ADRIAAN PELT EREDOCTOR VAN
AMSTERDAMSE UNIVERSITEIT
s*
Belgische wegen sluiten niet aan
op die van Nederland
sszElj
«I
de
Instituut voor economische ont
wikkeling geopend
Petrusbeeld in
St.-Pieter
Kernenergie als
handelswaar
Reactors op de internationale
handelsbeurs te Genève
Jean
D
ITALIAANSE FILMERS
Eden roept kabinet
bijeen
Sr ïs&iï">«52S8S™
'SYRAEri!tv WT °UE-
Van jazzviolist tot toneeldirecteur
'«gen Nederlandse deskundigen om
advies
Vormgevende pottenbakker'''' kreeg onderscheiding
Europees directeur der V.N. en „model
internationaal ambtenaar"
NaR, ADERIJ
"a«»ffiischb0d inter-
UITVAART VAN
MISTINGUETT
Eerste zitting van
maand der Bouw-
nijver
lieid
Vorming van bestuursambtenaren van
achtergebleven gebieden
Geen „Muenchen" in
liet midden-oosten
350.000 reprodukties
In juli weer op het Holland-Festival
DINSDAG 10 JANUARI 1956
PAGINA 3
Conservatieve pen neemt het
voor de premier op
Syrië heeft tender
°verigen7" Van
AARSCHIJNLIJK MINDER
GOED JAAR VOOR de
AUTO-INDUSTRIE
Ford kampt met flinke
concurrentie
5e>wy Ford, de president van de Ford
Motor Comp., heeft verklaard, dat 19;>fi
Waarschijnlijk een minder K°ed .war voor
de auto-industrie zal zijn dan 195» is ge
weest. De Ford Motor Comp. ziet
„Uit het niets'
SAMENWERKING
KROMHOUTROLLS-ROYCE
T^mNSCHUTTBRAND
ste slachtoffer
2PCT- MEER katholieken
IN AUSTRALIË
i,
4
Duizenden Fransen bewezen
haar de laatste eer
SJARETT
Rijksbureau voor kunsthisto
rische documentatie
Ir
OUDER DAN MEN DACHT
Zondagmiddag staan jazz en film op uet program en
ond speelt Vilar weer met zijn T.N.P., een ander stuk
BESMETTELIJKE ZIEKTEN
Uitsebouivd toneel
Technische nieuwigheden
Prijzen
Kjeller
Amerikaanse voorsprong
Kaarten op tafel
Na de recente kritiek op premier Eden
W1., diens conservatieve regering in de
witse pers hebben maandag verscheide-
r3 bladen het voor de premier opgeno
men.
L°r<3 Beaverbrooks' „London Evening
Standard" schreef, dat „er natuurlijk
dat" Y'aai'heid schuilt" in de suggesties,
Slr Anthony's gezondheidstoestand
•taa» ZPU ztin of dat hij op het punt zou
te treden. Het blad verheelde
fat sommige conservatieven onte-
niet.
Chi -i,-,toe' „zelfs tegen sir Winston
wit „L1 werd wel kritiek geuit"
£ktJw,eral? Londense blad „The Star"
vreripr, -SOmmige ume-
nrpif' zdn over bet leiderschap van de
hieraf' doch> z0 voegde de Standard
raan top aoi-fe tut*t
rchi
;t 1L__.
vrederriie-a' dat de berichten over onte-
overd?evpo ,-n de con^rvatieve partij
ernstige samf ®n dat er zeer zeker Seen
nberschap ™esaz^tering tegen Edens Pre-
n°g ^órerZd„aCht Uen' dat de PreiPier
waar hii pjl?„ ve.rtrek naar Washington.
d ïanuan met president
Eisenhower ,"i ianfuari
ge Pogine ?ai jf -eren' e*n krachti-
stellen De nL -en 21313 Pr.estlge te her-
re plannen hSU" 2°" -®» sPectaculai-
ze zouden inho l" d°en Ultwerken. De-
hrwi inhouden: een aanval no rie
voor iavenftandaard, een nieuwe Spzet
wort PPleidin? van wetenschapneHike
rken op technologisch gebied w
'ton Churchill heeft onlang, Wl"~
schuwd voor de achterstand fn ^aan
zicht ten aanzien van de Soviet tt ,°P"
een reorganisatie van de R?-t me) e,n
krachten in verband met d» S? Stril£~
oorlogsvoering. atomische
Sir Anthony heeft voor
bmet bijeengeroepen naar v ?0n zi;in ka~
tender uit te .„u „ten een internationale
een olieraffin,2ry.Yen voor de bouw van
van 750.000 ton met een capaciteit
andere landen regering geeft aldus
pijen de k7 e,n Particuliere maatschap-
JjQ^J IIS DPI nnluanp rtar1«np r3I1"
aanbod
(Van onze Amsterdamse redactie!
Niets is nuttiger voor een jongeman dan
ooit eens een volslagen fiasco te lijden".
