STÜUPMAN
In memoriam
Prof. dr. II. H.
Prins Bernhard en Franse ambassadeur
ere-lid van de Chaine des Rötisseurs
Kinderuitzending in liet bisdom
Haarlem op nieuwe leest
geschoeid
Zachte lucht met enige
regen
nieuwe lentecollectie
Zondag feest in Amsterdam
HEYMANS toonde zijn
Dat is goed nieuws
Vijftig kippen aan het spit
Geprikkelde stemming
voor aanvang SEATO-
cónferentie
Gré Brouwenstijn naar
Wenen
„Eigenlijk zouden we voor ouders kolonie-
huizen moeten stichten"
Parijs brengt ons
de nieuwe mode,
Dit charmante toiletje was van
roserode ever glaze gemaakt.
'n klasse betert
DINSDAG 6 MAART 1956
PAGINA 3
KINGS
VIRGINIA
De mens
PHOT. DR P, B. VAN KAER
Culinair festijn op de Hooge Vuursche
Kwestie-Kasjmir
GOUDEN FIETS NAAR
AMERIKA
Voor- en nazorg
Nieuw BLO-tehuis?
De katholiek
De studietijd
Man van de wetenschap
Weg omhoog steil en moeilijk
activiteiten en deed hem zijn weten
schappelijk werk beschouwen als een
echte, bovennatuurlijke roeping.
Als het voor een katholiek nodig was
harder te werken en meer te presteren
dan voor een ander om een gelijkwaar
dige erkenning te krijgen, dan deed hij
dat in de overtuiging, dat het zün een
voudige plicht was dat te doen. Hij had
een grote liefde voor de Katholieke
Kerk en haar zichtbaar Opperhoofd, de
Paus, en meer dan door andere eerbe
wijzen is hij gelukkig geweest door zijn
uitverkiezing, door Pius XI, tot een der
eerstbenoemde leden van de nieuwe
Pauselijke Academie van wetenschappen.
De bij die benoeming behorende bulla
en gouden keten zij» de enige ereteke
nen, dia hij mij ooit, en dat met zicht
bare voldoening, heeft laten zien. De
katholieke studentenverenigingen van
Amsterdam en Leiden, van welke hij
erelid was, heeft hij steeds een goed
hart toegedragen en er zijr^ in zijn Leidse
jaren zeker weinig feesten van Sanctus
Augustinus geweest, waar hij heeft ont
broken.
Een laatste woord zou ik nog willen
wijden aan Keesom als mens, in zijn
omgang met medemensen met wie hij
uit hoofde van diverse betrekkingen te
doen had. Afkomstig van een der Wad
den-eilanden, evenals wijlen kardinaal
De Jong, had hij met deze veel eigen
schappen van karakter en temperament
gemeen. Hij was geen man van veel
woorden, hij sprak weinig over onder
werpen die hij beheerste en zweeg lie
ver geheel over dingen, waarvan hij
geen verstand had, of hij beperkte zich
in het laatste geval tot belangstellende
vragen om zijn kennis te verrijken. Hij
leek stug en stroef en moeilijk genaak
baar, maar het was de ruwe facade, die
een hartelijk gemoed verborg- Degenen,
die, als ondergetekende, enkele jaren
tot zijn medewerkers hebben behoord en
daarna het geluk hadden als vriend des
huizes te worden beschouwd, hebben
hem, naarmate de samenwerking of het
persoonlijk contact langer duurde, steeds
meer als mens leren waarderen. Hij kon
streng en veeleisend zijn voor studenten
en assistenten, maar hij was het eerst
voor zichzelf. Hij was zeer kritisch en
niet gauw tevreden, maar de publika-
ties en dissertaties, die zo onder zijn
supervisie tot stand kwamen, waren dan
ook af en tegen de kritiek van anderen
bestand.
Keesom was ook vol belangstelling
voor de persoonlijke omstandigheden en
moeilijkheden van zijn medewerkers en
van allen met wie hij nauwer in con
tact kwam. Ontelbaar zijn de brieven
van aanbeveling, die hij in de voor
oorlogse jaren, toen het moeilijker was
dan nu om een wetenschappelijke be
trekking te vinden, heeft geschreven om
zijn studenten en assistenten aan een
passende werkkring te helpen en als zij
eenmaal hierin geslaagd waren, bleef hij
hen volgen met zijn belangstelling.
