Campagne van Bond Zonder
Naam begint maandag
„Een mens laat geen mens
honger lijden"
fa 1
- v
m
JpIJlïL C-
v.v.
tmïmm
SANS-ATOUT-GEGOOCHEL
IA
\00R30I1C
WINTERSLAAP
SÜON
VI OUD
Helft van ivereldbevolking heeft voedselgebrek
Fagerholm vormt
regering in Finland
SCHAKEN
s
1! H SI 3
1 WM
Bridge-Rubriek
Recordhouder: de marmot
DE HEILIGE VAN DE WEEK
Dochter van Vondels vriend Vossius
zakt door het ijs (1638)
HET GRABBELTONNETJE
fli
ZATERDAG 3 MAART 1956
PAGINA 6
Spontane reacties zelfs uit
het buitenland
Ook dicht bij huis
Zivarte bladzijde
GA OP THEE BIJ
PUCK BRUINSMA
m mm.'ss (fcJBLJIi
0a ut
S
o m 'o 0
'm 'm
m m
m
a ma
„:aa#
m a n a m
a a o
7 -
0
V.Vc
a m m
jê m o m<
ma 000
WM
mm 1 1
mm.
mm wm.
m b
9 maart: H. Francisca Romana
Paaseieren op 't ijs!
Maart
CORRESPONDENTS-ADRES:
POSTBUS 8, HILVERSUM
(Van onze verslaggever)
Van maandag 5 maart a.s. af zal geheel Nederland kunnen deelnemen aan
de Anti-Honger Campagne van de Bond Zonder Naam. Pater Loop heeft gis
teren de actie officieel gestart. Zoals wij reeds eerder meldden ligt het in de
bedoeling van de Bond Zonder Naam, het „grootste schandaal van de twin
tigste eeuw", n.l. het feit dat meer dan de helft van de wereldbevolking, dat
is 1,3 miljard mensen, dagelijks honger lijdt, te bestrijden door de bakkers
verpakt roggebrood te laten verkopen met 15 ct. opcenten, waarvoor een zegel
op het pakje geplakt wordt. Zij die instemmen met deze actie en wie doet
dat niet wanneer hij de gruwelijke feiten kent? behoeven dus niets anders
te doen dan bij hun bakker dit roggebrood te kopen. De bond zal het bijeen
gebrachte geld onder supervisie van een internationaal, officieel en boven
alle partijen staand orgaan, op de meest rationele wijze laten aanwenden
voor de leniging van de ergste hongersnood, allereerst in die gebieden welke
door dit orgaan als het meest „hongerlijdend" worden erkend. Aan de actie
is voorlopig geen tijdslimiet gesteld. Waarschijnlijk wordt er na enkele maan
den nieuw leven ingeblazen doordat dan een ander artikel met opcenten
voor hetzelfde doel in de handel wordt gebracht. Pater Loop wist ook nog
niet definitief mede te delen, of aan de betrokken „hongergebieden" goederen
in natura dan wel geld gezonden zou worden. Hij dacht, dat melk of melk
poeder, dat zeer voedingrijk is en waaraan over het algemeen een kolossaal
gebrek bestaat, het meest in aanmerking zou komen.
„Een mens laat geen mens honger lij
den!"- Dat Is het motto waarmee pater
Loop niet alleen zijn eigen „klanten"
de maartspreuk van de hefboomkaart luidt
zo maar alle weldoorvoede Nederlanders
wakker wil maken. De honger is momen
teel vijand nr. 1 van de wereld en het
vreedzame gevecht dat de Bond Zonder
Naam nu begonnen is, wil hij ook winnen.
De bond weet zich in dat streven aange
moedigd en gesterkt door niemand minder
dan H. M. Koningin Juliana die in Leiden
voor de jeugd over het hongerprobleem
gesproken heeft en toen een beroep op
haar gedaan heeft om zich met alle mo
gelijke middelen in te zetten om dit bran
dende vraagstuk op te lossen.
Ondanks al onze moderne kennis zijn
wij, aldus pater Loop, er niet in geslaagd,
de honger, die meer slachtoffers maakt
dan alle natuurrampen, oorlogen en epide
mieën tezamen uit de wereld te bannen
Wat honger is heeft westelijk Nederland
aan den lijve ondervonden in de winter
van 1944—1945. De rest heeft er over ver
nomen, gelezen, gehoord en.gegriezeld.
Laat iedereen beseffen, dat slechts 17 pet.
van de wereldbevolking goed gevoed is;
dat over 19 pet. (waaronder de landen ach
ter het IJzeren Gordijn) geen gegevens
beschikbaar zijn, al luiden oncontroleer
bare berichten niet hoopvol; dat 12 pet.
licht tot zwaar ondervoed is en dat 52 pet-
schrijnend gebrek aan voedsel heeft. De
weldoorvoeden (430 miljoen in totaal) leven
in Noord-Amerika, Australië, Nieuw-Zee-
land en in een groot del van Europa. On
dervoeden treft men aan in Midden- en
Zuid-Amerika, Afrika en in de Europese
landen Spanje, Portugal, Griekenland en
Italië, erg dicht bij huis dus. De honger in
zijn ergste vorm doet zich voor in de meest
dichtbevolkte gebieden ter wereld: China
Japan, India en Pakistan en verder in
Honduras, Ceylon, Afganistan, Nepal, Bir
ma, Thailand, Indo-China, Formosa, de
Philippijnen, Indonesië, Korea (alle gele
gen in Oost- en Zuid-Oost Azië), Marokko,
Algerije, Tunesië, Lybië, Frans-West-
Afrika en de Sahara.
