witte doek
Britse films doen het niet best
in Amerika
mm
Angst en schrik de meest
ontspannende emoties'"
La (Diana) Dors heeft eindelijk
haar rijbewijs
O
P de PLANKEN
OP ZIJN BEST
'ff
De kinderen bij de kribbe
In het
Centraal Museum
te Utrecht
John Davis: „Ze willen onze hele industrie
op een presenteerblaadje...."
Regisseur Clouzot over zijn film
„Les Diaboliques"
„Nu kan ik in mijn eentje gaan winkelen"
„The Prisoner" onder
scheiden
Hans
van
Berg,
en
Ook
een religieus
kunstenaar?
ZATERDAG 24 DECEMBER 1955
rAGINA 12
IERS STUDENTENTONEEL
SPEELT YEATS
Beste buitenlandse film van 1955
in Amerika
Het leven zelf
Eigentijds
A.NZU stelt het probleem van het
vereiste eigentijdse op een wij
ze die het in zijn werkelijke
proporties plaatst. Het eigentijdse eist
niet de conformiteit aan een bepaalde
idografische schematisering van de
vorm, aan een noodzakelijke typogra
fie of een systeem van tekens, het is
niet een manier om de dingen te zeg
gen, maar om ze te leven. Zo is ook
traditie niet een vaste vorm, maar
een overdracht van levende sponta
neïteit. Wonderlijk genoeg is het leven
der traditie in Manzü! Geboren uit
de meest onontwikkelde laag van zijn
volk, een vader die schoenmaker was
in Bergamo, een moeder die een
kind uit de bergen was, blijkt niette
min de gehele indrukwekkende Ita
liaanse traditie van kunst en cultuur
met ongeëvenaarde volheid in hem te
leven. Tegelijkertijd beschaamt het
elke modernistische, historisch ge
dachte opvatting van traditie, dat die
'11111111
WERELDNIEUWS
(Van onze filmredacteur)
De Britse filmmakers breken zich op
het ogenblik het hoofd over de verba
zingwekkende resultaten van een onder
zoek, dat onder de Amerikaanse bioscoop
exploitanten is ingesteld naar het succes
en de mislukking van Britse films in
Amerika.
Aan de eigenaars van 3.000 Ameri
kaanse bioscopen is gevraagd, wat er
gebeurde, als ze Britse films vertoonden
Anna Magnani krijgt een rol in
„Barrage", een nieuwe film van
Bené Clément naar de gelijknamige
roman van Marguerite Duras.
en wat moest worden gedaan om de
Britse films tot een groter succes te
maken.
Bij dit onderzoek, het eerste, dat in deze
vorm is gehouden, verklaarden 87 van de
100 exploitanten, dat de Britse films het
niet al te best doen. Slechts 7 van de
100 zeggen, dat ze er goede zaken mee
hebben gemaakt.
En dit is, wat de Amerikaanse bio
scoopexploitanten van de Britse films
verlangen: méér actie, méér humor, die
door de Amerikanen kan worden begre
pen: méér gebruik van kleuren; minder
„zwaar Engels accent" en méér Ameri
kaans sprekende acteurs. Nóg een klacht
was, dat sommige Engelse films tijd ver
knoeien met lang gerekte scènes
John Davis, directeur-generaal van de
Rank-organisatie, heeft naar aanleiding
van deze opmerkingen verklaard: „De
Amerikaanse bioscoop-exploitanten
schijnen te willen, dat onze Britse films
worden gemaakt door Hollywoodse pro
ducenten met Hollywoodse sterren. Ze
willen namelijk, dat we hun onze hele
filmindustrie op een presenteerblaadje
aanbieden".
Intussen is er tenminste één filmacteur,
die naast de Schotse whiskey het beste
Engelse exportartikel naar Amerika i>:
Alec Guinness. Alleen de vermelding van
zijn naam als de voornaamste ster is al
voldoende geweest om de nieuwe film
komedie „The Ladykillers" ongezien te
doen boeken voor een Broadway-pre-
mière.
Het spreekt vanzelf, dat de Engelse
filmindustrie de houding van het Ameri
kaanse publiek ten opzichte van haar
producten ernstig betreurt. De houding
van de Engelsen zelf ten opzichte van
continentale films is echter niet veel an
ders. hoewel de „gemiddelde" Britse
bioscoopbezoeker toch twee buitenlandse
films ziet, tegen één Britse productie.