Met Keesom is een groot geleerde, een
voorbeeldig katholiek en een goed mens
heengegaan. Deze drie kwaliteiten heb
ik in het bovenstaande kort belicht. Hij
had nog een vierde hoedanigheid waar
door hij uitmuntte, nl. die van liefde
vol echtgenoot, vader en grootvader.
Deze kwaliteit bleef aan niemand ver
borgen, die zijn gastvrij huis bezocht,
maar ze kan toch alleen ten volle ge
waardeerd worden door hen, die hem
hier op aarde het naast stonden, zijn
vrouw, zijn kinderen en kleinkinderen.
In een krantenartikel kan men er beter
over zwijgen om de intimiteit er van niet
te ontwijden, maar bij het overdenken
van wat zijn dood voor zijn dierbaren
betekent, gaat een warm gevoel van
medeleven uit naar hen, die hem het
meest zullen missen.
Met de dood van Keesom is een mooi
rechtlijnig leven afgesloten, een leven
van onversaagd zwoegen en strenge
plichtsbetrachting. Als een getrouwe
dienstknecht heeft hij alles, wat de Heer
hem gegeven had, trouw bewaard, en
met de vele talenten, die hij ontvangen
had, heeft hij gewoekerd, zodat ze rijke
vruchten hebben opgeleverd- Zelf heeft
hij de dood niet gevreesd. Toen na de
eerste hartaanval de internist het raad
zaam oordeelde, dat hij uit voorzorg, in
verband met zijn hoge leeftijd, de laatste
H.H. Sacramenten zou ontvangen, heeft
hij deze mededeling, die zo velen in
paniekstemming brengt, in volle kalmte
en zonder enige verontrusting aanhoord
en na het vertrek van de arts ging hij
weer door met lezen. Zijn nederig ge
loof gaf hem een rustig en onwrikbaar
vertrouwen op zijn Heer en Meester.
Ook wij mogen overtuigd zijn, dat God
zijn trouwe dienstknecht tot Zich heeft
genomen om hem het eeuwige loon te
geven. Onze gebeden, die hem gesterkt
en gesteund hebben tijdens zijn ziekte,
vergezellen hem bij het overschrijden
van de drempel van de eeuwigheid.
Hij ruste in vrede
Leiden, 4 maart 1956.
Gisteravond zyn op het kas
teel de Hooge Vuursche te Baarn
Z.K.H. Prins Bernhard en de am
bassadeur van Frankrjjk te 's-Graven-
hage, baron E. de Beauverger, geïnstal
leerd als ere-ridder van de „Confrérie
de la Chaine des Bótisseurs", in welke
wereldomspannende broederschap van
spitbraders gastronomcn-uit-liefhebberij
en de meester-rótisseurs zijn verenigd.
De Chaine, die de goede keuken voor
staat en ook het métier zijn deel geeft,
propageert het gebruik van het spit bij
de toebereiding. Ere-voorzitter van de
broederschap is president Coty van
Frankrijk.
AAN de installatie van de Prins en
de Franse ambassadeur ging de in
stallatie vooraf van een 53-tal be
kende Nederlanders tot leden van de
broederschap in verschillende rangen.
Van hen werden ere-ridder de commis
saris der Koningin in Utrecht mr. C.
Th. E. graaf van Lynden van Sanden-
burg, oud-minister mr. P. L. Steenber-
ghe en prof. dr. J. F. Nuboer uit
Utrecht. Tot „dame de la chaine" wer
den geïnstalleerd L. H. gravin van Lyn
den van Sandenburg-Labouehère te
Neerlangbroek, mej. Ch. S. Brad uit
Amsterdam en mevr. Kempers uit
Schiedam. Tot de geïnstalleerden be
hoorden voorts o.m. de particulier se
cretaris van Prins Bernhard, dr. F. A.
de Graaff, de adjudant van de prins,
luitenant-kolonel C. C. Geertsema, oud
minister prof. dr. ir. H. C. J. H. Ge-
lissen en de burgemeesters van Baarn
en Soest.
De grootkanselier, de heer Jean Val-
by, culinair journalist te Parijs, die ais
ceremoniemeester optrad, opende de
plechtigheid, die met een groot cere-
moniëel gepaard ging, met een toe
spraak. Hierna nam hij de nieuwe le
den de gelofte af, waarna de grootmees
ter dr. Charles Guebel uit Parjjs hen
stuk voor stuk installeerde.