Op de geografische „hongerkaart", die
pater Loop na een half jaar studie heeft
kunnen samenstellen, zijn de zwarte „hon*
gervlekken" niet zo groot, maar toch leeft
in deze landen meer dan de helft van de
bevolking van onze aardbol. Deze mensen
krijgen per dag voedsel met een calorie-
waarde van 500, terwijl de mens gemid
deld 2700 calorieën nodig heeft. Het is dan
ook niet moeilijk, zich in te denken, dat
alleen maar de sterksten in deze gebie
den de volwassen leeftijd bereiken. De
gemiddelde leeftijd ligt er tussen de dertig
en de veertig jaar (in Nederland boven de
zeventig
„Er is geen zwarter bladzijde in de be
schavingsgeschiedenis", zegt pater Loop
dan ook verontwaardigd in zijn „Geogra
fie van de honger*', een opstel waaraan
wij bovenstaande gegevens ontlenen en dat
als les in een oplage van 260.000 exempla
ren aan alle scholen zal worden toege
stuurd. „Hoe kunnen Christenen om het
dagelijks brood vragen in het „Onze Va
der", wetend dat ze dat wel krijgen, terwijl
er zo vele miljoenen naasten zijn die de
dagelijkse bete brood moeten ontberen?",
aldus pater Loop.
Volgens pater Loop, die al tal van
adhesiebetuigingen uit binnen- en buiten
land heeft gekregen vooral België was
enthousiast en ook Frankrijk en Duitsland
toonden grote belangstelling kan het
probleem opgelost worden. Een autori
teit van een internationale organisatie zei
hem, dat binnen twintig jaar de „wereld-
honger" tot het verleden zal behoren wan
neer de simpele goede wil van alle men
sen saamgebundeld zou kunnen worden.
Daarmee wil de Bond Zonder Naam be
ginnen. Voorlopig met een allereenvoudig
ste actie, die aanspreekt, in de hand ge
houden kan worden en goed controleer
baar is. De bakkers hebben reeds spontaan
gereageerd op de oproep van pater Loop.
Zij zijn bereid „op superieure wijze hun
beroep als voeders van de mensheid uit
te oefenen". Aan de door de bond aan te
wijzen organisatie voor de verdeling en
besteding van de ingekomen gelden zal
als bijzondere voorwaarde gesteld worden,
dat haar arbeid algemeen zal zijn, in over
eenstemming met de intentie van de Ne
derlandse gever.
De sociaal-democraat Fagerholm heeft
tezamen met de boerenpartij een nieuwe
Finse coalitieregering gevormd.
De vorige regering was ook een coalitie
van agrariërs en socialisten Zij trad af
toen twee weken geleden de nieuwe pre
sident. Urho Kekkonen, werd gekozen.
De sociaal-democratische leider is er in
geslaagd de moeilijkheden ontstaan door
de weigering van zijn eigen aanhangers
om de verhoogde prijzen van levensmid
delen te aanvaarden en het verzet van de
agrariërs tegen verlaging van deze prijzen
te overwinnen.
Zoals bekend, hebben de vakverenigin
gen donderdag een algemene staking uil
geroepen naar aanleiding van de stijging
van kosten van levensonderhoud over de
afgelopen maand met vijf procent.
Het nieuwe kabinet zal later officieel
door de president worden benoemd. So
cialisten en agrariërs bezetten eik zes mi
nisterposten en de Finse volkspartij één
Ralf Toerngren va,n de Finse volkspartij
krijgt de portefeuille van buitenlandse
zaken.
De 17-jarige Puck Bruinsma uit Hen
gelo heeft gisteren, tijdens de theezet
wedstrijd om het kampioenschap van
Overijssel en Gelderland het maximum
aantal punten van 95 behaald. Zij is de
eerste, die dit aantal heeft behaald van de
120 dames en meisjes, die aan deze wed
strijd voor Gelderland-Overijssel deelna
men. De wedstrijd wordt georganiseerd
door het Theebureau voor Nederland.
No. 2098. 3 maart 1956.
Redacteur: G. J. A. VAN DAM,
Vossiusstraat 18-B, Amsterdam-z.
Alle correspondentie aan dit adres. Bij
vragen om inlichtingen s.v.p. postzegel
voor antwoord insluiten.
HET COMBINATIE-ELEMENT
IN HET WEDSTRIJDSPEL (16).
In aansluiting op het laatst gepubli
ceerde artikel over dit onderwerp (zie
onze rubriek van 22 oktober 1955, onder
de titel „Modern dammen is aanvallen")
volgen hieronder nog een tweetal fraaie
voorbeelden van het combineren in het
praktisch spel. Tijdens een door de dam
club „Fivelgo" te Appingedam, ter gele
genheid van haar vijftigjarig bestaan, ge
organiseerde zeskamp, waaraan bekende
cracks deelnamen als (alfabetisch)Blok
zijl, Doornbos. Dukel, Dijkstra, De Jongh
en Onnink, kwam in een partij van laatst
genoemde tegen Dukel de stand voor,
afgebeeld in diagram no. 3313.
