Overheid heeft niet tot taak de
arbeid van gehuwde vrouw
te verbieden
Nederlandse Heidemaatschappij
verandert van structuur
Min. Cals houdt liet been stijf
Woningbouw daar waar men er
liet meest behoefte aan heeft
Interpellatie-T endeloo mondt uit in motie
Verdeeldheid in KVP- en CHU-fractie
Gloeilampjes
Overzicht
Tweede Kamer
brylcreem houdt
Nieuive regeling van het kleuteronderwijs
V rij gelaten „Ameri
kaan" was géén
Amerikaan
Kardinaal De Jong
herdacht
Dr Rudolf
Brenninkmeijer f
De eerste trek is een GOLD FLAKE waard
Meer machines in plaats van zoveel mogelijk
arbeiders werk verschaffen
de natuurlijke glans
van gezond haar
brylcreem geeft
Nieuwe voorzitter
Katholieke Jeugdraad
Aan gevonden evenwicht tussen wenselijk
heden en mogelijkheden mag niet
getornd worden
Gedeputeerde A. Deerenberg sprak voor
Stichting Woningzaken voor 't bedrijfsleven
^IJDAG 16 SEPTEMBER 1955
PAGTNA 5
Een licht Slavisch accent
e
CaZ,
C ompromis-bplossim
Weinig voldaan
Rechtsgrond?
Pers. verantwoordelijkheid
niet doorslaggevend
in Utrechts gemeenteraad
Voor en tegen discriminatie
van gehuwde vrouw
EERVOL ONTSLAG
MR L. A. KESPER
BRYLCREEM kleeft
4! W
liP A
'S WERELDS
MEEST VERKOCHTE HAIRDRESSING
Dr G. A. Jansen op de Haar
Financiële gelijkstelling
Meer fondsen voor ruil-
verkavelingswerk
BIJ UITWIJKEN TE WATER
GERAAKT EN VERDRONKEN
de beëindiging van de algemene beschouwingen over de nieuwe
legeling van het kleuteronderwijs zie hiervoor elders in dit blad is
de Tweede Kamer begonnen met de interpellatie van mej. Tendeloo
TvdA) over de gehuwde ambtenares. Zoals gemeld had de Kamer
J-unsdag j.L besloten deze interpellatie na de algemene beschouwingen te
doen houden. Zo kan de Kamer eerst haar standpunt in het algemeen
depalen over de gehuwde ambtenares, voordat zij een beslissing neemt over
de gehuwde kleuterleidster.
Aanleiding tot deze interpellatie was het zo juist verschenen Koninklijk
besluit, dat ruimere uitzonderingen mogelijk maakt op de algemene regel,
H'aaraan de regering blijft vasthouden dat een ambtenares ontslag krijgt,
zij in het huwelijksbootje stapt.
Dit K. B. was voor mej. Tendeloo en
"sar tractie een grote teleurstelling. De
reSering is hierbij van de overweging uit-
geSaan. dat het wenselijk is de regeling
^sn de positie van de huwende ambtenares
®so te passen aan de in de praoRik geble
ken behoeften. Voor deze „aanpassing"
was de P. v. d. A.-spreekster als de dood
*i0 bang. Ze wees hierbij op de geschie
denis, waaruit blijkt, dat deze aanpass'ng
hierop neerkomt, dat de huwende ambte
nares in dienst wordt gehouden als de
"verheid haar nodig heeft en ontslagen.
®is ze niet meer nodig is.
De positie van de gehuwde vrouw is,
door de maatschappelijke ontwikkeling
een gans andere geworden. En ook de
opvattingen hierover zijn veranderd. Wat
"et katholieke volksdeel betreft, vestig
de zij in verband hiermede de aandacht
op het tweetal rapporten van het Cen
trum voor Staatkundige vorming over
deze kwestie, waarin het standpunt
Wordt ingenomen, dat de beslissing over
de vraag, of arbeid van de vrouw bui
tenshuis verenigbaar is met de gezins-
helangen. primair berust bij de echtge
noten zelf. Dit is ook het standpunt van
tninister Cals. staatssecretaris dr De
waal pn het katholieke Eerste-Kamerlid
Prof. Beaufort. En deze opvatting was
ook mei. Tendeloo toegedaan en de Ne
derlandse regering hinkt achter de maat-
6ohappelijke ontwikkeling aan, zo stelde
zij vast, door vast te houden aan de al-
een Amerikaans legerhospitaal i
est-Berlijn zijn onlangs drie uit uv
Ovjet-Unie vrijgelatenen opgenomen en
onder zware bewaking gesteld. De drie
jennen zijn, aldus een bericht van INS,
enkele dagen geleden door de Russische
autoriteiten aan de Amerikanen overge
geven. Van twee hunner staat vast, dat
2®* inderdaad Amerikaanse soldaten zijn.
