Het eerste Nederlandse motel
Kwestie-Cyprus niet in de V.N.
Steeds meer Nederlandse boter
en kaas op de Engelse tafel
Limburgse najaarsbedevaart
naar Lourdes vertrokken
^aatóte bui in
ollar -recjen
Een op de vijf inwoners lijdt
aan rheumatiek
V.N.-waarnemers vor
men „levende muur"
r is
Gastvrijheid verwisselt van gedaante
Langs drukste autoweg
land
van ons
Mariniers weer in blauw
uniform
Voorstel van Agenda-commissie
Griekenland bestudeert „theoretische moge
lijkheid" van uittreding uit NATO
Schoolkinderen weten niet waar
Nederland ligt
Waa
man
PATER H. KEIJSERS
zestig jaar Jezuïet
„Ami goes home..."!, doch hij laat in
Oostenrijk een leegte achter
Russische geschenken
voor Finse president
Nederland dertig jaar acliter op Zweden
EEN LAND OP
DE DREMPEL VAN
DE VRIJHEID
(I.)
DONDERDAG 22 SEPTEMBER 1955
PAGINA 3
Hoornwijck
Na nieuw incident langs
Israëlische bestandslijn
Men mag bewondering hebben
voor de verbeten inspanning waar
mee het V.N.-personeel langs de
Egyptisch-Israëlische bestandslijn
telkens weer opnieuw aan het
werk gaat om incidenten langs de
demarcatielijn te voorkomen. Op
last van de V.N.-vertegenwoordi-
ger, de Canadese generaal-majoor
Burns, vormt het personeel thans
een „levende muur" tussen geterg
de Egyptische en Israëlische strijd
krachten in de streek van El Auja.
In 1958
MARIA-CONGRES TE
LOURDES
Huiselijke pleisterplaatsen
Kon. Marine Staf's troetelkind
Mgr Lemmens maakt de
reis weer mee
Twintig procent der bevolking
onderzocht
'7
In tijden van nood moet de
B.B. paraat zijn. Op het ogen-
blik zijn er reeds meer dan
160.000 nood wachters, die ge
regeld in een stukje van hun vrije tijd oefenen met het
modernste hulpverleningsmateriaal. Voor goede be
diening van dit materiaal is echter voltallige bezetting
noodzakelijk. En een derde der functies is nog onbezet-
Wilt U die derde man of vrouw zijn?
Vraagt U eens aan het Hoofd Bescherming Bevolking
in Uw woonplaats, aan Uw wijk- of blokhoofd wat de
B.B. voor U zal doen en wat U in de B.B. kunt doen.
ISA T O-perikelen
Stenen naar Britten
Meer jitterbug dan Mozart
Dollar-Mekka
GENERAL KEYES-STREET IN SALZBURG
honderd-twintig hol in de leegte starende huizen
De laatste Dollars
v
it.ïr&ïMrm
'i - iwmsmms
vNv. •.-.
:•- v--.
1 opzoekt en altijd daar te vinden is. waar
de verkeersaders het felst kloppen.
Het aantal motels in Europa is nog
klein, maar ais de ontwikkeling van deze
kleine huiselijke pleisterplaatsen even
snel gaat als in Amerika, zal de gastvrij
heid voor automobilisten een grote uiter
lijke verandering ondergaan Het eerste
motel, dat in de buurt van Rijswijk wordt
opgetrokken zal de naam krijgen van
..Hoornwijck". Begin November zullen
de vijftien eerste appartementen open
gaan. Nog voor het einde van dit jasr
zal „Hoornwijck" de beschikking hebben
over 46 appartementen met 150 bedden
en 49 autoplaatsen.
In het bouwcentrum te Rotterdam staat
momenteel een zo'n element volledig op
gesteld op ware grootte. Dat dit mogelijk
is geweest, dankt men aan het gebruik
van de zogenaamde verstelbare wanden
Hiermee kan men een nauwkeurige be
oordeling van vele details van te voren
maken; bovendien krijgen zij. die niet in
het lezen van een bouwtekening bedre
ven zijn toch een indruk van hoe het
worden zal. Het Bouwcentrum van Rot
terdam heeft met het instellen van ver
stelbare wanden een belangrijk werk ge
daan.
De automobilist op reis, zal in de
naaste toekomst, wanneer hij Holland be
zoekt. aan een van de drukste autowe
gen van ons land, de weg Rotterdam
Den Haag in de buurt van Rijswijk
het eerste motel van Nederland vinden.
Het is een soort hotel waar men naast
een woon-slaapvertrek, een garage bij
leder element vindt en als de grootste
afwijking van het bekende hotelprincipe,
een keuentje, waar iedere gast in staat
wordt gesteld zijn eigen maaltijd samen
te stellen.
