Tact is niet de sterkste zijde van
de Amerikaanse publiciteit
Project synthetische rubber
Ver. Deli nog in studie
In de Peel rijpt de „blauwe bes"
Kaarsen of verf in Australië
Om de. gunst van het onbarmhartige
Bevredigende omzetten dei:
detailhandel in Juni
DRAADLOOS
Film-brutaliteit roept verzet op
Titanenworsteling tussen commerciële
T.Ven BBC
HOLLYWOOD EN DE SENSATIE
Dr M. v. d. Oudenrijn
40 jaar priester
„Wegzuigen" van Friese
arbeiders
Russen ontdekken olie
in Oostenrijk
Cultuur van veredelde bosvruchten nieuwe
welvaartsbron
Als een druif
Oude vrouw onthult
geheim
Osservatore eritiseert
Israël
Vergeleken met vorig jaar bijna
overal lioger
ZATERDAG 6 AUGUSTUS 1955
PAGINA 13
Fatsoen per centimeter
Engelse censuur grijpt in
MR J. J. WINTERMANS
OVERLEDEN
Celluloid-opium
Beterschap beloofd
Een Dominicaanse geleerde van
grote faam
RUBBERHANDEL BELANG
RIJK BEDRIJFSBELANG
Friese Kamer van Koophandel
neemt stelling
(Van onze correspondent)
WATERMAN VERTROK
MET 825 EMIGRANTEN
B.B.C. zet zich schrap
TV-advertentie: 975
per minuut
Op het TV-scherm
In Amerika zeer gewild
II (slot)
Van onze New Yorkse correspondent)
Het merkwaardige verschil in Europese en Amerikaanse beoordeling
van wat wel en niet brutaal, wel en niet obsceen of tactloos is, waarvan
wij de vorige maal spraken, kan men het beste zien aan de manier, waarop
de Amerikanen scènes wegknippen uit buitenlandse films en aan wat zij
toelaten in hun eigen producten.
Als Europeaan staat men soms verbaasd over bepaalde reacties in de
Amerikaanse bioscopen.
Zo zagen wij onlangs de realistische film „Blackboard Jungle", welks
bet gegeven behandelt van de verwilderde verhoudingen tussen leraren
en leerlingen in openbare scholen hier. Dit zijn dan scholen, die door
leerlingen tussen 12 en lf jaar worden bezocht. „Blackboard Jungle" is
overigens een uitstekende film: zuiver, echt, goed gecomponeerd met
welgeplaatste climaxen. Kortom, liet is een stuk Amerikaans leven, dat
men door en door kent en goed weet te behandelen. Tot onze verbazing
echter begon een deel van het bioscoop-publiek meermalen te lachen op
ogenblikken, waarin zich juist het dramatische en tragische van de filtn
voltrok. Toen in deze film b.v. een jongen in de klas zijn mes te voorschijn
haalde om er de leraar mee te bedreigen een uitbeelding van de trieste
waarheid, zoals die niet al te zelden voorvalt lachten de mensen in
onze omgeving hardop. Perplex moesten we verschillende malen
constateren, dat iedere keer, wanneer de leraar het op een tragische manier
tegen de klas aflegde, het gelach van volwassenen bezoekers weerklonk.
Een ander voorbeeld waarbij de Ameri
kanen blijk gaven van een onvergelijke
lijke tactloosheid zo niet wreedheid
trof ons onlangs diep. Niet lang geleden
werd de dag herdacht, waarop de atoom
bom op Hiroshima werd af geworpen. Men
herdacht dit feit ook met een televisie
programma en had het klaargespeeld om
een Japanse dominee, die Hiroshima had
meegemaakt en overleefd, voor de tele
visiecamera s te brengen. Na een inlei
ding over de omstandigheden, die tot Hiro
shima hadden geleid begon men hem al-
ierlei vragen te stellen over hetgeen hij
had gezien en gehoord op de morgen vóór
de bom viel. Op een gegeven ogenblik
zei toen de commentator: „En toen da
mes en heren werd de atoombom afge
worpen''. Tegelijkertijd liet men de ver
schrikkelijke explosie op het witte doek
zien en imiteerde men het geluid ervan
zo drastisch, dat de Japanse dominee een
voudig ineenkromp van schrik. De on
barmhartige camera verloor hem natuur
lijk geen ogenblik uit het oog en de
ondervraging over wat de dominee na de
ontploffing allemaal had gedaan en ge
zien begon opnieuw. Dit alles geschiedde
natuurlijk om de televisietoeschouwers op
sensatie te kunnen vergasten. Hoè men
aan die sensatie komt, doet er blijkbaar
niet toe.
Tot slot van deze weergaloze demon
stratie van tactloosheid werden nog enige
Japanse meisjes voor de televisiecamera
gehaald. De meisjes vertoefden op uitno
diging van particulieren in Amerika om
hun gezichten, verminkt door de aanval op
Hiroshima te laten opereren. Gelukk'g
toonde men van deze slachtoffers alleen
het profiel, maar zij hadden eveneens de
..enscenering" van de bomaanval moe
ten doormaken.
Aan dergelijke voorbeelden ziet men, dat
Amerikanen dikwijls heel gewoon vin
den wat wij als iets ongepasts ervaren en
dat geldt ook in omgekeerde zin. We her
inneren ons een Franse film, die we in
Holland hadden gezien en die we, omdat
ze zo goed was, voor een tweede maal
in New York bezochten. Maar de Ame
rikanen hadden de mooiste gedeelten eruit
geknipt o.a. een scene, waarin de came
ra een echtpaar door de spijlen van het
hed observeert. We herinneren ons nog,
hoe we bij het zien van die scène dachten,
kijk nu eens, hoe perfect natuurlijk en
zonder enige stoornis van vulgariteit de
Fransen zo n scène kunnen aanpakken.
Maar de Amerikanen denken en werken
volgens standaardprocedures wat films
hetreft en een bed-scène hoort daar niet
bij, hoe superbe en kies ook opgenomen.