eze twee, Wilfred C.' Cumish, geboortig
"'t Amesbury in Massachusetts en Fields,
«sboortig uit Brooklyn in New York zijn
^hgeveer zeven jaar geleden vermist ge
bakt. De eerste uit Wenen en de tweede
't West-Duitsland. Zij dienden daar bij
Amerikaanse eenheden. Volgens hun me
dedelingen hebben ze de zeven jaren in
Verschillende Russische gevangenissen
doorgebracht. Cumish heeft achttien
maanden in een donkere cel In volstrekte
'zondering gezeten als straf voor zijn
"kapitalistische propaganda" in de gevan
genis". De beide mannen zijn vrij ernstig
ziek.
Omtrent de herkomst van de derde, de
eest spraakzame van het trio, verkeren
,e Amerikaanse autoriteiten in onzeker-
e'd. De man zelf beweert dat hij een
j^hierikaan is en Frederic Charles Hop-
'hs heet. Hij ls evenwel nergens bekend
jP komt op geen enkele lijst van vermis
ten voor- Thans is vastgesteld dat hij in
der geval geen Amerikaan is. „Hopkins",
t'e zich erg fel anti-communistisch
c °Pt, spreekt met een licht Slavisch ac
ht- Sommigen veronderstellen dat het
ri.P. Pools accent is, doch het is moeilijk
juist vast te stellen. Hopkins zelf be-
g eert, dat dit komt omdat hij zo lang
■tyeP Engels heef gesproken. Mee naar
V6eft-Duitsland genomen heeft hij lange
- 'Palen verteld over twee mislukte zelf-
?o°ordpogingen, die hij in de gevangenis
e hebben ondernomen en waarvan hij
a P hartkwaal heeft overgehouden. De
g^Pierikaanse autoriteiten zitten met dit
val nogal „in hun maag".
r
rUssel
zult zien", zei mevrouw Jonckheer
{Pt Antwerpen tot iedereen die het maar
P°ren wilde, „als ik ooit eens een prijs
ï5riJg op al de loten, die ik ooit gekocht
"eb, dan zal het zijn op de premie-
obligatie van de Belgische lening voor
p® wederopbouw, die ik ben kwijtge
raakt". Ze heeft gelijk gekregen: er viel
?en prijs van een millioen Belgische
r'ancs op het lot, dat zij ooit gekocht
rad en nu maar niet meer te voorschijn
van toveren. Het is bekend, dat zij het
Pdmmer van de winnende obligatie
heeft, maar dat millioen kan haar eerst
"''betaald worden, indien ze met het
Pppier voor de dag komt
Coir©
f>evel van het Egyptische ministerie van
"Pderwijs: ongehuwde onderwijzers
jPogen geen les meer geven op meisjes-
®cholen. Alle ongehuwde onderwijzers
"P deze scholen worden vervangen door
«ehuwde.
'cago
J^evrouw Evelyn Coleman heeft tegen
p slijters in Homewood, een plaatsje bij
VPieago, een eis tot schadevergoeding
:en bedrage van 490.000 dollar (onge
veer twee millioen gulden) ingediend,
"nadat zij haar echtgenoot in zijn drank-
Ucht zouden hebben gesterkt. Zij be-
i°ePt zich op de wet, volgens welke
"'ankhandelaren verantwoordelijk wor-
£fP gesteld voor de daden welke hun
'anten in dronkenschap begaan. Haar
Pan zit op het ogenblik in de gevan-
5en's omdat hij het geld voor het on-
j6e^Poud van zijn gezin niet kan beta-
cu Ma
j llPa negen maanden geleden verliet
Shaz Rügg de Zwitserse stad Zurich
"et het voornemen naar Melbourne te
«aan te voet. Hij heeft het intussen
en heel eind gebracht in die richting,
J^ant hij is nu in Calcutta, na 15.000 ki-
"fPeter van de in totaal 30.000 kilo-
Peter te hebben afgelegd. Tot Teheran
vandelde hij een gemiddelde van 45
J'oPaeter per dag, van Teheran tot Cal-
^"'a zakte dat gemiddelde tot 34 kilo-
gemene regel van ontslag voor de amb
tenares, die trouwt.
Door dit K. B. wordt de positie van de
gehuwde vrouw naar haar mening nau
welijks verbeterd. Dit is echter niet juist.
Het K. B. geeft een aanzienlijke verrui
ming van de mogelijkheden om van de
algemene regel af te wijken. De Kroon
is nl. vrij om zonder enige beperking
ambten, groepen van ambten, groepen
van ambtenaren of groepen van bijzon
dere gevallen aan te wijzen, waarbij de
algemene regel niet geldt. Maar volgens
mej. Tendeloo heeft de overheid ten deze
In het geheel geen taak.