Dit kreeg de nog jonge Adriaan Pelt in
1920 te horen van zijn raadsman, toen hij
hem vroeg of hij zijn journalistieke func
tie zou opgeven voor een functie als „In
ternationaal ambtenaar" bij de pas ge
stichte Volkenbond in Genève. De heer
Pelt heeft het advies opgevolgd doch de
voorspelling is niet uitgekomen. Want gis
teren heeft de senaat van de Amsterdam
se universiteit gevolg gegeven aan zpn in
mei van het vorige jaar genomen besiu
cn de thans 63-jarige heer Pelt, d,r®*Ac"r
van het Europese bureau van de vereg
de Naties in Genève en plaatsvervawser
in Europa van de secretaris-genera
reldorganisatie, het eredoctoraat m de
rechtsgeleerdheid van de hoe
alma mater verleend. De P'^ht.gheid
had plaats tijdens de viering van de „2
ste dies natalis in de aula van de uni
versiteit.
in aanwezigheid o.^. van burgemeester
VaAi'denVBnerghn Va"dT Huil en De Roos,
Van den Berg13, Koningin in Noord-
de eommissans der Kooio|e chef van de
In vele anderen, ging de promotor dr
A P T Tammes, hoogleraar in het vol
kenrecht, nader in op de gronden waar
om de senaat deze onderscheiding uitreik-
LT wii belichtte de werkzaamheden van
de nromovendus bij de Volkenbond. De
heer Pelt heeft het gebracht tot directeur
werd
it-ume te onder
de Sovjet-unie
der redefm °Niciële zijde als bijzon-
I gekenmerkt
gesteld voor „flinke concurrentie
Bij hen die menen, dat zo snel rijk zul
len worden door de T,?rdaan^®n 7: k°"
Pen, die aan het publiek worden aange
boden is de wens de vader van de ge
dachte zo zeide Ford. Hu voegde hieraan
toe dat hij na kennis te hebben geno
men van de brieven, die hij ontvangt, de
berichten in de pers en de mening van
ingelichte pcj'sonen zich zorgen maakt
over het naïevP geloof, dat men in som'
mige gebieden blijkt, te hebben in indus
triële wonderen.
van het informatiecentrum en grotelijks
biigedragen tot het creëren van de nieu
we figuur van internationaal ambtenaar
De promotor besprak vervolgens de ar
beid van dr. Pelt als commissaris der
V N. in Libië, waar hij de uitzonderlijke
opdracht kreeg deze voormalige Noord-
afrikaanse kolonie „uit het niets" om te
scheppen tot een koninkrijk, haar een
grondwet te geven en een administratie
op te bouwen. En met dat al: weinigen
zijn in een internationale loopbaan zo zeer
hun landaard trouw gebleven als juist dr.
Pelt. De promotor bekleedde tenslotte de
I nromovendus met de rode canpa en over
handigde hem de in een rode koker ge
vatte bul.
Na een gelukwens van de rector-mag-
nificus prof dr M. W. Woerdeman in ont
vangst genomen te hebben, dankte de ion-
ge doktor „ootmoedig", zoals hij zelf zei-
de. Hij vertelde dat het avontuurlijke in
een carrière bij de Volkenbond hem had
aangetrokken en was verheugd een steen
tje te hebbgn moger bijdragen tot de we-
deronhouw van de wereld Wat ziin „„><•)<-
zaamheden in Libië betrof, hij had daar
slechts gediend als „vormgevend potten
bakker". maar het was toch tot nu toe
een van de mooiste perioden in zijn leven
geweest.
De aansluiting van het Nederlandse
wegennet aan het Belgische laat te wen
sen over. In het Belgische wegenplan is
een urgentieplan opgenomen dat voorziet
in de aanleg en verbetering van wegen
tot 1970. In dit program is geen enkele
verbinding met Nederland voorzien: er is
hii het ontwerpen van de autosnelweg
Antwerpen—Aken zelfs afgeweken van het
in gezamenlijk overleg vastgestelde tracé
van de Europaweg no. 39.
Dit is meegedeeld door de voorzitter
van de Maastrichtse Kamer van Koophan
del, ir. L. Lhoest, in zijn gisteren ge
houden nieuwjaarsrede. Ir. Lhoest acht
in »tTl deZe ^menwerking is Kromhout
":r een uitbreiding te geven aan haar
veringsprogramma, waardoor zij in
aansluiting op haar eigen produkten
nu ook andere typen dieselmotoren aan
naar eliëntenkring zal kunnen aanbie
den zowel voor scheeps- als stationnaire
bi t I alsook voor vrachtwagen- en
«utobuschassis, welke door Kromhout
worden vervaardigd
verband met het steeds intensie-
er worden van het. zware wegtransport
m ons land, gevolg van het zicht uitbrei-
af en transitover keer is voor"
van t7 'Rfswagensector dit samengaan
belang hout en Rolls-Royce van groot
(Van onze correspondent)
wierfwllfclv Yoontje van de familie V.,
terdaravn J J te Nieuw-Dordrecht za-
is vanmri ?°r brand werd verwoest,
men an rf®n 313 bet ziekenhuis te Rn}"
g'nS overIedeEeVCdSen Van rookverg1"'"
lië het immigratie is in Austra-
Pet ff!?? katholieken sedert 1947 met
aan dn jgen- Kerk heeft grote moei
den daardoor ontstane eisen te vol-
het merkwaardig, dat van Nederlandse
zijde aan deze voor de Benelux belangrijke
aangeleeenheid zo weinig aandacht is ge
schonken.