No. 3313.
H. Onnink
No. 3314.
W. de Jong
i m m
i ij n o
rV^sT» n
'0 0 'C- 0
i m
't
J. Edink
Stand: Zw. 2—4, 6,
8 9, 13—16 20, 22,
26—26. Wit 29, 32
—36, 38, 40, 41, 43,
44. 47—50. Wit
speelde 47—42?
B. Dukel
Stand: Zw. 2, 3, 6,
8, 9, 11—13, 15, 16,
18, 19, 21, 25, 26.
Wit 22, 27. 28, 32
—38. 44—48. Wit,
aan zet, speelde
44—40?
Veel beter dan 44—40 is er niet, iedere
andere zet zou het spel positioneel voor
wit verloren doen gaan. Na deze zet
dwong de Gelderse kampioen echter op
zeer instructieve wijze van de IJmuiden-
se meester de winst af door 12—17! Een
zet, die tal van dreigingen inhoudt. Wit
verwachtte dit wel en meende alle ge
varen het hoofd te kunnen bieden door
nu te spelen 3329!. omdat wit nu altijd
ook een dam krijgt als zwart een com
binatie zou gaan uitvoeren. Onnink had
de stelling echter iets verder doorgere
kend dan zijn tegenstander en speelde
rustig: 19—23!!, 28x19. 13x31, 22x4,
31x22, 4x27 gedwongen. Daarna volgde
onverwacht 26—21!, waarna de witte dam
verloren is. Op 274 volgt 812, 36 X 27,
12—18!, 4 X 22. 17 x 37, 27—22, 11—17,
22x11, 6X17, 47—41, 3742!, 48x37,
2127! enz. met winst voor zwart; ter
wijl pp 27—18 direct 17—22 zou volgen.
Dukel probeerde nog 2713 maar verloor
na enige zetten.
In no. 3314 zien we een fragment uit
een der partijen van Wim de Jong in de
wedstrijd om het persoonlijk kampioen
schap van Nederland. Deze stand kwam
voor in de elfde ronde. Vandaag is te
Utrecht de finale en op het moment dat
we dit schrijven is de uitslag nog niet
bekend, maar alle tekenen wijzen erop.
dat de nieuwe titelhouder de sympatieke
Haarlemmer Wim de Jong zal zijn! Ver
leden jaar had hij de titel reeds bijna
voor het grijpen toen ziekte hem dwong
de strijd te staken. Dit jaar heeft hij ge
toond, dat hij zeer zeker tot de sterkste
spelers van het land behoort te worden
gerekend. Na een enigszins ongelukkige
start begon hij met een spurt, welke een
record in het wedstrijdspel betekent en
demonstreerde daarmede tevens, dat zijn
resultaten van verleden jaar geen mo
mentele „uitschieters" waren maar een
gevolg zijn van zijn werkelijk grote ken
nis. strategisch inzicht en „positie-ge
voel".
In de laatste ronde van dit toernooi
speelt hij tegen de veelvuldige Neder
landse kampioen en grootmeester R. C.
Keller. Keiler heeft dit jaar ver bene
den ziin kunnen gespeeld, maar hij is
niettemin een speler, die tot zeer grote
dingen in staat blijft De Jong, die aan
remise voldoende heeft om zeker te zijn
van de titel, behoeft weliswaar geen
vrees voor zijn beroemde tegenstander te
hebben gezien zijn eigen prestaties
maar dient toch ditmaal zijn wel eens te
gedurfd spel een beetje „in te dammen"
(om in dammers-terminologie te blijven)
teneinde geen onnodig» risico's te lopen.
In dat geval zal de titel hem niet meer
kunnen ontgaan.
De strijd om de 2de en 3de plaats,
evenals om de eerste zes plaatsen blijft
tot deze laatste ronde een verrassing, ge
zien de stand op de ranglijst, welke bij
het ingaan van de laatste ronde luidt:
W. de Jong 19; J. M. Bom en W. Huis
man 17; ir. G. E. van Dijk en W. Ter
louw, 15; F. Gordijn, R. C. Keiler en Wim
Roozenburg (de broer van de oud-wereld
kampioen) ieder 14 punten. In deze laat
ste ronde ontmoetten elkaar toevallig ook
Bom en Huisman, alsmede Gordijn en
Roozenburg.
Er kan dus nog van alles gebeuren. Zij,
die de eerste en tweede plaats veroveren
verkrijgen daarmede automatisch het
recht van deelneming aan de grote inter
nationale wedstrijd om het wereldkam
pioenschap, welke einde van dit jaar in
ons land wordt verspeeld, terwijl de plaat,
sen 3, 4, 5 en 6 recht geven om het vol
gend jaar. zonder voorwedstrijden te spe
len, deel te nemen aan het jaarlijkse toer
nooi om de nationale titel.
In no. 3314 9peelde Edink als 21ste zet
47—42 waarna De Jong de partij abrupt
in zijn voordeel besliste door 2228!. 22.
33x22 gedw. (op 32x23, 24—30, 35x24,
13—19 enz.). Zwart 22. 24x33. 23. 38x29.