Minister Beel was daarentegen van me
ning. dat de overheid in het kader van
het moderne personeelsbeleid wel degelijk
de plicht heeft zich af te vragen, voor
welke overheidsfuncties een combinatie
met de functie van huisvrouw uit phvsisch
en psychisch oogpunt verantwoord is. Zij
moet bij aanneming van personeel ook
letten op het dienstbelang. Zij moet erop
kunnen rekenen, dat de arbeidsprestatie
normaal over de gehele diensttiid, dus tot
65 jaar kan worden geleverd. Bij huwelijk
van de ambtenares treden ten deze on
zekerheden op. uit hoofde waarvan de
overheid de plicht heeft beperkende be
palingen op te nemen Bovendien bestaat
over het vraagstuk van de gehuwde amb
tenares groot verschil van mening. Daar
om is de regering tot een compromisop
lossing ppkon-on. die, naar de bewinds
man verwachtte, in brede kring bevredi
ging zal schenken.
Mej. Tendeloo was over dit antwoord
weinig voldaan. Zij achtte de argumen
tatie der regering niet overtuigend. Zij
diende daarom een motie In, waarin wordt
vastgesteld, dat, het niet op de weg van
de overheid ligt de arbeid van de gehuw
de vrouw te verbieden en de regering
wordt uitgenodigd de hiermede strijden
de voorschriften te herzien. Zij kreeg voor
deze motie de volle steun van de V.V.D.-
woordvoerdster mevr. FortanierDe Wit.
Bii de echtgenoten ligt de primaire ver
antwoordelijkheid om de de voor- en na
delen van arbeid van de gehuwde vrouw
buitenshuis tegen elkaar af te wegen en
op grond hiervan een beslissing te nemen.
Pas als blijkt, dat de Nederlandse man
nen en vrouwen deze verantwoordelijk
heid niet aan kunnen, is er aanleiding om
wettelijke bepalingen ten deze te over
wegen, aldus de liberale afgevaardigde.
Hoe is de situatie in Nederland? Van
alle buitenshuls werkende vrouwen is
slechts 3.7 pet getrouwd en van alle ge
trouwde vrouwen werkt niet meer dan 1%
pet buitenshuis. Hieruit blijkt, zo consta
teerde mevr. Fortanier—De Wit, dat. het
Ned. volk van oordeel is. dat de taak van
de gehuwde vrouw in de regel in het ge
zin ligt. Is er iemand, die propaganda
maakt voor arbeid van de gehuwde vrouw
buitenshuis?
Het algemeen belang eist geen ontslag
van de huwende ambtenares, integendeel,
dit belang wordt aangetast, als de over
heid zich gaat bewegen op een terrein,
waar de persoonlijke verantwoordelijkheid
moet worden ontzien.
De algemene
regel van ont
slag. waaraan
de regering
vasthoudt, is in
strijd met de
menselijke
waardigheid
van de gehuwd*
vrouw en nic
in overeenstem
ming met de
positie, die de
gehuwde vrouw
in de huidige
maatschappij
inneemt. Neder
landse vrouwen
van zeer ver
schillende richtingen zijn tot deze conclu
sie gekomen, aldus de iiberale spreekster.
Wat is overigens de rechtsgrond om de
gehuwde vrouw wel in dienst te nemen
en te houden, maar met een slechtere
rechtspositie? Deze vraag stelde ook de
heer Weiter (KNP), die het eveneens met
mej. Tendeloo eens was, dat de verant
woordelijkheid in dezen bij de echtgeno
ten ligt. Voor de overheid ligt hier geen
taak. De positie van de gehuwde vrouw
is gans anders geworden. De klok kan niet
teruggedraaid worden, aldus de „conser
vatief" Weiter.
Door een merkwaardige sprongredene-
ring kwam hij nochtans tot de conclusie,
dat hij om opportunistische redenen zich
wei bij de nieuwe regeling van de rege
ring kon neerleggen in de hoop, dat zij
op royale wijze zou worden uitgevoerd.
Deze hoop werd niet gedeeld door
pater Stokman (KVP) en de heer Sta
pelkamp (AR) Beiden wilden de verrui
ming der uitzonderingsmogelijkheden
slechts door bijzondere gevallen doen
gelden. Zij hadden bezwaar tegen uit
zondering voor hele groepen. Algemene
uitzonderingen, b.v. voor een bepaalde
tak van onderwijs kunnen er makkelijk
toe leiden dat deze uitzonderingen bv,
voor een andere tak van onderwijs
worden bepleit, aldus pater Stokman.
De ene uitzondering roept de andere op
met gevolg, dat wat uitzondering moet
zijn. regel wordt. Onnodig te zeggen, dat
beiden gekant waren tegen de motie van
mej. Tendeloo.