De aankondiging van een spoedige op
heffing van de stop van Ternaaien is met
voldoening ontvangen, aldus spreker Men
signaleert echter uitlatingen van Belgische
zijde die erop zouden kunnen wijzen dat
de voordelen van de opheffing voor de
scheepvaart door protectionistische maat
regelen in gevaar zouden kunnen komen
Ten aanzien van de Maas-Riinverbin-
ding wees spreker er met nadruk op. dat
de oorsnronkeliike studie van de Lim
burgse kamer heeft uitgewezen, dat op
economische gronden aan een verbinding
Born-Geilenkirchen-Neuss de voorkeuT
moet worden gegeven
Tenslotte wees ir. Lhoest op het rap
port over het wegverkeer te Maastricht
dat de kamer in 1955 het licht deed zien
Hieruit is gebleken, dat in Maastricht de
houw van twee nieuwe bruggen over de
Maas noodzakelijk is om te voorzien in de
behoefte zowel van het stedelijk als van
het regionaal en internationaal verkeer
Duizenden Fransen zijn gisteren naar de
Madeleine in Parijs gestroomd om een
laatste groet te brengen aan de gevierde
Mistinguett Buiten stonden nng du'zen-
den. die geen toegang meer tot de kerk
kregen.
Aan beide zijden van de hoofdingang
van de kerk lagen talloze kransen. Ook
Maurice Chevaher had een krans gezon
den. Op het lint stond: „Aan jou, Miss
voor eeuwig Maurice" (Mistinguett werd
vaak „Miss" genoemd).
Vele revue-a rtisten en toneelspelers,
onder wie Fernandel en Tino Rossi brach
ten Mistinguett de laatste eer.
Na de uitvaartdienst werd de kist op
de trappen voor de Madeleine gebracht
Hier huldigde de directeur van de Folies
Bergère de overledene. Hij zei: „Mistin
guett heeft het hart van Parijs gewonnen
Voor het Parijse volk was zij niet
Mistinguett maar „onze miss".
Daarna werd het stoffelijk overschot
met de bloemen naar Enghien Spa bij
Parijs gebracht waar Mistinguett be
graven werd bij leden van haar familie
Met de bedoeling de bouwnijverheid in
ons land te bevorderen worden in het
Bouwcentrum te Rotterdam op verschil
lende dagen in januari en februari di
verse aspecten van net bouwen onder de
loep genomen door deskundigen Men
hoopt zodoende op een begin maart te
houden slotbijeenkomst een aantal bruik
bare adviezen bekend te kunnen maken.
Hoewel de officiële opening van deze
„maand van de bouwnijverheid" in de
cember jl„ zoals gemeld, is geschied, zijn
vanochtend de eigen.ijke besprekingen
begonnen, gebaseerd op een rede van de
directeur van het bouwcentrum, ir. J van
Ettinger, getiteld „Po blemen met betrek
king tot de voorbereiding in het ont
werp". Het. onderwerp werd in het
openingswoord van ir. H. rhunissen,
voorzitter van de bond van Nederlandse
achitecten, door deze besproken. „Het
lijkt of er nieuwe dingen ter sprake
komen, doch ik constateer, dat dit niet
het geval is", aldus deze spreker. Hij
noemde het evenwel een goed idee dit
punt als eerste in dr belangstelling van
een aantal ter zake kundige personen te
plaatsen. Verder zal een aantal deskun
digen als „plichtmatig debater" optreden
In de middaguren zullen de aanwezigen
getuige kunnen zijn van een demonstratie
van het gebruik van verstelbare wanden
voor ruimtelijk onoerzoek. Tinais wij
reeds meldden is het met deze wanden
mogelijk kamers e.d. op ware grootte te
laten zien.
Maandagmiddag is aan de heer Adriaan
Pelt het eredoctoraat in de rechten ver
leend van de Amsterdamse universiteit.
Prof mr. W. Vegting reikt namens
de senaat de bul aan de jonge doctor.
Van heden af is in het Rijksbureau
voor kunsthistorische documentatie aan
de Korte Vijverberg te Den Haag een
expositie geopend, die de bezoekers een
indruk geeft van het werk dat in dit
bureau wordt verricht.
^„^L?b.kfbureau v00r Kunsthistorische
?i atl,e werd in 1933 opgericht en
Tn wpti m'v ,e instelling in deze wereld.
