PIUS XII EN DE VREDE
1 MAART 1936: Bezetting van het Rijnland
mmm
In de PUNSJAAB verrijst een NIEUW INDIA
Naar produktie van drie speel
films per jaar
umm
Congres Unie van Waterschaps
bonden
RODE PROPAGANDA IN AFRIKA
Oplossing van het vredesvraagstuk
ligt binnen menselijk bereik
Bhnhrci-pro ject l^ostte vi jftig
mensenlevens
donderdag s maart m6
De vredesleer
De christelijke
vredessfeer
„Tot uitputting toe"
Het christelijk
Europa
mr. dr. P. Huizing
De christelijke
vredeswil
Nederlandse Bioscoopbond gaat speciaal
fonds oprichten
Missiebisschop van
Katanga dient klacht in
IGEilf
Voorstellen commissie-Oud staan water
schappen naar het leven
INDIS^H
REISDAGBOEK
IV
Middenstandsbank
Prachtige prestaties der missie op het
terrein van het onderwijs
PAGINA 5
Belediging in Kongo-reisbeschrij-
ving van een Beleisch sodalis!
WERELDCONGRES LEKEN-
APOSTOLAAT
K.A. vornit comité van
voorbereiding
DISSERTATIE OVER DE
K.V.P.
Nederlander promoveerde in
Washington
1
Gemeente-Waterschap
(Van een speciale correspondent)
■J N de Punsjaab, ten noordwes-
ten van Nieuw-Delhi, groeit
het nieuwe India op een vrucht
bare bodem, maar voorlopig
nog ten koste van grote offers.
De machtige en in de moessontijd
gevaarlijke rivier de Sutlej wordt
er bedwongen door een aantal
reusachtige werken, die in de we
reld nauwelijks hun gelijke vin
den.
'T1 OCH stroomafwaarts is reeds
een andere zware dam, die
bij Nangal, gereed. Hij leidt de
watermassa's af naar een lang
kanaal, dat de elekstrische cen
trale van Ganguwal voorziet van
de kracht, die nodig is om haar
turbines in beweging te brengen.
Deze geheel automatische cen
trale is een der modernste ter we
reld.
EERZAAM was bijvoorbeeld
het bezoek aan het consulta
tie-bureau van Nangal, een be
scheiden gebouwtje van één ver
dieping, onder leiding van de
Lady Health Visitor (een hoofd
verpleegster) S. Bhardway, die.
omdat zij verschillende bureaus
onder haar toezicht heeft, wordt
bijgestaan door Miss Bhatia en
een aantal onderwijzeressen.
Waterverontreiniging
FRANSE INDUSTRIËLE
PRODUKTIE
Januari gaf nieuw record te zien
HET MOET een achttien jaar gele
den zijn, dat op een plechtige
romeinse vergadering een of
ander opmerkte dat kardinaal Pacelli
onder de redevoeringen door zeer in
getogen de lippen bewoog. Een „in
sider" gaf de uitleg: geen schietgebe
den; hij bereidt zijn slotrede voor.
Pacelli bezat de zeldzame concentratie
en geheugenscherpte, die in staat
stellen, een rede letterlijk „uit het
hoofd van buiten te leren".
Wie dit weet, begrijpt wat het be
tekent, dat Pius XII nooit een rede
houdt, geen vijf minuten, die niet
schriftelijk is voorbereid en vastge
legd. En wie het niet van tevoren
wist, kan uit de documenten zelf zien
hoe de Paus zich van tevoren zorg
vuldig laat inlichten over de interes
sen en problemen van de mensen die
Hij ontvangt en toespreekt, en door
de beste specialisten. Dokters, juris
ten, natuurkundigen, diplomaten ho
ren hun eigen taal, maar evenzeer
de Romeinse tramconducteurs of het
personeel van station Termini.