2530!. 24. 34x25 (gedw., op 35x24,
weer 1319 enz.) Zwart speelde nu 24.
14—19!. 25. 25x23. 13—18!. 26. ad libi
tum, 8x46. Er volgde nog een lang eind
spel, dat Wim de Jong echter zeer sterk
speelde, waarna hij de winst binnenhaal
de.
Indien hij vandaag onze nieuwe „Lands
kampioen" wordt dan komt hem de titel
met ere toe en feliciteren wij hem van
harte met zijn prachtig resultaat.
VOOR ONZE LADDER-WEDSTRIJD
No. 3315. No. 3316.
B. Springer, Max Douwes,
Den Haag Hilversum
Stand: Zw. 16, 17,
21 26 27 Wit 23,
29 36,' 39', 41, 43.
(lste publikatie).
Wit sp. en verlokt
zwart, door een di
recte remisekans
aan te bieden, tot
een foutieve voort
zetting, waarna w.
wint.
No. 3317.
A. Stuurman,
Schiedam.
StandZw 1, 7. 9
12, 17, 20, 24, 26,
30, 34, 35 40 Wit
16 18, 22. 23 27—
29, 31—33, 36, 41,
47, 50. (lste publ.).
Wit sp. en wint.
No. 3318.
A. Stuurman,
Schiedam.
«00
0 O
O 0 0
n n
Stand: Zw, 2. 6, 11
-14. 17, 21, 22 24.
29, 36. Wit 26, 28
32 33 37—39, 41.
42, 44, 48, 49. Wit
sp. en wint. (lste
publ.).
De oplossingen van deze vier vraag
stukken worden gaarne tot 13 maart te
gemoet gezien aan het boven deze ru
briek vermelde adres.
Stand: Zw. 8—10,
12 13, 17 18, 22—
25, 28. 30', 31, 36.
Wit 16, 21, 26, 33,
35, 37—41, 43, 44,
47, 49. Wit sp. en
wint. (lste publ
Sohaakredacteur P. A. KOETSHEID,
Huize St.-Bernardus, Sassenheim.
Zaterdag 3 maart.
DE PROBLEMEN VAN DEZE WEEK
No. 7377 is de tweezet, die we reeds de
vorige week wilden plaatsen maar die, om
dat er geen diagram voor beschikbaar was
een week moest wachten. Ons probleem
praatje deed wel wat vreemd aan, doch
na deze mededeling zal het iedereen dui
delijk zijn. Onder no. 7378 brengen we
weer een keurige driezet van Havel,
waarvan ons de penmats zeer bekoren
en die wel in de smaak zal vallen.
Hierbij gaan verder twee simpele twee-
zetten, die eigenlijk zo klein zijn, dat zij
het gebruik van een diagram niet lonen.
No. 7375 schijnt met in orde te zijn.
Men doet met P. e5 de eerste zet en na
d3 en g6 leidt dit ook tot mat. De andere
zetten denkelijk niet.
De auteursoplossing geschiedt met een
ander stuk. Dit probleem hebben we uit
„Springaren" overgenomen het is een
eerste prijs, waarschijnlijk ontbreekt er
iets aan, maar wat? dat is een kwestie
die moeilijk op *e lossen is.
No. 7379. J. K. Blom, eerste plaatsing
mat in twee zetten. Wit: K hl D e3. R e5:.
Zwart: K fl. R a5, P c3;.
No. 7380. P. A. Koetsheid. Eerste plaat
sing Mat in twee zetten. Wit: K e6, D b2,
T d4, Rh5; Zwart Ke3, Pd6, pionnen d3.
e7.
PROBLEEMOPLOSSINGEN
No. 7371. P. Ovarkamp. Opl. 1. P. c4—dö
met zes matdreigingen, die. zoals we
reeds schreven door zwart steeds tot een
herleid wordt.
No. 7372. A. Akerblom. Opl. 1. Rd
b3 dreiging 2. T c6+ en 3. R c2tf 1.
K b2 2. T f2tt, K bl 3. R c2tt of 2
Ka3 3 Rb2tt 1..Pb3. 2. Tfltt, Ka2. 3.
T altt.
GOEDE OPLOSSINGEN
Beide problemen werden goed opgelost
door: J. Dickhaut, Nijmegen; L. M. Hage-
man, Den Haag; M. H. Houdijk, R'dam:
F. Pijls, Maasbracht; J. Raam, Velsen,
Paul Rasehdorf. Hannover.
No. 7371 door P. Baas, Lutjebroek; Dr
R Bromberg, Roermond; P. M. Dekker.
R'dam; W. H. Haring, Schipluiden; B.
Kouwenhoven, R'dam; M. van Nieuw-
stadt, Kaatsheuvel; W. Verbon, Delft.
Correspondentie
W. V. te D. In 7374 staat op c7 eën witte
R. Met D f4 is er geen mat, want er staat
nog een zw. R. op h2. Spoedig hopen we
iets van u te plaatsen.
No. 7377.
L. LADNY.
Ie pr. Ceskoslovensky Sach 1954-11.
Mat in 2 zetten.
'MM
No. 7378.
M. HAVEL.
Ie, 2e prijs Ceskoslovensko Sach 1954-11
Mat in 3 zetten.
