PAUSELIJKE OPROEP
en atoomwapen-experimenten
Draaien in vicieuze cirkel
Zuidafrika heeft kleine markt
Met 'n ROYCO-soepje breng je weer eens wat anders op tafel
Samenwerking architect, deskundige
en aannemer voorkomt schade
De journalist en de
waarheid
Dat is de beste!"zei Moeder: „Van Nelle's thee!"
DONDERDAG 12 JANUARI 1956
PAGINA 6
Als bron betrouwbaar is geen
onderzoek nodig
GOUDEN DRAAD VAN
GOUDMIJN-INDUSTRIE
IS BROOS
Apartheid omzeild
Een gevaar
HENGELO: STEEDS MEER
WONINGZOEKENDEN
DE NEDERLANDSE UITVOER
VAN AARDAPPELEN NAAR
ENGELAND
ONTSPORING VAN GOEDE
RENWAGEN BIJ
WOLFHEZE
Vertraging op baanvak
UtrechtArnhem
Tweede zitting: Maand -van de Bouwnijverheid''''
Geen aanbesteding meer
T earn genoot
Inderdaad, Van Nelle's thee, daar
kan geen andere thee aan tippen!
U proeft de spreekwoordelijke
Van Nelle-kwaliteit, wélke Van Nelle-
thee U ook neemt. Want er zijn vele
Van Nelle-melanges, doch er is maar
één Van Nelle-kwaliteit: de aller
beste In kracht, smaak en aroma
munt elke Van Nelle-theesoort uit
boven andere merken in dezelfde
prijsklasse.
Van Nelle biedt thee-keuze te overt
Iedere theekenner kan zijn hart ophalen
aan de geuren en smaken van het grote
Van Nelle-theeassortiment. Wat een
verrukkelijke variatie
Afternoon
(het rode pakje) f 0.94 p. 100 gr.
Golden Cup
(Ceylon melange) 11.08 p. 100 gr.
China Cup
(China-melange) f 1.08 p. 100 gr.
Silver Gup
(Engelse melange)
fOMp. 100
Plantage Thee,
f 0.74 per 100
VAN NELLE-KWALITEIT 1
gr
gr
WEST-DUITSLAND KOOPT
URANIUM
Frankli nprij s voor
Churchill
KINDERVERLAMMING OP
CURACAO
SCHEEPSBRAND EIST
64 DODEN
„Ja, maar ik heb er iets op gevonden
De ervaring heeft mij geleerd dat
een maaltijd volkomen verandert
als ik een bordje soep vooraf geef.
Vooral als die soep zelf al anders is
dan anders: lk bedoel ROYCO: vijf
soepen*, waarmee ik volop afwisseling
breng in het dagelijks menu
REGEN EN NOG EENS REGEN
OP DE ANTILLEN
Geen tropischemaar
Hollandsebuien
lillik
Soep, die met dezelfde zorg is bereid als
Uw eigen kippensoep. Net zo goed, net zo
smakelijken tochjuist even anders.
Proef die gezonde, goudgele bouillon,
getrokken uit het malse vlees van jonge
kippen. Proef die rijke smaak van de fijne
vermicelli, de geurige verse peterselie, het
volmaakte mengsel van uitgelezen kruiden.
Een plezier om Uw gezin op zó'n soepje te
onthalen. Doe het vaak, ook tussentijds!
Royco Kippensoep is in 5 minuten klaar.
*Hier zijn ze alle vijf: ROYCO Kippensoep-Kalfssoep-Groentesoep-Aspergesoep-Erwtensoep
<ft 9
NAUWELIJKS veertien dagen nadat de
H. Vader in zijn Kerstboodschap
uitdrukkelijker en uitvoeriger dan
ooit tevoren een oproep tot de regerin
gen heeft gericht om een einde te maken
aan het experimenteren met atoomwa
pens, komt uit Washington het bericht,
dat de V.S. in het komende voorjaar zui
len gaan experimenteren met enkele H-
wapens, die, naar verluidt, het summum
zullen zijn van wat de wereld tot nu toe
op dit gebied te zien heeft gekregen. On
verwachts komt deze aankondiging ove
rigens niet. Deze nieuwe Amerikaanse
proefnemingen zijn het logische gevolg
van de experimenten, die in november
in de Sovjet-Unie zijn gehouden. Ook de
Britten zullen, in het ader van het
sinds enige tijd door hen op stapel ge
zette H-bomproject, in het komende
voorjaar wel een aantal experimenten
gaan houden.