Als iedere vluchtige ontmoeting
Wet de mensen zo'n vaderlijke be
zorgdheid wekt, met welk een
zwaarte moet dan het grootste pro
bleem dat ze ooit kenden op hem
drukken? Zijn pontificaat begon de
2e maart 1939, juist op zijn f>3ste ver
jaardag. De aanslag op Oostenrijk
was één jaar oud. Chamberlain's
échec te München nog geen zes
Waanden. De kwestie Dantzig was in
v°lle branding. De vroegere Berlijnse
nuntius en staatssecretaris wist, dat
de oorlog onverbiddelijk zou volgen.
Augustus '39 was het oorlog. Sinds-
dien is het vredesprobleem, steeds
nijpender, de kwestie op leven en
dood van de mensheid geworden.
„Het Vaticaan heeft van het begin
af aan een enorme activiteit ontwik
keld: het is direct begonnen met steun
aan Poolse gevangenen in Duitsland,
aan Italianen in Egypte, Australië. Ca
nada; aan Engrisen en Fransen in
Italië; aan Duitsers in Engeland, aan
Grieken in Albanië. Met opsporings-
en inlichtingendiensten over gevange
nen, vermisten, vluchtelingen. Het is
in steeds groeiende omvang voortge
daan. Toen de Paus. 11 jaar later (18
Wei '521 verklaarde dat Hij. vanaf Zijn
verheffing tot het pontificaat, niets had
nagelaten om de vrede te verdedigen,
voor oorlogsgevaren te waarschuwen
normen te geven voor het vermijden
Van nieuwe conflicten, de afschuwe
lijke gevolgen te lenigen, voegde Hij
®r aan toe: ..Werkelijk, in alle oprecht-
kunnen We Onszelf afvragen:
r*at hadden we méér moeten doen, en
nebben We niet gedaan?"
TOCH. als de Paus in Zijn jongste
Kerstboodschap, de zestien jaren
van Zijn bestuur overziende, de
jaren van Zijn „Vaderschap over alle
volkeren" als Zijn bijzondere, van God
ontvangen zending beschouwt, bij te
dragen om de mensen terug te brengen
en v? Paden van de vrede, „met geduld
tjl.wjria tot uitputting toe", dan bedoelt
zeker niet alleen de door Hem be
tonde goedheid en menslievendheid.
Waar op de allereerste plaats de door
Hem verkondigde waarheden.
Hij heeft de ontzaglijk zware taak op
zich genomen, het vredesvraagstuk in
al zijn fazen en al zijn facetten, van het
begin af tot vandaag, te volgen en te
bestuderen: de diepere oorzaken van het
niet op het telkens en telkens weer te
beklemtonen, is van geestelijke orde:
ligt zelfs, in de eerste instantie, op het
niveau van de dienst aan God.
en is pas op dat niveau veilig
en duurzaam oplosbaar.
Elke andere fragmentaire oplossing
heeft de Paus systematisch, stuk voor
stuk. van de hand gewezen: vrede wordt
uiteindelijk, niet gegarandeerd door be
wapening of ontwapening, economische
welvaart of onderdrukking, vrijhandel
of dirigisme. Zelfs niet door enkele
menslievendheid.
De prachtige Kerstrede van 1948
bevat een haast onverwacht harde pas
sage over het louter humanitaire sen
timent dat de oorlog haat alléén om
de ellende, om de wreedheid, om de
vernielingen: dit pure sentiment wordt
verantwoordelijk gesteld voor de sfeer,
waarin de steriele compromissen tot
stand komen, de pogingen zichzelf te
redden ten koste van anderen, het be
drog. De christelijke vredeswil is één
met de vredeswil van de Eeuwige en de
Almachtige. Iedere aanvalsoorlog die
gericht is tegen de goddelijke ordening
van de vrede, tegen die menselijke
waarden, die onvoorwaardelijk geres
pecteerd moeten worden, is misdaad, is
zonde, is aanslag tegen de Majesteit van
de Schepper en Ordenaar der wereld.