De hospices der geestelijke orden in de
middeleeuwen, de latere posthuizen en
de hotels in de nabijheid van de stations
in onze dagen zijn alle onverbrekelijk
verbonden met het verkeersbeeld van
hun tijd. Tegenwoordig zijn 72% van de
toeristen, die gebruik willen maken van
Een volledig motel-element, zoals het
te zien is in het Bouwcentrum te
Rotterdam. Het woon-slaapvertrek
met rechts achter de keuken en links
achter de douchecel. Verder een loggia
met aardig zitje op de voorgrond
Slechts bewapend met blauwe armban
den en vlaggen en borden met, in witte
letters van bijna een meter: „U.N.", rijden
en lopen V.N.-patrouilles door dit gebied
om te voorkomen, dat Egyptenaren wraak
nemen naar aanleiding van een gister
morgen door de Israëliërs ondernomen
aanval.
Zeventig Israëliërs ondernamen een raid
Pp het hoofdkwartier van de gemengde
bestandscommissie in de gedemilitariseer
de zóne. Zij namen daar het Israëlische
Personeel gevangen, terwijl de Egyptena
ren, van wie er één gewond was, naar
Egypte mochten terugkeren.
Deze aanval beschouwt men als „hoogst
ernstig", vooral na de toezeggingen door
beide partijen gedaan aan de Veiligheids
raad, die zich de vorige maand voor de
zoveelste maal met de zaak moest bezig
houden, toen het in het gebied van Gaza
tot felle uitbarstingen was gekomen.
Generaal Burns, die terstond rapport
heeft uitgebracht aan de secretaris-gene
raal Hammarskjoeld, heeft bij de Israë
lische regering een protest ingediend. Deze
zou Burnc hebben toegezegd haar troepen
uit de gedemilitariseerde zóne terug te
trekken, zodra Egypte zijn strijdkrachten,
die illegaal in de zóne zijn gestationneerd,
eveneens terugtrekt en ophoudt met
knoeien met merktekenen langs de grens.
Het eerstkomende internationale
Mariacongres zal in Lourdes in 1958
worden gehouden ter gelegenheid van
het eeuwfeest der Verschijningen. De
eerste bijeenkomst van de voorberei
dingscommissie heeft in Lourdes plaats
gehad onder leiding van de bisschop
Van Tarbes, mgr Théas.
Op deze bijeenkomst is besloten, dat
de datum van het congres zal zijn 10
tot 17 September en het onderwerp: de
Onbevlekte Maagd en de Kerk.
In overweging is genomen aan alle
katholieken over de gehele wereld te
vragen bij te dragen voor een waardig
gedenkteken ter ere van dit eeuwfeest.
Men heeft gedacht aan een instelling,
Welke ten dienste zal staan van de pel
grimerende armen en zieken. Reeds
eerder is het plan gelanceerd in Lour
des een groot onderkomen te bouwen
ten behoeve van behoeftige pelgrims
Waar deze gratis onderdak en voedsel
zullen kunnen ontvangen.
een hotel, in het bezit van een auto. Daar
tegenover staat dat slechts 0.7% van de
Nederlandse hotels garageruimte van be
tekenis bezitten.
Het motel wil niet alleen gastvrijheid
aan de automobilist en zijn wagen ge
ven, maar houdt in zijn opzet ook reke
ning met andere factoren, zoals veilig
heid voor de wagens, het ontwijken van
verkeersobstakels in steden, waarmee
vaak veel tijd is gemoeid. Een ander as
pect is. dat de stedelijke hotelsfeer nu
eenmaal verlangt, dat men zich daaraan
aanpast, hetgeen t--tekent het opknap
pen van zaken, die de reiziger het liefst
zou willen uitstellen. Al deze factoren
houden in. dat een motel het verkeer
Zoals wij gisteren reeds berichtten,
heeft er onder het beroepspersoneel van
de Kon. Marine en het Korps Mariniers
een aanzienlijk verloop plaats, waarvan
het stuiten een uiterst moeilijke zaak zal
zijn. Minister Staf maakt nu in de me
morie van toelichting op de Rijksbegro
ting van Marine ook een aantal maat
regelen bekend, om te trachten dit ver
loop zoveel mogelijk tegen te gaan. en
wel: het instellen van reëngagementspre-
mies; snellere promotie voor sommige
dienstvakken; het uitzenden van gezin
nen, voor zover dat mogelijk is. ook
doch uiteraard in beperkte mate naar
Nieuw-Guinea; verbetering der gezins
huisvesting; het besteden van grote zorg
aan de inrichting van de verblijven op
de nieuwe schepen; het uitrusten van
de Marine, Korps Mariniers en de Marine
Luchtvaartdienst met het best verkrijg
bare materiaal en voortdurende aandacht
aan vrije tijdsbesteding.
