een Ier doet niets liever, dan met alles en ieder
een vechten, maar hij doet het nooit zo graag, zo grondig
en zo ongemotiveerd als met zijn eigen landslui! De Flo
rence was een respectabele schuit, maar nog was zij
niet groot genoeg voor Rooney en O'Leary, daarom schop
te ik ze er allebei af. Zoals vanzelf spreekt verweet de
een de ander het verlies van zijn baantje. Na met veel
bombarie elkaar de waarheid gezegd te hebben, verlie
ten zij zwijgend het dek en vochten de woedendste strijd
uit, die ik ooit op de kaai van San Francisco heb gezien.
Zij werden alle twee enige tijd in het Havenhospitaal
verpleegd, kwamen toen bij mij terug en verweten mij
daarna zonder blikken of blozen, dat ik een ondankbare
was! Ik nam de kerels dus weer terug, maar zette ze
op verschillende schepen, om begrafeniskosten uit te
sparen. Zo is het mij vergaan, Maar, en dat alleen omdat
ik niet gevraagd had, wat voor soort Ieren het waren.
Dus, jochie, nog eens; wat voor een Ier is Terence
Reardon?
Ja - wat voor een Ier hij is kan ik U niet zeggen.
Het enigste wat ik zeker weet is, dat hij een ras Ier is!
Cappy sloeg de ogen op naar het plafond, alsof hij aan
de grote gipsen ornamenten daarboven wilde vragen om
de kostbare gave van het geduld.
Hoor nu toch eens zo'n jongen, redeneerde hij tegen
een denkbeeldige derde, hij weet het niet! Hij weet het
niet! - Nou, weet je dan misschien wel, wat voor een
Ier Mike Murphy is? Dat behoor je te weten. Je hebt
lang genoeg met hem op de Retriever gevaren.
Oh - Mike is van Galway. Als hij kan, gaat hij altijd
's Zondags naar de kerk.
Hum! Als hij dan van Galway is, waar verloor hij
dan zijn accent? Hij heeft een open a, juist als een En
gelsman.
Dat is nog al gemakkelijk te verklaren. Mike liet
zijn accent in Galway. Hij ging naar Amerika toen hij zes
jaar was en groeide op in Boston. Het ligt voor de hand,
dat hij daar natuurlijk die open a leerde.
Dat zegt niet veel, Matt. Hjj is en blijft een Ier, en
met wat een Yankee, zoals jij, over de Ieren nog niet
weet, zou een heel dik boek te vullen zijn. Je weet, Matt,
dat er heel wat blanke mannen zijn, die succes vol met
Chinezen kunnen omgaan; nu en dan zal je er eens een
tegen komen, die goed met negers kan opschieten; maar
nog nooit heb ik iemand ontmoet, die de mentaliteit
van de Ieren volkomen had doorgrond, behalve dan een
Ier zelf. Er zit iets in de Ier, dat hem steeds tegen
de keer in drijft. Hij wil de baas zijn, en als dat on
mogelijk is, lummelt hij wat rond en becritiseert alles
wat los en vast zit. Maar., zou ik iemand nodig hebben,
die moet kunnen omgaan met Chinezen, negers of Bulga
ren dan zou ik adverteren om een Ier en dan zou ik de
eerste de beste, die kwam opdagen, aannemen. Een jonge
man als jij. Matt, kan nog niet veel succes hebben met
dergelijke mensen. Zij zijn van een wonderlijk ras en
worden niet genoeg begrepen, en als je ze niet op
de juiste plaats zet dan zal je er steeds strubbelingen
mee blijven houden. Enfin, mijn jongen, tot nog toe heb
ik voor onze Blue Star Navigation Company nog altijd
de mannetjes gehuurd en afgedankt en het resultaat
daarvan was, dat een en ander maar hoogst zelden be
hoefde te gebeuren. Ik zal dus zo vrij zijn ook hierin een
woordje mee te spreken. Stuur daarom morgenochtend
om negen uur Mike Murphy en Terence Reardon bij mij
op het kantoor en dan zal ik ze eens een stukje uit de
oproer-wet voorlezen, voor ik ze aan 't werk zet.
HOOFDSTUK II.
