C
Symphonie en
concert
Jazz
in een
Mgr dr B. J. Alfrink recipieerde
Ontheemden-romans
in trek
wachten
Protestantse theologen
kiezen voor de Kerk
W'
I
„Het zal prettig zijn
E
„Hels moeilijk
Rechtvaardiging van de terugkeer
Een rebel of een burger maar zeker
een groot satyrisch tekenaar
D'
D
J
Een stroom van geesteli jke en wereldlijke
autoriteiten op de Maliebaan
Caribische commissie
op Aruba bijeen
Twaalf nieuwe
woningen in Hengelo
afgekeurd
w ie de Prix Goncourt en Renaundot
Pater Dion nog niet naar
Moskou
I.K.K. nodigt Katholiek
Nederland uit
PAGINA 3
DINSDAG 6 DECEMBER 1955
Woensdagavond in Rotterdam
EDUARD FLIPSE
Bij de Boogie Woogie zwijgt
het R- Ph. O.
Sinterklaaszorgen
Gouverneur Struycken opende
21ste vergadering
Wel een leuk stukkie
THEO UDEN MASMAN
mtmm
Correspondentie met het
buitenland
Vreemd contrast
Geen Gova
Duitser met zelfspot
Zelfportret van Heine met twee van zijn schoothondjes
DE „CHARIS" TE NEW
ORLEANS WèL GELOST
ARRESTATIES TN
ARGENTINIË
WOENSDAGAVOND zullen twee antipoden uit
liet openbare concertleven, Lduard Flipse niet
liet R. Pb. O. en Theo Uden Masman met de Ramblers
elkaar op het podium van de Rivièra-lial te Rotterdam
ontmoeten en daar bun gezamenlijke krachten on(ler
het „Concert voor Jazz-band en Symphonie-ork.es-.
van de Zwitserse componist Rolf Liebermann zetten.
Dit werk is een poging van Liebermann om terug te
keren naar de praktijken van b.v. J. S. Bacli en de
Weense klassieken Haydn, Mozart, Beethoven, die in
hun serieuze" muziek toch altijd een ruime plaats
hebben gereserveerd voor de dansmuziek. Bach zeil
heelt voor de dans, getuige zijn diverse suites, steeds
grote belangstelling geliad, de klassieken hadden bun
divertimenti en in de symphonie was liet menuet al»
integrerend bestanddeel opgenomen.
Later gingen „serieuze" en amusements-muziek hun
eigen weg, de kloof tussen beide werd steeds grotei,
niettegenstaande de pogingen van latere componisten
zoals Ravel, Bartok en in het bijzonder ook Gershwin,
die van wisselwerkingen poogden te profiteren. In
zoverre is dus de compositie van Liebermann een
interessant experiment, dat weer past in een histori
sche evolutie. Doch waar hier de beide werelden
scherper tegenover elkaar zijn komen te staan dan
ooit het geval geweest is, werd de onderneming ook
neteliger.
WIJ hebben dezer dagen, nu de
voorbereidingen in volle gang zijn,
de dirigenten Eduard Flipse en
Theo Uden Masman naar hun stana-
punten gevraagd, die van beide zijden
met de nodige voorzichtigheid gegeven
werden omdat de uitvoering zelf eerst
klaarheid kan brengen in de problemen.
„In hoeverre de gedeelten voor Jazz
band-solo aan de eisen van echte Jazz
muziek voldoen, wil ik niet beoordelen",
zegt Flipse ,,In zekere zin is het werk
te zien als een concerto grosso, waar
dan de band het concertino vormt In
de Jazz-vormen als Jump, Blues, Boo-
gie-Woogie en Mambo zwijgt het sym
phonie orkest, dat op zijn beurt weer
de beide Scherzi voor zijn rekening
neemt. In slechts enkele onderdelen
komt dan de combinatie van beide en
sembles voor, waar echter de taak van
het symphonie-orkest een volkomen
ondergeschikte is.
Vooral daar komt het mij voor, dat
het symphonie orkest zijn speelwijze
enigszins moet verloochenen en zich
aan dient te passen aan de speeltrant
van het Jazz-orkest. Wij hebben nog
niet samen gerepeteerd, in de komende
dagen ga ik naar Masman luisteren en
zullen we nog moeten overleggen hoe
de functies van de dirigent te verdelen
zijn. Mijn indruk van het totaal is, dat
dit werk zeker geen kitsch is. Masman
en zijn mensen zijn knappe vakmensen,
het zal prettig zijn met hen samen ve
werken."