Daarnaast wordt met grote belangstel
ling, zo vervolgt de minister, kennig ge
nomen van suggesties, welke van binnen
de Koninklijke Marine komen en zo me-
gelijk daaraan gevolg gegeven. In dit
opzicht kan als voorbeeld worden ge
noemd het verzoek van wederinvoering
van het blauwe uniform voor het Korps
Mariniers, waartoe reeds in beginsel is
besloten en hetgeen binnenkort zal wor
den verwezenlijkt.
De kwestie-Cyprus zal. als de desbetref
fende aanbeveling van de agendacommis
sie wordt aanvaard, niet besproken wor
den in de Algemene Vergadering van de
V. N. Met 8 tegen 4 stemmen bij 4 onthou
dingen verenigde de agendacommissie zich
gisteren met het voorstel van Groot-Brit-
tannië, dat zich tegen behandeling van
deze zaak verzette, omdat het de „harts
tochten maar onnodig zou opzwepen",
daar het bereid is op elk ogenblik de
besprekingen over de toekomst van het
eiland te hervatten, aldus de Britse ge
delegeerde. minister van staat Nutting.
Onder de tegenstanders van behande-
(Van onze Londense correspondent)
„Dagelijks ervaren wij hoe treurig
het in Engeland gesteld is met de
kennis omtrent Nederland. Ik reis re
gelmatig Engelse scholen af om voor de
klas voorlichting te geven over ons
land en zijn zuivelproductie. De meeste
kinderen weten niet eens te vertellen,
waar ons land ligt: als ze weten, dat
het aan de overkant van de Noordzee
ligt, mogen we dankbaar zijn. De be
naming „The Netherlands" is vrijwel
onbekend".
Ziedaar een van de verrassende ont
dekkingen. die de heer Sevink, directeur
van het ..Netherlands Dairy Bureau", het
Londense kantoor van het Nederlandse
Zuivelbureau heeft, gedaan, sinds hij iets
meer dan een jaar geleden in Engeland
een actie is begonnen om het verbruik
van Nederlandse boter en kaas te stimu
leren. De voorlichting op scholen is
slechts een onderdeel, zij het een zeer be
langrijk, van de reclamecampagne, die
zich concentreert, rondom-de producten
„real Dutch cheese" en „pure Dutch
butter".
„Onze taak is verre van eenvoudig"'
vertelt de heer Sevink. „maar de resul
taten Ionen de moeite. Ons arbeidsveld
is een bevolking van 50 millioen zielen.
Het verbruik aan boter en kaas bedraagt
per jaar per hoofd der bevolking naar
schatting 20 pond. waarvan wij momen
teel 1 pond leveren. Er zitten dus in die
resterende 19 pond nog heel wat moge
lijkheden voor onze zuivelexport. al lig
gen de zaken niet zo eenvoudig als het
lijkt.
Nederland exporteert per jaar 52 mil
lioen kg. boter en 92 millioen kg kaas.
alsmede 209 millioen kg. condensmelk
tot een totale waarde van ƒ750 millioen.
Hiervan gaat naar Engeland 15 millioen
kg. boter en 7.7 millioen kg. kaas. De rest
van de consumptie wordt opgebracht door
Engeland zelf en vooral door Nieuw-Zee-
land en Denemarken. Met Denemarken
heeft Engeland een overeenkomst aange
gaan, waarbij de Denen 75% van hun to
tale boterproductie aan Engeland ter be
schikking stellen. En Nieuw-Zeeland
neemt hier een bevoorrechte positie in.
omdat het deel uitmaakt van het Britse
Gemenebest".
Deze stand van zaken vindt zijn weer
slag in menige Britse kruidenierswinkel.
,New Zealand butter", „Danish eggs".
"Danish butter" zijn in elke winkel nor
male opschriften, doch steeds meer ziet
men het bijschrift „Dutch Butter" en
Dutch cheese" verschijnen, waarin het
werk van het Nederlands Zuivelbureau
tot uiting komt. Hoe men hierbij te werk
£33t'
We passen verschillende methoden
toe" zegt de heer Sevink. „Natuurlijk is
daar allereerst het middel van de dag
bladreclame, maar daar kunnen we slechts
van tijd tot tijd gebruik van maken van
wege de kosten. Een oplage van 2 tot 4
millioen is voor de Britse dag-, week ot
maandbladen normaal maar de adverten
tietarieven zijn navenant. Als u weet dat
één Britse kaasproducent per iaar J1
millioen voor zijn krantenadvertenties
uitgeeft, dan begrijpt u wel. dat wij daar
niet aan tippen kunnen. Voor een ar
tikel smeerkaas, geeft deze firma per
jaar alleen al 2% millioen aan reclame
uit en bovendien heeft zij honderden
handelsreizigers in dienst, om de kruide
niers te bezoeken.
