Fransen verloren hun opperbevelhebber
Gltick auf en bedankt allemaal9
Huub Bertram uit de Gracht
een baard goed voor de
Passiespelen
zei
Met
Brazilië verwacht een staatsgreep
Marokko-Kerkrade
vernielen-redden
van mensenlevens
Razzia op Berber
stammen
1 September
nieuwe spellin
Boormeester
Knippschild
en geredden
gingen op
de schouders
OFFICIËLE MAROKKANEN VER
DWIJNEN ALS NATIONALISTEN
MOGEN SPREKEN
AMERIKANEN LEERDEN NIETS
NIEUWS
Dinsdag 23 Augustus 1955
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
Gen. Duval slachtoffer van vliegtuigongeluk
Dodenlijst steeg tot ruim
tweehonderd
Een week op vacantie
Conferentie van Aix-les-Bains begonnen
Militaire junta vreest a.s. verkiezingen
16.000 Nederlanders
naar Australië
WEERBERICHT
Haast hetzelfde lot
Onlusten in Marrakesi
De overstromingen in Amerika
(Van onze verslaggever)
KERKRADE, Maandagavond
„Glück auf en bedankt allemaal", dat zei houwer Hubert Bertram van
de Gracht-Spekholzerheide Maandagmiddag, om 16.18 uur, toen hij
als eerste langs een dik henneptouw 37 meter naar beneden was
komen zeilen van de 217 meter verdieping naar de lager gelegen ver
dieping op 240 meter, door het vermaarde boorgat, dat eindelijk en
nog eens eindelijk de gewenste middellijn van 60 centimeter had ge
kregen over de volle lengte.
„Hartelijk bedankt mannen!" herhaalde hij nog eens en men kon zien,
dat houwer Bertram de gelukkigste man ter wereld was op dit heug
lijke ogenblik. Maar niet veel minder gelukkig waren de directeur, de
bedrijfsingenieur en de kompels van de Willem Sophia, die op de 240
meter verdieping op de drie mannen stonden te wachten. En niet veel
minder gelukkig was ook de Duitse boormeester Fritz Knippschild uit
Wupperthal, die zijn machine zo meesterlijk heeft weten te bedienen
En even blij waren natuurlijk de inspecteur generaal der mijnen,
ir. P. de Haart en de inspecteur van staatstoezicht, ir. Pikee. Iedereen
straalde letterlijk van genoegen en dwars door de roetzwarte gezich
ten blonk de vreugde om deze wonderlijke redding. Om de vijf mi
nuten gleden daarna de tweede en de derde man naar beneden. Piet
Schoormans: „Glück auf!" Hubert Bertram uit Nyswiller, die als
voorman van de ploeg het laatst kwam: „Glück auf!
Wassen, scheren, eten en
naar huis
Enorm bouquet bloemen
Groot werk ten einde
Verwachting voor dit jaar
1753 millioen (gerealiseerd
bedrag 1954 1480 millioen)
De weerverwachting van het KNMI, geldig van
heden- tot morgenavond, luidt:
Droog, overwegend zonnig en warm weer met
dezelfde of Iets lagere temperaturen. Zwakke
tot matige wind In hoofdzaak tussen Noord en
Oost.
Woensdag 24 Augustus: Zon op 5.39, onder 19.50.
Maan op 13.44, onder 22.01 uur.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
>.„v
Tegenacties in Marokko
en Algerije in volle gang
Franse parachutisten en leden van de
Marokkaanse politie bewaken een groep
arrestanten, die tijdens de ernstige on
geregeldheden gevangen zijn genomen.
Terwijl gistermiddag in Marokko de onderdrukkings-acties van de
Franse troepen in volle gang waren, is, op een afstand van 20 kilometer
van Kasba-Tadla nabij het zwaar getroffen Oued Zem, de opperbevel
hebber der Franse troepen in Marokko, generaal Francis Raymond Duval,
tij een vliegtuigongeluk om het leven gekomen.