"ANNEER we bij Theo Uden Mas
man komen is hjj juist in de
Vara-studio bezig een Sinter
klaas-programma op te nemen. Maar
even tijd om een praatje te maken over
het werk van Liebermann kan hij er
toch wel van af nemen. Er zijn voor
Masman nog banden, die hem aan Rot
terdam binden. Zjjn lessen nam hij aan
het Conservatorium van Siegfried
Blaauw. dat omstreeks 1917 aan de
Maurits'weg gevestigd was. Later werd
hij aan dit instituut, toen Jos Holthaus
de leiding had overgenomen als leraar
verbonden.
"Ja, dat concert van Liebermann is een
experiment, dat mij veel meer moeite
gegeven heeft, dan ik aanvankelijk ge-
dacht had. Allereerst is de bezetting gro
ter, dan wij in normale vorm hebben,
zodat ik extra mensen nodig heb. De re
petities, die we tot nu toe gehad heb
ben, zijn nog steeds niet met de vol
tallige bezetting geweest, omdat het on
mogelijk was alle mensen op hetzelfde
tijdstip bij elkaar te brengen. Dan is
het werk hels moeilijk, de pianopartij is
voor mijn pianist die toch heus geen
kleine jongen is. niet alleen te spelen.
Hij zal nu geassisteerd worden door
Marinus Flipse daar zal nog veel aan
gewerkt moeten worden.
Of Liebermann hier nu een echte
Jazz-muziek schrijft, geloof ik toch nog
niet geheel te kunnen onderstrepen, of
schoon sommige moderne Jazz-compo-
nisten zich toch ook wel van praktijken
bedienen, die de werkelijke aard van de
Jazz nauwelijks belichten. Zo'n Mambo,
ja je denkt sonis aan een Zamba, och,
iie't is zo moeilijk om te zeggen wat het
wel of niet is- Maar het is toch wel zo
dat wij onze speelaard moeten aanpas-
pen aan die van het symphonisch appa
raat. Wij hebben nog niet gerepeteerd
met Flipse en het orkest. Flipse zelf
was gisteren hier en hij was heel te
vreden.
Ik geloof, dat een Jazz-man een rhyth-
me toch heel anders beleeft dan een
man uit een symphonie-orkest. Begrijp
me goed. ik zeg niet, dat wij dat beter
doen, maar anders."
Gisteren is in de „Sociedad Bolivaria-
na" te Oranjestad op Aruba de 21e v er-
gadering van de Caribische commissie be
gonnen. Zij werd geopend d°or?e gou
verneur van de Nederlandse Antillen, mr.
A. A. M. Struycken.
De Caribische commissie is, zoals be
kend samengesteld uit vertegenwoordigers
van de V.S., Groot-Brittanië. Frankrijk en
Nederland, de vier mogendheden, die be
zittingen hebben in of betrekkingen on
derhouden met Caribisch gebied.
Dit is de eerste keer, dat de commissie
op Aruba vergadert.
De vergaderingen zijn besloten, behal
ve de openingsbijeenkomst van 5 Decem
ber en de slotvergaderin" op 12 December.
De vergaderingen zullen vooral gewijd
zijn aan technische vraagstukken alhoe
wel het niet uitgesloten is, dat enkele „po
litieke" zaken ter sprake zullen komen,
zoals bijv. de wens, dat de commissie
zich zal aanpassen aan de gewijzigde staat
kundige verhoudingen in het Caribische
gebied.
De Nederlandse delegatie staat onder
voorzitterschap van dr. H. R. van Houten,
ambassadeur te Mexico, en omvat ver
der dr. J. Dolleman, verbonden aan de
Nederlandse ambassade te Washington, dr
W. Ch. de la Try Ellis, lid van de Raad
van Advies der Nederlandse Antillen,
C.H.H. Jongbaw, directeur van een han
delmaatschappij in Paramaribo en mej. mr
Johanna Felhoen Kraal, adviseur.
Twaalf woningen in de wijk „Klein
ririene" die iu opdracht van de woning
bouwvereniging ,,St Joseph" Zi1n ge
bouwd zijn dezer dagen bp het opleveren
door de dienst wederopbouw te Zwolle af
gekeurd De trapP<»rtaIen u A niet aan
de gestelde voorwaarden te voldoen.
i die deze huizen zou-
V°Kr|dlvgl dat een lelijke tegenval-
den betrekken is dat e™ waren
Ier, temeer omdat er reeu» „ooree-
die' met de verhuiswagen waw« voorge
reden om de inboedels te P „evonden
Indien geen oplossing f01pdiefo^ van
zullen de kosten voor het verhelpen van
het euvel 12.000 bedragen Wie deze
kosten zal moeten dragen is op
blik nog niet te zeggen.
(Van onze Utrechtse redacteur).