We moeten het dus op andere, minder
kostbare manieren proberen. Er zijn drie
handelsreizigers aan ons bureau verbon
den. die een keuze moeten doen uit de
100.000 kruideniers, die voor de verkoop
van onze producten in aanmerking ko
men. Wij helpen hen door telkens in een
bepaalde plaats een Nederlandse Zuivel-
week te organiseren. Dan trekken wij er
op uit met geluidswagens, we organiseren
een receptie waarop we de „mayor", de
..aldermen" en andere notabelen nodigen
we bezoeken de scholen en presenteren
ie mensen op straat een stukje kaas en
we trachten zoveel mogelijk kruideniers
te bewegen hun etalages te wijden aan
..Dutch cheese and butter".
Dan is er natuurlijk het bezoek aan
de scholen, uiterst belangrijk, omdat we
hier de hope des Britsen vaderlands be
reiken, waarvan geldt: „Jong geleerd, oud
gedaan!" We vertellen de leerlingen over
ons land. laten hen onze kaas en boter
proeven, vertellen hoe de bereiding daar
van in baar werk gaat en vertonen onze
kleurenfilm (een groot succes!) „Land
van melk". Het is ons tevens gelukt deze
film voor de BBC-televisie te doen ver
tonen, waarmee we in één keer 12 mil
lioen Britten iets van onze zuivelindustrie
hebben laten zien.
Ja. die televisie is een machtig recla
memiddel. maar toch zullen we. voors
hands althans, geen gebruik maken van
de commerciële televisie, die op 22 Sep
tember haar uitzendingen begint: veel te
duur voor onze bescheiden middelen en
bovendien zal het aantal kijkers de eerste
tijd nog beperkt zijn.
Dan zijn er de huishoudtentoonstellin-
gen, als de „Ideal Home Exhibition" en
de „Food Fair", die elk jaar in Londen
gehouden worden. Als het enigszins kan.
zijn we daar present, want er komen al
tijd honderdduizenden bezoekers. Ook
hebben wij momenteel, in samenwerking
met de Nederlandse Ambassade en het
Openlucht Museum te Arnhem, in Lon
den een tentoonstelling „Landelijk Hol
land" (Tea Centre. Regent Street) geor
ganiseerd. die tot 22 September duurt en
daarna naar Edinburgh. York en Shef
field gaat. Deze tentoonstelling omvat een
prachtige collectie van 40 Nederlandse
klederdrachten, waaronder costuums uit
de particuliere verzameling van H.K.H.
Prinses Wilhelmina. U ziet: er is veel te
doen maar we doen het met opgewekt
heid".
Onder hoge begeleiding van mgr dr G.
Lemmens, bisschop van Roermond, ver
trekt vandaag weer de Limburgse na
jaarsbedevaart naar Lourdes. Deze z.g.
Meine Limburgse bedevaart dit in te
genstelling tot de gewone Limburgse be
devaart in het begin van de zomer da
teert van de laatste jaren. Zij is in-
hiiddels al uitgegroeid tot ruim 600 deel
nemers, onder wie een kleine 200 zieken.
Evenals bij de gewone Limburgse bede
vaart zijn er pelgrims uit alle delen van
Nederland.
Geestelijk leider van de bedevaart is
pastoor H. Cuypers van Horn. Aalmoeze
nier der zieken is pastoor E. Tilmans uit
Maastricht. De predicaties worden ge
houden door pastoor P. Rouwet van de
Maastrichtse St. Mathiasparochie.
De medische leiding berust bij dr. A.
Bollen, directeur van het ziekenhuis te
Veghel, die wordt geassisteerd door de
doktoren F. A. Bolsink uit Den Haag en
dr B. de Jong, directeur van het zieken
huis St. Annadal te Maastricht. De ge
bruikelijke grote Belgische Roode Kruis
wagen zal ditmaal niet aan de trein wor
den gekoppeld. Als proef gaat een Franse
couchette-wagen mee, zodat men kan be
oordelen, welke wagen het meest geschikt
is voor ziekenvervoer.
De gezondheidsorganisatie van T.N.O. is
bezig met een onderzoek naar de mate
waarin rheumatischc aandoeningen onder
de Nederlandse bevolking voorkomen.
Een speciaal rheumateam is reeds an
derhalf jaar met de uitvoering van dit
onderzoek doende. Er werden tot nu toe
ongeveer 4500 personen uit 24 gemeenten,
verspreid over het gehele land, geregis
treerd.
De rheumatoloog in dienst van T.N.O.,
dr R. de Graaff uit Rotterdam, onder
wiens leiding dit onderzoek wordt uitge
voerd, heeft thans over de gang van het
onderzoek enkele mededelingen gedaan.