De persoonlijke verantwoordelijkheid
der echtgenoten is niet doorslaggevend,
meende de KVP-spreker, die zich hier
mede ook distancieerde van het stand
punt van zijn ordegenoot pater Beaufort.
Door de arbeid voor de gehuwde vrouw
buitenshuis worden grote volksbelan
gen in gevaar gebracht. De KVP-afge
vaardigde wees hierbij op toestanden in
het buitenland. Moet de overheid ten
onzent op dit punt afwachten of moet zij
een mogelijk ongunstige ontwikkeling
voorkomen? Voorkomen is beter dan ge.
nezen. antwoord
de pater Stok
man hierop en zo
dacht ook de
heer Stapelkamp.
Maar niet mej. dr
Vink (KVP), die
het standpunt
van een minder
heid in de KVP-
fractie vertolkte.
Er is niet bewe
zen, dat de echt
genoten de ver
antwoordelijk
heid in dezen
niet kunnen dra-
Mej. Dr 3. DE VINK gen. Zü schaar-
Correctie op motie de zich achter
de interpellant,
maar bracht terecht een correctie aan in
haar motie, welke voor de overheid ge
nerlei taak ziet weggelegd.
De overheid heeft hier wel een taak,
maar een subsidiaire. Zij mag pas ingrij-
Bij de opening van de gemeenteraads
vergadering te Utrecht, heeft gisteren de
burgemeester jhr mr C. de Ranitz, het
overlijden herdacht van Kardinaal De
Jong.
De burgemeester herinnerde aan de
heldhaftige houding, door ICard. De Jong
gedurende de oorlogsdagen aangenomen
ten bate van het vaderland en onze eeu
wenoude, geestelijke en nationale waar
den.
Hij noemde Kardinaal De Jong een ker
kelijk bestuurder en kerkhistoricus van
formaat, een echtschapen en beminnelijk
mens, goedhartig, waardig en eenvoudig
in zijn optreden, een wijze en karakter
volle man, vervuld van christelijke men
senliefde. Aan de bezoeken, die de bur
gemeester aan hem bracht, eerst in de
Maliebaan en later in Amersfoort, be
waart hij sterke herinneringen.
De burgemeester besloot met: „Johan
nes Kardinaal De Jong ruste in het eeu
wig licht der Goddelijke Vrede".
Woensdagavond 14 September overleed
te Amsterdam dr R. Brenninkmeijer, oud-
directeur van de N.V. Algemene Confec-
tiehandel van C A Brenninkmeijer.
Dr Brenninkmeijer, die sedert enige ja
ren in Bussum woonachtig was, is een van
de belangrijkste figuren geweest in de fir
ma van C. A. Brenninkmeijer. Hij heeft
een gro.ot aandeel gehad in de opbouw
van de C. A.-bedrijven in Duitsland en
mede aan hem is het te danken, dat na de
verwoesting door de oorlog deze bedrijven
thans wederom tot grote bloei zijn geko
men.
Buiten zijn werkzaamheden ten bate
van de firma C. A„ heeft dr R. Bren
ninkmeijer zich veel bewogen op sociaal-
charitatief gebied. Zijn verdiensten op dit
terrein werden erkend door zijn benoe
ming tot Commandeur in de Orde van St.
Gregorius de Grote.
pen bij een aantoonbare ontwrichting van
het gezin door de arbeid van de gehuwde
vrouw. De situatie ten deze in het bui
tenland, waarop pater Stokman de na
druk had gelegd, zegt niet voldoende
voor de situatie in Nederland, aldus mej.
De Vink, die mej. Tendeloo verzocht de
subsidiaire taak van de overheid in haar
motie op te nemen.
Ook in de C.H.-fractie was er over
deze kwestie verdeeldheid, Freule
Wttewaal van Stoetwegen had grote be
zwaren tegen discriminatie van de ge
huwde vrouw door overheidsbepalingen.
Heeft de Ned. vrouw een dergelijke dis
criminatie verdiend, zo vroeg zij de mi
nister. De formulering van de motie van
mej. Tendeloo beviel haar overigens ook
niet geheel en ook zij verzocht om een
correctie. De C.H.-fractieleider de heer
Tilanus had tegen een discriminatie van
de gehuwde vrouw op dit punt generlei
bezwaar.
De motie van mej. Tendeloo werd ten
slotte ook van communistische zijde on
dersteund.
Minister Beel zal volgende week Don
derdag opnieuw antwoorden.
Ad Int.
Bij Kon. Besluit is aan mr L. A. Kesper
op zijn verzoek met ingang van 15 Oc
tober a.s. op de meest eervolle wijze
ontslag verleend al5 commissaris der Ko
ningin in de provincie Zuid-Holland, met
dankbetuiging voor de vele gewichtige
diensten door hem aan den lande bewe
zen. Zoals wij hebben gemeld, heeft de
heer Kesper de functe aanvaard van ad
viseur voor Libanon.