Daarentegen zien de Amerikanen er
weer absoluut niets in om een filmad
vertentie te maken waarschijnlijk heb
ben het Legion of Decency en kardinaal
Mclntyre zich vooral door die adverten
tie gestoten gevoeld waarop twee
jonge mensen in badpak elkaar omhel
zen. De foto van die gelieven is zeer
suggestief en veel te intiem en zou in Ne
derland eenvoudig niet getolereerd wor
den. Maar men krijgt in Amerika soms
de indruk, dat de filmindustrie het fatsoen
hiet de centimeter meet. Wanneer t Le
gioen de werkelijk schandelijke sugges
tieve houding van Jane Russell in de film
..The French Line" aanvalt, wijst de film-
Pers op de lange zwarte kousen en hand
schoenen, die ze draagt, maar negeert
de gedecideerde obsceniteit in het raffi
nement van de dracht en de brutale ob
servatiewijze van de camera.
Met andere woorden, zelfs als Holly
wood niet de kantjes van zijn eigen fat
soenscode afliep dan zou nog Eu-
In de leeftijd van 78 jaar is in Den Haag
overleden mr J- -I* Wintermans, oud-lid
Van de Tweede Kamer en oud-inspecteur
van de Landbouw.
De heer Wintermans werd op 15 Maart
M77 in Duizel (N.-B.) geboren. Hij was
van 1895 tot 1904 onderwijzer, achtereen
volgens te Zilk, Hoogemierde, Vessem en
woensel. In de twee volgende jaren stu
deerde hij bacteriologie aan de polytech
nische school te Delft. In 1906 werd hij
Hijkszuivelconsulent en een jaar later te-
yens secretaris van het Botercontrole-sta-
fipn Eindhoven. In 1918, bij de eerste ver
kiezing van leden van de Tweede Kamer
v°lgens het stelsel van evenredige verte
genwoordiging, werd de heer Wintermans
gpkozen tot lid van die Kamer en legde
"li het rijkszuivelconsulentschap neer. Hij
^as inmiddels ook wethouder geweest
yan de gemeente Stratum, waar hij toen
woonachtig was. Een jaar later, in 1819.
bedankte hij voor de functie van secreta-
Ds van het botercontrölestation. Hij werd
toen benoemd tot hoofdredacteur van het
Weekblad van de Noordbrabantse Chris
telijke Boerenbond. In 1929 werd mr Win
termans benoemd tot inspecteur van bet
landbouwonderwijs. Hij trad toen af als
hd van de Tweede Kamer. Twee jaar
iater werd hij benoemd tot inspecteur van
d® Landbouw en in 1935 volgde zijn be
noeming tot waarnemend directeur-gene
raal van de Landbouw. Tijdens zijn lid
maatschap van de Tweede Kamer heeft
5'J te Nijmegen het doctoraal examen in
r® rechtsgeleerdheid afgelegd. Voorts was
Wintermans een der voormannen van
d® drankbestrijding en is hij enige tijd
„oüacteur-secretaris van „De Katholieke
School» geweest.
..Zijn verdiensten vonden erkenning door
ijn benoeming tot ridder in de Orde van
e Nederlandse Leeuw en tot ridder in
ue Orde van de H. Gregorius de Grote.
ropa de schaar zetten in vele in Amerika
toegestane scènes. Hollywood begint in
tussen toch de schrik te pakken te krij
gen, nu niet alleen het Legioen en een
congressionele commissie onder leiding
van senator Estes Kefauver, maar ook
leken aan hun ergernis over de bruta
liteiten in vele van de laatste films lucht
geven. In het buitenland zijn diverse Ame
rikaanse films niet eens meer toegela
ten. De Engelse censor T. L. Watkins
heeft ongeveer een half dozijn Amerikaan
se films afgekeurd, waaronder b.v. de
film „De Wilde" met Marlon Brando.
Hollywood, dat met behulp van sensa
tie hef televisiepubliek naar de bioscoop
tracht te lokken heeft een reeks van films
gemaakt, waarin het rauw toegaat. Wat
kins zei daarvan: „Ieder die onnodiger-
wijze gewelddadige scènes uitrekt, doet
dit alleen om de ongezonde smaak van
een geringe minderheid van het bioscoop
publiek te prikkelen.
Het is inderdaad opvallend hoe het ge
weld door elke soort van film wordt ge
weven. Men hoeft maar langs Broadway
te wandelen en de ene vuur en bloed
spuwende ondertitel na de andere springt
in het oog, b.v.: „Een verschrikkelijk
schouwspel'1, „Gewelddadigheid en moord
van begin tot einde'', „De hele wilde zin
loosheid van de huidige misdadigers" enz.
„Een atoombom van brutaliteit"- En als
men het over historische films heeft an
nonceert men ze graag met woorden als:
„orgiën, teugelloosheid, gruwelijkheid". In
Bijbelse film dweept men met de slavin
nen, sabelt de Christenen neer, ontvoert
met geweld de dames uit het Roomse
Rijk etcetera, etcetera..
Ernstige Amerikanen hebben Hollywood
een deel van de verantwoordelijkheid toe
geschoven met betrekking tot de huidige
gewelddadigheid onder de jeugd. De diplo
matieke commentator van de New York
Herald Tribune, W. Lippmann, heeft zich
zelfs met de kwestie bemoeid. In een ar
tikel veroordeelde hij de televisie, film
en beeldromans-gewelddadigheid en zei:
„Totdat een betere metbode is gevonden
om dit euvel te beteugelen is het risico
voor onze vrijheid door censuur van mas
sa-amusement voor de jeugd beslist min
der dan het risico van onbedwingbare
gewelddadigheid".
Daarop ontving Lippmann een antwoord
van de persdirecteur De Bra van de Mo
tion Picture Association, die o. a. schreef,,
dat „de voorstelling van deze sadistische
films een weerspiegeling is van de be
zorgdheid van het publiek daarover én
een verlangen van het publiek om dit in
massa-media gedramatiseerd te zien".
Het typische hypocritische argument,
waarmee Hollywood zijn tegenstanders
altijd tracht te weerleggen.