Maar die buitenlandse films zijn dan in
verreweg de meeste gevallen Ameri
kaanse
Toch begint er op het ogenblik lang
zaam een kentering te komen in de af
kerige houding van de Brit jegens de
filmproducenten, die van het continent
afkomstig zijn. Het succes van een vier
tal van dergelijke films heeft, naar de
„Financial Times" enige tijd geleden in
een artikel opmerkte, mogelijkheden voor
het continentale product geopend, d;e
tot dan toe bijzonder klein werden geacnt.
„Le Salaire de la Peur" (Het loon van
de Angst) van de Franse regisseur Henri-
Georges Clouzot heeft het in Engeland
financieel beter gedaan dan de gemid
delde Amerikaanse speelfilm. De andere
drie Franse kassuccessen waren „Het
Schaap met vijf poten", „Du Rififi chez
le* hommes" en „French Cancan".
De Engelse filmproducent Sir Alexan
der Korda heeft eens gezegd, dat er drie
manieren zijn om een succesvolle film te
maken: „Laat ze lachen; laat ze huilen;
bezorg ze kippevel".
Wat deze laatste methode betreft heeft
een Franse regisseur zich na de oorlog
een ware meester getoond: Clouzot, de
man wiens laatste film „Les Diaboliques"
honderden Londenaars naar een „conti
nentale fUm" lokte en wiens film ,Het
loon van de Angst" de „Financial Ti
mes" een optimistisch geluid ontlokt over
de mogelijkheid tot het met succes in
voeren van continentale films voor het
Britse bioscooppubliek.
Dit onverwachte succes is voor een En
gels blad aanleiding geweest zijn Parijse
correspondent opdracht te geven de man
te gaan interviewen,, die het publiek in
Frankrijk en Engeland en sinds kart
ook in Nederland in drommen naar de
bioscoop weet te trekken om te gaan kij
ken hoe twee vrouwen een bewusteloze
man in een bad laten verdrinken.
Is die Clouzot, vroeg de Britse journa
list zich af, toen hij onderweg was, om
eens met hem te gaan praten, echt een
ziekelijke sadist, zoals men wellicht na
het zien van een van zijn films zou den
ken.
Diana Dors. het blonde antwoord van
de Britse filmindustrie op de „La Lollo"
en Marilyn Monroe men kan haar o.a.
zien in Sir Carol Reed's film „A Kid
for two farthings" als het meisje van de
spierbundelmaniak en worstelaar
heeft dezer dagen haar rijbewijs gehaald.
Verleden jaar kreeg ze van haar man,
Dennis Hamilton, een grijze en zwarte
Cadillac cadeau. Maar zelf er mee rijden
kon ze niet, want ze zakte voor het rij-
vaardigheidsexamen, dat ze toen in het
plaatsje Slough aflegde. Thans heeft zfi,
in dezelfde plaats het examen met vlag
en wimpel gehaald. Wel een bewijs, dat
niet alles, wat men van blondjes, vooral
knappe blondjes, pleegt te zeggen, waar
is. Ditmaal heeft Diana echter geen
examen proberen te doen in haar grijze
en zwarte Cadillac. Ze stelde zich heel
bescheiden tevreden met de zwarte
Austin van de autorijschool.
Voor de speciale gelegenheid was ze
gekleed (een vermeldenswaardig feit in
het geval van „La Dors", die de meer
luchtige zijde van het leven helpt ver
zorgen) in een lange pantalon, een
Jersey-jumper en een shawl, die haar
blonde haren bedekte.
„Dit maal hebben ze me alles laten
doen", verklaarde ze. „Ik zie nu. welke
fouten ik verleden jaar heb gemaakt.
Speciaal heb ik er op gelet, voortdurend
in de (achteruit) spiegel kijken".
Men vroeg Diana, trotse bezitster van
een fonkelnieuw rijbewijs, waarom ze
opnieuw in Slough examen had gedaan.
„Wel" antwoordde ze. met een glimlach,
die iedere sprookjesfee jaloers zou ma
ken, „het loopt tegen Kerstmis. De tijd
van de mensen van goede wil. En een
jaar duurt lang".