(Van onze verslaggever).
I n's-Hertogenbosch, het hart van het
land, waar zij zoveel nuttig werk heeft
gedaan, hield vandaag de Ned. Heide
maatschappij haar 65e algemene verga
dering. Ook heeft zij medewerking ver
leend bij het gereedmaken van nieuwe
woonwijken en recreatie-oorden in deze
gemeente. Veel is er op agrarisch en
cultuurtechnisch gebied in Noord-Brabant
veradenrd.
De voorzitter, mr S. Baron van Heem
stra wees daarop in zijn openingsrede
en schonk aandacht aan de nieuwe mo
gelijkheden, die opdoemen om de opbreng
sten, vooral van de zandgronden' in Noord
Brabant te verhogen en meer gelijkma
tig te maken door infiltratie en berege
ning. B
brylcreem
een fraaie, natuurlijke glans
aan Uw haar
niet, plakt niet. droogt het
haar niet uit
Uw hoofdhuid fris en gezond,
voorkomt roos
Beecham NederlandN.V. voor Engros Jaeq. Mot N.V.t Amsterdam
CH. WELTER.
..Klok niet terugdraaien..
Het Hoogwaardige Episcopaat heeft als
opvolger van mr R. Höppener benoemd
tot voorzitter van de Kath. Jeugdraad
voor Nederland dr G. A. Jansen op de
Haar te 's-Gravenhage.
De thans benoemde voorzitter heeft
jarenlang in de verkennersbeweging in
het Diocees Haarlem een belangrijke rol
gespeeld als assistent voor de training. Hij
heeft zich vooral bezig gehouden met de
problematiek van de opleiding van de
verkennersleiders voor de grote stad en
voor het plattelandi Tevens is hij vice-
voorzitter van de Stichting Levensscholen
voor jonge arbeiders in het Bisdom Haar
lem. De 34-jarige nieuwe voorzitter van
de Kath. Jeugdraad is advocaat en pro
cureur te 's-Gravenhage.
's-GRAVENHAGE. 15 September.
MINISTER CALS is niet van zins in
belangrijke mate tegemoet te ko
men aan de vele wensen, die in de
Tweede Kamer zjjn geuit t.a.v. de nieuwe
regeling van het kleuteronderwijs. Dit
bleek duidelijk uit de antwoordrede van
ruim twee uur, die hij vandaag hield.
Dit ontwerp betekent een belangrijke
stap voorwaarts, maar ik heb in het ge
heel niet de pretentie met deze regeling
het laatste woord gesproken te hebben
op het gebied van het kleuteronderwijs,
aldus de bewindsman. In de toekomst zul
len nog tal van wijzigingen nodig blijken
zoals dat ook met de lager onderwijswet
het geval was. Na zorgvuldige overwe
ging is door de regering in dit ontwerp
een zeker evenwicht bereikt tussen wen
selijkheden en mogelijkheden en dit even
wicht meent zij te moeten handhaven.
Daarorp reageerde de minister in hoofd
zaak afwijzend op de vele door de Kamer
bepleite wenselijkheden, zoals een verla
ging van de leerlingenschaal, verlaging
voor de stichting van een school vereiste
aantallen leerlingen, lagere opleiding,
vroegere pensionnering, afschaffing van
het schoolgeld enz.
Aanneming van de voorgestelde amen
dementen zou de schatkist alles tezamen
ongeveer 25 millioen meer kosten, zo re
kende mr Cals de Kamer voor. De be
pleite leerlingenschaal van 30 zou reeds
in totaal 18,3 millioen per jaar meer kos
ten. Daarnaast zijn er dan nog de moei
lijkheden van een schreeuwend tekort
aan leerkrachten en aan lokaliteiten,
waarop b.v. een verlaging van de leerlin
genschaal zou stuiten.
Nu kan men in het overgangsrecht b.v
zoals mevrouw Heroma voorstelt in ee:
amendement, een hoger klasse-gemidde;
de opnemen en in de wet het meest wer
selijk aantal vastleggen, maar daar voel
de de bewindsman toch niet veel vooi
daar er in het overgangsrecht reeds mee
van dergelijke bepalingen, die in een tij
deljjke afwijking voorzien, voorkomen, en
bij een teveel hiervan dreigt het gevaar
van een dubbele wetgeving.