Gelukkig zette Lippmann de zaak recht
en verweet De Bra, dat hij „de verkoop
toestoèd van een machtig soort van cel-
luloid-opium en nog trachtte te beweren,
dat die opium geen slechte effecten had".
Lippmann voegde eraan toe: „De produc
tie Code Administratie (zelfcensuur van
de filmindustrie) misleidt zichzelf, wan
neer ze denkt, dat de sympathie van de
toeschouwer tegen het kwade gericht
wordt door het volledige vertonen van dat
kwade, gevolgd door een einde, waarin
He slechte man wordt gestraft. De sadisti
sche scènes zijn veel dwingender dan die
van de morele vergelding, want in die scè
nes ervaren wij zonder enige beschaafde
beheersing het spel van de machtigste
impulsen en passies der menselijke na
tuur".
Gelukkig heeft het „Legion of Decen
cy" een sterke invloed. De Amerikaanse
Katholieken begonnen al in 1934 met het
opzetten van „zwarte" en „witte" lijsten
vait films. In datzelfde jaar werd aan de
communicanten in Philadelphia gevraagd,
bioscooptheaters te vermijden met „slech
te films". Later breidde deze katholieke
beweging zich uit en millioenen gelovigen
tekenden lidmaatschapskaarten van 't al
dus ontstaande „Legion of Decency". Ook
de Federale Kerkenraad en de Vergade
ring van Rabbijnen van het Joodse theo
logische seminarie in Amerika beloofden
de katholieken steun in hun campagne
Onder die druk kwam toen de zelfcensuur
van de filmindustrie tot stand.
Het Legioen bleef niettemin waakzaam.
Ieder jaar opnieuw wordt in elke Katho
lieke kerk door velen de volgende gelofte
afgelegd:- „Ik veroordeel onzedelijke en
immorele films en die welke misdaad of
misdadigers verheerlijken. Ik beloof alles
te doen wat ik kan, om de publieke opinie
te versterken tegen de productie van onze
delijke en immorele films en mij te ver
enigen met iedereen, die er tegen protes
teert. Als lid van het Legioen beloof ik
van die films weg te blijven. Ik beloof
verder niet naar die amusementsgelegen-
den toe t® gaan, die zulke films verto
nen".
Mede dank zü het werk van het Legioen,
heeft Hollywood's hoofdcensor nu ver
klaard, dat het hem gelukt was de film
producenten te overreden de algemene
brutaliteit in de fims te verminderen.
Hoewel het niet zo snel zou gaan als wen
selijk was kon men toch over een maand
of zes resultaten van zijn verzoek ver
wachten.
Wij zijn benieuwd
Het vorige artikel is verschenen in ons
blad van Dinsdag 2 Augustus.
Op 10 Augustus a.s. zal de hoogeer
waarde Pater Magister doctor Marcus
Antonius van den Oudenrijn, professor
aan de Katholieke Staatsuniversiteit te
Freiburg in Zwitserland, zijn 40-jarig
priesterschap gedenken. In zijn -eigen
vaderland heeft de naam van deze pries
ter-jubilaris allicht een weinig bekende
klank, maar in de wetenschappelijke
wereld daarbuiten klinkt hij als een klok.
Heel het leven van Pater Magister Van
den Oudenrijn is aan de wetenschap ge
wijd geweest.
Van zijn veertig priesterjaren is hij
er 35 professor geweest en hij denkt er
voorlopig nog niet over als zodanig te
abdiceren.
In de Nederlandse Provincie der Do
minicanen is hij een heel aparte figuur.
Velen van zijn Nederlandse ordesgenoten
hebben hem waarschijnlijk weinig of
nooit gezien en gesproken, maar wie hem
tijdens een vacantie in het vaderland
ontmoet, zal dadelijk getroffen worden
door zijn uitgesproken type van eerbied
waardige studiemonnik.
Geboortig uit Utrecht (25 Maart 18901
studeerde hij op het St. Dominicuseollege
te Nijmegen, trad in Huissen in de orde
van de Paters Dominicanen, en werd op
10 Augustus 1915 priester gewijd.
Na een schitterend geslaagd lectoraats
examen werd hij naar Freiburg uitge
zonden om zijn Schriftuur-studiën te be
ginnen, wat hij met zoveel succes deed,
dat hij reeds in 1920 benoemd werd tot
professor in de Bijbelwetenschap aan het
Collegio Angelico te Rome.
Dit professoraat benutte hij tevens om
zijn eigen Schriftuur-studiën te verdie
pen en te voltooien met het verrassende
resultaat, dat hij in Mei 1926 promoveerde
tot doctor in de Bijbelwetenschap voor
een examen-commissie, waarin vier Kar
dinalen, en wel de Kardinalen v. Rossum.
Gasquet, Billot en Ehrle zitting hadden.
Zijn proefschrift handelde over „De
prophetiae charismate in populo judaico".
Na negen jaar achtereen te Rome de
H. Schriftuur te hebben gedoceerd, werd
hij benoemd tot professor aan de Katho
lieke Staatsuniversiteit te Freiburg in
Zwitserland. Daar werd hij door de Ge
neraal der Orde, pater M. Gillet, bevor
derd tot magister in de Theologie.
In 1938 werd hij tevens benoemd tot
corresponderend lid van het te Wenen
gevestigde Armeense Genootschap voor
Wetenschap en Cultuur
Ontelbaar zijn zijn publicaties in af
zonderlijke boeken, studiën en kritieken
in wetenschappelijke tijdschriften, vak-
blade en periodieken op Bijbelgebied, Do
minicaanse geschiedenis, Koptische en
Armeense geschiedenis, Ethiopische ge
schiedenis, taal- en godsdienstwetenschap.
In Freiburg geldt Pater Magister Van
den Oudenrijn als een der meest gezag
hebbende figuren aan de universiteit, een
roem voor Nederland.
P. H. H.
De heer J. T. Cremer, president-direc
teur van de N.V. Ver. Deli-Myen, die zo
juist uit Amerika was gearriveerd, ver
klaarde desgevraagd in de heden gehou
den vergadering van aandeelhouders, dat
er nog geen verder nieuws valt te ver
tellen over de plannen, via een Ameri
kaanse dochteronderneming van de Ver.