Niet alleen heeft een volk. dat bedreigd
wordt of reeds slachtoffer is van een
onrechtvaardige aanval, als het chris
telijk wil denken en handelen, de plicht
zich. indien mogelijk, te verdedigen: het
is nog meer de internationale rechtsge
meenschap. die het onrecht heeft te
keren en te straffen De gemeenschap
pelijke handhaving der internationale
rechtsorde is de enige hechte basis voor
een duurzame vrede.
HET GELDT hier niet uitsluitend re
geringen en politici. Veel meer de
persoonlijke overtuiging van ieder
mens. Bij gelegenheid van het congres
van de Wereldunie van katholieke vrou
wenorganisaties. 4 april '52. sprak de
Paus over de activiteit van de vrouw
in het belang van de vrede. Hij legde
daar de nadruk op haar persoonlijke in
vloed in gezin en naaste omgeving. De
oorlogen, tenminste de moderne breken
niet opeens uit. maar kiemen jaren in
de harten. „Zo ontluikt de werkelijke
blijvende, rechtvaardige vrede niet bij
de eerste zonnestraal van een gevoel
of een oproep".
Pius XII acht een verandering van
ons denken, oordelen en spreken over
andere naties noodzakelijk en daarvoor
rekent hij op een verruimd bewustzijn
van aloude christelijke waarheden. Op
14 oktober '51 betuigde Hij warme in
stemming met de besluiten van het
eerste wereldcongres voor lekenaposto-
laat. die de vaste wil uitdrukten elkaar
de hand te reiken over alle nationale
grenzen heen. te komen tot een effi
ciënte samenwerking in volle verstand
houding. „Als er een macht ter wereld
is die in staat is de hinderpalen van
armzalige vooroordelen en vooringeno
menheden uit de weg te ruimen, en de
harten te stemmen tot een ridderlijke
verzoening en broederlijke eenheid on-
Met grote dankbaarheid huldigt
de wereld in deze dagen Paus
Pius XII. bij gelegenheid van Zijn
tachtigste verjaardag Wij grijpen
deze gebeurtenis aan om de bijzon
dere aandacht te vragen voor de
houding welke de H. Vader heeft
aangenomen tegenover de zaak
van de vrede. „Bijna tot uitputting
toe", zoals Hij zelf verklaarde,
heeft Hij zich beijverd om de mens
heid de grondslagen van de ware
vrede voor te houden. Wij hebben
tot onze vreugde prof. mr dr. P.
Huizing S.J., hoogleraar aan de
..Gregoriana" te Rome en kenner
van de rusteloze Pauselijke activi
teit voor de vrede, bereid gevonden
de vredesleer van de H. Vader
voor onze lezers uiteen te zetten.
der de volkeren, dan is het wel de
katholieke Kerk. Gij kunt er u met
recht over verheugen"!
Het scheppen van een atmosfeer van
internationaal begrip en waardering, ge
bruik makend van de katholieke een
heid in geloof en fundamentele sociale
ideeën, ziet de Paus ais het meest eigen
doe] van de Pax Christi-Beweging (13
september '53).
HET Sociaal Instituut van het ..A
gelicum". de Romeinse Universiteit
der Dominicanen, heeft het zeer
gelukkig initiatief genomen vóór de 2e
maart een studieweek over de vereni
ging van Europa te organiseren. Kar
dinaal Frings van Keulen besluit deze
met een uiteenzetting van de gedachten
van de Paus daarover. Releveren we
dat ook hier dezelfde christelijke vre
deswil ten grondslag wordt gelegd:
„Wat wij reeds in andere omstandighe
den hebben onderstreept, menen Wij
nog eens voor u te kunnen herhalen, om
dat het een overtuiging is die de erva
ring in Ons bevestigt, niet alleen van
jaar tot jaar, maar als het ware van
maand tot maand: boven het economi
sche en politieke doel moet het ver
enigd Europa als zijn zending beschou
wen de bevestiging en de verdediging
van de geestelijke waarden, die eens
hef. fundament en de steun van zijn be
staan vormden, die vroeger de zen
ding had deze aan andere werelddelen en
volkeren over te geven en die het nu.