Komende tot een meer gedetailleerde
beschouwing besprak de bewindsman
eerst de opmerkingen betreffende de uit
werking van de pacificatie-gedachte in
het regeringsvoorstel, waarover in de Ka
mer tussen de rechter- en linkerzijde nog
al getwist >s- Ik heb getracht, zo zei mr
Cals naar aanleiding hiervan, de ouders,
die vóór het openbare onderwijs zijn, en
die, welke de voorkeur geven aan de bij
zondere school, gelijkwaardig te behan
delen. Het ontwerp legt t.a.v. de omvang
van beide takken van onderwijs de beslis
sing in handen van de ouders. Minister
Cals was het met de heer Peters geheel
eens, dat de z.g. remmen voor het open
bare onderwijs, welke vooral mevrouw
Fortanier de Wit en de heer Gortzak als
veel te zwaar hadden voorgesteld, in de
practijk erg zouden meevallen. De heer
Peters had hieraan toegevoegd, dat het
bijzonder onderwijs door de geëiste waar
borgsom van 25 pet der stichtingskosten
veel zwaarder geremd wordt. Dat bet
moeilijk is een dergelijk bedrag bijéén te
brengen, gaf minister Cals onmiddellijk
toe, maar, zo liet hij hierop volgen, dit is
00,k juist de bedoeling van het ontwerp.
Anders zou men te gemakkelijk kunnen
besluiten tot oprichting van allerlei kleu
terscholen. Over de hoogte van het per
centage viel echter met hem nog wel te
praten, naar hij te verstaan gaf, maar
van een verlaging tot 15 pet, het percen
tage, dat bij het lager onderwijs geldt,
wilde hij niet weten, omdat bij het kleu
teronderwijs meer voorzichtigheid in
acht genomen dient te worden dan t.a.v.
het lager onderwijs, waar het om leer
plichtige kinderen gaat.
Het aantal leerlingen, dat in de onder
scheiden gemeenten voor de stichting van
kleuterscholen wordt vereist, achtte de
ibewindsman in
ta. 'al-3 't. algemeen niet
te hoog. De in
het ontwerp op
genomen uit
zonderingsbepa
lingen bieden
voldoende soe
laas. Voor be-
taande scholen
;an het vereis-
e aantal tot
wintig worden
muggebracht.
Met historisch
gegroeide om
standigheden
zal bjj de toe
passing van deze bepalingen volop reke
ning worden gehouden.
Zoals te verwachten was, was het plei
dooi van de heer van Sleen (P.v.d.A.)
tot afschaffing van het schoolgeld ver
geefs. De minister bleef aan de heffing
hiervan vasthouden. Hij verwees hierbij
naar de debatten over de schoolgeldwet,
MINISTER CALS
Niet te hoog.
waarbjj door regering en Kamer zeer na
drukkelijk het standpunt is ingenomen,
dat afschaffing van het schoolgeld alleen
te aanvaarden was voor de leerplichtige
jeugd.
Heffing van schoolgeld voor de niet-
leerplichtige kleuters is de logische con
sequentie van het standpunt.
De heer Peters had tegen schoolgeld
op zich geen bezwaar, maar wel tegen
het in het ontwerp neergelegde systeem
van schoolgeldheffing. Hij zag liever de
vroegere normen van de L.O.-wet over
genomen. De minister kon hem in dezen
echter niet ter wille zijn. Een overname
van deze normen zou teveel administra
tieve rompslomp met zich meebrengen.
Invoering van een 3-jarige A-oplei
ding. zoals door verschillende sprekers
gewénst, is thans niet mogelijk, aldus
mr Cals, want het gevolg hiervan zou
zijn, dat er in 1958 geen nieuwe kleuter
leidsters zouden komen en bij het heer
sende tekort kan de minister zich dat
niet veroorloven. In principe heeft hij
echter geen bezwaar tegen een 3-jarige
opleiding en hij is gaarne bereid mede
te werken aan het treffen van voorbe
reidingen om hiertoe te komen.
Over een verlaging van de pensioen
gerechtigde leeftijd van de kleuterleid
ster kan de regering niet incidenteel be
slissen. Wel wilde de minister de Kamer
leden, die hiervoor gepleit hebben, toe
zeggen, deze kwestie voor te leggen aan
de commissie-van Poelje, welke zich met
het pensioenvraagstuk in het algemeen
bezig houdt.
In het begin van zijn rede sloot de be
windsman zich van harte aan bij de hul
de, die vanuit de Kamer gebracht is voor
al degenen, die in het kleuteronderwijs
werkzaam waren en zijn onder vaak er
barmelijk slechte omstandigheden. Dat
ondanks deze ongunstige omstandighe
den ongeveer driekwart van onze kleu
ters kleuteronderwijs ontvangst, is aan
hun toewijding te danken. Het particu
lier initiatief heeft zich hier van zijn beste
zijde doen kennen, aldus mr Cals.
De bewindsman was het niet de heer
Mol eens, dat termen als Kleuterschool
en kleuteronderwijs eigenlijk minder ge
slaagd zijn. Minister Rutten heeft er in
dertijd aan gedacht om in plaats van
kleuterschool te spreken van kleuterhof.