Nederland staat op het gebied van de
rheumabestrijding vrp ver achter bij an
dere landen, vooral bil bijv. Zweden. Dit
land is ons dertig jaar voor. zo zeide hij.
Daar heeft de actie tegen de rhenma tot
resultaat gehad, dat in zes van de tien
ernstige gevallen de patiënt het werken
weer wordt mogelijk gemaakt. In Neder
land is dit nog slechts bil een van de tien
gevallen mogelijk.
Deze achterstand is ten dele veroorzaakt
door de oorlog. In 1946'47 is met de voor
bereiding van het in 1951/52 aangevangen
vooronderzoek begonnen. De resultaten
waren zodanig, dat besloten werd later het
onderzoek op grote schaal voort te zet
ten.
Gebleken was, dat vermoedelijk een op
de vijf a zes inwoners boven 15 jaar lij
dende is aan een of andere vorm van
rheumatiek, de lichte gevallen hieronder
begrepen.
Het sedert twee jaar aan de hand van
de beroepenlijst en enquêteformulieren in-
ling der zaak waren ook de V. S. Giste
ren nog heeft de Amerikaanse ambassa
deur in Athene, Cannon, de zaak tot drie
maal toe besproken met de Griekse vice-
premier Kanellopoulos. Namens zijn re
gering drong hij er op aan, dat Grieken
land het verzoek tot behandeling zou te
rugtrekken. Toen de Griekse regering
niettemin bij zijn beslissing bleef, werd
bekend, dat de Amerikaanse afvaardi
ging bij de V. N. zich fegen plaatsing op
de agenda zou verzetten. Een Griekse
woordvoerder in New York, de secretaris
van minister Stephanopoulos, die de
Griekse V. N.-delegatie leidt, had veel
critiek op de Amerikaanse stap. Hij zei,
dat géén bij de V. N. aangesloten landen
het recht heeft de gedragslijn van een
ander lid te „dicteren".
De Griekse vice-premier en minister
van defensie Kanellopoulos, deelde gis
teren in Athene mee, dat het kabinet de
„theoretische mogelijkheid" van een uit
treding uit de NATO heeft bestudeerd.
Hij voegde er overigens aan toe, dat deze
mogelijkheid niet waarschijnlijk werd
geacht. De Griekse chefs van staven was
in deze aangelegenheid naar hun opinie
gevraagd.
Gisteren werd voorts de tekst gepubli
ceerd van het Griekse antwoord op de
brief van minister Dulles over de ge
vaarlijke GrieksTurkse meningsver
schillen over Cyprus. Premier Papagos
zegt in dit antwoord, dat Griekenland
zijn verplichtingen in het Middellandse-
zeegebied kent en, evenals de V. S„ het
Atlantische Pact als basis voor de ge
meenschappelijke veiligheid beschouwt.
De GrieksTurkse vriendschap was wel
gebleven, doch de Turkse regering had
„tot op heden niets gedaan om het her
stel van het geschokte vertrouwen tussen
beide landen te bevorderen".
In het dorp Aknah, 25 k.m. ten Z.W.
van Famagusta, op Cyprus, is gister
avond een politiebureau overvallen door
gemaskerde verzetslieden, die met een
hoeveelheid wapens verdwenen. Het Brit
se opperbevel liet duizend man troepen
naar het dorp brengen om de overval
lers op te sporen. De komst van deze
militairen werd echter aanleiding tot
nieuwe ongeregeldheden, die tot ver na
het begin van de avondklok voortduur
den. De Britten werden o.m. met stenen
bekogeld, waardoor er tien man werden
gewond,
Ook in het dorp Amiandos, ten Z.W.
van Nicosia, grepen de Cyprioten naar
stenen toen daar Britse troepen aankwa
men. De autoriteiten lieten hier com
mando's aanrukken om de orde te her
stellen.
Op 26 September as. zal pater drs H.
Keijsers de dag herdenken, waarop hij 60
jaar geleden intrad in de Sociëteit van
Jesus te Mariëndaal. Hij zal die dag in de
Kapel van het St Aloysiuscollege te Den
Haag, Oostduinlaan 50, des morgens om
9 uur een plechtige H. Mis opdragen.
's Middags van 4 tot half zes wordt aan
hetzelfde adres gelegenheid geboden de
jubilaris geluk te wensen.
Geboren 18 Februari 1877 te Maastricht
trad hij in 1895 in de Sociëteit van Jesus
te Mariëndaal en op 24 Augustus 1913
werd hij te Maastricht prieser gewijd. In
Leiden had hij intussen wis- en natuur
kunde gestudeerd, welke studie met het
doctoraal examen was besloten. Zo kon
het dat hij in 1915 aan het oude College te
Katwijk aan de Rijn les moest gaan geven
in natuurkunde en natuurlijke historie.