met moeizame inspanning, terug moet
zoeken om zichzelf te redden: we be
doelen het authentiek christelijk geloof
als basis van de beschaving en de cul
tuur die dé hare is. maar ook die van
alle anderen. Wij zeggen het heel dui
delijk. omdat we vrezen dat Europa,
zonder dat. niet de innerlijke kracht be
zit om tegenover machtiger tegenstan
ders. niet alleen de zuiverheid van zijn
idealen te bewaren, maar ook zijn
aardse en materiële onafhankelijkheid".
(15 maart '53. tot het ..Europa-College"
van Brugge).
Er is reden om te veronderstellen, dat
er nog veel aan te doen valt. vóórdat
wijzelf werkelijk zullen hebben beant
woord aan de hoge eisen van Paus Pius
XII. die in Zijn bisschopswapen het de
vies schreef: „Opus iustitiae pax"!
Rome. 26 februari 1956.
conflict, de massa-deportaties, de raz-
Z1a's op arbeiders, het oorlogsrecht, de
represailles, de medische hulp in oor
logstijd. de vredeskansen. de a.b.c.-oor-
log. de spanningen van de koude oorlog,
de bedrieglijke rust van de koude
vrede, de nationale en internationale
economische en sociale verhoudingen,
de emigratie en immigratie, de metho
den van hulpverlening, dé politieke
stromingen.
Pius XII was dermate op de hoogte
van de realiteit dat Hij het aandurfde de
regeringen te verstaan te geven, dat
Hij niet zou weigeren als hoven-partij
dig bemiddelaar op te treden, als het
Hem verzocht zou worden. Tegen veler
kritiek in. heeft Hij niet opgehouden
voortdurend en duidelijk stelling te ne-
Rien. De analyse van 's Pausen vredes
leer. aan de hand van Zijn toespraken
en brieven, waar een aspect ervan be
licht wordt en dat is bijna de helft!
zou een fundamenteel, maar veelom
vattend werk zijn. Hier moge één punt
volstaan, meer geëigend voor persoon
lijke reflectie bij deze bijzondere Paus
herdenking.
ER bestaat een oplossing van het
vredesvraagstuk. Ze ligt binnen
het bereik van dc menselijke mo
gelijkheden. In de Kerstboodschap '51,
een der voornaamste documenten over
dit onderwerp, staan deze gedenkwaar
dige woorden: ,,Als de mensen, zich
voegend naar de wil van God, dat ze
kere redmiddlel In toepassing willen
brengen, dat besaat In de perfecte chris
telijke orde ln de wereld, zullen ze zeer
spoedig zelfs de mogelijkheid van een
rechtvaardige oorlog zien verdwijnen:
deze zal geen enkele reden van bestaan
meer hebben van het ogenblik dat de
werking van een statengemeenschap als
werkelijke vredesordening verzekerd
zal zijn".
We hebben het in onze eigen handen!
De oorlog is geen fataliteit, waaraan
niet te ontkomen valt. Uit de Kerst
boodschap, 3 januari '55 in de Osser-
vatore gepubliceerd, blijkt om welke
Pijnlijke politieke ervaringen de Paus
dit zo sterk benadrukt: de pogingen
van de H. Stoel in de fatale weken van
39 om beide partijen de onderhandelin
gen te doen voortzetten zijn gestrand
Pp de absurde leer. decennia lang ver-
kondigd in de politieke scholen, dat
oorlog met morele verantwoordelijkheid
Piets te maken heeft en een noodzake
lijke. haast natuurlijke, ontlading van
ongeneeslijke tegenstellingen tussen de
volkeren is.