Deli, een fabriek voor synthetische rub
ber te verwerven. Een en ander verkeert
nog in een zeer prematuur stadium. Het
gehele project is nog in ernstige studie.
Mocht de „Deli" er toch toe overgaan
synthetische rubber te vervaardigen, dan
zal dit, indien alles meeloopt, niet eerder
mogelpk zijn dan in April/Mei van het
volgende jaar.
Behalve met het produceren van rub
ber houdt de Ver. Deli zich ook bezig met
,,?T 'n rubber. Dit vormt een we
zenlijk onderdeel van het totale bedrijfs
belang.
De financiële resultaten van de Impe
rial Agricultural Corp. waren teleurstel-
lend. Deze maatschappij houdt zich bezig
met de vervaardiging van sigarendek-
blad in Connecticut. De lonen in Amerika
zijn zeer hoog en de prijzen van de si
garen zijn niet verhoogd. Het is echter
mogelijk, dat de fabrikanten er toe zul
len overgaan de prijzen te verhogen. De
Imperial Corporation heeft hierover ech
ter niet te beslissen.
De American Sumatra Tobacco Corp.
heeft met ingang van het derde kwartaal
1954 de dividend-uitkering hervat. De
vooruitzichten hier zijn iets gunstiger De
Florida-oogst is dit jaar veel beter dan
het vorige jaar. De deelneming in de
Eagle Rhodesian Tobacco Co, die de Ver.
Deli door de overneming van de tabak
maatschappij Arendsburg heeft verwor
ven, werd niet aantrekkelijk geacht.
Het is in het belang van de toekomstige
welvaart van Friesland, dat het wegzui
gen van arbeidskrachten binnen bepaalde
perken wordt gehouden. Dat zei Vrijdag
middag de heer J. W. Koopmans, voorzit
ter van de Kamer van Koophandel en Fa
brieken voor Friesland in een te Leeu
warden gehouden spoedvergadèring.
In deze bijeenkomst kwam hét feit aan
de orde, dat de arbeidsbureaux een wer
vingsactie voor het aantrekken van arbei
ders voor grote bedrijven in het Westen
van het land zullen beginnen. Er is in
Friesland geen arbeidersoverschot, aldus
de heer Koopmans, die verder opmerkte,
dat men niet alleen naar het Westen gaat
om hogere lonen te verdienen (de ge
meenteclassificatie maakt dezelfde lonen
in Friesland niet altijd mogelijk), maar
dat de Friese arbeiders ook een huis in
het vooruitzicht wordt gesteld.
Uit de kringen van de Oostenrijkse
Volkspartij wordt vernomen dat de Sov
jet Olie-Exploitatie Mij in het gebied van
Wenen omvangrijke nieuwe reserves van
olie en natuurgas heeft gevonden. Tot
dusverre werden de resultaten van de
Sovjet exploitatie van olie in Oostenrijk
geheim gehouden.
In verband met de teruggave der olie
velden door de Sovjets aan Oostenrijk
heeft de Oostenrijkse kanselier onlangs
een bezoek aan de olievelden kunnen
brengen. Uit kringen welke in contaci
staan met de kanselier, wordt vernomen
dat de reserves van het nieuwe Matzen-
veld. dat door de Russen in exploitatie
is gebracht, meer dan 80 millioen ton
ruwe olie bedragen. Deskundigen had
den tot dusverre de totale reserves van
het bekken van Wenen geraamd op 27
tot 35 millioen ton.
Voorts zouden de Russen de aanwezig
heid van 65 millioen kubieke meter aan
aardgas hebben vastgesteld van een zeei
hoge calorische waarde Voorts zou tij
dens het bezoek van de Oostenrijkse kan
selier aan de olievelden zijn gebleken
dat bijna 80 pet van de nieuwe door de
Russen aangeboorde bronnen „eruptief"'
zijn. hetgeen betekent dat een veel goed
kopere exploitatie mogelijk is. Voorts
zouden de Russen in de heuvels ten
Zuiden van Wenen de aanwezigheid van
grote hoeveelheden olie en gas hebben
vastgesteld.
Op grond van een en ander wordt het
mogelijk geacht, dat Oostenrijk gemakke
lijk een productie van minstens 3)4 mii-
lioen ton olie per jaar uit het bekken van
Wenen zal bereiken. Oostenrijk moet per
jaar 1 millioen ton olie aan de Sovjet-
Unie afstaan. De binnenlandse behoeften
van het land bedragen ongeveer 1)4
millioen ton, zodat Oostenrijk ongeveer
1 millioen ton zou overhouden voor uit-
(Van onze verslaggever)
TT ET VLAKKE LAND van de Peel wordt niet meer alleen gekarakteriseerd
Jfj_ door liopen turven. Golvend graan en vele andere gewassen beheersen
nu dit gebied, dat langzaatn maar zeker wordt ontgonnen en dat telkens
bronnen van welvaart blijkt te bevatten. Steenkool is er een van. Maar slechts
weinigen zullen toefen, dat cr onder Helenaveen in Noord-Brabant en het
dichtbij gelegen Sevenum in'het Limburgse zich een niéuwe cultuur aan het
ontwikkelen is, die voor de toekomst in letterlijke en figuurlijke zin goede
vruchten belooft af te werpen. Drie samenwerkende instanties: de Coöperatieve
Venlose Veilingvereniging, de Ontginningsmaatschappij „Helenaveen" en de
kweker P. van Well uit Horst, hebben het aangedurfd op een proefveld van
ongeveer 2,5 ha de veredelde bosbes te telen, de „blauwe bes", waarmee men
in Amerika zo'n groot succes heeft.