Zijn experimenten in het algemeen
noodzakelijk voor de ontwikkeling van
de techniek, op het terrein van de kern
wapens zijn, naar de atoomgeleerden ver
klaren, proefexplosies absoluut essen
tieel voot de ontwikkeling van nieuwe
wapensoorten. Experimenten met atoom
wapens betekenen dus, dat het experi
menterende land gekomen is in een
nieuw stadium van zijn ker.iwapentech-
niek.
Daarom mag men zeggen, dat iedere
experimentenserie een nieuWe fase in de
..bewapeningswedloop" inluidt. Maar
daarmee is de kous nog niet af. Het staat
vast, dat de radioactieve bestanddelen
die bij zulke explosies vrijkomen en zich
snel over de hele wereld verspreiden,
schadelijke effecten met name schade
lijk genetisch effect voor de mensheid
hebben. Toegegeven moet worden, dat de
meningen der deskundigen verdeeld zijn
in hun beoordeling van dit nadeel. Som
migen reduceren dit nadeel tot een mini
mum, dat veronachtzaamd kan worden,
doch anderen en hun aantal schijni toe
te nemen zien hier een zeer reëel ge
vaar, al schijnt er wel geen sprake van
te zijn, dat de proefexplosies, in de om
vang en onder de veiligheidswaarborgen
zoals die tot nu toe gehouden zijn, een
paniekstemming zouden wettigen.
MAAR is het niet zo, dat het simpele
feit, dat de geleerden het oneens
zijn over het schadelijke effect van
de explosies voor de mensheid, een vol
doende aanleiding zou moeten zijn om er
een einde aan te maken? In zijn laatste
Kerstboodschap staat de H. Vader bij dit
vraagstuk stil en juist op de mogelijkheid,
dat proefexplosies de radioactiviteit in de
atmosfeer zo zeer zullen doen toenemen,
dat het leven van een groot aantal men
sen in gevaar gebracht wordt, baseert hij
zijn oproep aan de regeringen om voortaan
van zulke experimenten af te zien.
Men zou niettemin kunnen volhouden,
dat het na de jongste Russische explosie
voor de V.S. een soort kwestie van zelf
verdediging geworden is om met een
nieuw experiment te antwoorden. De
„Van een journalist kan niet gevergd
worden, dat hij iedere hem door een be
trouwbare deskundige gedane mededeling
op haar waarheidsgehalte onderzoekt
Dit Staat te lezen in het vonnis, waar
bij de vordering van de eisers in een
kort geding over een nieuw soort schaats,
de „zaagschaats", dat verleden week
voor de president van de rechtbank te
Almelo diende, werd ontzegd.
De heren W. J. Netelenbos, de uitvin
der van de zaagschaats en G. Rodijk te
Almelo hadden dit korte geding aan
hangig gemaakt, omdat zij meenden, dat
door een artikel van de Enschedese jour
nalist G. K. in „Sport en Spel" schade
aan hun onderneming was berokkend.
In het vonnis wordt de mening uitge
sproken, dat het artikel geen ongeoor
loofde kritiek op de zaagschaats bevatte.
Over het al dan niet lichter rijden van
deze schaats stond het de journalist ge-
heel vrij de mening van een door hem
geraadpleegde deskundige weer te geven.