De 60-jarige generaal bevond zich op een inspectievlucht boven het
land van de Berbers, toen zijn piper-cub door een nog onbekende oorzaak
omlaag stortte. De generaal en een tweede inzittende, zijn adjudant majoot
Ghabrol, kwamen om het leven. Hun stoffelijke overschotten werden later
tussen de wrakstukken teruggevonden. Generaal Duval was sedert 1939
opperbevelhebber in Marokko. Voordien had bij dezelfde functie in
Tunesië uitgeoefend.
De gehele Maandag zijn in Marokko en Algerije zware acties door
leger en luchtmacht uitgevoerd tegen de rebellen. In Algerije zijn Franse
kolonisten in allerijl bewapend om op alle eventualiteiten voorbereid te
zijn.
een uitgaansverbod van 24 uur ingesteld.
Het gebied is geheel door legionnaires
met machinegeweren omsingeld. In de
omgeving van de stad brandden vele
boerderijen. Volgens nog onbevestigde be
richten zouden Franse vliegtuigen som
migen heuveltoppen rond de stad met
bommen hebben bestookt.
Volgens een Franse woordvoerder heeft
dé resident-generaal van Marokko,
Grandval, om verdere versterkingen uit
Frankrijk en Tunesië gevraagd. Grandval
zal onder de huidige omstandigheden het
protectoraat niet verlaten om de Frans-
Marokkaanse besprekingen te Aix-les-
Bains bij te wonen.
De legeractie in Marokko concentreer
de zich voornamelijk op het platteland,
rond Oued Zem, Khoeribga en Kenifra.
Met machinegeweren en raketten werden
in deze streken onophoudelijk luchtaan
vallen gedaan op kampen van Berbers en
rondzwervende groepen bereden stam
leden, die met oude geweren en messen
bewapend zijn. Pantserwagens van het
vreemdelingenlegioen drongen schietend
door in de afgelegen dorpen, waar de op
standelingen zich hadden verschanst. Veel
stamleden hebben zich na langdurige on
derhandelingen tussen legerofficieren en
eaids overgegeven. Een aantal Marok
kaanse kinderen leverden Maandag dertig
geweren in, waarvan sommige Vrijdag jl.
door opstandelingen op Franse parachu
tisten waren buit gemaakt.
Bjj Oued Zem kwam het gisteren tot
nieuwe ongeregeldheden. In de Arabische
tvjjk werd een legionnair gewond. Een nog
onbeschadigde fosfaatmijn werd in brand
gestoken. Thans zijn vrijwel alle mijnin
stallaties tussen Khoeribga en Oued Zem
vernield. De fosfaatmijnen van Khoeribga
brandden Maandag nog.
Gisteren is bekend geworden, dat de
Europese wijk van deze stad, die Zondag
hoor duizenden Marokkanen was omsin
geld, slechts dank zij snelle tussenkomst
van marine-commando's en legionnaires
Voor eenzelfde lot van dat van Oued Zem
gespaard is gebleven. Kort voor de komst
Van de opstandelingen, -enden een aantal
Marokkaanse inwoners van de stad door
de wijk, roepend: „Berg je, ze komen jul
lie doden". Daardoor werden de marine-
commando's gealarmeerd, die de opstan
delingen, die zojuist een Frans echtpaar
en de vrouw van een hunner officieren
hadden gedood, met een regen van kogels
opwachtten.
Bij Kenifra zijn vliegtuigen op zoek
haar een groep van 400 ruiters van de
Zaianstam, die Zondag een vliegveld
'lebben trachten aan te vallen. In deze
streek ook zoeken legionnaires onder lei-
1 ding van inheemse gidsen naar de moor-
denaars van de drie journalisten, die
Zaterdagnacht zoals gemeld in een
hinderlaag zijn gevallen.