Nadat men in 1953 met een proefveld
was begonnen en tegelijk een productie-
veld waagde, kan thans van het eerste
oogstsucces worden gesproken. In vrij
behoorlijke kwanta, te gering evenwel nog
om in de handel te brengen, is een mooie
volle bes verkregen, uiterlijk veel gelij
kend op een druif, die zeer aangenaam
van smaak is en een groot gehalte aan
vitamine en suiker bevat. Het vaste vruch
tenvlees is zonder pitten en kan direct,
worden geconsumeerd, wat men in Ame
rika dan ook veel doet. Evenals de gewo
ne bosbes, die in het wild groeit, is zij
zeer goed voor de gezondheid, een uit
stekend middel o.a. tegen keelpijn en dy
senterie en, naar de tuinbouwconsulent
ir J. D. Gerritsen ons verklaarde, kan
men van een behoorlijke afzet verzekerd
zijn.
Opvallend is de mooie dauw, die op ae
vruchten ligt. Een oogst van 10 tot 12 dui
zend kilo op één ha is mogelijk. Voor een
dergelijke opbrengst, die het dubbele ls
van de gewone zwarte bes. heeft men
evenwel een aanlooptijd van 5 tot 6 jaar
nodig. Ook niet elke grond is geschikt.
Waarom gaat de heer J. C. Hazebroek
met vrouw en vier kleine kinderen (van
anderhalf tot vijf jaar) naar Australië?
Van beroep is hij kaarsenmaker en om
dat Kerstmis aan de andere kant van de
wereldbol in de zomer valt, zagen wij
niet veel brood in de kaarsenmakerij,
temeer, waar de kaarsjes op de Australi
sche verjaardagstaarten maar erg klein
zijn. Daarom zijn wij zeer onbescheiden
hut 122 van de Waterman binnengedron
gen en hebben er onder de ongeduldige
kreten van het jongste Hazebroekje de
kaarsenmaker naar de reden van z'n ver
trek gevraagd.
„Ik was op een Rijswijkse kaarsenfa
briek", zei de heer Hazebroek die nog
een heel leven voor zich heeft omdat hü
33 is. „Maar ik geloof dat Australië voor
mijn gezin en de toekomst van de kinde
ren meer mogelijkheden biedt. Zit er
niets in het maken van kaarsen, dan ga
ik in de bouwvakken, want ik ben vroe
ger nog schilder geweest ook Maar ja,
alles heeft zijn voor en zijn tégen en zo
zal het in Melbourne ook wel zijn" en
daarna gingen de Hazebroeken hun red
dingsgordels passen en dat werd een hele
worstelpartij omdat ze niet goed wisten
hoe die omgegord moesten worden.
Pater C. J. Agasi O. S. Aug., dié als
zielzorger meegaat, laat de reddingsgor
del op zijn bed voor waf die is, want hij
is op zijn zesde reis geroutineerd genoeg.
Ook het papieren zakje dat op zijn was
tafel ligt „Ingeval van Zeeziekte" zal hij
niet nodig hebben. „Ik ben nooit zeeziek
geweest". Hij deelt zijn hut met de heer
L. C. M. Raben, die namens de Neder
landse regering de reis maakt en die di
recteur van de Kath. Centrale Emigra
tie Stichting in het aartsbisdom is. Vrouw
en kinderen deden hem gisteren uit
geleide voor zijn studiereis.
„Ik vind dit mooi en prettig werk, het
geleiden van emigranten", zei pater Aga
si. „Ook geleid ik op de terugreis als
„opvanger" de mensen die naar Neder
land terugkomen. Als we eenmaal een
paar dagen op zee zijn, komen ze los.
Dagelijks heb ik een spreekuur. Zondags
draag ik drie H. Missen op en dagelijks
één, meestal in de bioscoopzaal van de
schepen. Ik ondervind altijd volle mede
werking van niet-katholieken. Er zijn nog
ongeveer 60.000 Nederlanders die op over
tocht naar het vaderland wachten."
HET AVONTUUR.
Onder de reizigers bevinden zich ook
de heer H. J. Boekamp, leraar aan een
„Wat is dat: commerciële televisie?" vroeg mijn buurjongetje van 11 jaar.
Ik probeerde het hem uit te leggen, maar het ging z'n nog op cricket en
Latijnse vervoegingen ingestelde hersentjes te hoven. Alleen dit éne
begreep hij: dat hij binnenkort een keuze zou moeten doen uit twee
programma's.
„Coo", filosofeerde hij, „dan moet ik voor het kinderuurtje dus kiezen
lussen Hopalong Cassidy en Roy Rogers. Ik geloof dat ik Hopalong Cassidv
kies, die z'n avonturen zijn veel spannender!".
Ziedaar, uit de mond van een kind, in een notedop liet probleem van
de keuze tussen commerciële en BBC-televisie, waarvoor het Britse
publiek op 22 September zal worden gesteld.
(Van een Londense correspondent)
Voor het publiek zal de keuze niet moei
lijk zijn: het aantrekkelijkste programma
(en dat wil lang niet altijd zeggen het
beste!) zal de meeste kijkers trekken.
Maar voor de beide rivalen: de (semi-
officiële) BBC en de commerciële pro
grammamaatschappijen, begint dan de ti
tanenworsteling om de gunst van het on
barmhartige publiek. Voor beide is het een
strijd op leven of dood: "to be or not to
be"!
Zo op het eerste gezicht zijn vele voor
delen aan de kant van de nieuwkomer,
commerciële televisie. De beide com
merciële programma-maatschappijen, die
op 22 September a.s hun uitzendingen in
Londen en omgeving beginnen (de Asso
ciated Broadcasting Company verzorgt de
programma's van Zaterdag en Zondag,
Associated Rediffusion die van de overi
ge dagen der week), hebben het vrijwel
onuitputtelijke kapitaal der Britse han
delswereld achter zich staan en kunnen
zich daarom veroorloven hoge salarissen
uit te keren aan deskundig personeel,
terwijl zij 's werelds „duurste" sterren
kunnen engageren. En zij hoeven niet
angstvallig de naam of het merk van een
bepaald artikel te verzwijgen, zoals de
BBC gedwongen is te doen. De BBC moet,
krachtens haar door het parlement ver
leende charter, een zekere culturele stan
daard ophouden en ook uitzendingen ver
zorgen, die slechts genade kunnen vinden
in de ogen van een bepaald deel van het
publiek. De commerciële maatschappijen
kunnen schaamteloos-eerlijk dingen naar
de gunst der massa, en wat de massa wil
is voor 90 pet. „vermaeck" en slechts 10
pet. „leringhe".