Een stroom van geestelijke en wereld
lijke autoriteiten, afgevaardigden van
talrijke sociale en maatschappelijke orga
nisaties. gingen gisteren tussen elf uur en
half één het aartsbisschoppelijk paleis
aan de Maliebaan te Utrecht binnen om
de pas geïnstalleerde metropoliet geluk te
wensen. Onder hen bevond zich mgr Van
Miltenburg O.F.M., pauselijk internuntius
voor Pakistan en aartsbisschop te Kara
chi, die juist met verlof in ons land ver
toeft. Daar waren verder de hoogwaardige
generaal van de Kruisheren mgr W. van
Hees, de abt van de Benedictijnen in Eg-
mond, Dom Andriessen en verscheidene
ander'e oversten en provincialen van or
den en congregaties.
De proost van het metropolitaan ka
pittel, de bejaarde mgr J. G. van Schaik,
die Zondagavond om gezondheidsredenen
de plechtigheid in de kathedraal niet had
kunnen bijwonen, kwam nu bij mgr Al
frink zijn opwachting maken en hem
complimenteren.
Vervolgens merkten wij op de commis
saris der koningin in Overijssel, lr J. rid
der de van der Schueren, zijn ambtge
noot van N. Brabant, prof. dr J. de Quay,
het lid van Ged. Staten van Utrecht, mr
H W de Vink, de burgemeester van
Utrecht jhr mr C. J. A. de Ranitz, de
burgemeester van Ma^trlcht, mr b*.
N wij geloven dit ook wel als we
even later meegaan naar de stu
dio, waar verder gewerkt moet
worden aan de opname van het Sinter
klaas-programma en waar wy de ge
legenheid krijgen tussen proef en op
name door niet de diverse leden nog
even over Liebermann te praten. Zo
trekken we Wim Popping, die zijn solo
geblazen heeft en haastig zijn instru
ment neerlegt om tussen de bedrijven
door zijn Sinterklaas-tekst, te zeggen,
even aan zijn jasje, of beter aan zijn
hemdsmouwen, want het jasje ont
breekt, om te horen dat dat concert
van Liebermann wel een „leuk stuk
kie" is maar hels en hels moeilijk.
Marcel Thielemans wacht even,
eerst Kapoentjeblazen), ja er zit een
mooie trombone-solo in, maar moei
lijk Vannacht maar twee uur ge
slapen, straks nog repeteren van der
van Leeuwen, ik moet voor de repetitie
met het R.Ph.O. van morgenochtend
toch ook nog een beetje slapen.
En boven dit alles troont Theo Uden
Masman, die vanuit de opname-kamer
via de microfoon zijn aanwijzingen
geeft: „Die tekst nog even over, kan
veel rhythmischer gezegd worden, Pop
ping, je vergat je Sinterklaasstem op
te zetten, de saxofoon was net iets te
laat, nog even over doen."
Er wordt daar hard gewerkt in dat
bedrijf een repetitie en opname op Zon
dagmiddag is geen pretje en er is een
grote veelzijdigheid en een groot om
schakelingsvermogen nodig om van een
Sinterklaas-programma naar Lieber
mann over te stappen. Zoiets kan alleen
door all-round-artisten slagen.
(Van onze Parijse correspondent)
Met de Prix Goncourt, die door het
Franse publiek als de litteraire hoofd
prijs wordt beschouwd, is het gegaan als
met de Prix Femina. De toekenning
heeft plaats gehad zonder veel strijd. De
Prix Goncourt werd geschonken aan
Roger Ikor voor „Les Eaux mêlées". Ikor
is van Joodse ouders uit Het Oosten. Zij
hebben diverse pogroms ontvlucht en de
lange weg door Europa afgelegd om zich
tenslotte in Frankrijk te vestigen. De
schrijver zelf werd in 1912 te Parijs ge
boren. Hij werd grammaticaleraar in de
Parijse lycea. Ikor heeft de prijs gewon
nen met zijn vierde roman Zijn derde
roman behandelt de moeilijkheden van
aanpassing van politieke vluchtelingen
aan hun nieuwe omgeving waarin z'ij
zich overigens wel gelukkig voelen om
dat zij van vervolgingen zijn bevrijd.
Maar zij slagen er niet in zich anders
dan vluchtelingen te voelen.
De vierde roman die het tweede deel
van de juist genoemde is, is nu bekroond
en behandelt de geschiedenis van een
vluchtelingenfamilie. Met de te Parijs
geboren zoon. die de tweede generatie
vertegenwoordigt, wordt de „vermen
ging" een feit.. Het probleem van de aan
passing wordt voor hem opgelost door
de ontmoeting met de dochter van een
tuinder uit de Parijse omgeving waar
door hij de stabiliteit en de gehechtheid
aan de bodem der bewoners leert er
varen De roman is vrii gehouden van
intellectualisme, vermijdt de demon
stratie van kennis waartoe Ikor niette
min als bijzonder bevoegd gemakkelijk
zou ziin gekomen.