Doordat in de bridgetelling sans-atout
iets hoger gewaardeerd wordt dan de
kleuren, is het een bekend verschijnsel
dat in parenwedstrijden de spelers vaak
proberen een sans-atoutcontract te spe-
ten.
Een kwetsbaar 4-schoppenbod levert 620
punten op doch als er óók 4 SA te maken
is krijgt men daarvoor 630 en die luttele
10 punten verschil, welke men in robber
bridge of in een viertallenwedstrijd zou
kunnen verwaarlozen, betekenen in een
parenwedstrijd een hogere plaats op de
rangltlst.
Tot welke vreemde biedingen deze
waardering soms aanleiding geeft kon
men te zien krijgen in het parenkam
pioenschap van de meesterklasse A van
de Nederlandse Bridgebond. In een zeker
spel was de kaartverdellng de volgende:
m H V 9 7 5
9 9 7 4 2
0 8 7
<fi H 10
8 6 4 2
N
9V653
W O
9 H 10 8
O B 10 3
Z
0 V 9 2
•f. A B
•f. V 8 6 5 4
m A 10 3
CAB
O A H 6 5 4
•f. 9 7 3
Noord was de gever beid» partijen wa
ren kwetsbaar.
Bekijkt men de NZ-spellen zorgvuldig
dat zal men moeten zeggen dat 4 schop
pen. te spelen door noord, het goede bod
is Het is ook niet zo moeilijk dat eind
contract te bereiken b.v. op de volgend»
manier: noord pas zuid 1 ruiten -
noord 3 schoppen zuid 4 schoppen Bij
goed tegenspel kan het maken van een
overslag nog moeilijkheden opleveren
doch het contract is niet te verliezen en
NZ zullen 620 punten kunnen scoren.
Aan één dier tafels vond echter een héél
ander biedverloop plaats. Zuid opende n
de 3e hand met 1 sans-atout, west paste,
noord 2 SA en zuid 3 SA, waarop ieder
een paste. Noord-zuid hadden dus geen
enkele kleur geboden, waardoor het al
heel moeilijk voor west werd om de juiste
uitkomst te vinden. Na rijp beraad koos
west de ruitenboer. waar oost die dacht
dat zijn partner van een lange kleur uit
kwam. ijverig met de ruiten 9 signaleer
de. Zuid speelde vlug de ruiten 5 bij, ho
pende dat OW met ruiten zouden vervol
gen.
Inderdaad vervolgde west met ruiten
10. zuid nam en trok ruitenaas na. Op dit
ogenblik was zuid dus al zeker van 10
slagen, nl 4 ruitens 5 schoppens en har
tenaas. Toen zuid de ruitenkleur door
speelde. gooide oost klaveren 2 en klave
ren 4 weg waaruit zuid terecht conclu
deerde. dat oost klaverenaas niet zou heb-
ben.
In een ..gewone" bridgepartij zou de
leider van het spel zeker met 10 slagen
tevreden ziin geweest, doch zuid bedacht
dat als klaverenaas goed zat. de spelers
aan andere tafels die 4 schoppen geboden
hadden, dit contract wel eens met een
overslag zouden hebben kunnen maken
Dit vormde de aanleiding om een nieuw
risico te nemen: zuid trok klaveren 3 na
en toen bij west klaverensas genomen
werd was de tweede overslag een feit
gewordgn.
NZ scoorden dus 660 punten op dit spel
en de enkele speler die er in slaagde 5
schoppen te maken, bleef met zijn score
van 650 punten tóch achter bij dit zeer
gewaagde 3 SA-eontraet-
Men kan natuurlijk niet ontkennen, dat
'Uid voor dit resultaat een flinke dosis
geluk nodig had en men kan tevens zien.
tot welke vreemde - om niet te zeggen
onbillijke - resultaten de jacht op
tier oun'ies aanleiding kan geven Men
kan toch niet zeggen, dat OW in dit spel
slecht bridge gespeeld hebben, doch niet
temin prijkten zij met een vette nul op
de ranglijst. MIMIR
Men zegt, dat 'g winters de hele natuur slaapt. De „Hollandse nachte
galen" kruipen weg in de modder. Slangen en hagedissen verbergen
zich onder mos of wortels. Boomschors en dor blad onttrekken de
insekten aan het oog. Het lijkt wel, of uit de kale bomen alle leven
geweken is. Kevertjes, slakken, wormen schijnen niet in hun
„element" te zijn!
Wanneer we het over de winter
slaap hebben, denken we evenwel het
eerst aan andere kinderen van moe
der natuur. Waar blijven bijv. onze
vleermuizen, die in ons land door een
tiental soorten vertegenwoordigd zijn?
We. missen hun spookachtige, ruste
loos gefladder bij het invallen der
duisternis. En waar is mr. Prickles,
de egel, met z'n zestienduizend stekels?
En het sierlijke eekhoorntje? En die
andere bosbewoner, de das?