Wel werd in het artikel gezegd, dat de
ijzers recht geslepen waren en alle ver
dere kritiek ging van deze veronderstel
ling uit. Bij de behandeling ter zitting
kwam evenwel vast te staan, dat de ijzers
van de zaagschaats niet recht, doch bol
geslepen zijn. De expert heeft de journa
list dus op dit punt verkeerd voorge
licht. Deze onjuiste voorlichting had niet
gegeven mogen worden. Van de journa
list, een leek op dit gebied, behoort ech
ter te worden aangenomen,- aldus het
vonnis, dat hij het er voor gehouden
heeft dat de expert hem de waarheid
vertelde.
Daarna volgt in de motivering van het
vonnig bovengenoemde uitspraak.
Van een onrechtmatige daad van de
journalist tegenover de eisers kan dan
ook niet worden gesproken. Wel kan van
hem verlangd worden, dat in het vol
gende nummer van „Sport en Spel" de
erkenning van de fout zal worden opge
nomen. K. heeft zich daartoe bereid ver
klaard.
Verenigde Staten (het gehele Westen
trouwens) hebben kernwapens geaccep
teerd als de basis voor hun defensie
systeem en verklaren, dat zij hun vredes-
hoop op deze wapens baseren, gegeven
het feit, dat de Sovjet-Unie superieur is
in mankracht en conventionele wapens.
In dit licht bezien redeneren de Ameri
kanen, dat het hun plicht is om zich, bij
gevolg, zo goed mogelijk voor een atoom
oorlog voor te bereiden.
Misschien is hét door Washington aan
gekondigde voornemen om nieuwe proef
nemingen te houden niet rechtstreeks in
strijd met de oproep van de Paus, die
uitdrukkelijk zegt, dat het niet voldoende
is om alleen maar te komen tot een over
eenkomst, waarbij de mogendheden zich
verbinden af te zien van experimenten
met atoomwapens. De Paus zegt immers
uitdrukkelijk, dat zulk een overeenkomst
moet samengaan met twee anoere over
eenkomsten: een overeenkomst waarbij
wordt afgezien van het gebruik van
atoomwapens en een andere overeenkomst
die een algemene bewapeningscontröle
instelt.
Maar een ding is zonneklaar: de in het
vooruitzicht gestelde proefexplosies ver
wijderen ons weer opnieuw een schrede
van datgene wat de Paus voorhoudt, om
dat zij, objectief beoordeeld, niets anders
zijn dan een nieuwe fase in de bewape
ningswedloop. Subjectieve noodzaak voor
de V.S.? Wij wensen ons van een oordeel
te onthouden. Maar het is daarom niet
minder betreurenswaardig, primo, dat de
wereld zodoende weer een stap verder zet
in de vicieuze cirkel, die de bewapenings
wedloop is, secundo. dat een allerminst
denkbeeldig gevaar voor ongeboren gene
raties wordt geschapen.
Voor de zakenman deze raad: de Zuid-
afrikaanse markt is bij het geringe aantal
blanken en het lage welvaartspeil der
naturellen bijzonder klein. Al is het wel
vaartspeil der negerarbeiders stijgende,
dit gaat langzaam. Daarnaast dient men
te weten, dat dit jonge industriële land
een onverzadigbare kapitaalbehoefte
heeft. Dit is één van de redenen, waarom
de regering de import aan vrij strakke
banden houdt en waarom dit niet snel zal
veranderen.
Voor Nederland liggen de mogelijkheden
in het stichten van dochterondernemingen
zoals grote maatschappijen niet altijd
met succes dit hebben gedaan en, meer
nog, in het verstrekken van financiële
steun aan de eigen industrieën en in-
dustrietjes, die in de Unie door Neder
landse emigranten worden opgericht.
Dit zijn enkele practische wenken uit
het verslag van zijn ervaringen, dat prof.
dr. ir. J. J. Goudriaan jr., hoogleraar aan
de -universiteit van Pretoria, dinsdag
uitbracht in de aula van de Economische
Hogeschool te Rotterdam. Sneeuw en
modder hadden hem er niet van weer
houden, gevolg te geven aan de uitnodi
ging van de Ned.Zuidafr. Vereniging afd
Rotterdam en het Afrika-Instituut om te
komen spreken over de moderne in
dustriële ontwikkeling van Zuidafrika.