Merkwas.genoeg i»s de Prix Renau-
dot ten deel gevallen aan iemand die uit
het. Oosten is gekomen en daar zelfs ge
boren is George Govy ontvluchtte Eupa-
toria toén die plaats door de Bolsjewis
ten werd uitgemoord. Hij was toen een
15-jarige jongen. Hij werd in 1913 ge
boren Hij w:st uit Rusland te ontkomen
door dokwerker te worden en als ma
troos op een Frans schip te vetrekken.
Fii bezocht, achtereen vol "ens Roemenie.
Griekenland. Egypte. Indië. Japan en be
reikte Parijs zelfs via Zuid Amerika, bij
het uitbreken van de oorlog nam nil vrij
willig dienst. Na de oorlog maakte hij
reportagereiz'en voor Parijse bladen. Een
roman „Russisch Bloed" en nok novel en
trokken de aandacht van Malraux die
hem aanmoedigde.
In dit jaar liet hij zijn roman -Les
meissonneurs d'épines" verschijnen
waarvoor hij de Prix Renaudot heeft
g0Govyenis dus ook een „opgejaagde" en
dat heeft de keuze van zijn onderwerp
beïnvloed. De roman heeft als onder
werp de levensconditie van de ontheem
den De schildering van de wederwaar
digheden van een Brits avonturier van
Russische oorsprong die in de opstand te
gen het leger deelneemt in Egypte, in
Vöor-Inddë, in Spanje en toch overal een
,,man van nergens" blijft.
van het A. C. de Bruijn-instituut, de heer
J. Kuijpers, directeur-hoofdredacteur van
De Maasbode, mej. dr Elizabeth Houtza
gers, directrice van het centraal museum
in Utrecht, dr A. Bouvy, directeur van
het aartsbisschoppelijk museum, dr Feld
bruggen, rector van het St. Bonifatius
lyceum te Utrecht.
Vrijwel uit alle delen van het aartsbis
dom verschenen heren geestelijken: de
kens, pastoors en kapelaans. Van de gees
telijke autoriteiten noemen wij nog mgr
prof. drs H. Fortmann, president van het
philosophicum Dijnselburg te Huis ter
Heide deken A. Wiege-rink van Utrecht,
plebaan J. v. d. Burg. de hoofdaalmoe
zenier luit'-kolonel mgr H. van Straelen,
iuit.-kolonel Verhoeven, hoofdaalmoeze-
niet van de luchtmacht, prof. dr Wille-
brands en rector Sondaal, namens de St
Willibrordvereniging. Ook vele religieu
zen van zustercongregaties kwamen mgr
Alfrink en de vicaris-generaal mgr in.
Huurdeman, die in de salon op de eerste
verdieping van het paleis de gelukwen
sen in ontvangst namen, de hand druk
ken.
ron Michiels van
meester van Jutphaas mr
J. Hamers en
de burgemeester van Nijkerk, de geboor
teplaats van mgr Alfrink.
De R. K. Universiteit van N«®®ge"
was vertegenwoordigd door mgr P
R. Post, mgr prof dr Bellon en P
A. van Melsen. Van de rijksuniversiteit e
Utrecht waren er de hoogleraren pr
A. Smijers, prof. dr J. v. d. Ven prof-m-
W. Pompe en prof. dr H. Weve. Er wa
bestuursleden van zo goed als alle stan -
organisaties, van verscheidene vakbonden,
van de Katholieke Vrouwenbeweging, de
katholieke Vrouwelijke Jeugdbeweging en
de K.A.J.
Vervolgens kwamen feliciteren mgr w.
Koenraadt, voorzitter vaon de RK.
Schoolraad en mgr dr F. Op de
Coul, directeur van het R.K. Bureau voor
Onderwijs en Opvoeding, prof. dr. J.
Loeff, secretaris van het R.K. Kerkge
nootschap, oud-minister mr E. Sassen,
prof. dr J. Granpré Molière, prof. dr ir
F. Teilegen, voorzitter van de K.A., drs
T van Baars, secretaris van de katholie
ke jeugdraad', het bestuur van het Colle
gium Studiosorum Veritas, dr Albering,
secretaris van de KVP en de heer J. A.
Middelhuis, voorzitter van de KAB en
lid van de Eerste Kamer, Pater dr ma
gister Stokman OFM, lid van de Tweede
Kamer, pater drs Pillen OFM, directeur
The Ramblers
Hel orkest van
Thomas Theodor Heine
Pater Louis Dion heeft gisteren ver
klaard, dat hy zijn vertrek naar Moskou
in opdracht van de Noordamerikaanse
kerkelijke autoriteiten voor onbepaalde
tijd heeft uitgesteld.
Pater Dion zou zich zoals hekend naar
Moskou begeven om de plaats in te ne
men van pater Georges Bissonette, die in
Maart van dit jaar door de Sovjet-rege
ring werd uitbewezen.