Echtgenoot Dennis Hamilton, verrukt
over haar prestaties, heeft nu een nieuwe
grijze Mark VII Jaguar met rode bekle
ding voor haar gekocht als cadeautje
wegens het met goed gevolg afgelegd
examen.
„Nu kan ik in m'n eentje gaan win
kelen", zei La Dors voldaan. Ze is nu
bevoegd alle auto's van de familie zelf
te besturen: de Cadillac, de Rolls Royce
en de Jaguar
Ladislas Vajda, de regisseur van de
Spaanse film „Marcelino Pan y Vino",
die hier te lande nog steeds niet in ver
toning is gekomen, gaat een tweede film
maken, getiteld „Mijn oom Hyacinth".
De kleine Pablito Calvo, die in Vajda's
eerste film op hart-veroverende wijze de
rol van Marcelino speelt, het vondelinge
tje, dat door de paters van een Francis-
canerklooster wordt opgevoed en dat
Diana Dors heeft voor de tweede
maal, nu met succes, rij-examen
gedaan.
met kinderlijk medelijden brood en wijn
gaat brengen aan de gekruisigde Chris
tus, Die zijn liefde met een wonder be
antwoordt, zal er opnieuw de hoofdro'
in spelen. Voor de overige rollen is de
regisseur voornemens uitsluitend niet-
beroepsspelers te engageren.
Montgomery Clift, Silvana Mangano en
Anna Magnani zullen hoogstwaarschijnlijk
gemeenschappelijk optreden in de film
„Barrage" die door Réné Clément naar
de gelijknamige roman van Marguerite
Duras zal worden gemaakt. De regis
seur van „Jeux Interdits" (verboden spel)
zal persoonlijk dit boek met Irvin Shaw
voor de film bewerken. De eerste opnamen
voor deze film zullen in de lente van het
volgend jaar worden gemaakt.
Mag men de geruchten geloven dan zal
het bezoek dat verscheidene Sovjet-Rus
sische filmers op het ogenblik aan het
Zuiden van Frankrijk brengen een reeks
Frans-Russische co-producties tot resul
taat hebben. In één ervan zou Gérard Phi
lippe de rol van Henri IV spelen. Verder
zou de verfilming van Victor Hugo's ro
man „Quatre-vingt-treizë" op het program
staan.
Zelf geeft hij na zijn onderhoud met
Clouzot het antwoord op deze vraag:
geen sprake van. Clouzot is een rustige
betrekkelijk kleine, gezette man met kort
geknipt peper en zoutkleurig haar, bor
stelige donkere wenkbrauwen en een jo
viaal gezicht achter een prachtig gesne
den kersenhouten pijp.
„Angst, schrik en spanning" zucht hij,
als zijn bezoeker het doel van zijn komst
heeft kenbaar gemaakt, ,,zjjn veel ont-
spannender dan romantiek, tranen of la
chen. Als de angst voorbij is, is hij de
meest kalmerende emotie van allemaal!"
De thans 48-jarige Clouzot is een kalme
man. Hij is „crooner" geweest in een
nachtclub, journalist, privé-secretaris van
een parlementslid en heeft vijf jaar in
een sanatorium doorgebracht met een
vlek op één van zijn longen, alvorens
hij volledig was hersteld en na de oorlog
'n baan kreeg bij de Franse radio die hem
tot het schrijven van filmscenario's bracht.
Vijf jaar geleden trouwde hij een mooi
Braziliaans meisje. Een opleiding tot ac
trice heeft ze nooit gehad, maar thans
treedt ze in zijn film op als het meest
diabolische meisje in „Les Diaboliques".
Voor de film maakte Clouzot in acht
maanden intensieve training een actrice
van haar. Drie uur per dag moest ze
hardop toneelstukken voorlezen, meestal
in de vroege ochtenduren,
„Neen" antwoordde Vera Clouzot op een
tot haar gerichte vraag, „het is niet moei
lijk voor hem te werken. Hij weet precies
hoe hij zijn mensen moet aanpakken. Voor
sommigen is hij hard en onverbiddelijk,
maar voor mij is hij één en al vriendelijk
heid".
Clouzot deed een lange haal aan zijn
pijp en begon over „Les Diaboliques".