Hnn? ander land is namelijk zo'u
bifeengebra^hntaiUe-0Ve-r de eigen kunst
bijeengebracht ais in dit bureau. Alleen
van Nederlandse schilderijen bezit dit
bur a" tfn,ds 350000 reprodukties. De
tentoonstelling geeft in ruim tien wand-
panelen een overzicht van het werk dat
in de verschillende afdelingen van dit
bureau word verzet.
De Israëlische minister van buitenlandse
zaken, Mosjé Sjarett. heeft gisteravond
in het Israëlische parlement de geruchten
ontkend volgens welke de Russische minis
ter Molotof een Grote-Vier-conferentie
over het midden-oosten zou hebben voor
gesteld, tiidens de Geneefse conferentie in
oktober. Zoals bekend zocht Sjarett toen
de ministers van de Grote Vier in Genève
op in verband met de communistische
wapenleveranties aan Egypte. Sjarett ver
klaarde dat er geen sorake was van een
„München" van het middenoosten omdat
Israel een oorlog niet zou ontwijken om
de problemen tot een oplossing te brengen
en omdat de -loden over de gehele wereld
en de publieke opinie achter Israel ston
den.
Sjarett verklaarde, dat Israel op alles
voorbereid moest zijn en derhalve wapens
nodig had Het land moest zich echter hou
den aan de bewapeningsovereenknmsten
Ofschoon de bewapening tijdens de Pales
tijnse oorlog in 1948 was aangevuld, was
zij niet voldoende voor de huidige situatie
Sprekend over de Arabische vluchtelingen
'eide Sjarett dat hij niet de terugkeer van
alle vluchtelingen kon aanvaarden. De
Arabische staten, aldus Sjarett. zouden
volgens zijn mening het Amerikaanse plan
voor de verdeling van het lordaanwater
verwerpen. Was dit het geval, dan zou
Israel zijn eigen plan voor de kanalisatie
'en uitvoer brengen.
De Wereldbank maakt bekend, dat
maandag het instituut voor economische
ontwikkeling te Washington is geopend
Deze instelling dient voor de vorming
van hoge ambtenare uit de minder ont
wikkelde landen op het gebied van de
economische ontwikkeling >n samenvver
king met leden van de staf van de We
reldbank kunnen ambtenaren aan dit in
stituut een diepgaande studie maken va>
de vraagstukken, welke met de econo
mische ontwikkeling samenhangen.
Aan de eerste halfjaarlijkse cursus ne
men hoge functionarissen deel van 14 lan
den: de Afrikaanse gebieden van België,
Ceylon- Columbia, Egypte, Haiti, India
Japan Mexico Nigeria, Pakistan de
Philippijnen Thailand Oeganda en Joego
slavië.
Het instituut, dat is opgericht door de
Wereldbank, staat onder leiding van
prof. A. K. Cairncross van de universiteit
van Glasgow De financiering van het in
stituut geschiedt gedeeltelijk door de Ford
Foundation en de Rockefeller Foundation.
In zijn openingsrede noemde prof Cairn
cross maandagochtend, het instituut uniek
in de geschiedenis van het internationa
le bankwezen. Ontsproten aan de activi
teit van de Wereldbank, zou het vrijelijk
van de ervaringen van deze laatste in
stelling kunnen profiteren.
De levensstandaard in vele landen- zo
betoogde prof Cairnscross. is zo verschrik
kelijk laag. dat het een zaak is van fei
telijke noodzaak, deze te verhogen. Te
vens is het dringend nodig alternatieven
te vinden voor gewelddadige en dictatoria
le methoden om economische vooruitgang
te bewerkstelligen en aan de relatief
achtergebleven volkeren een begrip te
geven van onze tijd, hen een doel voor
ogen te stellen en hun het gevoel te ver
schaffen deel te hebben in een gemeen
schappelijke zaak.
De taak van het instituut omschreef
prof, Cairncross als de voornamelijk
oraetisehp dienende tut verhngins van de
bruikbaarheid voor hun eigen landen van
een geselecteerde groep bestuurderen-
wier normale bezigheden min of meer
rechtstreeks betrekking hebben op
economische ontwikkeling d-er
Dp
voornamelijk daarop gericht zijn, eoono
mische r>rohle-npn meer bp<-u"" te
maken, terwijl door onderzoek van do
RorcchillpDrIp «oi/Mpior). miqirmPP ?ii <v°r-
den aangepakt, zal worden nu»"»"
"'e middelen geschikt waren en welko
niet.
Een diepgaand onderzoek van d«
Italiaanse professor Carlo Cecchelli. hoog
leraar in de christelijke archeologie aan
de universiteit van Rome. heeft uitge
wezen. dat het bekende bronzen beeld
van de H. Petrus in de St.-Pieter van
Rome onmogelijk een werkstuk kan zijn
van de laat-middeleeuwse beeldhouwer
Arnolfo di Cambio (gest. 1302 te Flo-
r"oce). Volgens prof Cecchelli moet het
aan alle pelgrims bekende bronzen beeld
van de Prins der Apostelen stammen uit
de laatste bloeiperiode der antieke kunst
uit het midden der vierde eeuw.