Intussen maakte het officiële Russische
Tjersbureau „Tass" gisteren bekend, dat
het Sovjet-ministerie van buitenlandse
zaken op 2 December een nota heeft ge
zonden aan de Amerikaanse ambassade
te Moskou, waarin wordt gevraagd of de
Amerikaanse autoriteiten van plan zijn
de Russische aartsbissc^pBons, enzijn
secretaris in de V.S. toe te laten. In de
nota werd gezegd, dat deze vraag wordt
gesteld in verband met een eventueel an
nuleren van de visa van aartsbisschop
Boris en zijn secretaris en die van pater
Dion, Volgens ,Tass" is door de Ameri
kaanse regering nog niet op die nota
geantwoord.
Het internationale hoofdkwartier van de
Internationale Katholieke Correspondentie
gevestigd te Wallerfangen in Saarland,
verzoekt die katholieke Nederlanders, die
zouden willen corresponderen met buiten
landse katholieken om hun adressen, aan
gezien degenen, die zich reeds vroeger
opgegeven hebben allen geplaatst zijn. De
Internationale Katholieke Correspondentie
is een afdeling van de Pax-Christi-bewe-
ging.
Deze internationale correspondentie heeft
ten doel, katholieken van verschillende
landen, afgezien van volk, ras of stand .in
persoonlijk contact met elkaar te bren
gen.
Degenen, die hiervoor belangstelling
hebben, kunnen zich opgeven rechtstreeks
bij 't I.K.K., Villeroystrasse 5. Wallerfan
gen, Saarland, of aan drs. H. J. Wesse-
link', Couperusstraat 5, Arnhem.
Voor gratis inschrijving gelieve men op
gave te doen van naam, voornaam, leef
tijd beroep, opleiding, hobbies, de talen,
die'men machtig is en het land waarmee
men wil corresponderen. Bij opgave recht
streeks aan Wallerfangen dient men bo
vendien een internationale antwoordkaart
bij te voegen (verkrijgbaar op alle^ post
kantoren) en in beide gevallen porti voor
antwoord.
tieke en sociale leven tussen deze
twee momenten heeft zijn weerslag
gevonden in de scherpe, soms wreed
aardige harde caricaturen van Th.
Th. Heine, wiens naam vooral ver
honden zal blijven aan „Simplicissi-
mus''. Zelf mede-oprichter van dit
meest opmerkelijke satyrische week
blad dat ooit in Duitsland is versche
nen, heeft hij, vanaf het eerste num
mer iu 1896 tot aan het verschij
ningsverbod in 1933, 37 jaar lang
zijn critische visie op het wereldge
beuren in zijn karakteristiek, hittei-
humoristische lijnenspel gestalte ge
geven.
Wat was deze Th. Th. Heine voor een
man? Een tijdgenoot vertelt hoe hij hem
door zijn woonplaats München zag wan
delen- een gesoigneerde, correcte heer,
klaarblijkelijk geheel in beslag genomen
door gedachten aan onbeduidende zaken.
Maar deze zelfde keurige heer werd, een
maal achter zijn tekentafel gezeten een
rebel, die politici en keizers met zoveel
brutaliteit ringeloorde, dat hij in 1898 een
half jaar gevangenisstraf moest uitzitten
wegens majesteitsschennis.
Als de Duitse officieren
geblazen blijven zullen ze
kort alleen nog als ballon
worden opgelaten.
even op-
binnen-
kunnen
TOEN Thomas Theodor Heine
zijn satyrische prenten begon te
tekenen, was Bismarck amper afge
treden. Toen hij stierf rekende het
hof te Neurenberg juist af met de
laatste nazi-bonzen. Heel liet poli-
Er is een vreemd contrast in deze mens.
Ziin critiek op de maatschappij richt zich
als één onophoudelijke regen van giftige
pijlen op de burgerlijkheid, de bekrompen
zelfgenoegzaamheid der philisters. Maar
zijn eigen woning droeg de merktekens
van de knusse Biedermeierstijl, waarin de
gezapigheid triomfeerde van het Duitse
burgerdom, dat Heine in zijn spotprenten
juist trachtte te vernietigen. Hij tekende
voor „Simplicissimus" het symbool zij"
symbool van de bloeddorstige bulldog,
die zijn ketting verbreekt en, klaar voor
de aanval, zijn dodelijke tanden toont.
Thuis vertroetelde diezelfde Heine even
wel vijf schoothondjes.
Raadselachtig? deze mens die met be
dachtzame, sierlijke lettertjes onderschrif
ten calligrafeerde, die zelfs de aan veel
gewende mens van nu door hun brute
directheid verbijsteren?