Daartegen Is het telkens weerkerend
grondmotief in 's Pausen leer, dat de
vrede, de „rust der orde", de opbouw
van hechte, gezaghebbende en dwin
gende internationale rechtsordening de
eerste morele plicht is van volkeren
en regeringen. Daarin juist ligt de es
sentiële bijdrage van de Kerk. van het
Godsgeloof, aan de zaak van de vrede.
Het vredesprobleem, Pius XII houdt
Een fonds ter bevordering van de produktie van Nederlandse films zal door
de Nederlandse Bioscoopbond in het leven worden geroepen.
De minimumlooptijd van dit fonds zal tien jaar zijn en gedurende die periode
zal door de bond aan extra bijdragen een bedrag van ten hoogste twee
miljoen beschikbaar worden gesteld, terwijl bovendien driehonderdduizend
gulden als aanloopkapitaal nodig zal zijn.
Met deze maatregel hoopt men de mogelijkheid te scheppen tot vervaar
diging van gemiddeld drie Nederlandse speelfilms per jaar.
In de toelichting op deze voorstellen
die ter goedkeuring zullen worden voor
gelegd aan de algemene vergadering van
de Nederlandse Bioscoopbond, welke op
maandag 26 maart a.s. zal worden gehou
den, herinnert het hoofdbestuur aan de
vele maatregelen, die de bedrijfsorgani
satie in de loop van de laatste tien jaar
heeft genomen ter bevordering van de
filmproduktie. Op de eerste plaats her
innert het aan de financiering en de
inrichting van de Ginetone-studio's in
Duivendrecht, vervolgens aan de maatre
gelen tot activering van de vertoning van
korte Nederlandse films, waardoor er
meer opdrachten voor de Llmers los
kwamen. op de derde plaats aan de fa
ciliteiten. welke organisatorisch aan het
verhuren en vertonen van Nederlandse
speelfilms zijn verleend, voorts aan de ga
rantie van honderdduizend gulden per
speelfilm, die het bedrijf tot nog toe reeds
ter beschikking stelde en tenslotte aan
de actie bij de gemeenten om voor Nedei-
landse speelfilms ontheffing van verma
kelijkheidsbelasting te verkrijgen.
Het resultaat van deze maatregelen acht
het hoofdbestuur van de Bioscoopbond
niettemin onbevredigend. Sedert de be
vrijding zijn er in totaal slechts zeven
speelfilms vervaardigd met wisselend
succes en van uiteenlopende kwaliteit.
Het bestuur is overigens de mening toe
gedaan. dat de mislukte start van de
Nederlandse speelfilmindustrie te wijten
is aan onvoldoende initiatief, dat een ge
volg is van de geringe winstkans tegen
over een te groot risico en van het gebrek
aan produktie-ervaring en geschoolde
scheppende krachten, hetgeen wederom
verband houdt met het ontbreken van
regelmaat in de produktie.
minimum aan hulp hoopt te kunnen be
schikken.
Met betrekking tot de positie van het
fonds en het financieringsplan, waartoe
uiteraard ook een beroep op de overheid
zal worden gedaan, zullen nog nadere
regelingen worden getroffen.
Mgr. Jean Felix de Hemptinne, de 80-
jarige apostolisch vicaris van Katanga in
Belgisch Kongo cn Benedictijn van de
abdij van Sint-Andries hij Brugge, hpeft
bij een Belgisch gerechtshof een klacht
ingediend tegen Fernand Demany. socia
listisch journalist van het partijblad „Le
Peuole".
Demany heeft in juni 1955 koning Bou-
dewijn op zijn reis door Kongo vergezeld-
Bij zijn terugkeer i.n het land publiceerde
Demany een boek. getiteld „Le bal blano
©t noir". Hierin wordt de missie-activi
teit en zee*- giftige nniz© M«-
De Hemptinne moet 't vooral in dit boek
ontgelden. Hij wordt door Demanv be
stempeld als Je diciateur du Katanga"
,-un npflat bauta-'n tv-a-mimie "t fa->-
tique". Verder zegt Demany, dat mgr.