Maar de BBC, als 's werelds oudste en
grootste omroep is er de organisatie niet
naar om zich zonder slag of stoot gewon
nen te geven. Integendeel: vertrouwend
op haar onmetelijke ervaring en haar door
de jaren bevestigde prestige gaat zij vol
vertrouwen de strijd om de publieke gunst
tegemoet.
De eerste stoot van de commerciële
TV is hard, haast te hard, aangekomen.
Naar zij in haar onlangs verschenen jaar-
veslag erkende, heeft de BBC in dodelijk
gevaar verkeerd toen haar voortbestaan
bedreigd werd door de massale overgang
van technisch en omroeppersoneel naar
de commerciële TV. Zij was de enige or
ganisatie, die over in omroep en televisie
getraind personeel beschikte en het was
dus begrijpelijk, dat de commerciële maat
schappijen hun uiterste best deden dit
personeel door voordelige contracten aan
zich te binden. De BBC was hierte
gen weerloos, daar zij haar vaste-loon-
schaal-poiitiek niet wilde loslaten. Doch
len laatste móest zij wel toegeven, daar,
zoals het jaarverslag zegt, „het normaal
functionneren der BBC-uitzendingen voor
de nabije toekomst in gevaar werd ge
bracht en zo werd zij, tegen haar zin, ge
dwongen de overredingskracht van de
Mammon te hulp te roepen om de Mam
mon te weerstaan.
Dat concurrentie heilzaam werkt, blijkt
ook hier. Want de BBC zal haar totale
aantal televisie-zenduren verhogen van
36 tot niet minder dan 49 per week, dat
is slechts één uur beneden het wettelijk-
toegestane maximum. En ook de kwaliteit
der programma's zal niet onaanzienlijk
worden verhoogd, vooral wat betreft de
programma's met 'n visueel nieuw element.
In 1954 heeft de BBC aan haar televisie-
dienst de som van ruim 5 millioen pond
50.000.000) ten koste gelegd, doch in
het komende jaar zal dit bedrag met
ruim een derde, of 1 millioen pond ver
hoogd worden.
Anders dan de BBC moeten de uitzen
dingen der commerciële televisie niet uit
de opbrengst der luisterbijdragen (4%
millioen televisietoestellen, waarvoor per
jaar een kijkgeld van 3 pond per stuk
betaald moet worden) worden bekostigd,
maar uit de opbrengst der advertenties.
De tarieven daarvoor zijn bepaald op
325 pond tot 975 pond 3.250 tot 9.750)
per minuut, naar gelang van het tijdstip,
waarop de advertentie wordt Uitgezonden,
's Morgens kan men immers in de regel
alleen rekenen op vrouwelijke kijkers,
die het bovendien druk hebben met het
huishouden, 's Avonds daarentegen zijn
ook de mannen thuis en heeft men meer
tijd om zich aan televisie te vergapen.
De programmamaatschappijen verzor
gen behalve de advertenties hele program
ma's, die zij aan adverteerders verkopen
tegen 4.000 per kwartier Deze bedragen
mogen in Europese oren fantastisch klin
ken, in Amerika is men nog wel wat an
ders gewend. Daar kost een show van
een uur. uitgezonden over een der ontel
bare televisiestations, iets in de buurt
van 100.000 dollar, terwijl hetzelfde pro
gramma, uitgezonden van „kust tot kust",
d.w.z. van New York tot San Francisco,
de adverteerder het lieve bedrag van niet
minder dan 1 millioen dollar kost.
Maar Engeland doet het wat kalmer
aan, al is en blijft adverteren per televi
sie een duur reclamemiddel. En de ge
noemde tarieven gelden nog slechts voor
de eerste tijd, als alleen Londen en omge
ving door de zenders wordt bestreken.
Breidt de commerciële televisie zich uit
over het hele land en dat zal nog wel
een paar jaartjes aanlopen dan zullen
ook de tarieven stijgen.
Het adverteren zal overigens niet
Amerikaans-luidruchtig toegaan, daar dit
door de Britten niet bijster op prijs zou
worden gesteld. In vele gevallen zal het
merk van een bepaald product, b.v. bak
poeder, niet eens met name worden ge
noemd. Terwijl een kooklerares een recepl
toelicht, staat er alleen een pak bakpoe
der op de voorgrond, zodat alle kijkers
de naam van het product in zich kunnen
opnemen. Maar wel zal de commerciële
televisie alles in het werk stellen om de
massa der kijkers tot zich te trekken door
beroemde persoonlijkheden te engageren
tegen gepeperde honoraria, die de BBC
onmogelijk kan betalen.
Het zal een groots experiment worden,
dat door heel de wereld met spanning zai
worden gadegeslagen. Want de financie
ring van televisie is voor vele landen een
probleem waarvoor men nog geen bevre
digende oplossing heeft gevonden. Enge
land zal thans bewijzen of commerciële
televisie hier een oplossing te bieden heeft,
die niet alleen de adverteerders, maar ook
de kijkers en de wereldlijke en kerkelijke
overheden bevredigt.
Alle charme, gratie en esprit van deze
zo nauw aan de Franse cultuur leunende
bevolking spreekt uit het Wijnbouwfeest
(Fête des Vignerons 1955), dat éénmaal in
de 25 jaar in het Zwitserse plaatsje Vevey
gedurende veertien dagen wordt gevierd
met als hoogtepunt een massaspel, waar
aan vele duizenden kinderen en een
voudige bewoners van dit gezegende drui
venland, maar ook vooraanstaande zangers
en balletdansers van de Parijse Opera
deelnemen.
Dank zij de Société Suisse de Radio-
diffusion en Eurovisie zijn de Nederlandse
televisiekijkers gisteravond getuige ge
weest van dit symbolische spel, waarin
het leven en werken van de wijnbouwers
tijdens de vier seizoenen op even vinding
rijke als gevarieerde en aantrekkelijke
wijze worden uitgebeeld in zang en dans
van heel een volk, dat aldus met natuur
lijke Zuidelijke bevalligheid en kunstzin
uitdrukking geeft aan zijn liefde tot zijn
grond en zijn arbeid.