Op een uitzondering na, was het in de
grote steden van Marokko gisteren vrij
rustig. Alleen in Marrakesj deden zich de
gehele dag wanordelijkheden voor. Vele
winkels zijn daar geplunderd en in brand
gestoken. Voor de inheemse wijk werd
Het aantal slachtoffers van de over
stromingen in de zes Noordelijke sta
ten van de V. S. is Maandag gestegen
tot 208. In sommige kringen vreest
toen dat het totaal aantal uiteindelijk
dicht bij de 300 zal blijken te liggen
Grote hoeveelheden entstof, o.m. te
Ren typhus, zijn gisteren naar Con
necticut, Massachusetts en Pennsyl-
vanië gezonden. Legervliegtuigen
strooien DDT uit over grote gebieden
van Pennsylvanië en New Yersey.
(Van onze Haagse redactie)
Naar men te Den Haag verwacht,
zal zeer binnenkort maar waar
schijnlijk niet voor Vrijdag een
K. B. worden afgekondigd, waarbij
met ingang van 1 September de
nieuwe spellingregels op de scholen
worden ingevoerd. Het besluit is ge
reed, maar wacht nog op onder
tekening door de Koningin, die mo
menteel in Noorwegen vertoeft. Te
gelijkertijd zal dan in Brussel een
zelfde besluit worden afgekondigd.
Dit is mogelijk geworden, doordat
tussen de Belgische en Nederlandse
regeringen overeenstemming is be
reikt ten aanzien van de eenheid
van de spelling, waarbij aan beide
zijden concessies zijn gedaan.
In Marokko is het in het afgelopen
weekeinde hard toegegaan en hebben
de betogers getracht op bloedige wijze
hun meningen kracht bij te zetten. Op
deze telefoto worden de slachtoffers be
graven, terwijl op het dak van een huis
(op de voorgrond) soldaten toezien.
schalde de vreugdekreten van een toe
gestroomde menigte mijnwerkers, beamb-
ten. kortom van iedereen, die maar kans
had gezien de loonhal te bereiken
„Ik heb een baard, diie goed is voor de
Passiespelen", verklaarde de Bertram van
de Gracht en .zijn neef. de Bertram uit
Nyswiller, vond dat hij gedurende de
vier dagen opsluiting bepaald dikker ge
worden moest zijn. want hij had de groot
ste moeite gehad een buis te passeren aan
de ingang van het boorgat.
„Prima", zei mijnarts Meesters later,
toen hij de mannen had onderzocht.
„Prima, jullie konden niet gezonder zijn".
Maar toch zullen de drie een week
vacantie krijgen en niemand zal hun de
rust van de eerste zeven dagen misgunnen.
Glunder en zwart was het hele gezelschap
door de schacht naar boven gekomen. De
directie, de mensen van het staatstoezicht,
redders en geredden dromden samen to
de enoTme loonhal van de mijn en meteen
werden de gelukkigen onder vuur ge
nomen door de fotografen. Blitzlichten
flitsten en de verblindende Jupiterlampen
van de filmcamera's toverden een namaak-
zonnetje in de loonhal. Maar boven het
geklik en het gesnor van de apparaten
Waardig en lachend ondergingen de drie
houwers het feestelijke geweld. En zij zei
den zo maar enkele dingen. Hadden zij
het koud gehad? Neen, eigenlijk niet. al
leen de eerste twee dagen, toen zij natte
kleren aan hadden. Vonden zij, dat het
allemaal lang geduurd had? Neen, hele
maal niet. zeiden ze, ze waren uitermate
tevreden over hun snelle redding. En wat
zij nu eigenlijk het liefste wilden doen?
Wassen, scheren, eten en onmiddellijk
naar huis, antwoorden zij. En ze lachten
hun witte tanden bloot in hun zwarte
snoeten en gingen naar de badlokalen.
Geredde mensen, dankbaar en gelukkig,
ongeduldig en verlangend zo snel moge
lijk naar huis te kunnen gaan en eigenlijk
een beetje verbaasd over al die belang
stelling en over al die massa's mensen, in
en buiten de mijn.