DE baljuw van Nederland, de heer
B, D. Proos Hoogendijk opende de
installatieplechtigheid van Prins
Bernhard en de Franse ambassadeur.
Hjj zeide, dat met dit eerste kapittel
officieel het baljuwschap der Nederlan
den werd ingewjjd, en herinnerde aan
de installatie van dertig Nederlandse
leden in November bjj het groot kapit
tel van Parijs. „Deze manifestatie, on
der voorzitterschap van president Coty,
is algemeen beschouwd als een dag van
Frans-Nederlandse vriendschap", aldus
de heer Proos Hoogendijk.
Jean Valby zeide in een rede, dat de
officiële tegenwoordigheid van de bui
tenlandse gedelegeerden dit kapittel tot
een manifestatie van internationale
vriendschap maakte. Zich tot de prins
wendend, dankte hij uit naam van de
Fransen voor de ontvangst, die ons Ko
ninklijk Huis en het Nederlandse volk
hebben gebracht aan president Coty.
Tot de Franse ambassadeur zeide de
heer Valby, dat elke keer dat een am
bassadeur zich voor de gastronomie in
teresseert, hij nuttig werk doet.
Nadat ook Z.K.H. en de Franse am
bassadeur de gelofte hadden afgelegd,
sloeg dr. Charles Guebel hen tot ere-
ridder.
De Seato-conferentie, welke vandaag in
Karatsji wordt geopend, begint in een ge
prikkelde stemming, veroorzaakt door uit
latingen van de Britse minister van bui
tenlandse zaken, Selwyn Lloyd en van en
kele Pakistaanse regeringsfunctionarissen
over de kwestie-Kasjmir.
Op weg naar de conferentie van de le
den-landen van de Zuid-Oost-Aziatische
verdragsorganisatie heeft minister Sel
wyn Llovd te Nieuw Delhi verklaard, dat
de kwestie-Kasjmir géén onderwerp van
discussie mag zijn op de Seato-conferen-
tie. Hij herhaalde dit gisteren op 'n pers
conferentie, even na zijn aankomst in Ka
ratsji.
Bij een Apeldoornse rijwielfabriek kwam
vandaag het honderdduizendste voor
de export bestemde rijwiel van de band.
Deze in goudkleur uitgevoerde fiets is
bestem<j voor Amerika en maakt deel uit
van een order van 50.000, die enkele
maanden geleden bij deze fabriek werd
geplaatst. Zij zal direct na de montage
per KLM-vliegtuig naar New York wor
den overgebracht, waar het in de etalage
van het KLM kantoor wordt tentoonge
steld. In Amerika blijkt hiervoor, onder
meer bij pers en televisie, veel belang
stelling te bestaan.
Onderscheiding. De regering van Co
lumbia heeft prof. dr. C. F. A. van Dam
hoogleraar-directeur van het Spaans-
Portugees en Ibero-Amerikaans Instituut
te Utrecht benoemd tot officier in de orde
van San Carlos.
IN zijn dankwoord zeide de Prins de
tekenis van de Chaine te zien als
van tweeërlei aard: in de eerste plaats
achtte hij het goed, dat zij, die in de
goede keuken iets meer zien dan een
middel om de maag te vullen, periodiek
bijeen komen. Maar bovenal achtte hij
het een goede gedachte, dat hier in één
confrérie verenigd zijn degenen, die
passief de maaitijd genieten met dege
nen, die deze maaltijd met evenveel ar
tisticiteit als toewijding bereiden. Le
ken kunnen op het gebied der culinaire
kunst, naar de mening van de Prins,
van hen veel leren. Hij beschouwde het
af en toe samen te zijn met hen dan
ook als een voorrecht.
Daarna begon het installatiediner,
waarvoor op het terras van het kasteel
aan een uit Parijs gekomen drie meter
hoog braadspit, gestookt met propaan-
gas, vijftig kippen werden gebraden
door hooggemutste chefs-kok van de
Hooge Vuursche.
Franse jachthoornblazers luisterden
de plechtigheid op.
De zangeres Gré Brouwenstijn heeft
van het Staatstheater in Wenen de uit
nodiging gekregen om op 18 april a.s.
„Fidelio" te komen zingen en op 21 april
„Un ballo in mascara" van Verdi.