Aanleiding tot het wetenschappelijk
onderzoek van de romeinse hoogleraar
wa-en de conclusies van de Amerikaanse
archeoloog en kunsthistoricus Rowland
en de Italiaanse hoogleraar Bussagli over
»en stenen beeldje, dat enkele jaren ge-
!eden ontdekt werd te Charsada in bet
"akistaans-Afghaans grensgebied met
ver van Peshawar en de beroemde en
beruchte straatweg over de Khvberpas.
'n dat grote gelijkenis vertoonde met
'iet bronzen beeld van de H Petrus in de
"aticaanse basiliek Vooral de Italiaan
Bussagli heeft zich bezig gehouden met
fe vraag or> welk tijdstip en langs welke
veg het beeldje uii het westen naar het
•°rre India zou ziin gekomen.
Deze hoogleraar heeft toen vastgesteld
at het beeldje dat inmiddels verloren
as gegaan, maar waarvan enige foto's
'stonden, reedc voor de elfde eeuw in
harsada moet zijn aangekomen doch
■rmoedelijk veel eerder in die streek
gebracht, waarschijnlijk al in de ze-
•nde eeuw door een kruisvaarder.
Gestimuleerd door dit resultaat, hee.ft
rof Cecchelli het beeld in de St Pieter
in een grondig onderzoek onderworpen,
ij is zoals gezegd tot de slotsom
komen dat dit beeld niet vervaard'gd
>n zijn door Arnolfo di Cambio. geiijk
- Duitje kunsthistoricus Wickhof had
tetoogd.
Vilar veroverde een nieuw publiek
Vaticaanse geheime archieven. Z H
de Paus heeft benoemd tot prefect van de
Vaticaanse geheime archieven mgr. Giusti,
en tot vice-prefect mgr. poberg. Mgr.
Giusti was sedert 1949 vice-prefect; mgr.
Hoberg uit Duitsland, is sedert 1950 aan
het geheim archief verbonden.
film Va« re'7® fillM?roep. die onder lei-
heet» -Nor-L1r5r Coletti werkt aan de
dit vTïP hetrelf,Piel" 'Kngland-Spiel
ten, c a' va« j1,ltr tot de vorm, waarin
de Gi-Ü?tact de film zal worden gego-
de Gaini' die ^Ünomen met de heer K.
over s e tWep llet pseudoniem Noël
hel vA ffeaiiLr°mans heeft geschreven
eind» rland. de agenten-dienst en
van heta\a« olTeriet en die aan het
ecn ons Urean i? a's Hoofd Operatiën
ken van7z<1«k JBl'ZOndere Opdrachten
vvaarhtt 1 zoel te,de naar de oorza-
hefc lel tiehtat)® aamde „Nordpoi-Spiel"
De hen VRHor7 Nederlandse agenten
De heer De oen-
an de Italiaanse3?-', heeft het draaiboek
^aanvaardbaar 03 bestudeerd en als
raagd verklaard» V^alificeerd. Desg?-
egenwoordiger 13 tegenover een ve--
S6s,chiedenio n a het A.N.P., dat de
bitse bril geheel en al door een
lTo-DujtSe geeft6?1®13' dat het geheel eferi
v-fsgebeurtm ten aanzien van het oor-
ïilke anti-Rritadei33t' dat er een duide-
jederlandoL tendens in is. en dat de
door
landers
aan
er slecht afkomen, waar-
reeht 777® geschiedenis onvoldoende
De h Lgedaan.
'"ncornml Draaf heeft de Italiaanse
0°rsprankLi«!; dn,ngend geadviseerd, de
'Pronkeljjke plannen gt&eel te laten
varen. Desverzocht heeft hij zich in be
ginsel bereid verklaard tot samenwer
king om te komen tot een juiste Itali
aanse film over de geallieerfe agemmi-
dienst en het Nederlands-Franse verzet
op voorwaarde, dat van het bestaande
draaiboek in het geheel ^een Sebrink
wordt gemaakt en het „Nordpo -Sp-el
niet wordt genoemd, evenmin als de
operatie-Arnhem.
De heer De Graaf zei tenslotte veel
vertrouwen te hebben in de "i102® J 7
den van de Italiaanse film en in deernst
van het streven van de heer Colettii o
een zo zuiver mogelijk beeld te br?,ng-"
waarvoor een goede „couleur locale
essentieel belang is.
Intussen is bi.i de Rijksvoorlichtings
dienst officieel een aanvraag ingeaiena
voor de nodige werkvergunningen.
(V an een speciale medewerker
PARIJS, januari.