„Het is een doodgewone thriller. Men
hoeft er geen moraal in te zoeken. Het is
zelfs niet wat je zou kunnen noemen één
ernstig stuk, Ik heb een doodgewone de-
Alec Guinness, Engelands beste ex
portartikel, in de titelrol van „The
Prisoner", die door de Amerikaanse
Filmraad werd gekozen tot beste
buitenlandse film van 1955.
tectiveroman genomen, plaatste die in een
andere omgeving, veranderde de feiten,
herschreef het verhaal viermaal in een
jaar en verfilmde het tenslotte in elf we
ken".
Neem b.v. de scène als het bad vol
loopt voor de verdrinking. Spanning en
afschuw en diepe stilte in de bioscoop
behalve hier en daar 'n zenuwachtig gie
chellachje, volgens Clouzot het bewijs dat
een griezelfilm succes heeft.
„Ik moest het goede stromen van het
water hebben" vertelde Clouzot. „Het
moest sinister klinken. Een jaar lang
maakten we geluidsbandjes van alle bad-
kranen in de woningen van mijn perso
neel en in hotels over heel Frankrijk tot
we precies het juiste geluid hadden. Dat
is nu wat ik bedoel, als ik zeg, dat het
maken van 'n griezelfilm een soort spel
letje is. Je hoeft niet ziekelijk of sadis
tisch te zijn of bruut. Je moet efficiënt
zijn.".
Op het ogenblik werkt Clouzot aan een
nieuw „spelletje" het scenario voor een
film die voorlopig „De dood in het Lido"
heet. „Maar" voegt hp er aan toe, „ik heb
't verhaal tot nog toe pas tweemaal her
schreven en tegen de tijd, dat ik er mee
klaar ben komt de Dood er misschien
niet meer aan te pas en gebeurt het hele
maal niet in het Lido. De dingen veran
deren wel eens'.
Clouzot heeft vaak last van slapeloos
heid. Wat hij er tegen doet? „Het enige
dat me ontspant en me in slaap maakt
is., een goede thriller".
Henri-Georges Clouzot, een rustige
man achter een prachtig gesneden
kersenhouten pijp.
De Dublin University Players brengen
de dagen vlak voor en na Kerstmis '26,
27 en 29 December in het Hypokrite-
rion Theater te Amsterdam vier korte
toneelstukken van de in 1939 over
leden Ierse dichter W. B. Yeats.
Deze grootmeester der poëzie hp
verwierf in 1923 de Nobelprijs voor
literatuur heeft in zijn werken de Ier
se volksaard gestalte weten te geven en
er de oude Ierse legenden en nationale g-
voelens in verweven. Het eerste spel
„Land of heart's desire", waarin de strijd
tussen natuurlijke en bovenaardse krach
ten om de menselijke ziel wordt gesymbo
liseerd, had iets negentiende-eeuws zoete
lijks. In „Pot of broth" (pan bouillon),
is de dichter met beide benen op de grond
gebleven.. Het is een bijzonder vermake
lijke klucht en de studenten wisten het
„soepje" bovendien op 'n smakelijke wij
ze op te dienen. „Dreaming of the bones"
en „Purgatory" zijn weer niet van deze
wereld. Het eerste spel is sterk nationalis
tisch van inslag.
Een jonge Ier ontmoet de dolende
geesten van een graaf en zijn echtgenote,
die rond 1200 hun land verraden hebben
door het de Engelsen in handen te spe
len. Zij kunnen elkaar niet omhelzen voor
dat 'n landgenoot hun hun daad vergeven
heeft. De Ier wil persoonlijk wel compas
sie hebben, maar zijn verknochtheid aan
zijn geboortegrond verbiedt het hem. „Het
vagevuur'' doet Duits-romantisch aan,
Op een macabere manier illustreert net
dat alleen God de zielen van de lijdende
Kerk kan bevrijden.
De studenten uit Dublin voerden de schet
sen met vee] overtuiging uit. Hun zange
rige uitspraak klonk zeer welluidend, al
hoewel het Engels er somtijds moeilijk
door te volgen was. De voorstelling was
een interessant experiment, dat door de
bezoekers van de première, gisteravond
gegeven, wel werd geapprecieerd.
de W.
dal, maar een spel, dat uitstekend past
in de omlijsting van ons Kerstfeest. We
kunnen het in de huiskamer opvoeren met
onze kinderen.