Maandagavond werd Z.K.H. Prins Bern
hard op de Hooge Vuursche te Baarn
benoemd tot Chevalier d'Honneur in de
„Chaine des Rötisseurs". De chef-kok,
ook ridder van het genootschap, ivas een
der eersten, die Z.K.H. gelukwensten
met zijn installatie.
(Van onze Amsterdamse redactie)
„Wat er in de afgelopen kwart eeuw
het meest veranderd is? Dat is ongetwij
feld het soort kinderen, dat wij uitzenden.
In het begin van onze vereniging was
ondervoeding veelal de voornaamste fac
tor, welke uitzending naar een koloniehuis
rechtvaardigde. Daar is thans geen sprake
meer van Nn zijn het meer nerveuze
spanningen, waaraan de kinderen, meest
al door moeilijkheden in het gezin, lijden
en die wij in de tehuizen moeten trachten
weg te nemen. U begrijpt, dat de psycho
logie en de pedagogie bij deze „kuur"
een veel grotere rol spelen dan voorheen.
Ons personeel moet daarom anders wor
den geschoold en een ander systeem van
verzorging dient te worden opgebouwd.
De heer P. N. de Lange, directeur van
de Katholieke Kinderuitzending in het
bisdom Haarlem, die met de vereniging
zondag a.s. het zilveren jubileum viert,
blijf* ondanks dezè nieuwe vraagstukken
waarmee hij en het bes-tuur zich gecon
fronteerd zien, een realist in hart en nie
ren. „Wij moeten waken om van de op
voeding een te groot probleem te maken",
zegt hij, „want dat is de natuurlijke taak
va.n de ouders. Hoewel de ouders soms
die taak verwaarlozen of niet aan kun
nen we zouden voor hen eigenlijk kolo
niehuizen moeten stichten! is het toch
zaak, dat wij er voor oppassen niet besmet
te worden door de „ziektekiemen van de
volmaaktheid". Gemeentelijke diensten in
Amsterdam schijnen al wel aangestoken te
zijn. hetgeen en directeur De Lange
constateert dit spijtig er oorzaak van
is. dat het aantal katholieke kinderen uit
de hoofdstad, dat uitgezonden wordt, thans
terugloopt.
De nieuwe situatie vereist een degelijke
voorbereiding en afronding van de zorg
voor het voor uitzending in aanmerking
komende kind. Deze voor- en nazorg en
alles wat daarmee samenhangt wordt mo
menteel door een commissie bestudeerd.
Waarschijnlijk zal binnenkort haar rap
port met waardevolle aanwijzingen over
het nieuwe systeem van verzorging ge
reed komen- De heer De Lange meent wel.
dat bjj toepassing de verpleegkosten aan
zienlijk zullen stijgen maar hij vertrouwt
en verwacht, dat het Rijk. dat toch al niet
al te veel op dit terrein doet. met de ver
anderde situatie rekening wil houden en
dus zijn subsidie gelijkelijk zal verhogen.
Tijdens ons gesprek met de jubilerende
directeur van de jubilerende vereniging
komen we natuurlijk ook te praten over
de afgelopen periode. De diocesane orga
nisatie neemt eigenlijk in het katholieke
kinderuitzendingswerk in ons land een
aparte plaats in. Een kwart eeuw gele
den was de zorg voor het zwakke kind
praktisch geheel met uitzondering van
een in Amsterdam werkzame organisatie
in handen van het Nederlandse r.-k.
Huisvestingscomité- in Den Bosch. Doch
de verantwoordelijke autoriteiten in het
Haarlemse waren de overtuiging toege
gaan, dat in hun diocees het werk niet
voldoende tot gelding kwam. De toenma
lige bisschop, mgr. Aengenent, liet zich
door een commissie onder leiding van
prof. Niekel, nu deken van Rotterdam,
adviseren en zo kwam op 11 maart 1931
de Vereniging Katholieke Kinderuitzen
ding tot stand, terwijl de andere diocesen
bij het r.-k. Huisvestingscomité aangeslo
ten bleven.
Van de bestaande plaatselijke stichtin
gen, die in de nieuwe organisatie opgin
gen, erfde men drie tehuizen, nl. in Eg-
mond aan Zee, Boxtel en Dieren. Het eer
ste is enige jaren geleden vervangen door
een modern modelkoloniehuis in Bak-
ku-m,„Boxtel*' werd geheel gemoderni
seerd beide huizen hebben een capaci
teit van 110 kinderen en Dieren dat
plaats had voor 50 kinderen werd in de
oorlog door twee V2's volkomen ver
woest. Daarvoor is nu een oord voor 52
kleuters in Zeist in de plaats gekomen.