In 1917 werd hij directeur van de H.B.S,
aldaar en in 1924 directeur van het ge
hele college. Toen hij in 1928 Katwijk
verliet werden zijn verdiensten erkend
door het officierschap van Oranje Nassau.
Hij ging toen naar Nijmegen, waar hij
rector werd en reeds spoedig werd hij
tijdens de ziekte van de toenmalige pro
vinciaal, de hoogeerw. pater Ritselaar,
vice-provinciaal tot hij in 1929 pater Rit
selaar als provinciaal opvolgde.
In 1934 volgde hij pater V. Esser op als
directeur van het inmiddels naar Den
Haag overgebrachte „Katwijk", in 1936
werd hij rector van het Bérchmanianum
te Nijmegen. Het was daar, dat hij de be
zetting van zijn huis meemaakte door de
Duitsers en zelf enige dagen werd gevan
gen gezet.
Sedert zijn rectoraat in Nijmegen woont
pater Keijsers op het St Aloysiuscollege
in Den Haag Maar wie nu zou menen
dat hij daar een verdiend otium cum dig-
nitate geniet, vergist zich. Deze onver
moeide werker, van wie men zelden of
nooit iets meer hoort, is een onmisbare
figuur geworden voor de ingewikkelde
administratie, eigen aan een school van
800 leerlingen. Hij is onmisbaar, omdat
hij met zijn befaamde geheugen alles
weet, maar ook om zijn wijze adviezen en
scherp doorzicht.
W, D.
Onder de geschenken, die na de Fins-
Russische besprekingen door de Sovjet
regering aan de Finse president, dr Juho
Paasikivi, werden aangeboden, bevonden
zich een dure auto, een modern televisie
toestel en een grote „zending" Russische
kaviaar. Voorts champagne fruit, suiker
werk en andere lekkernijen. Ook de
Finse premier, de heer Urho Kekkonen,
die dr Paasikivi op zijn Moskouse reis
vergezelde, kreeg van de Russen een
auto, namelijk een Zis 110, afkomstig van
de Stalinfa'orieken. De maximumsnelheid
van deze wagen bedraagt 180 km per uur,
zo werd door de Russen medegedeeld.
gezette steekproefonderzoek zal 20 procent
van de bevolking tussen 14 en 65 jaar om
vatten en ongeveer drie tot vier jaar du
ren.
Tot op heden is Noord-Brabant (waar
inwoners van vijf grote plaatsen en zeven
kleine gemeenten zijn onderzocht) vrijwel
afgewerkt. T" ^-„ringen, Friesland, Dren
te en Zuid-Holland zijn de kleine gemeen
ten ook reeds aan de beurt geweest. Lang
zamerhand -ai met de grote steden in ons
land worden begonnen. Amsterdam, Rot
terdam en Den Haag zullen Das tegen het
einde v3h het onderzoek, dat nog wel een
paar iaar za] duren, aan de beurt komen.
Het onderzoek is nu gevorderd tot de
nro";-"!o TTt'-e'-'M '-tier wordt in October
begonnen met de gemeenten Eemnes.
Vleuten/De Meern. in Februari a.s. met
Amersfoort en in November 1956 met
Utrecht.
De resultaten van het onderzoek, waar
van dus de opzet is na te gaan in welke
frequentie verscheidene rheumatische
aandoeningen onder de bevolking voor
komen en welke terugslag deze hebben op
het sociaal economisch leven, zullen na
het beëindigen van het project op ruime
schaal worden gepubliceerd. Zij komen de
rheumabestrijding ten goede, zodat later
de "olksgezondheid hiermede zal zijn ge
baat.
Uiteraard zijn op het ogenblik nog geen
resultaten te verschaffen, aangezien nog
vele streken en grote steden van het land
onderzocht moeten worden. Wel kan reeds
gezegd worden dat vele lijders aan vele
vormen van gewrichtsrheumatiek nog
nooit bij een huisarts bleken te zijn ge
weest. Het alleen door rheumatologen in-
V>ooop"t beb^n-de-
liing van patiënten. Wel wordt zonodig de
huisarts ingelicht over de bevindingen.
Door Martin W. Duyzings
SALZBURG, September
ER woei, zoals altijd, een vlaag
schorre feestvreugde door de
Getreidegasse. De avond was
mild opeens, en koesterend en lauw;
aan de boorden van de Salzbach
herademde men na een week vol
droeve druilregen. Het seizoen liep
nu af, in Salzburg. Het gebeurde
voor het eerst sedert vele, koortsige
maanden, dat men ginds op de brede
Autobahn de DuitsOostenrijkse
grens passeren kon zonder dat men,
gemangeld tussen de touringcars en
de reisleiders aller landen, eerst
drie kwartier of daaromtrent met
zijn paspoort en zijn carnet de route
in de rij had moeten staan.