De met zorg en smaak gehanteerde
camera's gaven van deze indrukwekkende
manifestatie een luisterrijk steeds varië
rend beeld, dat ook in technisch opzicht
niets te wensen overliet, of het moest zijn
zo is nu eenmaal de steeds naar meer
vragende mens het onwillekeurige ver
langen om dit zeldzame schouwspel nu
ook nog in kleuren te kunnen zien.
Jan Castelijns. die zoveel mogelpk de
beelden voor zichzelf Het spreken, ver
zorgde een commentaar dat beperkt bleef
tot een beknopte toelichting van de ver
schillende taferelen.
Aan het begin van de uitzending werd
meegedeeld, dat de directe reportage uit
het openluchttheater te Verona van de
tweede acte van de opera „Aïda". die
Donderdag j.l. niet kon doorgaan wegens
de slechte weersomstandigheden, heden
avond zal plaats vinden.
Rotterdamse technische school, de heer
W. P. van Dij 1 die personeelschef was bij
de Nationale Levensverzekerings Mij en
in Australië zijn anthropologische studies
wil voortzetten en de heer ir B. C. Hoff,
werktuigkundig ingenieur van de firma
Stokvis uit Rotterdam.
„In 1946 kwam ik na verblijf in een
Jappenkamp naaf Nederland", vertelde
ons de heer Hoff die in Indië aan een
Brits-Amerikaanse maatschappij was
verbonden en later bedrijfsingenieur
werd aan een aardewerk-industrie.
„Ik heb een zoon in Sidney, die al vier
jaar in Australië woont. Hij bracht me
op het idee te emigreren. Mijn vrouw
heeft in Nederland, ook door het klimaat,
nooit helemaal kunnen wennen en wij
zien wel iets in emigratie, temeer ook
voor de toekomst van onze vier nög jon
ge kinderen.
„Ik heb nog steeds geen vaste verbin
tenis in Australië en als ik er kom zal
nóg blijken wat ik er zal gaan doen,
maar ik verwacht dat er wel iets in de
technische richting te doen is.
„VRÏJGEZELLENSCHIP"
De Waterman is, ondanks de 226 kinde
ren beneden de 12 jaar aan boord, een
echt vrijgezellenschip De doorsnee-leef
tijd van de emigranten die naar Nieuw-
Zeeland gaan is 25 jaar,. Er zijn 265 ge
huwden aan boord, maar niet minder dan
334 ofwel 40 procent van de Australië-
emigranten zijn ongehuwd Het grootste
gezin aan boord telt 14 leden, daarop
volgt er een van 12 en tenslotte zijn er
vijf van 10 personen.
Een 76-jarige zieke vrouw heeft tegen
over de politie van het Californische
plaatsje El Centro verklaard te weten
waar wijlen Pancho Villa, eertyds een
bekende Mexicaanse bandiet en rebel,
zyn schat, bestaande uit gouden munten
ter waarde van 1.500.000 dollar, heeft
verborgen.
Volgens de vrouw, de uit Mexico ge
boortige Dolores Vasquez, zijn de munten
in graven van verscheidene kerkhoven
in Texas verborgen. Zij beschreef de po
litie tot in bijzonderheden de grafstenen
van enkele naburige kerkhoven, waar
onder gouden munten verborgen zouden
zijn.
Pancho Villa was een Mexicaanse ban
diet. die kort voor de eerste wereldoor
log, op eigen houtje een „oorlog" tegen
de Verenigde Staten begon. Hij werd ver
slagen en door de Amerikanen tot op
Mexicaans grondgebied achtervolgd.
Villa, die door sommigen als een soort
Robin Hood in het groot, doch door an
deren als een wrede moordenaar werd
beschouwd, werd in 1923 vermoord.
Dolores Vasquez zegt „kolonel" In
Villa's strijdmacht en zijn meest ver
trouwde adjudant te zijn geweest.
Zij zou heben gezegd, de opbrengst van
Villa's schat te willen bestemmen voor
verminkte Amerikaanse oudstrijders.
De blauwe bes groeit alleen op uitgespro
ken zure grond en vereist een behoor
lijk humusgehalte, zodat de veen- of zand
grond in de Peel en in Drente voor deze
teelt bijzonder geschikt is.
In Amerika is de belangstelling van de
conserven-industrie en de consument
voor dit gewas zo groot—ongeveer een hal
ve eeuw geleden is meri. daar met de
veredeling van de bosbes, begonnen dat
thans op ongeveer 2200 ha deze vruchten
worden geteeld, terwijl met stéün van
de regering het areaal nog belangrijk zal
worden uitgebreid.
Reeds in 1948 hééft de Rijksvoorlichtings
dienst voor de tuinbouw In önslandenkèle
proeven genomen, nadat dr J. Wasser,
destijds verbonden aan het biologische
Station in Wijster (Drente) op dit pro
duct de aandacht bad gevestigd. Zelfs
zou er in Helenaveen nog een proef veldje
zijn geweest en toen de heer Van Well,
die een zeer ondernemend man is, daar
van hoorde, toog hij op onderzoek uit en
wilde hij van de aangetroffen verwaarloos
de struiken stekken zetten. Het bleek, dat
pok in Boven-Smilde déze planten wer
den geteeld en een nader onderzoek wees
uit, dat men zowel In de Peel als in
Drente met Amerikaanse rassen te doen
had.