Het bestuur loopt momenteel rond met
plannen, die weliswaar nog geen concre
te vorm gekregen hebben, om een betrek
kelijk klein tehuis te stichten voor kin
deren van BX.O.-scholen. iets dat op ka
tholiek gebied nog niet bestaat. Maar ja,
dat kost veel voorbereiding, zoals het op
leiden van speciaal personeel, en geld
Tot nu toe heeft de vereniging nooit een
kind voor uitzending behoeven te weige
ren. Ongeveer een derde van het totale
aantal wordt namelijk ondergebracht ln
tehuizen elders in het land.
Het feest van zondag, wanneer notaris
J, H. A. M. Anten uit Velsen, de voor
zitter der vereniging, in zijn rede ook nog
op het verleden en de bereikte resultaten
zal terugzien belooft goed te worden. De
bisschop van Haarlem draagt in de kerk
van de H. Willibrordus binnen de Veste
aan de Prinsengracht in Amsterdam, de
stad ook waar de vereniging gevestigd is,
een mis van dankbaarheid op, waarna in
het Parkhotel een gemeenschappelijke
maaltijd, waaraan ook bestuursleden van
de 120 afdelingen zullen aanzitten. Des
middags wordt in Krasnapolsky een
feestvergadering en een receptie gehou
den.
(Van onze weerkundige medewerker)
De koude lucht, die zondag met krach
tige noordwestelijke winden ons land
binnenstroomde en waarin gisteren
voornamelijk in het binnenla'.d enkele
sneeuwbuien voorkwamen, moest van
daag het veld ruimen voor een zach
tere oceaanstroming. De depressie-acti
viteit is boven de oceaan weer belang
rijk toegenomen, waardoor ook in ons
land de wind weer gaat opsteken. Met
een zuidwestelijke wind zal morgen
zachte lucht van ongeveer zeven tot
tien graden Celsius over ons land stro
men.
In de afgelopen nacht is een hoge-
drukgebied van Zuid-Engeland naar
Midden-Frankrijk getrokken. Tijdens
opklaringen kwam in de voornacht hier
en daar lichte vorst voor.
In Scandinavië komt 's nachts plaat
selijk nog strenge vorst voor, maar
door een nieuwe stoot zachte lucht van
de oceaan, wordt de koude lucht ver
der naar Oost-Europa teruggedreven.
(Advertentie».
waarvan de voornaamste aspecten
hierop neerkomen: Schouders iets ver
breed, rokken van de wandeljaponnen
zijn nauw en van de zomertoiletten
wijd. Speciale aandacht is besteed aan
het rugpand. Het silhouet is lang, recht
en plat; zeer slank, zonder echter de
vrouwelijke bekoorlijkheid uit het oog
te verliezen.
Willen de Hollandse vrouwen aan de
nieuwe Parijse mode meedoen, dan zul
len zij echter een flinke vermagerings
kuur moeten ondergaan. Alleen, indien
U slank bent, kunt U in het komend
voorjaar Uw nieuwe kleren met plezier
dragen.
Carrugan, het Zweedse melkdieet, geeft
U die slanke lijn, waarnaar U zo ver
langt en zorgt ervoor, dat U er jeugdig
en fris uitziet.
Carrugan is geen ouderwets vermage
ringsmiddel, doch een gezond, natuur
hjk dieet. Op onschadelijke wijze
verlost Carrugan U van Uw teveel aan
gewicht, U zult zich van dag tot dag
slanker en jonger voelen.
Begin vandaag nog aan het Carrugan
slankheidsdieet Verkrijgbaar bij
apotheker en drogist.
IN een enigszins benauwde atmosfeer toonde Max Heymans zaterdagmiddag
zijn nieuw lentecollectie. Deze Nederlandse couturier, die aanvankelijk
alleen hoeden creëerde, legt zich sedert enkele seizoenen ook toe op het ont
werpen van japonnen, mantels, ensembles enz. Hierbij inspireert hij zich voor
namelijk op de Franse mode.