TEAN /1LAR heelt zijn Theatre National Populaire, in de vlet
O jaar waarin hij de scepter zwaait over dit toneelgezelschap,
inderdaad tot een „populaire" groep gemaakt. Dat bleek weer
tijdens de Nieuwjaarsdagen toen zijn theater -- een zaal voor 2/t)'J
toeschouwers in het Palais de Chaillot totaal uitverkocht was.
jNiet voor één voorstelling, maar voor het hele weekend. Een van
de vele nieuwigheden waarmee Vilar de revolutionair speelt in hei
Franse toneelleven is namelijk de organisatie van culturele week
ends. Op Zaterdag vindt dan gewoonlijk vóór de toneelvertoning
een concert plaats, terwij] de avond besloten wordt met een bal
Voor de
Zondagavond speelt
dan 's Zaterdags.
1 JI1JUI CC1I UÜI
Blijkens een opgave in de Staatscourant
van gisteren zijn in de periode van 25
t.m. 31 december o.m. aangegeven 2 ge
vallen van paratyfus B ('s-Gravenhage en
's Heer-Arendskerke) 283 gevallen van
roodvonk. 30 gevallen van difterie en 5
gevallen van kinderverlamming (Apel
doorn. Naarden, Dordrecht, en 2 in
Rotterdam),
In Nederland is Jean Vilar tot dus-
ver eenmaal opgetreden, tijdens het
Holland Festival 1954. Zeer waarschijn
lijk zal men hem in 1956 op dit Festival
erugzien hetgeen de toneelliefhebbers
- nd veel genoegen zal doen.
am zijn debuut op de vaderlandse
p anKen mei „Le Cid" en „Don Juan"
blijkt een ^onvergetelijke toneelgebeur-
ZIJt? Seweest. Men heeft toen
ook met enige van Vi]ar's nieuwighe
den kunnen kennismaken.
Zo zal men zich ongetwijfeld herin
neren dat Vilar werkt met een uitge
bouwd toneel, zonder voetlicht maar
met felle belichting van de voorgrond-
figuren die als het ware temidden van
het publiek acteren.
Het toneel krijgt door de uitbouw
een ongewone diepte, waarvan de sug
gestie nog wordt versterkt door het
complete duister met zwarte gordijnen
waarin de achtergrond vrijwel zon
der decor vervaagt en van waaruit
de acteurs als uit een verre schemer
opkomen. In zijn eigen theater heeft
hij ook het toneelgordii" afgeschaft. De
bedrijven worden beëindigd met een
black-out.
De voornaamste reden waarom het
T.N.P. volle zalen trekt is natuurlijk
het voortreffelijke spel van de groep
die. onder de strakke leiding van de
43-jange Vilar diverse klassieke stuk
ken, waaronder als onspeelbaar ae-
quajificeerde drama's gelijk Victor
Hugo's „Marie Tudor", sprankelend van
leven en voor ieder genietelijk op de
planken brengt. Maar behalve het spel
peil zijn het ook de .technische" vin
dingen van Vilar. die door het publiek
worden geapprecieerd.
Tegen de Parijse traditie ln begtnt
hij b.v. zijn vertoningen om 8 uur. De
gewone begintijd voor Parijse theaters
is 9 uur. Om het de bezoekers makke
lijk te maken is in het Palais Chaillot
een restaurant ingericht dat om 6 30
uur opent waar men voor weinis
een behoorlijke maaltijd krijgt. Hït
fooiensysteem bestaat noch hier, noch
voor ouvreuzes en garderobe-bedien-
sters. Het programma is weliswaar be
trekkelijk duur (120 francs) doch de
bezoeker vindt daarin dan ook de vol
ledige tekst van het te spelen stuk. Wie
de 120 francs niet kan of wil betalen
kan bet doen met een gratis uitgereikte
samenvatting van de te geven opvoe
ring. Voor iaat-komers is Vilar streng.
Klokslag 8 uur gaan de zaaldeuren dicht
en niemand wordt toegelaten voor het
einde der eerste acte. Intussen wordt
hun een korte inhoud van het gemnte
bedrijf uitgereikt terwijl ze ook nog
door de luidspreker het spel kunnen
volgen in het restaurant.
Vilar's prijzen zijn, vooral naar Pa
rijse maatstaf gemeten, zeer laag, tus
sen 100 en 400 francs. Met ai deze maat
regelen en met zijn uitgebalanceerde
speelgroep van 25 personen onder wie
Gerard Philippe en Jean Vilar als bij
zondere sterren schitteren, heeft het
T.N.P. zich opgewerkt tot een geduchte
concurrent van de Comedie Francaise.
Eigenlijk is het woord concur
rentie misplaatst. Want Vilar
kweekt een nieuw publiek, hij
bereikt inderdaad het volk en
brengt nieuwe delen van de be
volking die tot dusver het theater
meden, naar de schouwburg, ook
naar de andere schouwburgen. Zo
is hij meer medewerker dan coo
current voor de andere gezelschap
pen.
Het T.N.P. bestaat reeds 30 jaar. Maar
het leidde een zeer onopgemerkt leven
tot het moment waarop Vilar in 1951
(Van een medewerker).