Het gebeurde in Salzburg nu bo
vendien, dat de zo nijvere lieden
van het „Zimmorausweis"-bureau
in het Hauptbahnhof bij gebrek aan
verdere gegadigden voor de man
sarde van de Witwe Moser (80
Schilling per nacht, de „Kurtax", de
gebarsten lampetkan en de weeë
geur van een halve eeuw vol mot-
tenballen inbegrepen) of voor de
wankele divan van de gepension-
neerde Herr Steiner (90 Schilling
per nacht!, voornamelijk vanwege
het dakraam en het riante uitzicht
op de Kapuzinerberg), geeuwerig
en verveeld van 's morgens vroeg
tot 's avonds laat kruiswoordraad
sels en de jongste editie van de we
kelijkse voetbaltoto zaten op te los
sen.
Het gebeurde tenslotte, dat men in
de gewijde ruimten van de Residenz,
het Haus der Natur. het Mozarteum
en het Festspielhaus, zeer tegen de
gebruiken in, de bezienswaardigheden
kon bezichtigen zonder dat de ruiten
er rinkelden van een volop Babyloni
sche spraakverwarring en zonder dat
er om de haverklap een drie-talige gids
boven op een stoel klom teneinde de
hooggeachte aanwezigen aan enige
saillante details uit de levensloop van
Wolfgang Amadeus Mozart, of aan een
duistere beschouwing aangaande de
diepere zin van het leven en hef stre
ven van Max Reinhardt en Richard
Strauss te helpen.
De roes-der-puntstokken, de invasie-
der-reisbureaux, de bandjir-der-toeris
ten is voorbij. Slechts in de Getreide
gasse, dat smalle, eens zo sfeervolle
straatje tussen de Rathausplatz en de
Bürgerspitalkirche, waar moe nu de
oude huizen tegen elkander leunen,
woedde op deze late, lauwe September-
avond de storm nog voort. De storm
woedde daar nu al tien volle jaren:
in de oorden des vermaaks aan weers
zijden van de smalle steeg kénde men
geen seizoenen
De STORM in de Getreidegasse had
een uitgesproken Amerikaans ac
cent. Hot-jazz en jitterbug. Hot-
dogs en doughnuts en een adembene
mende stroom van ruwweg in het rond
gesmeten Dollars. Voor het huis achter
welks muren Mozart het levenslicht
aanschouwde, parkeerde een jeep van
de Amerikaanse militaire politie: het
was in de achter ons liggende tien jaar
meer dan eens voorgekomen dat men
in de Getreidegasse meer behoefte ge
voelde aan de gummistokken en de jiu-
jiteu-grepen der M.P.'s dan aan een
clavecimbel en de „Kleine Nachtmu-
sik". Zestienduizend man Amerikaans
bezettingspersoneel, voor het grootste
gedeelte gestationneerd in de sector
Salzburg, besteedde sedert 1946 niet
minder dan 9.500.000 Dollars per jaar
aan „persoonlijke uitgaven"; men
schat, dat van dit enorme bedrag de
tingeltangels in en rond de Getreide
gasse en elders in de oude stad, ieder
jaar we] een kleine millioen Dollars
veroverden
Ook dat loopt nu af. De Getreide
gasse is bezie aan haar laatste „Ami"-
seizoen. Het feest der hotdogs en der
iuke-boxes dat tien jaar ononderbro
ken voortduurde, bevindt zich in zijn
'Ratste phase. Ergens op een der oude
valmuren van de stad vindt men nog
een opschrift dat uit de lévendige da
gen van het na-oorlogse communisme
in Oostenrijk stamt. „Ami go home!",
schreef men daar in ruwe, kromme let
ters. Er waren er reel in Salzburg die
onder dat opschrift hun handtekening
hadden willen zetten
Nu. September 1955, is het dan zo
ver: „Ami goes home". Van de zestien
duizend Amerikanen die de sector
Salzburg bezet hielden, zijn er nog
slechts vierduizend over. Zij vormen
de achterhoede. Tegen het einde van
de maand zal de Stars and Stripes niet
meer waaien van het grauwe gebouw
aan de Mozartplatz waar de U.S.F.A.,
de United States Forces in Austria, hun
hoofdkwartier hadden. Er zal. naar
men verwacht, een wonderlijke rust
ontstaan in de Getreidegasse en men
zal in Salzburg voor het eerst sedert
tien iaar weer een straat kunnen over
steken zonder gevaar te lopen, onder
een reeks nonchalant door de stad ra-
als men slechts wilde. „Cultuurloos!",
zeiden de Salzburgers, „en ruw, en kin
derlijk". Doch men betrapte de Salz-
burger er op. dat hij er aan gewend
geraakt was, op de aanwezigheid van
de Yanks (mèt. hun fouten, doch ook:
met hun Dollars!) te rekenen, en men
moet toegeven, dat de Amerikanen wel
de indruk hadden gewekt dat h»n ver
blijf in Oostenrijk een permanent ka
rakter droeg. Vijf jaar lang slechts
hielden zij het uit in de snel wegrot
tende kazernes en barakken welke zij
na de Grote Catastrophe van de voor
malige Duitse Wehrmacht hadden
overgenomen. Toen, in 1950, begonnen
zij te bouwen. Wat er alleen al in Salz
burg en naaste omgeving door de Ame
rikanen werd gebouwd, is adembene
mend. Naast enige projecten van be
scheidener aard, zoals het huizencom
plex in de Salzburger General Keyes-
Strasse (120 van alle gemakken voor
ziene flats), besteedde het Amerikaan
se hoofdkwartier ruim zestien millioen
Dollars voor de bouw van Camp
Roeder, een Amerikaanse modelstad
aan de rand van de autoweg van Salz-
zende Buicks en Chevrolets bedolven
te worden, en Salzburg zal vrij zijn,
zoals heel Oostenrijk, engij moet
in Salzburg verbluffend lang zoeken
alvorens gij iemand tegenkomt die om
het vooruitzicht van deze vrijheid
luidruchtig staat te jubelen.