In zijn nieuwe lentecollectie kregen wij niet buitengewoon veel echt zo
merse stoffen te zien. Wollen stoffen in gedekte tinten werden afgewisseld
door enige everglazes en een enkel modelletje van linnen.
Er werden ons op deze show geen opzienbarende nieuwigheden getoond.
De modellen waren over het algemeen goed draagbaar. Bij enkele eenvoudige
japonnen werd een kort, recht bolerootje gedragen. Als nieuwtje kon een bo
lero-stola genoteerd worden De enkele tailleurs hadden meestal nauw aan
sluitende, korte jasjes en wijde rokken. De voornaamste kleuren waren antra
ciet en donkerblauw (dikwijls afgewerkt met wat wit). Ook zwart, gecombi
neerd met roserood.
De mantels vertoonden veelal een diepe split in de rug, dit geïnspireerd op
de manteau St.-Martin van Fath. Dit had een zwierig effect.
En dan de hoeden. Hierbij had Heymans kennelijk zijn fantasie meer de
vrije loop gelaten dan bij de couture-modellen. Er waren hoeden met enorme
randen, waar de mannequins nauwelijks onderuit konden kijken, maar er
waren ook toques, meestal in een lichte kleur en versierd met grotere of
kleinere lentebloemen Niet alle hoeden konden wij bewonderen, maar toch
gaven zij naar onze mening van groter originaliteit blijk dan de couture-
modellen.
Een show waar weinig of geen excentrieke creaties getoond werden, maar
die veel draagbare modellen te zien gaf.
DIET VAN DUIN.
Het katholieke volksdeel zal de naam
Keesom steeds met eerbied blijven ge
denken, niet vanwege uiterlijke mani
festaties, spreekbeurten of politieke be
drijvigheid want zulke activiteiten
lagen hem niet maar omdat hij als
praktiserend katholiek aan een openba
re universite.'t een hoogleraarszetel had
verworven in een tijd, dat de katholieke
hoogleraren op de vingers te tellen wa
ren en omdat hij in zijn Jtersoon mani
festeerde de verenigbaarheid van gelo
ven en weten, tot steun van vele geloofs
genoten, tot verbazing wellicht van tal
rijke niet-geloofsgenoten. In de „Ver
eniging tot het bevorderen van de be
oefening der wetenschap onder de ka
tholieken van Nederland'' (thans aange
duid met de kortere naam „Thijmgenoot-
scbap) was hij gedurende een periode
van vier jaar algemeen voorzitter, ter
wijl hij van de afdeling der wis- en na
tuurkunde steeds actief lid of bestuurs
lid was-
Praktiserend katholiek, dat was
Keesom, zonder vrees of menselijk op
zicht, omdat het bij hem zo natuurlijk
was. Hij leefde eenvoudig volgens zijn
geloof, maar dan ook welbewust, zoals
hij in alles eenvoudig en welbewust zijn
plicht deed: maar, als het nodig was,
schrok hij er niet voor terug om ook
in het openbaar als katholiek naar vo
ren te treden en b.v. bij een bijzondere
Eucharistische plechtigheid zijn assisten
tie te verlenen voor het dragen van de
troonhemel boven het Allerheiligste. Het
katholieke geloof was geïntegreerd in
zijn pergoonüikiund, het bezielde al zijn
In 1903 verwierf Keesom de gouden
medaille voor een inzending op een
Leidse prijsvraag, en in 1904 promoveer
de hij bij zijn Amsterdamse leermeester
Van der Waals op een proefschrift met
titel: „Isothermen van mengsels van
zuurstof en koolzuur". Met Kamerlingh
Onnes bestudeerde hij uitvoerig de ther-
modynamische eigenschappen van het
heliumgas, welke studie op schitterende
wijze bekroond werd, toen het hun in
1908 eindelijk gelukte helium vloeibaar
te maken.
Het is hier niet de plaats om verder
uitvoerig uit te weiden over de uitzon
derlijke verdiensten van Keesom als
fysicus. Dit zal ongetwijfeld door ter
zake kundigen geschieden in vele vak
tijdschriften en in de wetenschappelij
ke academies, waarvan hij een gewaar
deerd lid was. Laat ik hier volstaan met
te vermelden, dat hij een plaats inneemt
onder de grootste fysici van ons land,
met Van der Waals, Kamerlingh Onnes,
Prof. Keesom in de kracht van zijn
leven.
door niet-katholieken als volwaardig ge
accepteerd te worden, moest de katho
liek wel uitzonderlijke prestaties verto
nen en met hoofd en schouders boven
zjjn mededingers uitsteken om enige
kans van slagen te hebben. Op een leef
tijd, dat verscheldenen van zijn studie
genoten reeds de hoogste sport van de
wetenschappelijke ladder bereikt had
den, moest hij zich met een snel groeiend
gezin tevreden stellen met het magere
inkomen van assistent of conservator.