Overigens, zo meende de minister, laat
het wetsontwerp alle ruimte voor een
toepassing er van in de geest, zoals de
heer Mol bedoelt.
Om wille van de tijd zag de Kamer af
van het houden van replieken. De ver
dere behandeling van het ontwerp is uit
gesteld tot volgende week Donderdag,
waarop de artikelsgewjjze behandeling
zal plaats vinden. Dan zullen ook de 21
ingediende amendementen in stemming
komen.
AD INT.1
Nu de Deltaplannen vorm beginnen te
krijgen, blijkt van welke betekenis deze
voor de waterbeheersingen van Noord-
Brabant beloven te worden.
Ook de Heidemaatschappij ondervindt
bij haar werkzaamheden moeilijkheden
door gebrek aan arbeidskrachten en het
gevolg is, dat getracht wordt meer werk
machinaal uit te voeren. Dit brengt
mede, dat zich een structurele wijziging
in de organisatie van het werk begint
af te tekenen.
Binnenkort zal de aanbesteding plaats
hebben van de verbouw van het voormalig
Hotel Sonsbeek in Arnhem tot vestiging
van de Middelbare Bosbouw- en Cultuur
technische school en de gewone Bosbouw-
en Cultuurtechnische school.
Gelijk ieder jaar wees de voorzitter op
de steeds toenemende waterverontreini
ging en haar kwade gevolgen voor de
gemeenschap.
De president-directeur, ir H. J. A. Hen-
drikx. ging nader in op de structuurver
andering, die zich in de Ned. Heide-
mnatschanpij aan het voltrekken is. Ging
het er in de jaren dertig om, toen er
grote werkloosheid heerste, dat zoveel
mogelijk arbeiders te werk werden ge
steld, thans is men genoopt, ook al om
dat subsidies der overheid voor werkver-
schaffingsobjecten in de nabije toekomst
waarschijnlijk niet in belangrijke mate
verwacht kunnen worden, tot het inscha
kelen van machines, omdat menselijke ar
beidskracht gelukkig steeds kostbaarder
is geworden.
Momenteel zijn onder leiding van de
Heidemaatschappij meer dan 300 drag
lines bezig de bodem van Nederland met
cultuurtechnische middelen voor hogere
en economischer productie geschikt te
maken, om van andere hulpmiddelen
niet te spreken. Reeds nu verzet de Maat
schappij met 15.000 arbeiders evenveel
werk als enige jaren geleden met 30.000
man en men staat nog slechts aan het
begin van deze ontwikkeling.
Ir Hendrikx noemde het voor een goede
uitvoering der ruilverkavelingswerken ab
solute noodzaak, dat het tempo van wer
ken niet afhankelijk wordt gesteld van
de arbeidsmarkt.. Langer dan vijf a zes
jaar mag de technische uitvoering van
een ruilverkaveling niet duren en het is
dan ook naar zijn mening niet juist, dat
jaar op jaar op 's lands begroting, af
hankelijk van de momentele financiële
situatie, geld voor ruilverkavelingen wordt
beschikbaar gesteld. Het ware zeer ge
wenst geweest aan de hand van een op te
maken vijfiarennlan telken jare voor de
eerstkomende vijf jaar het minimum ter
beschikking te stellen bedrag in principe
vast te leggen. Niet doeltreffend is het
eventuele werkloosheid te willen bestrij
den door uitbreiding van het ruilverka-
velingswerk.
Prof. ir F. Hellinga van de Landbouw
hogeschool te Wageningen hield een voor
dracht over Waterbeheersingsproblemen.
De gestadige vooruitgang van Nederland's
landbouwproductie zal in de toekomst
een grote krachtsinspanning vereisen.
Hierbij zal veel afhangen van de inpol
deringen in het IJssetmeer, de ruilverka
velingen en de verbetering van de water
beheersing. Globale berekening toont aan,
dat de verbetering van de waterbeheer
sing, voornamelijk door kunstmatige wa
tervoorziening, ongeveer een zesde deel
van de toekomstige productieverhoging
kan geven. Grotere overheidsactiviteit
voor watervoorziening is gewenst, doch
eerst moet het benodigde water beschik
baar zijn.
Een interessante causerie over een gi
gantisch werk. dat door de Ned. Heide
maatschappij met het ontginnen van 3C00
ha. oerbos op Zuid-Sumatra wordt ver
richt, hield de adjunctdirecteur, de heer
E. Wijnbergen. Deze 3000 h.a. welke tot
landbouwgronden worden gemaakt, zijn
een klein gedeelte van een complex van
ongeveer 140.r00 ha. en moeten worden
beschouwd als een proefobject.