\T DE KERNENERGIE in de toe
komstige maatschappij pen belang
rijke rni zal spelen Is wel zeker In
het begin van de ontwikkeling stonden
velen sceptisch tegenover de mogelijk
heid plektrieiieil te prndoeeren mp( be
hulp van kernreactoren tegen dezelfde
prijs of goedkoper dan de elektriciteit
zoals dip nu geproduceerd wordt Maar
allengs zijn de deskundigen minder pes
simistisch geworden en grote industriële
bedrijven in Engeland Amerika en ande
re landen beijveren zieb om kernreac
toren voor industriële doeleinden kant
en klaar aan de man te brengen.
Ook in Nederland ziin wtj actief op dit
terrein Voor velen is echter de ontwik
keling In ons eigen land niet goed dui
delijk: door een alo^i geroemde samen
werking met Noorwegen zouden wij ons
al !n het begin van de ontwikkeling een
positie hebben veroverd temidden van
de landen die zich met de ontwikkeling
van de kernenergie bezig houden Thans
echter kunnen we geregeld lezen dat ons
land een achterstand heeft tn te halen,
ondanks het feit dat ten onzent een ge
heel nieuw tvpe kernreactor in ontwik
keling zou zijn.
We willen trachten in een drietal ar
tikelen de ontwikkeling te schetsen van
af het einde van de tweede wereldoor
log: daarbij zal de positie van ons land
op het gebied der kernenergie tevens
duidelijk worden.
de touwtjes in handen nam. De nieuwe
directeur, zoon van een koopman, be
gon zijn carrière als violist in een jazz-
orkestje. Hij was toen 12 jaar. Van
jongsafaan heeft hij toneel gespeeld In
1.932 kwam hij in Parijs, maar voor he:
eers, trad hij op de voorgrond in 1947
toen 'net door hem georganiseerde
Drama-Festival in Avignon een groot
succes werd. Als leider van het T.NP
heeft hii het nu zover gebracht dat het
afgelopen jaar zijn voorstellingen door
ge.middeld 2130 toeschouwers werden
bezocht. Een fenomenaal gemiddelde,
bereikt gedurende de 5 maanden dat
het T.N P „thuis" speelde De rest van
het jaar was het gezelschap op tournee
door de hele wereld. Toch haalde men
aan recette slechts 9 000 000 francs bin
nen terwijl de subsidiëring (met 52
miljoen francs!) voor de rest zorgde
Behalve de oude bekenden van zijn re
pertoire („Le Cid", „Don Juan", Lc
prince de Homburg") speelt het T.N.P
„Macbeth" en .Richard II" van Shakes
peare, Eliot's „Murder in the Cathe
dral" Claudels .La ville" en „Muiter
Courage" van Bert Brecht. Met dit re
pertoire gaat Jean Vilar in hel voor
jaar weer op tournee naar Londen,
Avignon, naar Denemarken, Noorwe
gen, Zweden, Finland envermoe
delijk Nederland.
GEDURENDE DE EERSTE periode na
de tweede wereldoorlog had men in
de landen buiten Amerika weinig
gelegenheid er achter te komen wat er
door de Amerikaanse deskundigen be
reikt was op het gebied van de atoom
energie.
Men kende uit persberichten de ver
nietigende kracht van de atoombom, men
kon lezen dat er een mogelijkheid was
om tn de toekomst een productiewijze
voor elektriciteit te ontlenen aan de re
sultaten, die in de Amerikaanse labora
toria waren bereikt in het kader van het
werk aan de constructie van de atoom
bom. Gedetailleerde gegevens over de
constructie van atoomreactoren werden
echter niet verstrekt, omdat men tn de
V.S. utt veiligheidsoverwegingen alles
geheim hield wat ook maar op enigerlei
wijze in verband stond met de atoomwa
penen.
Uiteraard werd niet alles geheim ge
houden, en het was niet moeilijk voor
wetenschappelijke onderzoekers in de
Europese landen om er achter te komen
hoe een eenvoudig type kernreactor ge
construeerd moest worden Verschillende
natuurkundigen en technici hadden tij
dens de oorlog in de Verenigde Staten
gewerkt, en uit de publicaties die na
de oorlog het licht zagen waren vol
doende gegevens te vinden om de bouw
van kernreactoren van eenvoudig type
mogelijk te maken.
Mits.... men beschikte over de mate
rialen, en dat was een moeilijk punt.
Nederland echter beschikte over een
kleine hoeveelheid uranium, die tijdens
de oorlog voor de Duitsers verborgen
kon worden gehouden. Een andere be
langrijke stof. zwaar water, wordt ge
produceerd in Noorwegen. En zo kwam
in 1952 een overeenkomst tot stand tus
sen Nederland en Noorwegen, waarbij
besloten werd gezamenlijk over te gaan
tot de bouw van een eenvoudige reactor:
Nederland leverde het uranium en
Noorwegen het zware water.
Een Noors technicus, de autodidact Odd
Dahl, die voordien al vlieger en pool
reiziger was geweest, ontwierp de reac
tor die gebouwd werd in het dorpje Kiel-
ler, ongeveer 20 kilometer van Oslo.