Eerst in 1917 werd hij lector en het vol
gend jaar hoogleraar aan de toenmalige
Vee-artsenjjkundige Hogeschool, waar de
fysica een der ondergeschikte vakken
was. Daar is bij met zijn noeste energie
en onuitputtelijke werkkracht begonnen
met een nieuw onderzoek betreffende
de moleculaire en atomaire structuur
van diverse stoffen met behulp van
röntgenstralen en ondanks budgetaire
moeilijkheden, maar gelukkig gesteund
met geld van katholieke wetenschappe
lijke instellingen, is hij er in geslaagd te
komen tot belangrijke resultaten, waar
van publikaties getuigden welke het oog
der wetenschappelijke wereld op hem
gevestigd hielden. Eindelijk in 1923, na
de vroegtijdige dood van prof. Kuenen,
kreeg hij zijn benoeming aan de uni
versiteit van Leiden, waar hij het vol
gend jaar, na het aftreden van Kamer
lingh Onnes, de leiding van de cryogene
afdeling kon overnemen. Pas na die tijd
heeft hij snel en veelvuldig de erken
ningen en eerbewijzen gekregen, die hem
wegens zijn eminente wetenschappelijke
kwaliteiten toekwamen.
Van alle kanten hoor ik
van de-sigarenwinkeliers,
dat er iedere dag méér
King's Cross Virginia wordt
gerookt. Dat bewijst, dat
deze gouden, geurige Vir
ginia voor 80 ct de 20 stuks
zoveel méér geeft aan
klasse, kwaliteit en karak
ter... iedere dag-opnieuw.
Geniet óók van de koste
lijke, nieuwe rokerser
varing:
VOOR de tweede maal in een
maand tijd is de Leidse universi
teit in rouw om de dood van een
van haar meest eminente hoogleraren;
eerst voor de wiskundige prof. Haan
tjes, die in de kracht van zijn leven
en te midden van zijn wetenschappe
lijke werk door een ongeneeslijke
ziekte werd overvallen; en nu voor
de fisicus prof. Keesom, die na een
tienjarig emeritaat in zijn tachtigste
levensjaar is heengegaan. Na de laat
ste jaren een voortreffelijke gezond
heid te hebben genoten, kreeg hij vijf
weken geleden een eerste hartaanval,
waarvan hij echter zo goed herstelde,
dat hij in het blij vooruitzicht ver
keerde binnen enkele dagen het zie
kenhuis te kunnen verlaten om terug
te keren in het huiselijk milieu, dat
hem zo dierbaar was en in de hoop,
dat hij in de maand juni van dit jaar
te midden van zijn talrijke kinderen
en kleinkinderen zijn tachtigste ver
jaardag zou mogen vieren. Het heeft
niet zo mogen zijn. God heeft het an
ders beschikt en van de familie
Keesom dit grote offer gevraagd. Gis
teravond heeft de hartaanval zich her
haald, waarna de dood binnen enkele
minuten is gevolgd.
Stil en rustig is Keesom heengegaan,
zoals hij de laatste jaren stil en terug
getrokken heeft geleefd. Van de jongere
collega's, die na de oorlog benoemd zijn,
zullen de meesten hem niet persoonlijk
kennen. Hij verscheen niet meer op we
tenschappelijke of andere bijeenkom
sten en evenmin in het Leidse universi
taire milieu, waarvan hij reeds sinds de
laatste oorlogsjaren, toen hij leed aan
een psychische inzinking, langzamerhand
vervreemd was. Ook zijn er na zijn eme
ritaat geen publikaties meer van zijn
hand verschenen. En toch is de naam
Keesom een bekende klank gebleven,
zowel in de natuurwetenschappelijke
wereld als in de eigen katholieke kring
en deze naam zal ook in de toekomst
op beide terreinen steeds met ere ge
noemd worden.