De 25-jarige ongehuwde G. K. te
Vroomshoop (gemeente Den Ham) reed
gisteravond om half acht, toen hij moest
uitwijken voor een autobus, met zijn
fiets in het Overijssels kanaal. Pogingen
om hem te redden mislukten. Na tien
minuten haalde men het levenloze li
chaam van de verongelukte uit het water
op.
Zware rookwolken bevuilden de lucht en
de geblakerde resten van de fabriek
staken naargeestig af tegen het laaiende
vuur en de donkere smook, toen in Man-
ville in de Verenigde Staten een fabriek
de prooi werd van een woeste brand. De
totale schade wordt geraamd op ruim
5.000.000 dollar. Bij de ramp deden zich
geen persoonlijke ongelukken voor, maar
de fabriekscomplexen zijn door het vuur
totaal verwoest.
Het is niet alleen van belang; hoeveel ^tr^ehrnnti'nfronton
woningen er jaarlijks worden gebouwd, StreetCCOTltingenten
65, 68 of 70.000, maar vooral ook waar
deze woningen geplaatst worden. De
bouw van 8, 9, 10 of 12 woningen in klei
ne gemeenten is van weinig belang voor
de volkshuisvesting in zijn geheel. Van
veel groter belang is het de gemeenten,
die het meest behoefte hebben aah woon
ruimte het eerst te helpen. Daarvoor ko
men de industrie-gemeenten het eerst in
aanmerking. Er moet bij de verdeling van
het bouwvolume door het Rijk meer re
kening worden gehouden met de specifie
ke belangen van de gemeente en ook met
de industrie dient in deze overleg te wor
den gepleegd.
Aldus was de teneur van de rede, Don
derdag door de heer A. Deerenberg, lid
van Gedeputeerde Staten van Zuid-Hol
land, te Utrecht gehouden voor de Stich
ting Woningzaken voor het Bedrijfsleven.
Wanneer "het gaat om de oplossing van
de woningnood, aldus spr„ moet niet al
leen aan de gemeentegrens worden ge
dacht; men zou meer in grote agglome
raties moeten denken en samen met de
bedrijven zullen de gemeente-besturen
moeten uitmaken, waar en hoe de wo
ningen moeten worden gebouwd. Het zal
dan niet meer kunnen voorkomen, dat
een bepaalde gemeente haar bouwvolume
niet kan realiseren, terwijl op een steen
worp afstands de mogelijkheden om te
bouwen wel bestaan. De toewijzing voor
de te bouwen woningen zal meer gecon
centreerd moeten worden op de grote
centra, omdat daar de woningnood het
grootst is. Rotterdam b.v. heeft een te
kort aan 28.000 woningen. Wanneer er
daar 5000 gebouwd worden, waarvan 4000
ten goede komen tan de industrie, ver
mindert de reëele woningnood slechts
met 1000 woningen.
Door een nauwe samenwerking tussen
de gemeentebesturen in bepaalde stre
ken zou men kunnen komen tot streek-
contingenten. Men zou daardoor b.v. in
gebieden rond Rotterdam en Den Haag
constant kunnen bouwen en de woning
nood in de grote en steeds groeiende in
dustriële centra effectiever kunnen be
strijden met medewerking van omliggen
de kleinere gemeenten.
Wat de migratieregeling betreft, waar
voor thans een centrale reserve bestaat,
dient z-i- een systeem te worden gescha
pen, waarbij voor meer vestiging dan is
geraamd zo spoedig mogelijk vergoedin
gen dienen te worden gegeven. In de
tweede plaats moeten voorschotten wor
den verstrekt met het oog op de te ver
wachten vestigingsoverschotten. Aan de
gezinnen, die zich elders vestigen moeten,
aldus de heer Deerenberg, immers tevo
ren woningen beschikbaar worden ge
steld. Met de bouw van deze migratie
woningen moet minstens een jaar vóór de
te verwachten vestiging worden begon
nen. De Rijksregeling voldoet aan deze
voorwaarden slecht. Zo kwam in Zuid-
Holland eerst twee maanden geleden het
bericht, dat de woningen zouden worden
vergoed voor vestiging die gedurende
1954 heeft plaats gevonden. Deze wonin
gen zullen eerst op zijn vroegst half 1956
zijn gebouwd.
Een rationele en geconcentreerde ver
deling van het bouwvolume in de hier
boven aangegeven geest, kan volgens
spreker de productiviteit van de wo
ningbouw zeer bevorderen, zoals o.a.
gebleken is in Limburg, waar tojen de
z.g. curveprijs gebouwd wordt en waar
de bouwcapaciteit op het ogenblik op
300 procent ligt. Wat in Limburg kan,
dient ook in het Westen des lands te
kunnen geschieden, besloot spreker.