De vleermuizen houden hun winter
slaap. Een deel vertrok reeds in het
najaar naar warmere streken, om daar
een tukje te gaan doen. Het is haast
niet te geloven, dat stuntelige „flad-
dermuizen" het soms luizend km ver
der zoeken dan hun kameraads, die
Zuidlimburgse mergelgroeven voor lief
nemen. Daar kan men ze aantreffen,
de kop omlaag en half verstard. Hun
temperatuur daalt ooit tot twintig
graden C. Een bijzondere inrichting
van de bloedvaten zorgt ervoor, dat
niet al het bloed naar de kop stroomt.
Eenmaal de winterslaap achter de
rug zoeken de wijfjes de kraamkamers
(grotten) op, waar ze in.mei, juni, een
of twee jongen ter wereld brengen.
Zolang die nog baby's zijn. klampen
zij zich met duimen en tenen aan hun
mama vast, die haar kroost meeneemt
op nachtelijke flaadertochten.
De egel, populair genoemd: 't stekel
varken, verschijnt gedurende de koud
ste maanden evenmin op het appèl.
Zijn etensdis is dan al te schraal ge
dekt. Overigens kan hij 't best uit
houden, want zijn „hol" is „gewat
teerd" met dor blad, en dat behoedt
Mr. Prickles tegen bevriezing, of-'
schoon zijn lichaamstemperatuur ooit
tot zes graden C. daalt! Zo in maart,
Rpril hopen we zijn gestommel in het
onderhout weer te horen en nog weer
enkele weken later, ooit enkele maan
den later, verschijnen de jonge dier
tjes, die al aanstonds voorzien zijn van
(witte) stekels. Als alles goed gaat,
leven ze over tien jaar nog! Een enke
le gunsteling der natuur heeft soms
het voorrecht mama mét haar kroost
tn het bos tegen te komen.
Onze sierlijke vriend. Spring-in-'t
bos, ook wel genoemd: de eekhoorn,
heeft men ten onrechte een winter
slaap aangewreven. Hij brengt de win
ter stellig niet zónder een dutje te
doen door. Er zijn er méér die 's win
ters slapen, en toch geen „winter
slaap" houden. Bij streng, hardvochtig
weer houdt hij zich maar liever bij
zijn „nest" uit takken en mos samen
geflanst. Maar hij heeft overal zijn
wintervoorraden aangelegd, die hij, als
hem de maag jeukt, gragg aanspreekt.
Vier, vijf jaar is al een hele leeftijd
voor pluimoor!
De das „moet" in ons land voorko
men, bijv. in het oosten en in Limburg,
liefst bij water hij mag zich graag
eens wat verfrissen maar men hoort
er haast nooit van Hij is een echte
vriend van de duisternis en waagt
zich niet graag op 'n terrein, waar hij
geen „geurvaantjes" heeft geplant. In
ons (oude) dierkundeboek van de
H.B.S. staat, dat de das een winter
slaap houdt. Onderzoekingen hebben
vastgesteld, dat hiervan volstrekt geen
sprake is. Dr, A. Scheygrond stelt dan
ook: hoewel de dieren bij strenge kou
de soms enkele dagen in hun (kraak
zindelijke) hol blijven, houden ze in
de gematigde luchtstreek beslist geen
winterslaap (W.P. VI. 728). Men hoort
soms: slapen als een 'as, maar dit kan
"een betrekking hebben op een win
terslaap. Zeer uitvoerig is de kwestie
onderzocht door Dr. F. I. Brouwer,
mede naar aanleiding 'an een studie
door Prof. Eisentraut. Geconstateerd
werd, dat de das zelfs >ij strenge kou
de zijn hol verlaat en dat hij alleen
bij zeer strenge koude in zijn burcht
-ilijft. „De term winterslaap is op de
das niet van toepassing" (Tel. - jan.
'939).
We zouden dan nog moeten vertel
en over de winterslaap van de bruine
>eer de ijsbeer houdt geen winter-
laap maar we gaan liever over op
'e grote winterslaper bij uitnemend-
eid, de marmot.
Eerst even een mogelijk misverstand
uit de weg ruimen.
De spraakmakende gemeente ver
staat onder marmot heel dikwijls het
Guinese biggetje, de cavia. Het grote
woordenboek van Van Dale zegt: Gui-
nees biggetje het gewoonlijk (minder
Juist) marmot geheten dier. Wij be
doelen evenwel het geelgrauwe knaag
dier, dat vooral in het hooggebergte
van Savoye en Zwitserland gevonden
wordt. Wie we) eens een bezoek ge
bracht heeft aan de Zwitserse stad
Sankt Gallen, heeft daar heel wat
„Murmentli" aangetroffen in het na
tuurpark. In het Duits heet de mar
mot: Murmel tier op school steevast
vertaald door: mormeldier!
In Sankt Gallen hoorden we kleine
meisjes de marmotten de volgende
zanghulde brengen:
Murmeltier kann tanzen
Eins, zwei, drei und vier.
Es kann singen und tanzen,
Das kleine Murmeltier!
Nu, wanneer man over het hoogge
bergte trekt, kan men de montere
knagers wel eens een schrille fluit
toon horen aanheffen, 'n Waarschu-
wingssein. Msar dansen? Nooit, gezien!