Geboren op het eiland Texel (21 juni
1876) uit een familie zonder enige we
tenschappelijke traditie, kreeg Willem
Hendrik Keesom toch, vanwege de uit
zonderlijke begaafdheid, die op de La
gere- en Mulo-school gebleken was, de
kans geboden om verder te studeren op
de H.B.S. te Alkmaar en daarna voor
het staatsexamen, dat toegang gaf tot
de universitaire studie. In 1894 begint
hij de studie in de faculteit der wis- en
natuurkunde aan de Gemeentelijke uni
versiteit te Amsterdam, waar hij als
leermeesters voor de chemie en fysica
kreeg de Nobelprijswinnaars Van der
Waals en Van 't Hoff. Vooral aan de
Invloed van de eerste dankt hij het, dat
hij zich meer in natuurkundige richting
ontwikkeld heeft. Van Amsterdam gaat
hij naar Leiden, waar hij van 1900 tot
1917 in het fysisch laboratorium werkt
onder de leiding van de beroemde hoog
leraar Kamerlingh Onnes, aan wie later
eveneens de Nobelprijs zou worden toe
gekend- Hier ontwikkelde Keesom zich
tot een uitstekend experimentator, ter
wijl hij de resultaten van het experimen
teel onderzoek door zijn gedegen theo
retische kennis op geniale wijze wist te
bevruchten, terwijl van de andere kant
de theoretische beschouwingen weer
noopten tot nieuw proefondervindelijk
onderzoek.
Lorentz en anderen en dat hij, speciaal
om zijn fundamentele onderzoekingen op
het gebied der extreem-lage tempera
turen, een wereldnaam heeft.
Reeds in 1926, enkele jaren na zijn
ambtsaanvaarding te Leiden, werd zijn
naam wereldkundig, toen het hem na
een zorgvuldige theoretische voorberei
ding gelukt was het helium in vaste toe
stand te brengen. Hij was hierbij, op
grond van zijn theoretisch inzicht, an
dere wegen gegaan dan Onnes, die on
danks vele vergeefse pogingen dit re
sultaat niet had kunnen bereiken.
Ongeveer driehonderd wetenschap
pelijke publikaties dragen Keesoms
naam, waarvan de meeste zich bewegen
op het gebied der thermodynamica in de
ruimste zin, maar toch speciaal in ver
band met onderzoekingen bij lage tem
peraturen. Een bijzondere belangstelling
heeft hij steeds gehad voor vloeibaar
helium, waar-van hij verschillende nieu
we en zeer onverwachte eigenschappen
ontdekte: verder voor het bepalen van
de thermodynamische temperatuurschaal
(wat moest voeren tot het nauwkeurig
vastleggen van de plaats van het abso
lute nulpunt op de Celsius-schaal) voor
calorische eigenschappen van superge
leiders, voor de structuur en de eigen
schappen van verschillende stoffen bij
lage temperaturen, etc.
Het fysisch laboratorium te Leiden
bleef onder de leiding van de beide di
recteuren Keesom en De Haas het in
ternationale centrum voor fysica, dat
het onder Kamerlingh Onnes geworden
was. Meermalen was het aantal buiten
landers ongeveer even groot als dat der
Nederlanders. Het was voor Keesom
dan soms aanleiding om ten gerieve van
de buitenlanders, die van zijn kennis
wensten te profiteren, zijn colleges, naar
gelang de nationaliteit en de taalvaardig
heid van zijn buitenlandse toehoorders,
te geven in het Duits of Engels, wat
hem met een verbazend gemak afging-
Het spreekt van zelf dat deze groot
meester op het gebied van de lage tem
peratuur voorzitter werd van de weten
schappelijke sectie van verschillende in
ternationale koude-congressen, en dat
zijn verdienste als fysicus in het alge
meen erkend werden door diverse we
tenschappelijke academies in binnen- en I
buitenland, welke prijs stelden op zijn i
lidmaatschap, en dat verschillende rege
ringen hem met een ridderorde vereer
den.
Uit het vorige zou de lezer misschien
willen afleiden, dat de wetenschappelijke
loopbaan van Keesom een gemakkelijke
geweest is die snel en zonder tegenspoed
naar het hoogste niveau heeft gevoerd.
Dit is allerminst het geval. Zijn weg
naar omhoog is dikwijls steil en moei
lijk geweest. In een tijd, toen het voor
een praktiserend katholiek nog veel
moeilijker was dan tafaUNOordig om