Voor deze prestatie benoemde de Ber
gense universiteit hem later tot doctor
honoris causa.
HET IS DUIDELIJK dat door dit
lofwaardig initiatief Nederland en
Noorwegen zich een voorsprong
hadden veroverd op andere kleine lan
den. Het plan werd geroemd als een
voorbeeld van goede samenwerking tus
sen kleine landen, die samen aanpakken
wat zij eik afzonderlijk niet vermogen.
De reactor werd gebouwd, contact
werd opgenomen met buitenlandse ge
leerden, en zo ontwikkelde zich de kern
energie-zonder-geheimhouding door
contacten met andere landen werd het
onderzoekingswerk gunstig beïnvloed en
er werden in Kieller op bescheiden ni
veau goede resultaten geboekt. Zo werd
de productie van radio-actieve isotopen
ter hand genomen Hierdoor kon men de
wetenschap In Noorwegen en Nederland,
maar ook daarbuiten, van deze belang
rijke nieuwe hulpmiddelen voorzien.
Naast de Britse laboratoria in Harwell
werd Kjeller een belangrijk leverancier
van radio-actieve isotopen, die o.a. hun
toepassing vinden in de medische en de
landbouwwetenschap. Het niveau dat
Nederland. Noorwegen en andere landen
konden bereiken zonder kennis te nemen
van de Amerikaanse vorderingen was
noodzakelijkerwijs heel wat lager dan
dat in Amerika Door een muur van ge
heimhouding gescheiden van de onder
zoekers buiten hun land werkten de
Amerikaanse deskundigen voort aan de
ontwikkeling van de kernreactor, en zij
bereikten daarbij resultaten die wij in
Nederland en de andere kleine landen
eenvoudig niet bereiken konden
Amerika beschikte over uitgebreide in
stallaties. die waren gebouwd op reke
ning van de oorlogvoering, en die thans
mede voor de ontwikkeling van de vreed
zame kernreactor gebruikt konden wor
den Ook na de oorlog de tijd dus.
waarover we nu spreken kwam een
groot deel van het onderzoek op reke
ning van de defensie Men steunde op
jarenlange ervaring, terwijl wij eerst na
de oorlog een begin konden maken Het
is dan ook niet te verwonderen, dat de
Amerikanen al veel verder waren dan
'wij
Uiteraard kwamen er van tijd tot tijd
belangrijke nieuwe gegevens vrij, want
langzamerhand werden de banden van
de geheimhouding losser Maar deze ban
den bleven toch steeds strak genoeg om
de Verenigde Staten een flinke voor
sprong te blijven garanderen. Voor En
geland gold op bescheidener schaal het
zelfde.
TOEN KWAM DE CONFERENTIE van
Genève in het zieht. Zoals u zich
wellicht nog herinnert, vergaderden
daar in augustus van het vorig jaar
atoomgeleerden uit vele landen, zowel
van de ene als de andere zijde van het
IJzeren Gordijn Daar werden gegevens
uitgewisseld die een jaar tevoren nog
streng geheim waren.
Grote gebeurtenissen werpen hun scha
duwen vooruit. Zo ook Genève, en het
was duidelijk merkbaar dat men In Ame
rika het voornemen opvatte om de lan
den die daarin geïnteresseerd waren,
technische assistentie te verlenen.
Daar kwam bij. dat bet langzaam maar
zeker duidelijk begon te worden, dat de
kernenergie voor vreedzame doeleinden
op korte termijn kon worden gereali
seerd In de V S begon men met de bouw
van elektrische centrales, en van Russi
sche zijde werd midden 1954 bekend ge
maakt dat men aldaar 's werelds eerste
elektrische centrale die werd gedreven
door een kernreactor, had geopend.
Kernenergie dreigde dus een handels
artikel te worden, en een artikel kan
men niet verkopen als de klant niet maa
weten hoe het eruit ziet. Met de bereid
heid van Rusland om mee te werken
aan een grootscheepse uitwisseling van
geheime gegevens naar het plan van
Eisenhower vormde deze omstandigheid
een gunstige aanleiding tot deze grote
gebeurtenis: de conferentie te Genève.
Gelijktijdig werd tn deze stad een in
ternationale handelsbeurs gehouden,
waar men als het ware een complete
kernreactor kon bestellen Voor de goe
de waarnemer was er zelfs al een klein
nrijzenoorlogje te bespeuren tussen de
Verenigde Staten en Engeland.
Kortom, de kernenergie werd in Ge
nève van een hiinrnduet der defensie tot
een handelsartikel. En daarmee begon
een nieuwe fase in de ontwikkeling van
de kernenergie voor vreedzame doelein
den, een fase. die minder ruimte laat
voor geheimhooding dan de voorafgaan
de, en die kansen biedt op grote schaal
de resultaten van het onderzoekingswerk
in de praktijk toe te passen.
(Wordt vervolgd).