Even voor zes uur reed ir Wintgens,
directeur van de mijn, met zijn wagen de
poort uit. Naast hem zat houwer Bertram
uit Nyswiller, achter in de auto zijn vrouw
met twee dochters. Honderden mensen
waren op straat, schreeuwden zich de
kelen schor. En dat deden ze nog twee
keer: voor de tweede Bertram van de
Gracht, die met ir G. BakkeT, onder
gronds bedrijfsingenieur naar huis reed en
voor Piet Schoormans van Bleyerheide,
die door onderdirecteur J. Smeets naar de
Kokelestraat in zijn woonplaats werd ge
reden, Piet Schoormans, die kans had
gezien een enorm bouquet bloemen van
de mijn mee te nemen voor zijn vrouw.
Te Nyswiller stond burgemeester mr Mer-
kelbach van Wittem klaar met zijn halve
gemeente om zijn Bertram te verwel
komen: aan de Gracht in Spekholzerheide
droegen de buren bloemen binnen en in
Bleyerheide wachtte die hele buurtschap
Piet Schoormans op en feliciteerde hem.
Feestelijk was deze exodus, ioyeus en
hartelijk. De dankbaarheid van de gered
den was zo evident, dat zij niets behoef
den te zeggen. Men las hen de erkentelijk
heid van het gezicht.
Ir Bakker, die zelf ook niet zo fit meer
was na al die dagen van spanning en hard
werken, na die weinige uren slaap en na
al die technische berekeningen voor die
gegevens van de redding, was in de avond
voor de laatste maal nogmaals zo vriende
lijk zijn lastige gasten, de pers, te woord
te staan. Hij prees opnieuw de hartelijke
en bereidwillige samenwerking van ieder
een in het gehele bedrijf, hij prees de
Duitsers van de boorploeg en hij prees de
mannen van de steengang. die natuurlijk
toch af wordt gemaakt. Hij gaf wederom
een kort logboek van de redding en hij
was met zijn gasten heel blij, dat alles zo
voortreffelijk was afgelopen.
En zo was het ook met ir Wintgens.
Hij keerde terug uit Nyswiller, waarheen
hij zijn houwer Bertram had gebracht, als
een man van wie een zware zorg is weg
genomen. Ook hij straalde van genoegen
en hij nam het geen journalist meer
kwalijk, dat zij hem voor de laatste maal
overvielen met een hele serie vragen.
Een groot werk kwam ten einde op de
mijn Willem Sophia. Niet een nieuwe
steengang, geen nieuwe verdieping, maar
een groot werk van menselijke samenwer
king, van menselijke bereidwilligheid en
hulpvaardigheid en tenslotte van mense
lijk medeleven. En wanneer de drie
houwers over een week weer aan het werk
zullen gaan. kunnen zij lachend tegen
elkaar zeggen, wanneer zij de ongeluks
plek in de steengang passeren: „Weet je
nog, Piet, hier hebben we tjier dagen
gekaart om een pakje kauwgum En
Piet zal antwoorden: „Jawel Hubert, dat
was nog eens een tijd, jammer, dat jij
natuurlijk bij dat slechte licht meer kans-
had dan anders om ons te beduvelen met
toepen".
In een luxueus hotel te Aix-les- mening. Men tracht voornamelijk
Bains in de Franse Alpen zijn gis
teren de besprekingen tussen Franse
en Marokkaanse leiders begonnen
over de toekomst van Marokko. De
onderhandelingen worden gevoerd
tussen Franse ministers en vertegen
woordigers van de meeste schakerin
gen van de Marokkaanse openbare
In Brazilië houdt men rekening
De Australische minister voor immigra
tie, Harold Holt, heeft vandaag in Canber
ra verklaard, dat in 1955 ongeveer 16000
Nederlandse emigranten in Australië wor
den verwacht
Hij zei, dat van de 15650 emigranten,
"ie in de eerste zes maanden van dit jaar
Nederland verlieten, er 6700 naar Austra-
i'ë zijn gegaan en 4000 naar Canada Tot
Pus verre had Canada de meeste Neder
landse emigranten aangetrokken, zo zei hij.
Hij voegde er aan toe, dat in de twee
de helft van dit jaar nog ongeveer 9000
Nederlanders in Australië worden ver
dacht
met die mogelijkheid van een staats
greep door het leger, nadat in het
afgelopen weekeinde militaire lei
ders, die vastbesloten zijn te ver
hinderen dat vroegere medewerkers
van wijlen president Vargas aan het
bewind komen, geheime besprekin
gen hebben gevoerd.