Hij zou raadselachtiger zijn wanneer het
waai- was wat in de catalogus van de ten
toonstelling zijner prenten in het Haags
gemeentemuseum te lezen staat. De in
leider in deze catalogus vergelijkt Heine
namelijk met figuren als Daumier en
toe maar Goya. Wie de tentoongestelde
caricaturen beschouwt, kan de inleider
bij die vergelijking bepaald niet meer
volgen.
Heine's sarcasme is scherp, raak en
komt ongetwijfeld voort uit een oprecht
gemoed. Zijn pen is vaardig, af en toe
subliem. Maar hij mist ten enenmale de
creatieve rijkdom, de verbeeldingskracht
van een Daumier of een Goya. Het ge
vaar van het Duitse militarisme dat hij
scherper zag dan zfln landgenoten in het
algemeen deden, neemt voor hem nooit
de vorm aan van een gruwelijke halluci
natie; hij komt nooit voorbij het uitbeel
den van de voor de hand liggende werke
lijkheid. Al is die werkelijkheid dan cari-
caturaal vertekend tot een dreigende
toekomstmogelijkheid, nimmer droomt hij
een lugubere toekomstdroom. Daar ligt
voor Heine's onmiskenbaar groot talent de
grens. Zijn nuchter sarcasme treft de roos
wanneer hij in opstand komt tegen
ambtenarij en keizerlijke willekeur, of
wanneer hij met zijn helder inzicht de
noodlottigheid van Hitler's optreden voor
voelt, Maar wat hij tekent, hoe razend
knap - hij de pen hanteert en hoe schrij
nend zijn prenten de burgermaatschappij
of de overheid aanklagen, vindt zijn 8r01Ja
in een voorstellingsvermogen dat beperkt
is en in wezenburgerlijk.
Zijn thema's zijn de thema's van de ge
wone man. zelfs waar hij de gewone man
hekelt, en zelfs al is hij de gewone man
in zijn denkbeelden jaren vooruit. Zijn
uitbeeldingswijze is uiteindelijk een naïef
illustratieve. De superieure greep boven
de reële voorstelling uit lag boven zun
vermogen.
Alleen wanneer men Heine in dit licht
beschouwt, is het wellicht mogelijk de
controverse tussen zijn persoon en zijn
werk te overbruggen. Hij was in al zijn felle
opstandigheid geen gedreven kunstenaar
maar een gewone man, die op zijn tijd ook
uitgesproken banale grappen illustreerde
en thuis hondjes koesterde.
Binnen deze beperking echter mag
Heine beschouwd worden als een groot
satyrisch tekenaar, als een Duitser die bij
uitzondering de zelfspot verstond, als een
mens met een gevoelig hart voor rechte-
(Van een medewerker)
ONDER DE TITEL „Bekenntnis zur
katolischen Kirche" is onlangs een in
drukwekkend boekje uitgegeven bij
het Echter Verlag te Würzburg in Duits
land. Vier Duitse, eertijds Lutheraanse,
theologen, die jarenlang in de zielzorg
hadden gestaan en aanzienlijke plaatsen
in de „Evangelische Kerk" innamen, ge
ven daarin een verklaring van hun re
cente overgang tot de Katholieke Kerk.
Hun eensluidend getuigenis is daarom zo
indrukwekkend, omdat ieder vanuit ziin
eigen levenssfeer tot dezelfde eindbeslis
sing is gekomen op grond van eigen over
wegingen.
Martin Giebner vond zijn weg naar de
Kerk terug, dank zij de z.g. „Hoogkerke
lijke beweging". Deze beweging, die in
alle z.g. protestantse landen vertegen
woordigd is, is na de eerste wereldoorlog
ontstaan als reactie tegenover het gebor
neerde nationalisme der landskerken. De
voorvechters ervan trachten in al die lan
den bij hun gelovigen het besef wakker
te roepen, dat de door Christus gestichte
Kerk één en universeel is. Zij noemen
zich ook gaarne „catholiek". In tegenstel
ling tot de andere protestanten, putten
zij hun inspiratie uit de leer en cultus
van de nog niet verdeelde Oude Kerk.
Zij erkennen het belang en de noodzaak
van een gezag, de apostolische hiërarchie
en successie wordt door velen in beginsel
aanvaard; ook de sacramenten willen zij
in het kerkelijk leven opnieuw een plaats
geven In verband daarmede is de pries
terwijding voor hen een brandende kwes
tie.