Maar och. hoe weinigen van ons dur
ven zoiets aan. We halen glimlachendon
zen schouders eens op om zulk een idee.
We zien ons zelf al een toneelstukje spe
len met onze kinderen. In de huiskamer.
Zonder publiek. Met hoogstens moeder en
misschien nog oma en opa als toeschou
wers.
En toch., we zouden onze kinderen geen
mooier feest kunnen bereiden. Vooral als
we het heel serieus opnemen. Als we het
ernstig van tevoren met hen instuderen.
De kinderen groeien dan als het ware
vanzelfsprekend naar het Kerstfeest toe.
Het is de mooiste voorbereiding op het
feest. En de kinderen vinden het niets gek,
als vader meedoet. Integendeel! En op
het Kerstfeest moet het een paar keer op
gevoerd worden. De kinderen vragen
erom! Het zijn de hoogtepunten van de
dag. Ze hebben het er met al hun vriend
jes over: „Wij spelen thuis een kerststuk
je! Mooi jö! En vader speelt voor Engel!
En mijn grote broer voor Sint Jozef En
mijn kleine zusje ligt in het kribbetje.
En wij zijn allemaal herdertjes!"
Ik ken inderdaad verscheidene gezinnen,
waar men gezamenlijk zo'n kerststukje
speelt. En als men dan toevallig het geluk
heeft om toeschouwer te mogen zijn, dan
ondergaat men soms een ontroering, die
men niet gauw zal ondergaan in een grote
schouwburg bij een Kerstspel door de
meest vooraanstaande beroepsspelers.
De kinderen zijn zo gelukkig, als zij mo
gen spelen en als vader echt meespeelt.
Zij spelen met een vuur, alsof hun leven
ervan afhangt. En alles is zo heel natuur
lijk. Ook de omgeving van de kamer of
de hal, waarin het spel wordt opgevoerd,
is zo natuurlijk. Veel natuurlijker dan op
het grote toneel.
Kunnen wij ons een mooiere Kerstvie
ring voorstellen? We spelen zo'n stukje
bijvoorbeeld onmiddellijk na de Kerst
nacht voor het feestelijk ontbijt, als de
Kerstboom pas ontstoken is. En we her
halen het bijvoorbeeld nog eens in de loop
Het is een eenvoudig spelletje „De kin- j van de lange morgen en 's avonds voor
deren bij de Kribbe" van Herman Diven- het naar bedgaan van de kinderen.
Dergelijke familie-spelletjes zijn veel
ouder dan ons tegenwoordig amateurto
neel in grote zalen. Maar veelal zijn wij
groten er veel te nuchter voor gewor
den. We noemen het al gauw onzin en we
denken, dat we er geen tijd voor hebben.
We hebben wel tijd om grote stukken met
vreemden in te studeren. Maar om echt
huiselijke feesten vooraf te organiseren,
zodat onze kinderen er wat aan hebben,
zodat het ook echte feestdagen voor onze
kinderen worden, daar hebben we geen
tijd voor. We laten het er maar een beet
je op aan komen. We zetten een Kerst
stal, we zetten desnoods een kerstboom,
moeder zorgt voor wat lekkers en de rest
loopt vanzelf wel. Maar na twee liedjes
onder de kerstboom, vervelen de kinde
ren zich dan alweer gauw en trekken naar
buiten zoals iedere dag. We slagen er
niet in: de dag tot een echt onvergetelijk
gezinsfeest voor de kinderen te maken.
U zult echter zeggen: Waarom schrijft
U dit nu pas op de vooravond van Kerst
mis? Waarom hebt U dit niet veel eerder
geschreven? Dan hadden wij een kerst
stukje kunnen zoeken. Nu is het te laat".
Inderdaad, nu is het te laat, om nog
een Kerststukje in te studeren met onze
kinderen. Maar als ik dit één of twee
maanden van tevoren geschreven had, dan
had ik hoogstwaarschijnlijk weinig gehoor
bij U gevonden. Nu op Kerstavond zelf
verliezen wij allemaal enigszins onze za
kelijke nuchterheid en komen we zoals
we dat noemen in de stemming. Nu
pas voelen wij misschien het gemis aan
een dergelijke kerstviering met onze kin
deren. En we kunnen een vast voornemen
maken voor het volgend jaar. Er moeten
ook de nodige vooroordelen overwonnen
worden om een dergelijke kerstviering
met onze kinderen te organiseren. We
staan er nog veel te sceptisch tegenover.