„De Amerikanen", zei mij een
hooggeplaatst ambtenaar bij de
„Landesregierung", hebben voor een
bijzonder luidruchtige bezetting ge
zorgd, wij hebben ons daar duizend
mailen aan geërgerd. Doch het is ook
waar, dat zij royaal en in Dollars be
taalden voor het gerucht dat zij ver
oorzaakten".
In het Amerikaanse hoofdkwartier
aan de Mozartplatz verstrekt men u
dienaangaande gaarne enige duizellng-
wekkende cijfers: de Amerikanen be
taalden hun verblijf in het land Salz
burg met rond dertig millioen Dollars
per jaar. Het veroorzaakte een „boom"
het verwekte bovendien een goldrush.
Onder de Dollarregen werd Salzburg
een Mekka voor kleine en grote profi
teurs. Van de 105,000 inwoners leefden
er meer dan 20.000 direct of indirect
van de Amerikaanse bezetter. Pas toen
op 15 April j.l., ook in Salzburg dank
baar de klokken beierden, ontwaakte
men rond de Getreidegasse uit de roes
en besefte men. dat er een tijdbom
gelegd was onder het Dollar-Mekka.
Een half jaar geleden nog kon men
in Salzburg aangaande de Amerikaan
se bezetter net zoveel klachten boren
burg naar München; en wat gij in deze
modelstad niét vindt, is niet de moeite
waard om er een regel krantendruks
aan te besteden. Driehonderd wonin
gensportvelden..., een bioscoop...,
een kerktennisbanenultra
modern ingerichte scholenwerk
plaatsenwinkelsgarages
een miniatuurgolfbaanpostkanto
renopslagplaatsenen nóg
bouwt men er voort. Salzburg werd
„little America". Honderden Ameri
kaanse gezinnen die in Camp Roeder
of in General Keyes-street geen onder
dak vonden, zwermden uit over de stad
op zoek naar woongelegenheid. Voor
zo ver zij niet ondergebracht werden
in de hotels welke onmiddellijk na de
oorlog al door het Amerikaanse bezet
tingsleger in beslag genomen waren,
maakten zij jacht op fiats en etage-
woningen. De stad leed onder een
enorm woningprobleem (zij komt vol
gens officiële cijfers ruim 112.000 wonin
gen te kort), doch voor een Amerikaan
die bereid was om 100 Dollars per
maand huur te betalen, waren er geen
problemen. Hele Salzburger families
huisden in enkele zolderkamers terwijl
zij het bewoonbare deel van hun huis
afstonden aan drie Amerikaanse ge
zinnen. Jawel!, er werd geld verdiend
in Salzburg. De levensstandaard vloog
mèt de Dollars omhoog: ruim 10 pro
cent hoger dan Wenen, meer dan 15
procent hoger dan Tirol, bijna 40 pro
cent hoger dan in het door de Russen
bezette gebied waar men met een ge
heel andere bezettingsstijl te maken
had.
Dat alles valt nu weg. Inééns! Zon
der enige overgang. Camp Roeder loopt
leeg. General Keves Street is nu al een
straat met hol in de leegte starende
huizen De twintigduizend Salzburgers
die op de een of andere manier tien
iaar achtereen van de Amerikaanse
bezetter leefden, toucheren hun laatste
Dollars. En in de Getreidegasse viert
men, schor, een afscheidsfeest. „Ami
goes home"er komt een merk
waardige. serene stilte over Salzburg.
En aan die plotselinge stilte kan. om
allerlei redenen, de stad aan de Salz
bach slechte matig wennen!