De dogmatische grondsjag voor de
hoogkerkelijke bewegingen wordt ge
vormd door de geloofsbelijdenissen der
Oude Kerk. die ook door de Reformatie
zijn overgenomen- Waar wij echter ook
conflicten tussen hoogkerkelijke protes
tanten en hun nationale kerken zien op
treden, daar zien we de gezagsdragers der,
laat ons zeggen conservatieve, protestan
ten, een beroep doen, niet op de originele
zin van hun Credo, maar op de reforma
torische traditie. Uit naam van hun refor
matorische traditie bestrijden zij de tra
ditionele zin van hun Belijdenis. Het ge
val van Martin Giebner is daarop gefn
uitzondering. Ook hij kwam in conflict
met de opperste raad van zijn Landskerk
Het bleek hem weldra, dat het hoogker
kelijk streven binnen het Lutheraanse
kader door de onoverkloofbare traditio
neel Lutheraanse opvattingen geen kans
tot slagen zou krijgen. Nadat hij tenslotte
de katholieke Kerk ontdekte als de reeds
verwerkeliikte verwerkelijking van het
hoogkerkelijk pogen, ging hij tot haar
over Zijn overgang vertoont grote over
eenkomst met enkele recente overgangen
hier te lande.
DE WEG VAN George Klünder heeft
een meer speculatief accent. Hij staat
daarom niet voor ons als een klas
siek protestantse figuur. Hij veeleer een
denker, die met de ongerijmdheide lauwe
«situatie eeen raad weet. Want de iauv>
wanordelijkheid der Duitse la°^erken
was in zijn ogen onverenigbaar met wa
hü uit de Schrift omtrent de hoogneia
jpr Kerk begreep Z.!jn nadenken ovei de
ware gestalte de? Kerk werd als bij een
intuïtie bekroond. toen Ml 5^d?aal van
tair bevond tegenover de kath.edraal van
doemde inspanningen. Want het „ple-
roma" is de eenheid van God en mensen,
verwerkelijkt in de Vleeswording en in
de Kerkvorming, doch waarvan de pro
testant de echte werkelijkheid tenslotte
ontkent.
De beschouwingen van dr Klünder over
de .volheid" der Katholieke Kerk, die
daarmede volgens het woord van Sint
Paulus „alles in allen" realiseert, vormden
tenslotte een voor hem onafwijsbare in
dicatie, en voor ons een bijzonder inspi
rerend betoog, voor zijn overgang tot de
Kerk.
E DERDE auteur is Rudolf Goethe,
de over de gehele wereld befaamd
geworden bekeerling, die met een
bijzonder verlof van de Paus omstreeks
Kerstmis '51 als gehuwd man de priester
wijding ontving. Zijn weg naar de Kerk
is ook weer een typische. Uit zijn verhaal
spreekt duidelijk een piëtistische mentali
teit. Hij behoorde tot de kring, die zich
verzameld had om de vrome protestantse
mevrouw Dach, de z.g. Dachkreis. Goethe
getuigt van haar en van verschillende
leden van haar kring, dat zij zich in de
Kerk binnen gebeden, „hineingebeten",
hebben. Het is trouwens moeilijk anders
te verwachten, dan dat Christenen, die
zich toeleggen op het innerlijk leven, ge
bed en overweging, zich bewust of on
bewust naar de ene Waarheid toe bewe
gen. Wij hebben ditzelfde zien gebeuren
met Anglicaanse Benedictijnen, die en
bloc naar de Kerk zijn overgegaan.
Voor de Dachkreis is blijkbaar het ge
dwongen contact met de Katholieke Kerk
nodig geweest; want in de gemeenschap
pelijke weerstand togen de Nazi-christe
nen, de z.g. „Duitse Christenen", werd
van beide zijden een heilzame openheid
vereist. H;erdoor en door de bezinning op
de oorzaken der tweedracht onder de
Christenen, werd ook in Duitsland de
hang naar eensgezindheid in een gunsti
ger klimaat geplaatst. Het verhaal van
Goethes overgang maakt melding van de
grote betekenis voor dit gunstig klimaat,
van een objectieve katholieke historie
beschouwing, waarbij aan een ieder recht
wordt gedaan, ook aan degenen, die men
bedoelt te bestrijden. Met name wordt de
kerkhistoricus Lortz geprezen om zijn ob
jectiviteit, die de protestanten niet slechts
met verwondering vervulde, maar ook
met vertrouwen in de catholiciteit van een
katholiek. Het is een van de behartigings-
waardige lessen uit dit aan ongewilde les
sen rijke document.
van het paulinische woord „pleroma
Kerk is een volheid. Dit doorzicht laat
hem niet meer los, hij zoekt naar de for
mules der Schrift, hij analyseert ze en
™ft vergelijkingen met de opvattingen
en werkelijkheid der protestantse Kerk,
waarin hij zieleherder is.
liet is niet doenlijk om weer te geven
hoe die Kerk hem op alle punten, waar
mede hij haar confronteerde, teleurstelde.