De volgende morgen om tien minuten voor negen zat
Cappy Ricks op zijn kantoor. Om acht minuten voor
negen trad Terence Reardon er binnen. Hij had een
blauw-serge confectie-pak aan, dat hem ongemakkelijk
en vrij slordig om het lijf hing. Hij droeg een celluloid-
boord en een tamelijk hoorbaar geklik toen hij Cappy
de hand drukte, bewees, dat zijn manchetten ook van
celluloid waren. Ach, het was nu eenmaal zo, niettegen
staande, Terence Reardon zich tweemaal per dag flink
waste, bevatte zijn Ierse huid toch steeds kolengruis,
oliespatten - enne - hij had het vaak nogal warm, na
tuurlijk met de gevolgen van dien, en al dergelijke sub
stanties kunnen gemakkelijk van celluloid boorden en
manchetten worden afgewassen. Eerlijkheidshalve zij ech
ter vermeld, dat Reardon er zich volkomen van bewust
was, dat zijn uitmonstering niet ideaal was; zijn vrouw
hield hem dat trouwens steeds voor. Het ongelukkigste
echter was, dat hij de eigenaar was van een paar grote,
grove handen, die met geen geweld met wat ook* ter
wereld schoon te krijgen waren en zelfs wanneer hij
ze waste met benzine lieten zij bij het aandoen nog zwarte
vlekken achter op een linnen boord.
Om zes minuten voor negen kwam Mike Murphy aan.
Nurphy was al aardig in de veertig, maar zijn hart was
nog jong genoeg om veel belang te stellen in zijn uiter
lijke verschijning. Een kleermaker die een meester in
zqn vak was had hem gestoken in een pak van Engelse
Tweed Laatste snit en keurig van pas.
Goede morgen, kapitein, begroette Cappy Ricks hem.
Mooi op tijd. zoals gewoonlijk. Dit is Terence Reardon,
gewezen machinist op de Arab. Hij zal onder je werken
als eerste machinist op de Narcissus.
Reardon drukte kapitein Murphy de hand. De ka
pitein is reeds heel veel haren in onze dienst, doch de
Narcissus zal het eerste schip zijn, waarop hij als ka
pitein vaart.
Terence Reardon, hè? zei Mike Murphy op genoeg
lijke toon. Die naam klink goed. Het is me hoogst aan
genaam. maat. Uit welk gedeelte van ons vaderland kom
je? Het westen?
De wens was de vader der gedachte, want Mike Mur
phy kwam zelf uit het westen.
Uit het noorden - van Belfast, antwoordde Reardon
met een zwaar Kerryaccent en stak zijn vuile grauwe
hand uit naar Murphy.
Ga zitten machinist, zei Cappy. Neem een stoel
kapitein. Reardon, mijn schoonzoon, kapitein Peasley
hier, vertelde me, dat je eerste machinist geweest bent
op de Narcissus, toen zij nog op China voer voor de
Oriental Steamship Company.
Terence Reardon viel enigszins bonkig op zijn stoel
neer, legde zijn hoed op de grond en antwoordde kort:
Dat was ik.
Intussen had Matt Mike Murphy wat terzijde genomen
en begon heb op gedempte toon vor te houden, dat het
in het belang van alle partijen zou zijn, wanneer hij
en Reardon het goed met elkaar konden vinden. Wees
altijd zo hoffelijk mogelijk tegen hem en praat nooit
over politiek, als je hem aan tafel ontmoet, wat tenslotte
de enige gelegenheid is, dat jullie bij elkaar moet zijn.
En mocht Reardon toch over dergelijke dingen willen
praten, dat eet je eenvoudig op een andere tijd en dan
ontloop je hem. Ik heb je van de oude Retriever ge
haald, waar je per maand honderd vijf en twintig dollar
verdiende, Mike, om je op de Narcissus te plaatsen,
waar jij nu twee honderd vijftig krijgt. Dit bewijst toch
wel. dat ik veel vertrouwen in je heb. Maar Reardon is
een zeer bekwaam machinist en ik zou je er aan willen
herinneren, dat de Blue Star Navigation Company hem
even hard nodig heeft als kapitein Michael J. Murphy
Mochten jullie, ondanks mijn waarschuwingen', toch sa
men willen twisten, dan sta ik verder voor niets meer
in. Ik zeg je dit nu in gemoede en reken op je goede wil.
Natuurlijk, antwoordde Mike Murphy grif. Al zal
het dan niet steeds van harte gaan, ik zal er' althans
mijn uiterste best voor doen.
Juist op dit ogenblik kwam Cappy Ricks tot de ont
dekking wat voor een Ier Terence Reardon was
Een heel onschuldige opmerking verschafte hem de
inlichting, die hij wenste.
Kapitein Murphy, aan wie U zo juist werd voor
gesteld, wordt zoals U weet. gezagvoerder op de Nar
cissus, zei hij, eveneens gedempt. Het is een zeer be
kwaam zeeman en hij is ook een Ier. Ik ben er zeker
van, dat jullie het uitstekend met elkaar zult kunnen
vinden.