Met de industriële ontwikkeling in de
Unie houden tal van niet-economische
vraagstnkken nauw verband, brandende
problemen als b.v. de kwestie van de
arbeidsverhoudingen, die voor de Unie
een geheel eigen karakter hebben gekre
gen door de aanwezigheid van een neger-
proletariaat, bijna vijfmaal zo groot als
de gezamenlijke Afrikaans- en Engels
sprekende blanke bevolking. In zijn eigen
lijke voordracht leek prof. Goudriaan
deze kant van de zaak zorgvuldig te ver
mijden. Niettemin was het een interessant
overzicht, dat hij gaf van de stand der
Zuidafrikaanse industrie, die thans niet
alleen meer afhangt van de dunne (gou
den) draad der goudmijnindustrie.
Voor de laatste industrie zag prof.
Goudriaan trouwens een gevaar, dat nog
niet algemeen ook niet in de Unie
wordt onderkend. Enerzijds zit men vast
aan de internationaal gefixeerde verkoop
prijzen voor goud, anderzijds staan ook
de goudmijnen voor de moeilijkheid de
algemene inflatoire stijging der kosten op
te vangen. Het samentreffen van deze
factoren zal over niet al te lange tijd ge
vaarlijk kunnen worden.
Prof. Goudriaan roemde het werk dat
door de diverse „raden" en „commissies"
wordt gedaan. Op deze wijze trekt de
overheid in dit land, dat voor een groot
deel „leeg" is, projecten aan, die voor de
particuliere sector te groot en te riskant
zijn, zoals b.v. het elektriciteitsnet en de
onlangs gestarte industrie voor de aan
maak van olie uit steenkool (een proces,
dat in het geval van de Unie bijzondere
voordelen oplevert).
De Zuidafrikaanse industriële ontwikke
ling verloopt volgens een tweezijdig
schema. Ten eerste is er de groei der
industrieën, die werken met de nationale
grondstoffen, waarvan er sommige in
zeldzame overvloed haast voor het grij
pen liggen. Ten tweede is er een groei
van industrieën, die geïmporteerde fabri
katen en half-fabrikaten monteren en
verwerken. Het is hier, dat de Zuidafri
kaan zelf deze groei soms wel wat al te
haastig wil doen verlopen.
(Van onze correspondent)
Burgemeester R. J. J. Lambooy van
Hengelo deelde Dinsdag in de eerste
raadsvergadering in het nieuwe jaar
mee, dat het aantal woningzoekenden
in het voorbije jaar niet is afgenomen
en thans 4237 bedraagt.
Dit jaar zal waarschijnlijk met de
bouw van het nieuwe raadhuis begonnen
kunnen worden. Gedeputeerde Staten
van Overijssel hebben reeds een prin
cipiële bereidverklaring gegeven ten
aanzien van het financiële gedeelte, zo
dat verwacht wordt dat ook de rijks
goedkeuring zal afkomen. Tot de be
langrijke werken, die dit jaar zullen
worden uitgevoerd, behoren o.a. de tun
nelbouw. de rioolwaterzuivering en het
bekenplan.
De general-manager van de Britse af-
zetraad voor aardappelen heeft ten stel
ligste berichten uit Nederland ontkend,
dat deze raad besprekingen met Neder
land zou overwegen over de mogelijk
heid dat een deel van het Nederlands?
aanbod van aardappelen zou worden ge
reserveerd voor de Britse markt.
Dienaangaande vernemen wij van be
voegde zijde in 's Gravenhage, dat in
kringen van de aardappelhandel even
min iets over dergelijke besprekingen
bekend is. De aardappelexport naar En
geland. welke vrij is, vindt regelmatig
in kleine omvang plaats. Wel verwacht
men in handelskringen, dat er in het
verder verloop van het seizoen van En
gelse zijde meer vraag naar aardappe
len uit ons land kan worden verwacht.