Het is ongemeen boeiend om met Klünder
na te gaan hoe het protestantisme zelve
dit gebrek' aan volheid niet alleen ge
voeld heeft, maar op vele, steeds ver
geefse, wijzen getracht heeft, zich hier
aan te ontworstelen. We begrijpen aldus
het ontstaan van hoogkerkelijkheid, van
Pinkstergemeenten, van de oecumenische
beweging als evenzovele pogingen om
iets te verwerkelijken van de volheid der
Kerk Ook de pogingen der protestantse
theologen om met beschouwingen over
de transcendentie van God, vage theorieën
over het beweerde profetenambt, trekken
aan zijn oog voorbij als uit geloofsnood
geboren, doch tot onvruchtbaarheid ge-
,E EXEGEET Schlier tenslotte, hoog
leraar aan de Universiteit van Bonn
is de meest protestantse weg ge
gaan, n.l. die van Schriftverklaring. Uit
drukkelijk schrijft Schlier. dat het de on
bevangen historische verklaring is, welke
hem naar de Kerk gedreven heeft. Hij
spreekt zijn dank uit jegens zijn leer
meesters, aan wie hij de zin voor de
objectiviteit meent te danken te hebben.
7.0 noemt hij de niet-katholieke wijsgeer
Heidegger en uit diens kring stammende
theoloog Rultmann. Volgens prof. Schlier
is de onbevangenheid van het ware his
torisch onderzoek ingesloten in de Geest
der Kerk, Terwijl voor Schlier deze on
bevangenheid echter de voorwaarde werd
voor het vinden van de Kerk. blijkt van
een overeenkomstige vondst bij de ge
noemden nog slechts weinig. Het geheim
van de genade-werking dringt zich aldus
weer aan ons op: het maakt ons gereser
veerd ten overstaan van de beoordeling
van niet-christenen. zowel als van chris
tenen. (waartoe wij ons zelf ook mogen
rekenen), wanneer hun zienswijzen niet
toekomen aan de orthodoxie.
De verantwoording, welke Schlier geeft
van zijn overgang, vormt op kleine schaal
een Ecclesiologie. Voor wie zich een idee
wil vormen over de moderne theologische
inzichten in het wezen van de Kerk, be
vinden zich hier overzichtelijk en beknopt
bijeengezet de voornaamste theses, zoals
die door het moderne bijbelonderzoek
naar voren worden gehaald. De banden
tussen Incarnatie en eschatologie worden
beschreven op een zo pregnante wijze,
dat de traditie, het Sacrament, het dogma,
de wérkelijke heiligmaking, het coelibaat
als de wezenlijke phenomenen verschij
nen van het zijn der Kerk. Zijn slotver-
toog over de eenheid der Kerk, tegen de
achtergrond steeds van de Schrift, vormt
een passende apotheose van een uitge
werkt getuigenis, dat men onder de blik
mag wensen van ieder, die het mysterie
van God-met-ons zoekt enigszins te vat
ten.
lozen en verdrukten en.als een kunste
naar die in zijn beste momenten een hard
handige humor op volmaakt adequate
wijze in zwart en wit vorm gaf De ten
toonstelling die tot 9 Januari in het
Haagse museum te zien is. geeft een
interessant beeld van de wijze waarop
Heine de vele aspecten van het wereld
gebeuren zag Zij geeft echter ook te ver
staan, dat Heine's prenten zeer sterk aan
de tijd gebonden zijn. Juist door bet ge
mis aan een bredere scheppende kracht
zijn zij daarom gedoemd aan waarde te
verliezen naarmate de gebeurtenissen
waarop zij betrekking hebben tot een ver
verleden vervagen.
Volgens een Reuter-bericht van Zater
dag zou het lossen van het m.s. „Charis"
van de K.N.S.M. Vrijdag te New Orleans
verhinderd zijn, doordat in opdracht van
de secretaris van de internationale unie
van zeevarenden bij het schip werd ge
post. Deze maatregel aldus dit bericht
was genomen ter ondersteuning van de
stakende havenarbeiders op Curagao.
De K.N.S.M. deelt thans mede, dat de
uit superfosfaat bestaande lading wèl is
gelost. Halverwege de lossing hebben
posters gepoogd het werk te beletten doch
de havenarbeiders aldus de K.N S M.
hebben zich hiervan niets aangetrokken
en de lossing werd voltooid. Zaterdag is
het schip uit New Orleans vertrokken.
Twee voormalige leden van het kabi
net van de ex-president van Argentinië,
generaal Lonardi. die de vorige maand is
afgezet, zijn gisteren in hechtenis geno
men. Het zijn de minister van buiten
landse zaken, dr Mario Amadeo en dr
Juan Carlos Goyeneche. staatssecretaris
voor pers en cultuur, aldus is van be
trouwbare zijde gemeld. Ook Clemente
Achaval. generaal Lonardi's zwager en
gewezen secretaris, zou gearresteerd zijn.
