PRAAG
van Mozart's muziek
EEN VERHAAL
Mörike s
cloor de Weense Opera
Tussen Wilhelmus-variaties en Requiem
kleurrijk
schilderij
De
MET MOZART OP REIS
naar
wc
G]
M
T fix
Nieuwe
gramofoon
plaat
&-?*0Êi^SÊÈÈÊ:
v'e -> 'SWê
-
Vis
eir'b
1 'éA
AM
Portret van Mozart door zijn zwager Lange
De Pfarrkirche, Maria Geburt voor de inwijding waar
van de 12-jarige Mozart zijn Mis in G. dur componeerde
'vHnWWW*
Mozart vader en zoon, een prent uit 1764 door L. C. de Carmontelle
Mörike penseelde de
componist in ge
zelschap van zijn
vrouw Constanze rei
zend. zowel in intieme
gesprekken in de
postkoets, als met de
herbergier en de kas
teelheer bij wie het
echtpaar zijn intrek had
genomen. Men vatte
deze taferelen op met
een glimlach en met de
speelsheid of argeloos
heid waaruit de scènes
uit een opera-buffa ont
stonden.
Eén er van speelt op
het kasteel waar de
Mozart's hun vijf dagen
lange reis van Wenen
naar Praag onder
braken. Hun roem was
hen in zoverre al voor
uitgesneld, dat men bij
het horen van hun
naam ze als vorsten
ontving. Tijdens een
feestmaaltijd amuseerde
men zich al spelend en
koutend. Mozart zelf
liet zich niet onbetuigd
en offreerde zijn gast
heer en gastvrouw een
geschenk in de vorm
van improvisaties aan
het klavier die hij later
als uitgewerkte compo
sitie hun zou toezenden.
Maar ook was hij een
voortreffelijk causeur en
van edele dranken en
zo geviel het dat hij de
volgende jeugdherinne-
jHvwv#'
D e c c a brengt als joyeus preludium voor het Mozart-jaar een alles
zins geslaagde integrale opname van de laatste Duitse opera van dit
genre Die Zauberflöte, gezongen en gespeeld in de ideale om
geving der zo juist heropende Weense Opera. Hoe kan men deze spe
cifiek Oostenrijkse muziek beter beluisteren dan van artisten als van
de hier spelende „Wiener Philharmoniker", o.l.v. Karl Böhm, prima
donna's als Hilde Güde en heel dat organisch ensemble dat de Weense
Opera tot een muzikale „entiteit" maakt?.
Daarbij komt dat deze opvoering ook als opname vrijwel perfect is,
zodat men van de herleving van een muzikaal wereldcentrum via deze
mechanische weergave de hartslag op een afstand kan beluisteren.
Terwijl we dit schrijven valt ons oog op een bericht uit Den Haag,
dat het hoofdbestuur der Vrijmetselaarsorde het Toonkunstkoor aldaar
heeft uitgenodigd om een uitvoering voor dit genootschap in Februari
a.s. te geven. Dit klinkt misschien vreemd voor de buitenstaander. Wie
echter enigszins met Mozart's handel en wandel op de hoogte is, weet
dat hij tot de Loge-broeders van zijn tijd behoorde en daarvoor menig
stuk heeft gecomponeerd. Laten we hierbij vaststellen, dat de Vrijmet
selarij in die dagen rond 1790, het tijdstip waarop „Die Zauber
flöte ontstond allerminst een godsdienst-vijandig genootschap was,
maar een gezelschap van kunstlievende en eerzame burgers onder wie
prominente katholieken, waar naast kunstzinnige en philosophische ge
sprekken ,men zich ook amuseerde met spel en muziek bij een wel
voorziene dis. De loge, waartoe Mozart behoorde, „La Bienfaisance" ge
naamd, was overigens maar een armzalig instituut. Was het daar, dat
de eerste ideeën van Die Zauberflöte ontstonden? In ieder geval
had Mozart als broeder, de librettist Schikaneder naast zich, dezelfde
Schikaneder, opera-directeur, -regisseur, -acteur en buffazanger, die
de componist later de hocus-pocus-tekst der Zauberflöte zou voorleggen.
Want Schikaneder chicaneerde met een Oosters verhaal van de dich
ter Wieland zo lang dat er een mengelmoes ontstond van occulte, Egyp
tische en uit die tijd stammende Vrijmetselaarsmotieven.
Overigens is dit werk minder uit Loge-aandrang dan op verzoek van
de theater-directeur Schikaneder geschreven voor de luttele som van
honderd ducaten, waarmee Mozart zijn armoede enigszins lenigde....,
M. M.
Het „Toverfluit-huisje" in de tuin van het Mozarteum te Salzburg waar Mozart zyn
vermaarde Zauberflöteschreef
umwi
p« -
HET WONDER
iiALL07E schrijvers over muziek hebben zich in de loop der jaren met Mozart bezig gehouden.
Enkelen, zoals de Duitsers Otto Jahn en Hermann Abert, en de Fransen zoals Tliéodore dc
Wyzewa en G. de Saint-Foix wijdden hem een ganse mensenleeftijd en zelfs litteratoren als Henri
Ghéon en Mörike leenden hun oor aan zijn Muze. Juist honderd jaar geleden realiseerde de
Duitse dichter een reeds lang bij hem bestaand plan om „een dichterlijk beeld van Mozails
leven te geven. Het toenmalige eeuwfeest was voor hem aanleiding om een zijner rijpste novellen te
publiceren ivelke niet zoals gewoonlijk een dichterlijk verzinsel inhoudt zonder muzikale zin. maar dat zo
rechtstreeks aan Mozart's wezen verwant is dat we méér dan in welk geschrift ook -- of het moesten de
brieven van de componist zelf zijn waarop Mörike s novelle steunt, met de muieksfeer van dit genie
geconfronteerd worden.