Gisternacht is van een in de richting
Arnhem rijdende goederentrein op het
baanvak Utrecht—Arnhem nabij Wolfheze
een wagon ontspoord ten gevolge van fcet
breken van een astap. Doordat de ont
spoorde wagon ook het andere spoor be
lemmerde, waren beide hoofdsporen
versperd.
Sinds gisterochtend 8 uur is een spoor
weer berijdbaar. De sneltreinen Utrecht-
Arnhem v.v. rijden tussen Ede en Wolf-
heze over enkelspoor. De stoptreinen
rijden slechts tussen Utrecht en Ede. Voor
hét verkeer tussen Ede en Arnhem rijden
autobussen.
De vraag op welke wijze de opdracht
gever 'n zo goed mogelijke samenwerking
tussen architect, adviserende deskundi
ge. industrie en aannemer kan bevorde
ren. mede in verband met het streven
naar meer continue bezetting van het
bouwbedrijf, is niet zo maar een, twee,
drie te beantwoorden. Daarover moet
worden gepraat. Het Bouwcentrum in
Rotterdam wil dat er spijkers met koppen
worden geslagen in de twee maanden
waarin de bouwnijverheid in het middel
punt van de belangstelling zal staan. Ook
de vraag, hoe kan worden gewaarborgd,
dat het begin van de uitvoering van een
bouwproject niet valt. voordat het ont
werp volledig is doordacht en in details
tot uitdrukking is gebracht, is in dit ver
band een belangrijke.
Gisteren hebben deskundigen hierover
voorstellen gedaan, die werden besproken
onder voorzitterschap van de heer R. H
Terlingen, voorzitter van de Nederlandse
r.-k. Aannemers- en Patroonsbond.
De architect D. Zuiderhoek bracht de
verhouding architectaannemer ter spra
ke en hij merkte op dat het in ieders be
lang is dat de kwaliteit van het tot stand
ten brengen produkt zo hoog mogelijk
moet worden opgevoerd. Spreker vroeg
zich af of met het huidige systeem van
aanbesteding niet gebroken moest worden
en of het niet mogelijk zou zijn een me
thode te ondernemen waarbij het concur-
rentie-element een sterker accent ver
krijgt in de kwaliteit van de geleverde
prestatie en minder eenzijdig wordt afge
stemd op het prijsniveau.
De heer H. van Eesteren was van oor
deel dat de aannemer bij de gangbare
procedure te laat wordt betrokken in het
overleg met de architect. Latere wijzi
gingen zouden hierdoor voorkomen kun
nen worden Hij stelde voor proeven te
nemen door de aannemer teamgenoot van
de architect te maken en de adviserende
deskundigen in het ontwerpstad'um. Zo
lang de uitvoeringsopdracht nog niet
vaststaat wordt de gekozen aannemer
voor zijn medewerking in het team ge
honoreerd.
Ir. A. Aronsohn gaf een overzicht van
de verschillende groepen van werken In
de woningbouw is samenwerking met
aannemers (systeembouw) reeds jaren
aanvaard. Bij overheidsgebouwen als
scholen e.d. kunnen gespecialiseerde aan
nemers misschien van het begin af dien
sten bewijzen. Van de derde groep, om
vattend alle andere bouwwerken van on
afhankelijke principalen, vormen vooral
de industriegebouwen, waarvoor in Ne
derland nog tamelijk grote vrijheid be
staat, een belangrijk onderdeel. Als die
industrieën met een vaste aannemer wer
ken, zou het voor de hand kunnen liggen
met hem reeds van het begin af samen te
werken, maar in het algemeen acht hij
ft
Van Nelle's Thei
het nodig, dat het team van opdrachtge
verarchitectdeskundigen in staat is
om tot een doordacht en doorwerkt plan
te komen, zonder (al te belangrijke) in
menging van aannemerszijde in het begin.