De Hemptinne het symbool is van een
kerk. die in Kongo niet evangelisch aan
doet, doch in wier dienst, met een som
bere passie, de veroverende missionaris
sen staan, weliswaar opvoeders doch ook
handelaars, industriëlen en sjacheraars.
Verder wordt de missiebischop de „trou
we dienaar van het grootkapitaal en de
felle bewerker van de schoolstrijd in de
kolonie genoemd'.
Mgr. De Hemptinne. die sinds 1910 :n
de missie werkt en sind-s 1932 bisschop is.
heeft in ziin aanklacht gevraagd, dat het
boek in zijn passages betreffende de mis
sies als eerrovend zou worden bestem
peld.
Fernand Demany was vroeger redac
teur van het Antwerpse liberale dagblad
..Le Matin". Later ging hij over naar de
Belgische communistische partij en werd
hij communistisch volksvertegenwoordi
ger. Na de bevrijding werd hij in de Bel
gische ministerraad opgenomen. In 1950
wierp men hem uit de partij, omdat hij
weigerde een deel van zijn parlementaire
vergoeding in de partijkas te storten.
Topn werd hij socialist en b-iivp'-t zich
sindsdien als redacteur van „Le Peuple"
artikeltjes te schrijven, die zich fel keren
tegen de katholieken en de geestelijkheid.
Het episcopaat van Nederland en de
bisschoppen van Duitsland, Mexico. India
en de Philippönen hebben medegedeeld te
willen voorzien in de vorming van natio
nale comités, die belast zijn met voor
bereiding van het tweede wereldcongres
van het lekenapostolaat, dat in oktober
1957 in Rome wordt gehouden. De Katho
lieke Actie in Nederland heeft van het
Episcopaat opdracht gekregen een derge
lijk comité in ons la"d t.e vormen
De verschillende nationale comités, die
nauw samen zullen werken met het per
manent comité voor internationale con
gressen van het Leken Apostolaat in Ro
me. zullen het onderwerp van het con
gres „De leken en de crisis in de moder
ne wereld, hun verantwoordelijkheid en
vorming" bestuderen.
De theologische faculteiten zullen in sa
menwerking met de Internationale Fede
ratie van Katholieke Universiteiten even
eens enkele asoeeten van het congres in
studie nemen. De Katholieke internatio
nale organisaties zijn mede uitgenodigd
bij het treffen van de voorbereidingen. Op
de algemene vergadering van de kath. in
ternationale organisaties, die van 15—19
maart in Gazzada (Varese) bij Milaan
wordt Behondpr "lordt bot Vomenrio O" -
gres van het lekenapostolaat ter sprake
gebracht.
Een Nederlander, de heer A. M. van
Eekeren is zondag j-1- aan de Georgetown
Universiteit te Washington gepromoveerd
tot doctor in de politieke wetenschappen
op het proefschrift „De Katholieke Volks
partij in Nederland". De 555 bladzijden
tellende dissertatie handelt over de oor
sprong de eenheid, de organisatie en de
politiek van de K.V.P. De nieuwe doctor
verdedigde zijn proefschrift in een open
bare zitting op de universiteit, waarbij
leden van de Nederlandse ambassade aan
wezig waren.
De heer Van Eekeren werd op 30 sep
tember 1922 in Bergen op Zoom geboren
waar hij lager en middelbaar onderwijs
genoot. Van 1944—1946 was hij sergeant-
tolk bi] de geallieerde troepen in Europa.
Daarna was hij in de journalistiek werk
zaam aan verscheidene dagbladen, terwijl
hij tenslotte werd verbonden aan „Radio
Nederland Wereldomroep" in Hilversum
Na zijn studie in de rechten aan de
V. U. te Amsterdam studeerde hij jour
nalistiek aan de universiteit van Oregon,
waar hij de graad magister artium be
haalde. Van 1952 tot 1955 was hij assistent
van prof. H. Rommen aan de Georgetown
universiteit.