Eerst in 1951, nadat een rapport van de
Amerikaanse studiecommissie aan het
licht had gebracht, dat de in Nederland
geteelde rassen tot de verouderde sorti
menten behoorden, kwam men er achter,
dat ook in Grethem ten. Noorden van Han
nover een teelt was. Deze Duitse bes
bleek-zelfs gemakkelijker te telen dan de
Amerikaanse. 'Er werd daarom een. be
trekkelijk gróte hoeveelheid planten uit
Duitslandgeïmporteerd, teneinde hieruit
stekken te snijden. Gezien de grote kos
ten van het invoérmateriaal, is nu in He
lenaveen een vermeerderingsbedrijf ge
sticht, waar bovendien, een 25-tal Ameri
kaanse rassen zijn uitgezet. Men heeft zo
doende goed vergelijkingsmateriaal en het
zal zaak van de kwekers zijn door nauw
keurige selectie de beste stam uit te zoe
ken. Volgend jaar. wanneer men ook de
eerste bessen aan de markt hoopt te bren
gen, wordt er een ha bijgeplant; gerekend
wordt op een aanplanting van 15 ha over
10 jaar.
In Amerika was het een zekere miss
White, die in 1925 het initiatief nam de in
het wild groeiende blauwe bes op ruime
schaal in cultuur te brengen.
Naast de steenkool biedt dus nu ook
de „blauwe bes" voor de Peel nieuwe- toe
komstmogelijkheden.
In verband met begrafenis
vliegramp-slachtoffers
De Osservatore Romano heeft ernsti
ge critiek op de wijze, wöarop de
slachtoffers van het boven Bulgarije
neergeschotén verkeersvliegtuig in Is
raël ter aarde zijn besteld. Daar geen
identificering mogelijk was werden de
stoffelijke resten begraven in een mas
sagraf, zonder dat echter een geeste
lijke van welke kerk ook aanwezig
was.
„De ongelukkigen", aldus het Vati
caanse blad, „hebben een gemeenschap
pelijke dood en thans ook een gemeen
schappelijk graf gevonden. Zij hebben
echter ook een gemeenschappelijke
God. Bij dergelijke gebeurtenissen is
het dan ook gebruikelijk", zegt de Os
servatore, „dat geestelijken van de
verschillende kerkgenootschappen bij
de begrafenisplechtigheid een gebed
uitspreken. In Israël werd dat nagela
ten. Elders.is he( overal gebruikelijk,
dat onbekende doden ook op deze wijze
worden geëerd en dat men, niet zonder
gebed afscheid van hen neemt".
Op 78-jarige leeftijd is in, Amersfoort
overleden dr J. Nieweg, bekend portret
schilder en schilder van stillevens.
Uit de indexcijfers, welke door hét Econo
misch Instituut voor de Middensand zijn
gepubliceerd met betrekking tot het om-
zetverloop in het midden- en kleinbedrijf
gedurende Juni 1955, kaD worden afge
leid, dat in vrijwel alle branches hogere
geldomzetten werden behaald dan in de
overeenkomstige maand van 1954.
Deze ontwikkeling kan alleszins be
vredigend worden genoemd, vooral in
dien hierby wordt bedacht, dat de omzet
in Juni 1954 in verscheidene branches
'gunstig werd beïnvloed door de in die
maand vallende Pinksterdagen, terwijl de
hieruit voortvloeiende meeromzet dit
jaar in Mei werd geboekt.
Uit deze gegevens kan voorts worden
geconcludeerd, dat de minder gunstige
resultaten van Mei jl. slechts een inciden
teel karakter droegen en in de daarop
volgende- maand vrijwel geheel werden
goedgemaakt.
In de voedingsmiddelensector werd de
grootste toeneming van de geldomzet be
haald in de detailhandel in aardappelen,
groenten en fruit (12 pet), hetgeen voor.
een belangrijk deel moet worden toege
schreven aan het oplopen van de prijzen
op de veilingen, hetgeen een gevolg was
van de schaarse aanvoer in verband met
de ongunstige weersomstandigheden in
het voorjaar. Ook in het bakkersbedrijf
was de omzetvermeerdering belangrijk,
nl 10 pet. De omzetten in het kruideniers-
bedrijf, de detailhandel in melk en zui
velproducten en het slagersbediijf namen
in geringere mate toe, fw. met resp, 6:5
en 4 pet.
Met betrekking tot het verloop van
duurzame consumptiegoederen kan wor
den opgemerkt, dat met name in de boek
en in de kantoorboekhandel van een
gunstige omzetontwikkeling t.ov. Juni
1954 kon worden gesproken, voor deze
branches .'vertoonde de omzet in de deel
nemende bedrijven als geheel een stijging
met resp. 18 en 21 pet. Daarna volgden
de detailhandel in glas, aardewerk en
huishoudelijke artikelen en die in textiel,
voor welke een stijging is waargenomen
van 11 pet. In de detailhandel in schoei
sel en die'in meubelen en aanverwante
artikelen werden de omzetten van Juni
1954 'overtroffen met 1 pet.
In de genotmiddelensector constateerde
men een toeneming van de geldomzet
voor de detailhandel in alcoholhoudende
en alcoholvrije dranken van 11 pet en
voor de detailhandel in tabaksfabrikaten
van 5 pet. Daarentegen gaf de omzet in
het banketbakkersbedrijf een. teruggang
te zien met 2 pet.
Vermeld kan voorts nog worden, dat
in het drogistenbedrijf, het kappersbe-
drijf en het opticiënsbedrijf to.v. Juni
1954 een omzetstijging werd behaald van
resp. 18, 10 en 21 pet.
Vergelekt men de indexcijfers over
Juni jl. met die over de voorafgaande
maand, dan biykt in tal van branches
omzetdaling te zijn ingetreden. Voor de
levens- en genotmiddelenbranche, moet
dit worden verklaard door de omstandig
heid, dat de omzetten in Mei jl. gunstig
werden beïnvloed door Moederdag en
Pinksteren. Ook voor de verkoop van
duurzame consumptiegoederen is Mei een
goede verkoopmaand in verband met de
voorjaarsaankopen van het publiek, zodat
hier de daling in Juni als een normaal
seizoenverschijnsel kan worden be
schouwd.
In dé bedrijven in voedings- eri genot
middelen werd alleen in de gi'oentënwin-
kels en de tabakszaken enige omzetstij
ging genoteerd, terwijl 'dit bij de duur
zame consumptiegeoderèn uitsluitend het
geval was- in de boek- en kantoorboek-
Winkels.