Het gelukt Mörike hier een kleurrijk schilderij oj) te hangen van een van IT enen naar l'raag in „ecu
met drie postpaarden bespannen, prachtige geelrode koets'zulks ter bijwoning van een opvoering (lei
Don luan onder 's meesters eigen leiding. Mede door een goede vertaling en uitgave (W.B. 41) zijn we in
staat van deze reis en van Mozart s eigen muzikale sfeei enkele indrukken op te doen.
ring na het nuttigen van
een ganzeenpastei op
haalde.
Vlak voor ons
de Vesuvius
In het voorjaar van 1770
reisde ik als jongetje van
dertien jaar met mijn
vader van Rome naar
Napels. Ik had twee maal
in het Conservatorium en
verder nog bij verscheidene
andere gelegenheden ge
speeld. De adel en de
geestelijkheid bewees ons
vele vriendelijkheden. Vóór
ons vertrek werden we ge
ïntroduceerd in de konin
klijke tuin, de Via Reale,
waar een groep Sicili-
aanse commedianti. de
„Fligli di Nettuno" optrad.
We zaten temidden van
vele voorname toeschou
wers, onder wie ook de
jonge, beminnelijke konin
gin Carolina en twee prin
sessen. De zee klotste be
neden onze galerij in
kleurrijke banen die door
de blauwe zonnehemel
heerlijk teruggekaatst wer
den. Vlak vóór ons lag de
Vesuvius en links glin
sterde met een zachte bui
ging een prachtige kust
Het eerste deel van het
spel was afgelopen. Het
tweede deed twee lichtge
bouwde bootjes zien, uit
gerust met roeibanken, een
dunne mast, een prachtig
beschilderd zeil en ver
gulde steven. Vijf jonge
mannen met volmaakt
ideale gelaatstrekken en
luttel gekleed waren bezig
te roeien en zich met een
even groot aantal meisjes,
hun liefjes, te vermaken.
Een fluitspeler zat aan de
voet van één der meisjes,
de schoonste, die op het
dek zat met bloemkransen
omgeven.
Sinaasappels
Intussen was van de
andere kant een meer een
voudig vaartuig naderbij
gekomen. Hierop zag men
alleen mannelijke jeugd.
In tegenstelling met de
andere jongemannen, die felrode kleren droegen, was
de kleur der laatsten zeegroen. Zij keken verrast bij de
aanblik der bekoorlijke nymphen, wuifden en groetten
naar haar, welke ondubbelzinnige gebaren van de over
zijde met instemming werden be
groet. De roden keken vol, min
achting en somber naar dit
schouwspel, maar zij konden niet
verhinderen dat de meisjes uit
een mand vol sinaasappels er een
paar naar de overkant wierpen.
Met gemak werden deze oranje-
ballen daar opgevangen en daar
steeds meer meisjes meehielpen,
vlogen alras ongeveer een dozijn
oranje appels in steeds sneller
tempo van weerszijden over het
water. De bootjes draaiden met
een langzame beweging op bij
kans dertig pas afstand om el
kaar heen en onophoudelijk
waren er ongeveer vier en twin
tig ballen in de lucht. Door al
het gewirwar echter meende men
er veel meer te zien. Soms ont
stond er een formeel kruisvuur,
waar in een hoge boog de appels
gis vanzelf door aantrekkings
kracht in de geopende handen
werden opgevangen. Even aan
genaam als het oog zich verlus
tigde, even liefelijk klonken de
Siciliaanse wijsjes, dansen, salta-
relli en canzoni a ballo, een
heel mengelmoes bij wijze van
guirlandes aaneengeregen. De
jongste prinses, een bekoorlijk
onbevangen schepseltje van on
geveer mijn leeftijd, begeleidde
de maat op allerliefste wijze met
hoofdknikjes. Tot op vandaag zie
ik haar lach en lange wimpers
van haar ogen nog voor mij.
Terwijl het schouwspel lang
zamerhand ten einde liep en er
nog maar een paar maal over en
weer gegooid werd, had een
knaap aan de overzij een groot,
groengevlochten net gegrepen en
korte tijd onder water gehouden
Nu trok hij het op en tot ieders
verbazing lag er een grote, goud-
glinsterende vis in. De omstaan-
„D
bouv
snel
stata
nenb
Zwol
land:
„Als
verw
wil i
land
stryé
oefei
De
oefer
ruim
tank.
op o
ïeob
\San-
in tc
ruim
soen
verw
zekei
gebie
dustr
ter
van
gedei
risch
ming
aldus
volk
week
De
terda
jarig'
uit 1
hem
bran<
bouw
trich!
Justil
geëis'
de gi
van i
gaan.
On<
van
eerst
burg,
cinea
Maas
een
len. 1
Limb
teven
men.
het
carna
De
seizot
mijn
Zang-
zelf i
Hierr
opnat
burgs
wers
De
maaic
beeld
ren,
land.
de w
van 1
rende
Jan
film
beeld
Tus
Orgel
Ned.
muzie
stemn
den v
trede)
overe
bemic
den.
sticht
en hi
bedoe
BEI
V
De
vonni,
jarige
hande
jarige
uit U
weger
van J
In 1
van S
een a
strekk
Justiti
arttke
evene.
mr Di
een c
Teg.
cier e
jaar p
tenis
doch i
De
'er tl a n
èannai
en Vo
l'ikse
tier Ie
Uit 12'
nioren
Gist<
naars
qnette:
klasse
tl St.o
der en
eerste
tneeek
G. Ons
steden,
eerste,
omdat
gen v.
O H.
De A
terdarr
hesfaai
fotogrs
van d<
derling