Ondertussen zijn we aardig van die
winterslaperij afgedwaald
In zijn zeer lezenswaardige en boei
ende studie, Plant en Dier, tussen
twee haakjes: één der weinige biolo
gische studies die ook door de gelo
vige christen gehéél kunnen worden
aanvaard stelt prof A. Mair*), dat
het voor de Murmentli de 11e novem
ber kinderen-bedtijd wordit; de 25e
april loopt de wekker pas af! Dat is
dus een kwestie van ruim vijf maan
den. Maar: „In Duitsland vindt men
hun holen reeds eind september en
nog midden mei gesloten". Dat is be
langrijk langer Jan een half jaar.
Tevoren is het hol met hooi gestof
feerd, dat de dieren zelf gewonnen
hebben. Men beweert wel, dat zieke
lijke exemplaren vóór het begin van
de winterslaap door de andere wor
den afgemaakt. De ichaams-tempera-
tuur schommelt tussen zes en twaalf
graden C. Krijgt de marmot het al te
koud dan onderbreekt hij zijn slaap
en neemt hij wat lichaamsbeweging.
Maar om de drie, vier weken wordt
hij alevel wakker, nl. als hij even
„naar achteren" moet.
Onze Nederlandse „marmot", de
hamster (zestien tot achttien jongen!),
brengt de winter eveneens in een met
hooi en stro bekleed hol door. Dit dier,
wel het enige dat wangzakken als ver
voermiddel gebruikt, wordt plm. tegen
maart wakker en doet zioh dan te
goed aan de voorraden, die het ge
hamsterd heeft (graan en aardappels,
soms wel tientallen ponden!).
In professor A. Mair's belangwek
kende studie lezen we tenslotte dit:
De winter met zijn lagere temperatu
ren stelt hogere eisen aan de warmte
ontwikkeling en -regeling, en maakt
dus een overvloedige an ook een ex
tra voeding noodzakelijk. Inplaats van
dit mogelijk te maken, bemoeilijkt hij
voor veel dieren de kans om aan
voedsel te komen en dat zou nood
lottig kunnen worden. Het is dan on
getwijfeld de eenvoudigste en beste
oplossing om „de winkel te sluiten"
en de totale omzet tot een minimum
te beperken.
„De wonderwereld der natuur.
Plant en dier". Nederl. bewerking on
der supervisie van Dr. M. Bruna. Uitg.
J. J. Romen en Z.. Roermond, 1956.
Deus, qui beatam
Franciscam famulam tuam
Zo bidt de H. Kerk de 9e maart.
God, Gij hebt uw heilige diena
res Francisca naast andere gaven
uwer genade, geëerd door een ver
trouwelijke omgang met haar En
gel.
Vertrouwelijke omgang met haar
Engel. Het is waarlijk geen geringe
zaak. Het ligt ons verre gewijde
tekst te verbeteren. Strikt geno
men zou er kunnen staan: met
haar drie Engelen. Pater Christian
Pesch S.J. gewaagt althans van
drie onderscheidene Engelen. Im
mers in de wereld der zalige hel
den Gods heerst eenheid in ver
scheidenheid. Oe eerste Engel was
een gewone Engel, de tweede be
hoorde tot de Aartsengelen, en de
derde tot de Machten. Deze namen
willen te kennen geven, dat er on
derscheid bestaat in de engelen
wereld.
De eerste Engel die St.-Francis
ca bijzonder bewaarde, bestrafte
haar ooit, wanneer ,ij zich aan een
kleine tekortkoming schuldig had
gemaakt. Hij was als de beeldhou
wer, die weghakt wat niet in de
figuur thuis hoort.
De tweede Engel was met een
lichtglans bekleed. Zijn gelaat was
als een spiegel, waarin S. Francis
ca Gods wil kon lezen.
De derde, 'enslotte, kon zij met
haar lichamelijke ogen zien. Onder
de leiding van deze Engel voltooi
de S.-Francisca haar aardse leven
(1440). Kardinaal De Jong eert
haar in zijn studiie over de
geschiedenis der H. Kerk wegens
haar liefde en zorg voor de armen.
Het klinkt wel erg wonderlijk
allemaal, maar God is nu eenmaal
wonderlijk in Zijn heiligen.
Misschien is er de 9e maart aan
leiding S -Francisca te vragen dat
wij door haar voorspraak de be
scherming van onze engelbewaar
der naar ziel en lichaam bij toene
ming mogen ondervinden.
,,'t En is geen ijs
Of 't kost mensehevleys
plachten onze voorouders te zeggen.
Onze grote dichter Vondel was be
vriend met de Amsterdamse hoog
leraar Gerardus Johannes Vossius.
Deze behoorde tot de beroemdste ge
leerden van zijn tijd. Van hem zei
Vondel: al wat in boeken steekt, is in
dat hoofd gevaren!
In februari 1638 maakte de dochter
van de hoogleraar, Cornelia, o.a. met
haar zuster en broer een tocht (in wa
gens) over het ijs Door onvoorzich
tigheid van de voerman gebeurde er
toen een ongeluk, dat het meisje het
leven kostte. De v!6ste februari werd
zij in de Pieterskerk te Leiden be
graven.
Vondel dichtte op dit tragisch voor
val een „klaghte" waaruit blijkt, dat
het andere meisje ternauwernood door
haar broer werd gered:
Uw zuster houdt niet 3P van karmen,
Die hallef dood u sterven zagh,
En tot. de kin verdroncken lagh
In haer getrouwen broeders armen
Die driemael, maar vergeefs
bezocht (probeerde)
Of hij uw !even bergen mogbt.