De politieke spanning was Maandag in
Brazilië bijna even groot als precies een
jaar geleden tijdens de crisis die leidde
tot de zelfmoord van Vargas op 24 Aug.
De nieuwe crisis is veroorzaakt door
ontstemming onder de militaire leiders
over de waarschijnlijke resultaten van
de presidentsverkiezingen die in October
zullen worden gehouden.
Op het ogenblik ziet het er naar uit,
dat de presidentsverkiezingen zullen wor
den gewonnen door Adhemar de Barros,
de vroegere gouverneur van de staat Sao
Paulo, diie cand-idaat voor de progressie
ve partij is, of door Juscelino Kubitschek,
de sociaaldemocratische voormalige gou
verneur van de staat Minas Gerais .Vol
gens de militaire leiders zijn deze twee
candidaten beide „corrupt" en „niet in
staat het land te leiden''.
In militaire kringen maakt men zich te
vens zorgen over het feit dat een voor
malige minister van arbeid onder wijlen
president Vargas, Jango Goulart, bijna
zeker is van verkiezing als vice-president.
De militaire leiders vrezen, dat Goulart,
in het bijzonder als hij vice-president zou
worden onder Kubitschek, veel personen
uit het oude regiem-Vargas in regerings
functies zou brengen, die ontslagen wer
den toen het leger het vorige jaar pre
sident Vargas tot aftreden dwong.
i Militaire leiders hebben verklaard, dat
aangezien zjj verantwoordelijk zjjn voor
het verwijderen van Vargas als president,
zij niet van plan zijn toe te staan dat
diens medewerkers of politieke beleid
weer terugkeren.
De moeilijkheid voor de militaire lei
ders is, hoe zij de bijna zeker lijkende
vorm van de nieuwe regering moeten
voorkomen. Een gedeelte gelooft, dat de
presidentsverkiezingen in October verhin
derd moeten worden. Een andere groep
zou liever afwachten of de militaire can-
didaat generaal Juarez Tavora, soms
verkozen wordt. De tweede groep schijnt
niet sterk te staan, aangezien tekenen in
verscheidene delen van het land erop wij-
zen, dat Tavora niet erg gezien is bij de
bevolking, die onverschillig een militaire
staatsgreep zou aanvaarden, doch die niet
geneigd schijnt te zijn een militaire lei
der tot president te kiezen.
Het woord „Golpe" (Portugees voor
staatsgreep) was Manadag in Rio de
Janeiro op ieders lippen. Bijna elke dag
duikt „Golpe" op in de krantenkoppen.
Iedereen praat over de mogelijkheid van
een staatsgreep. De meeste Brazilianen
beseffen dat het land op het punt staat
in de handen van een militaire junta te
vallen en sommige vooraanstaande bla
den waarschuwen, dat dat mogelijk tot
burgeroorlog kan leiden. Intussen wor
den dagelijks geheime besprekingen ge
voerd tussen politici van alle partijen
en tussen militaire leiders, en het land
vraagt zich af, niet wie de verkiezingen
willen zal, doch of er ooit nog verkie
zingen gehouden zullen worden.
De Nederlandse industrie (excl. de
bouwnijverheid en verkeer) zal dit jaar
naar verwachting f 273 millioen meer 'n
vaste activa investeren dan in 1954. Deze
Investeringen worden nl. voor 1955 ge
raamd op f 1.753 millioen, terwijl de gere
aliseerde investeringen in vaste activa
vorig jaar f 1.480 millioen beliepen. (Aan
vankelijk werd verwacht, dat de inves
teringen in 1954 f 1.573 millioen zouden
belopen, doch deze raming is niet ge
haald).
Uit een publicatie van het C.B.S., waar
aan bovenstaande cijfers zijn ontleend,
blijkt voorts, dat naar verwachting de
grootste investeringen in vaste activa dit
jaar zullen plaatsvinden in de chemische
nijverheid, de metaalnijverheid en in de
electriciteitsbedrijven.