Mischien vanavond, nu we ons allen een
beetje kind gevoelen, niet meer.
En helemaal te laat is het ook weer
niet. Want we kunnen ook improviseren.
Voor de vuist weg spelen dus, zonder dat
van tevoren rollen zijn ingestudeerd. We
geven op Kerstmorgen ieder van onze kin
deren een rol. „Jullie zijn drie herders;
jij bent Maria en jij Jozef en ik de Engel.
De herders liggen daar in de hoek te sla
pen met hun kudde. En dan kom ik ver
tellen, dat het kindeke geboren is. En dan
staan jullie gauw op en dan snellen jullie
zingend naar de kribbe. En jullie nemen
cadeautjes mee voor het kindeke en voor
Maria en Sint Jozef. En bij het kribbeke
zingen jullie weer een lied en Maria en
Jozef zingen mee en ik ook als engel. En
daarna zijn jullie drie koningin. En dan
ben ik Herodus. En jullie komen bij mij
de weg vragen. En als jullie dan horen
dat Herodes lelijke plannen maakt, dan
leiden jullie hem om de tuin en gaan
gauw naar het stalletje en bieden daar
jullie gaven aan en waarschuwen dan Ma
ria, dat Herodes lelijke plannen heeft. En
dan staan Maria en Jozef met het kindje
gauw op en vluchten naar Egypte. Etc."
Kinderen improviseren graag. U moet
dan eens horen, wat een heerlijke fanta
sie zij aan de dag leggen. Ik zou haast
zeggen: U behoeft er heus geen stukje
voor in te studeren. Maar het improvise
ren gaat iedere vader niet even gemakke
lijk af. Toch moest U het maar eens pro
beren. Het is veel gemakkelijker dan U
denkt.
Op het hoogfeest van Kerstmis moeten
wij niet achter onze krant kruipen onze
kinderen kennen ons al bijna niet anders
dan achter onze krant op het hoogfeest
van Kerstmis moeten wij de hele dag voor
onze kinderen zijn.
Een dergelijk improvisatie-spel, waar
bij de kinderen hun fantasie de vrije loop
mogen geven en waarbij vader even ern
stig meespeelt, brengt hen in verrukking.
En als U voor het volgend iaar een be
staand kerststukje zoekt, gaat U dan
eens tijdig te rade bij „Ons Lekenspel"
te Bussum. Ons Lekenspel heeft prachtig
materiaal voor dergelijke huiselijke gele
genheden. vooral voor Kerstmis. Bij Ons
Lekenspel verscheen ook „De Kinderen bij
de Kribbe" van Herman Divendal en on
der andere ook dat fijne Kerstspelletje
voor Kinderen, getiteld: „Maria en de
kinderen", waarin Maria de kinderen ver
telt van het aanstaande kerstfeest en
waarin Maria de kinderen op het Kerst
feest voorbereidt.
En als U helemaal niets geschikts kan
vinden, maak dan zelf iets voor Uw kin
deren. Heus, het is zo moeilijk niet. En
kinderen zijn niet critisch. Zoals ik U de
vorige keer al gezegd heb: met de tekst
uit het Evangelie en wat aardige Kerst
liedjes hebt U het stukje al gemaakt, voor
dat U nog een pen op het papier zet.
Zalig Kerstmis.
De Engelse film „The Prisoner",
waarin Alec Guinness de rol speelt van
een kardinaal wiens geest wordt gebro
ken door Jack Hawkins als de openbare
aanklager in een dictatuurstaat, is door
de Amerikaanse Filmraad gekozen tot de
beste buitenlandse film van 1955.
De Amerikaanse film ..Marty" werd
gekozen tot de beste film van het jaar
Ernst Borgnine, een betrekkelijk onbe
kende acteur, kreeg de titel acteur van
het jaar voor zijn rol in deze film.