Het enige antwoord, dat Reardon op deze optimistische
profetie gaf, was een onverstaanbaar gebrom, dat ver
gezeld ging van een min of meer onsmakelijk gesmak
van de lippen en een sarcastisch lachje. Alleen een Ier
kan op een dergelijke manier antwoorden. - en die manier
zegt alles. Eigenlijk nam deze mimiek de plaats in van
een behoorlijke zin, die waarschijnlijk gluid zou heb
ben: Ik hoop dat U gelijk heeft, mijnheer, maar ik voor
mij twijfel er toch wel aan. Reardon scheen echter zelf
nog niet geheel voldaan met deze pantomime. Met zijn
tong schoof h\j zijn pruim tabak naar de andere kant van
zijn mond en zei:
Ik kan niet zeggen, mijnheer Ricks, dat ik erg val
in die kerel z'n profiel.
Dat was de volmaakte Ier, die sprak. Een vertegen
woordiger van elk ander ras zou de derde persoon en
kelvoud gebruikt hebben om Mike Murphy aan te dui
den; alleen een Ier kan op die manier spreken en alleen
een zeker soort Ieren kan in die eenvoudige woorden
zo'n diepe verachting leggen. Cappy Ricks hoorde, zag -
en begreep!
Dan kan ik je maar één goede raad geven, Rear
don. namelijk: blijf zo ver als je kunt van de brug. Je
plaats is in de machinekamer. Als je je daar steeds aan
houdt, dan zal de mogelijke wrijving niet kunnen over
slaan in een vlammende twist. Het onvermijdelijke con
tact, dat je van tijd tot tijd met hem zult hebben, kan
dan plaats vinden door middel van de scheepstelefoon.
Dan mijnheer, zei Terence Heardon beleefd, zoudt
U dan zo vriendelijk willen zijn om hem te vertellen,
dat-ie uit. mijn machine-kamer moet blijven? Ik heb
geen kapitein nodig, die mij komt vertellen, hoe de
machines moeten lopen en die mij bij dit en bij dat vraagt
hoe het me de kolen staat. De eerste keer zal ik hem
er nog niet uitgooien, ik zal hem waarschuwen; maar
mocht hij het voor een tweede keer nog eens wagen, dan
heb ik nog een paar flinke, grote handen, die zeker in
staat zullen zijn, hem de weg naar de deur te wijzen.
Van de andere kant, merkte Cappy op, heb ik het
ze'i aan de hand gehad, dat een machinist,
zodra het schip een haven binnenliep, zijn onhebbelijke
gewoonte om op de brug te komen niet kon bedwingen,
om dan de kapitein te vertellen, hoe hij het schip moest
ankeren, als er een zwaar getij liep. Ik veronderstel
dat het steeds zo gaat, dat de kapitein zich afvraagt,
schip nog vooruit komt met zo'n machinist, ter
wijl deze zich er enige keren Per dag over verbaast,
noe net toch in 's hemelsnaam mogelijk is, dat zo'n
mooi schip wordt overgelaten aan iemand, die er geen
n ^ers^an<^ van heeft. Dit wil ik je echter wel zeggen,
Rea™on, de Blue Star Maatschappij duldt geen ongere-
geldhebben en geen sabotage. En als de kapitein en de
eerste machinist elkander niet kunnen verdragen dan
zullen zij op een goede dag bij het binnenvaren Alden
B. Ricks aan de wal zien staan. Als het schip dan veilig
vast ligt, komt deze mijnheer Ricks aan boord met
twee dobbelstenen in zijn zak; en de bewuste kapitein
en de bewuste machinist worden uitgenodigd in de eet
zaal te komen om daar die dobbelstenen te laten rollen -
éénmaal gooien... en de hoogste gaat er uit. Ja, mijn
heer, er uit! Van het schip en uit de dienst van de Blue
Star, - voor goed!
Ik heb u begrepen mijnheer, zei Reardon zonder
de minste blijk van ontroering. Hij zocht naar zijn pijp.
Al wat ik vraag is geef mij een eerlijke kans, Van de
kapitein zal ik die krijgen zonder er om te vragen.
—Ik ben blij, dat we elkander hebben begrepen,
vriend. Vermijd gesprekken over politiek. Wees steeds
hoffelijk tegenover de kapitein. En wat je salaris be
treft; het contract met de organisatie spreekt van hon
derd vijftig dollars per maand...
Neem me niet kwalijk, dat ik u in de rede val
mijnheer, maar kapitein Matt Peasley heeft me honderd
vijf en zeventig beloofd.
Dat was voordat de Blue Star Navigation Com
pany de Narcissus had gekocht. Nu sta je anders
tegenover de maatschappij en heb je alleen te onder
handelen met mij. Ik zal je tweehonderd dollar per
maand geven, Reardon, maar zorg voor de Narcissus!
Plicht voor alles, mijnheer, zei Terence Reardon
eenvoudig. Zeg die mooie meneer op de brug. dat-ie
buiten miin machine-kamer blijft en ik zal zorgen dat alles
loopt zoals het moet. Ik dank u vriendelijk, mijnheer,
Wanneer kan ik aan het werk gaan?
(Wordt vervolgd)