Verwacht wordt nl., dat de genoemde
investeringen in de metaalnijverheid,
scheeps-, vliegtuig-, en wagenbouw in
1955 f 404 millioen zullen belopen, verge
leken met een gerealiseerd bedrag aan
investeringen in 1954 van f 290 millioen.
In de electriciteitsbedrijven zullen de
investeringen in vaste activa dit jaar
naar raming f 316 millioen belopen; in
1954 bedroegen de gerealiseerde investe
ringen f 306 millioen. Voor de chemische
nijverheid zijn deze cijfers resp. f 254 mil
lioen en f 215 millioen.
Onderstaand staatje geeft een overzicht
van het verloop der investeringen in de
laatste jaren.
Investeringen in vaste activa in de Ned.
Industrie (exl. bouwnijverheid)
(in f 1 millioen)
Gerealiseerden Verwachte
investeringen investeringen
1952 1.476 1.492
1953 1.227 1.339
1954 1.480 1.573
1955 1.753
mening.
een formule te vinden, waarmee ai
deze afgevaardigden kunnen instem
men bij de vorming van een repre
sentatieve regering voor het protec
toraat. Men acht echter het wel
slagen van de besprekingen verre
van zeker.
De besprekingen werden geopend met
een onderhoud tussen Faure en zijn vier
ministers en de 108-jarige groot-vizier van
Marokko, El Mokri. De functie van groot
vizier komt overeen met die van pre
mier. Onder de Marokkaanse vertegen
woordigers bevond zich ook de omstre
den pasja van Marrakesj, El Glawi, felle
vijand van het Marokkaanse nationalisme.
De groot-vizier van Marokko, El Mokri,
is waarschijnlijk de oudste staatsman ter
wereld. Zijn leeftijd staat niet geheel vast.
doch wordt op 108 geschat. In 1875 diende
hij de tpenmalige sultan als ambassa
deur in Madrid. Hij zou ook de opening
van het Suez-kanaal in 1869 hebben mee
gemaakt. De groot-vizier zei, in antwoord
op de uitnodiging naar Aix-les-Bains te
komen: „Ik vind het prettig te komen,
zelfs als dat vliegen zou betekenen". Het
wérd vliegen en de reis is uitstekend ge
gaan. Alleen bleek de groot-vizier Zon
dag bij aankomst op het vliegveld te ver
moeid de erewacht te inspecteren. Op
last van minister Pinay marcheerde de
erewacht toen langs de groot-vizier.
Na vier dagen opgesloten te zijn geweest
in de mijn Wülem Sophia werden giste
ren de drie mijnwerkers bevrijd. Het zijn
H. Bertram, H. Bertram en P. Schoor
mans.
Vier Amerikaanse landbouwdes
kundigen, die in Frankfurt aankwa
men na een reis van verscheidene
weken door de Sovjet-Unie, hebben
medegedeeld, dat zij geen nieuwe
landbouwmethoden hebben leren
kennen, die in de V.S. zouden kun
nen worden toegepast. Zij spraken er
hun verwondering over uit, dat meer
dan 50 procent van de Russische land
arbeiders vrouwen zijn.
Uit Washington wordt verder ge
meld dat de Amerikaanse minister
van landbouw, Ezra Benson, 12 Rus
sische landbouwdeskundigen heèft
ontvangen, die gedurende zes weken
boerderijen in de V.S. bezochten. De
afdeling onderzoek van het ministerie
bood een lunch aan, tijdens welke de
Russen o.m. kennis maakten met een
nieuw soort ham, welke magerder is
dan gewoonlijk en met gedeeltelijk
gedroogde en daarna bevroren erw
ten. Verder werd hun kool voorgezet,
die vijf weken bij een vriespunt-tem
peratuur was opgeslagen, en sla, wel
ke eveneens bij vriespunt-tempera
tuur in plastic-zakken werd bewaard.
De stemming bij dit festijn was al
lergenoeglijkst en minister Benson
bood zijn twaalf gasten na afloop een
foto van zijn gezin aan.