Korte tijd
Helaas ontbreekt tegenwoordig nogal
eens de tijd om van het plan tot bouwen
bij de opdrachtgever af tot aan de aanbe
steding toe een goed doorwerkt bestek
met tekeningen te geven, dat dikwijls ligt
aan de korte tijd, die hiervoor van de zijde
van de opdrachtgever gegeven wordt.
Evenmin kan men de moeilijkheden met
bouwvakarbeiders en met bouwmateria
len als normaal aanvaarden om daarop
een toekomstige regeling te aanvaarden.
Het Ügt voor de hand, dat de aannemer
beter moet organiseren en zo mogelijk
industrieel moet worden op zijn gebied.
Westduitsland zal in maart zes kilo
gram uranium 235 van de V.S. kopen
Dit is de eerste hoeveelheid splijtbaar
materiaal, die een Westduitsland zal
worden ingevoerd.
De minister voor atoomzaken, Strauss
die dit gisteren meedeelde, zei verder da'
hij van plan is de wet op de atoomener
gie in februari bij het parlement in te
dienen. Zonder dat deze wet is aangeno
men. kan geen begin worden gemaakt
met de werkzaamheden op het gebied
van de atoomkracht.
Joeph Clark pr. oud-burgemeester van
Philadelphia, heeft gisteren aan sir
Winston Churchill, de Benjamin Frank-
linprijs van de stad Philadelphia over
handigd. De prijs werd uitgereikt ter ge
legenheid van de herdenking van de 250e
jaardag van Franklins geboorte Josepn
Clark was speciaal voor deze ge
legenheid naar Londen gevlogen. Hij
zeide, dat de medailles, waarvan er
slechts twee waren geslagen, werden uit
gereikt aan de man en de vrouw, die
zich het meest verdienstelijk hebben ge
maakt op weg naar wederzijds begrip
tussen de volkeren.
Meer gevallen dan normaal
De vorige week is opnieuw een geval
van kinderverlamming op Curacao ge-
constateerd. Het totaal aantal is hier»
door tot 12 gestegen, wat niet alarmerend
is, maar wel hoger dan normaal. Het
grootste deel der patiënten betreft kin
deren van ongeveer twee jaar oud. D»
gevallen zijn geen van alle ernstig.
Bij een brand aan boord van de Zuidko-
reaanse kustvaarder „Taishimpo" zijn 64
personen om het leven gekomen. Het
schip bevond zich ongeveer 50 kilometer
ten zuidwesten van Poesan toen de brand
uitbrak. De oorz'aak van de brand is nog
niet bekend. Verscheidene schepen zijn
de „Taishimpo" te hulp gesneld.
Is afwisseling in 't eten voor U een proble
Aan de regentijd op de Antillen schijnt
geen einde te kunnen komen, Het is nu
begin januari en de regen stroomt nog
dagelijks neer, alsof het oktober of no
vember is. Zelfs het luchtverkeer onder
vindt hinder van de steeds neervallende
regen. Enkele vliegtuigen konden daar
door niet landen op de lyichthaven Dr.
Albert Plesman- Waarschijnlijk is het
voor het eerst in de geschiedenis van deze
luchthaven, dat zich zo iets voordoet.
Lekkende daken, overlopende goten. te
volle regenbakken, ondergelopen huizen,
duizenden vliegen en muggen, kapotte
wegen vooral in het derde district
weigerende automotoren enz. zijn de ge
volgen van de onophoudelijke regen. De
verschillende dammen, die geplaatst zijn
om het water vast te houden en in de
goede richting te stuwen, zijn gelukkig
in staat gebleken de stromen te trotseren.
Merkwaardig is intussen, dat er helemaal
niet zulke grote hoeveelheden water va'-
len. De buien zijn wel groot in aantal,
maar niet in intensiteit. Geen „tropische"
buien, maar „Hollandse" regens. Inmid
dels heef, het weer wel sterk de aandacht
gevestigd op de bijzonder onhygiënische
toestanden in sommige wijken.
'3.x*.