Marian de Koning, een meisje uit Ede.
die getrouwd is met de in Florence
woonachtige Nederlander Fred Blan-
chard, zal de hoofdrol vertolken in een
Italiaanse kleurenfilm. Regisseur van de
film, die de lotgevallen laat zien van een
Amerikaans meisje in Florence, is Dino
Fondagni. die vóór de oorlog assistent
was van de bekende filmer Alessandrim.
In Februari en Maart worden de op
namen voor deze film gemaakt. Marian
de Koning ontvangt van 1 Februari af
een gage van 200.000 lires (ca 1200) per
dag. Haar tegenspeler in de film is Turi
Werne. Ook haar man krijgt een kleine
rol. die van een jonge Amerikaanse
schilder in Florence, in de film.
TA E eerste geheel aan Manzü ge-
wijde tentoonstelling die ons
land nu eindelijk is voorgezet,
hebben wij niet zozeer te danken
aan volhardende werkdadigheid
van het inzicht, dat zo'n tentoon
stelling er nu in ieder geval eens
komen moest; ze is n.l. de
directie van het Centraal Museum
in Utrecht geheel toevallig kant en
klaar in handen gespeeld. Toch mag
wel gezegd worden, dat we er
sedert lang op zaten te wachten,
sinds de Marini-tentoonstelling van
het verleden voorjaar, in het
Museum Boymans, zelfs met enig
ongeduld.
De Utrechtse expositie is veel min
der uitgebreid dan die Marinitentoon-
stlling. Ook kan men er niet van
be weven dat ze haar karakter dankt
aan de poging om de beste stukken
van Manzü's oeuvre samen te lezen.
Maar ze geeft toch een heel goede
en in zekere zin zelfs volledige indruk
van wat die beroemde beeldhou
wer in zijn mars heeft. Hij is er met
al zijn karakteristieke onderwerpen
in recente bronzen en oudere teke
ningen, en in beide categorieën telt
men hier menig meesterwerk. Van
de tekeningen geldt voorts tenvolle
wat men van de bronzen niet zeggen
kan: nl. dat ze een openbaring zijn;
daarvoor hebben wij op de Mostra '54
immers reeds té voortreffelijke beel
den van Manzu te zien gekregen.
Acht reliëfs
Maar ook wat dit betreft wordt on
ze kijk op Manzu te Utrecht aange
vuld, en wel door een serie van acht
reliëfs, die de Kruisafneming heet.
Juist in die reliëfs blijkt Manzu's
kunstvaardigheid op de meest ver
bluffende wijze. Half tekening in de
plastisch verdeelde verhevenheid,
nauwelijks enige milimeters hoog op
de dikst aangezette plaatsen, in hun
geheel eigenlijk schetsmatig van ka
rakter gebleven, zijn die acht won
derlijke voorstellingen toch volstrekt
wat men .•compleet" niemt. Zulk to
verachtig meesterschap bezielt de
zeldzaam fijnvoelende vingeren van
deze boetseur dat ook hun meest
vluchtige aanraking van de zachte
klei, een beroering die ogenschijnlijk
niet meer dan 'n strelen of zelfs een
voorbijgaan is, een forma opwekt die
ogen en geest verrukt door een volko
menheid, een proportie en een splen
dor die ondanks hun meest toegewij
de inspanningen weinig hedendaag
se kunstenaars bereiken.
Dit achttal reliëfs toont Manzu op
zijn best. 't Versterkt op heel bijzon
dere wijze de indruk die ik ter gele
genheid van de Mostra hier reeds heb
weergegeven. Hij was daar de „kun-
digste van allen" schreef ik toen. en
hij is „wars van elk modernisme,
van al het experimentele, in zijn
schijnbare probleemloosheid bij wij
len zelfs irriterend-knap, tot in de
toppen van zijn vingers vervuld van
grandezza, tegelijkertijd koel en fijn
bezenuwd, ongenaakbaar en vol dro
mende mijmering, hartstochtloos en
vol fijn vuur", een „raadsel van in
trinsieke tegenstellingen".