En niemand die geen .raenen stort,
Omdat uw jeughd zoo jong verdort.
Vroeger jaren verrichtte men meer
op het ijs dan tegenwoordig Er waren
wafelkramen en draaimolens, gooche
laars en kunstenmakers. Voorname
Amsterdammers vonden het maar wat
fijn „om zig met een koets met twee
paarden in de Keysersgragt te
vertoonen". Maar wat wel 'n grote bij
zonderheid was: op het ijs paaseieren
te eten!
„Den 23sten Maart 1845 verkoopt
C. Wijs besté eijeren op het ijs".
Aldus luidde een r.dvertentie in 1845,
toen men met zwaargeladen racht-
wagens over de brede Merwede reed.
Het onderschrift van Wijs' adverten
tie behelsde het volgende:
Bi.i goed droog weder zal er gedu
rende de aanstaande Paaschdagen een
fraaije Tent, van buiten met vlaggen
en wimpels, van binnen met kostbare
draperies gedecoreerd en goed ver
warmd op den Buiten-Amstel ge
plaatst worden, waarin extra beste
eijeren bard of zacht, naar verkie
zing zullen worden verkocht. Tot
herinnering aan dezen zoo merkwaar-
digen winter, zal men daar tevens
kunnen bekomen geschilderde Paasch-
eijeren, waarop zal geteekend staan:
Gekookt °P het ijs den
23sten Maart 1845.
Weliswaar begon het daags te voren
te dooien, maar talloze Amsterdam
mers lieten zich niettemin het aldus
aangekondigde paasei best smaken.
Een edelman - het is in Frankrijk
gebeurd moest eens door een don
der bos. Alleen zijn hond ging met
tem mee, een grote ferke hond, een
iloedhond. Dat klinkt wel erg wreed,
naar het dier was bijzonder mak.
Midden in het nos sprong er onver-
vachts een struikrover te voorschijn
/óór de edelman er erg in had, sloeg
le kerel hem tegen de grond, maakte
;ieh meester van het eld dat hij hij
ich droeg en verstopte het dode
ichaam onder het kreupelhout. De
tond kwam t.e laat om zijn neester te
kunnen helpen. Zocht net zo lang tot
tij hem gevonden had. En bleef de
vacht bij "het lijk houden. Zijn gejank
rok de aandacht van een boswachter.
!o werd de moord ontdekt.
Enkele dagen later wandelde de
-loedhond door detzelfde bos. O vet
:en bospad kwam 'n kerel aan. Plot-
:eling sprong de bond onder woedend
;eblaf op hem toe. De boswachter
'ond dat vreemd, vvant het trouwe
lier was zo mak als 'n schaap Het
kostte hem de grootsie moeite de ke
rel te bevrijden v/oor alle zekerheid
zei de boswachter, die natuurlijk aan
stonds aan de misdaad dacht: ga jij
maar eens met niü mee,, vriendje!
De kerel spartelde wel tegen, maar
dat hielp hem geen zier. De boswach
ter deed hem de boeien aan en zette
hem in het hok Daarna liep hij naar
de rechter en vertelde wat er gebeurd
was Ik kom zelf eens kijken, zei de
rechter.
De andere dag bezocht hij de boswach
terswoning. Hij had vijf agenten
meegebracht. De hond liep langs de
bezoekers heen Maar niet zodra werd
Je moordenaar gebracht, of hij ging
als een razende t.e keer. Voor de rech
ter stond toen wel vast, dat de kerel
het gedaan had. Deze beweerde echter
van niet.
Goed, dan zullen we je een kans
geven, vond de rechter. Jij vecht met
ten knuppel en de hond met zijn tan
den. Wie het wint, -eeft geen schuld!
De hond wist de siagen te ontwijken.
De man kreeg "een kans hem te tref
fen. Op het laatst werd hij zo moe, dat
hij de strijd moest staken. De hond
sprong tegen hem op. Plantte zijn
voorpoten op zijn norst. En smeet hem
omver. Hij had verloren!
„Het is duidelijk, dat ie schuldig
bent. Ik veroordeel je wegens moord
op de edelman", sprak de rechter.
verheugt zich niet in de algemene
sympathie, Maart roert zijn staart.
Maart heeft knepen in zijn staart.
Maartse dagen; buien; vlagen!
Een droge maart kan er nog juist even
mee door: een droge maart en een
natte april is de boeren naar hun wil!
Vroeger was lentemaand de éérste
maand, hoe kon september anders de
zevende, oktober de achtste zijn? Men
stelt wel, dat de naam maart van de
oorlogsgod Mars komt: in maart werd
de krijg hervat, die 's winters rustte.
Maar achter deze uitlegging staat al
weer een groot vraagteken. De etymo
logie, die de oorsprong en de geschie
denis der woorden opspoort is een
terrein dat bezaaid igt met We
willen niet besluiten zonder iets ten
gunste van de maand gezegd te hebben:
de dag duurt de eerste maart 1044.
de laatste maart 12 5/6 uur. we gaan
dus méér licht tegemoet. Omstreeks
21 maart zijn dag en nacht even lang;
de zon bereikt dan het lentepunt.