Zijn kunst komt met zulke onna
speurlijke middelen tot stand, zij ge
lijkt soms zodanig veeleer het leven
zelf te zijn dan zijn beeldgeworden
begrip, ze schijnt zich zo weinig om
plastische wetten te bekommeren, zo
zeer een „plastische intrigue" te zijn,
dat men zich verbaasd afvraagt waar
in Manzu's werken de kunst begint
of waar zij beginnen kon. Zie de nau
welijks zich verheffende welvingen
op de genoemde reliëfs, waar zij een
naakt menselijk lichaam voorstellen,
een heup, een been, een borstkas, een
afhangende arm, de nog aan de kruis
paal gebonden arm van de gestorven
Christusfiguur met de opgerekte ok
selschacht waaraan het gehele li
chaam is opgehangen: wat een onge
looflijk compleet en bezield modélé
in die fijnverdeelde anatomie.
Manzu
Hiernaast ';t ontwerp-
schets en hieronder
een portretkop van
Manzu
mMBM
volheid, in stede van hem een log
blok aan het been te binden, een zel
den geëvenaarde spontaneïteit en
frisheid van spirituele kunstvaardig
heid in hem voedt.
Even merkwaardig als de aard van
zijn materiële vorm, is de formele in
houd van Manzü's reliëfs. Ook hier
Iets als een intrigue die iriteert, meer
nog een enigma dat boeit. Een reeks
van vreemde situaties komen zich
presenteren bij de halvelings van
zijn kruis ontbonden dode. De merk
waardigste presenteert zich wel in
de naakte gestalte van een kardi
naal, (de figuur draagt een kardi
naalshoed in de handen), die stupé-
fait, tot in zijn merg geschokt, maar
tegelijkertijd geboeid met heel zijn
natuurwetenschappelijk denken door
het gegeven feit dat hij van
vlakbij waarneemt, geen vin ver
roerend op de Dode staat te staren
en niets dan een skelet ziet, een rif,
kalk en beenderen.
De overige voorstellingen zijn nau
welijks minder eigenaardig.
Humanisering
ALLERWEGEN zie ik naar aan
leiding van deze „kruisafne
mingen" en ook n.a.v. de
vrije kardinaalsstatues geschreven
dat Manzü een diep-religieus kunste
naar is. Voor zover ik ervaren kan
wordt dat echter juist door die wer
ken allerminst bewezen. Veeleer zie
ik er de neiging in tot pure huma
nisering van de heilige geheimen, voor het la
Heel de kunst van Manzü lijkt mij ™®ar draf-e
zelfs hierin haar eigenlijke bedoeling;®'UIten' de
te hebben inzoverre zij althans
een „boodschap" zou kunnen zijnter waarvc
dat zij het menselijke wil openba- kunnen wo
ren als de enig mogelijke waarach-het: de here
tigheid in alle verhullende schijn van ctdeau.
statie, vergoddelijking of sier. AlleerHier volg1
het telkens in dit oeuvre terugkeren-- J °nzc
de motief der „Danspassen" schijndT ,*!el
hier een uitzondering op. Daar wordfle'
het louter natuurlijk- en lichame-
lijk-menselijke zelf tot sier. Uit nietsgen ^s"0g'
dan een trantel-gespannen meisjeslijl-cer
bloeit een Latijnse leuze los en wordt Grote Ke
als een spirituele vlam die met elke vingerl qivi
golving door tors en leden en langt Oranje J.
een toorts van blonde haren omhoog' Grote Ke:
snelt, een „vervoerd raffinement", vingen oiga
De tekeningen zijn ook na dit allet vier B.
nog verrassend genoeg. Ik durf be- Hulstprys
kennen dat ik erbij aan geen nederi- Rob, Thund
ger namen dan da Vinei en eenmaa-Kerstkran
zelfs wonderlijk genoeg aan Rem- ibschrijving(
brandt denk. «ascom.
Tenslotte mag ik niet verzuimei Kerstklok
de bronzen portretten te vermelden ^ngen Reth
waarvan sommige onvergelijkelijk ^rons
edel van houding en expressie zijn Hêre^e So„
Het fijn geaesthetiseerde oppervlak Finaie Gr<
van het brons, de als natuurlijke pa hemers Dou
tine daarop behouden resten van d' ton William!
gietvorm, geven al Manzü's beel- Hulstprijs
den een aangename charme mee Girona, Sita,
Maar ze spelen nergens zo schitte
rend mee met de factuur als juist vroeg
de pnr.retten, SSSTES
J£. 5? 'onden te Sa
PP punten be
^bright.