Gisteren, twintig jaar geleden, op 7 maart 1936, liet de Führer zijn splinternieuwe Wehrmachthet volgens verdrag
gedemilitariseerde Rijnland binnenrukken. De angstig-verblufte Rijnlanders zagen het met hakenkruizen overdekte
leger onder de Keulse dom doortrekken, rijden over de „Kö" in Düsseldorf, het Ruhrgebied bezetten, Karlsruhe en
Mainz overspoelen. Daarmee verwezenlijkte de dictator, die toen twee jaar de macht in handen had, de „politieke
veiligheid en rechtsgelijkheid" van zijn land.
„Reeds in 1919 had ik me voorgenomen aan deze oplossing mee te werken", verklaarde Adolf Hitler op diezelfde dag
in de plotseling bijeengeroepen Rijksdag. De Führer leek op dat moment uiterst zeker. Met de bezetting van het
Rijnland speelde hij zijn hoogste troef uit. En in de Rijksdag scheurde hij onder snoevende „vriendschaps"-aan
biedingen aan de buurlanden de papieren resten van het Verdrag van Versailles en het volledige Pact van Locamo
laatste hoop van de wereld op vrede in Europa aan stukken.
Zo safe ivas de Führer echter niet! De Rijnland-manoeuvre had hij doorgedreven tegen het verzet van zijn gene
raals in. De troepen hadden het bevel bij een Franse mobilisatie onmiddellijk terug te trekkenMaar Frankrijk
was niet voorbereid op een militaire actie en minister Eden kon zijn collega's in het Britse kabinet niet overtuigen
van de ernstvan de Duitse rechtsbreuk. Het democratische Westen bleek hopeloos verdeeld. Hitier intimideerde
Europa, dat in angstige machteloosheid zijn toevlucht zocht tot ineffectieve maatregelen (Nederland stelde op het
laatste ogenblik het groot verlof der infanteristen en wielrijders van de winterploeg lichting-1935 uit) en noodde
Duitsland aan de conferentietafel in Londen, enkel en alleen om er Von Ribbentrop te zien zegevieren.
In het Rijnland bouwde de Führer aan de Siegfrid-linie, waaruit hij ruim drie jaar later de sprong waagde over het
ongelukkige Europa, aldus de „plichten", nakomend, „die ik ook jegens de Europese cultuur te vervullen heb" (Rijks
dagrede, 7 maart 1936).
Gisteren hield de unie van wa
terschapsbonden in de Rivièra-hal te
Rotterdam haar derde Unie-congres.
De bedoeling van dit congres was
in eigen kring der Waterschappen
voorlichting cn beraad te doen plaats vin
den in verband met de zeer belangrijke
en dynamische ontwikkeling, welke zich
in verschillend opzicht ten «anzien van
de waterschappen en het waterschaps'"e-
zen voltrekt. In de ochtendvergadering
hield mr. dr. P. H. F. J- A. Dolk, directeur
der Unie, een grote rede, waarin hij enige
zeer actuele onderwerpen zoals de ver
houding gemeentewaterschap, de bestrij
ding der waterverontreiniging, de finan
ciering van in verband met het Delta
plan door de waterschappen te onderne
men aanpassingswerken, de wegenfinan
ciering, de straatbelasting en dergelijke
onder de loep nam.
Wat de verhouding gemeente—Water
schap betreft, wijdde spreker uitvoerige
aandacht aan het rapport, dat door de
Vereniging van Ned. Gemeenten na de
ramp van 1 februari 1953 ingestelde com
missie-Oud op 15 mei van het vorig jaar
over de verhouding gemeente—Waterschap
heeft uitgebracht.
Dit rapport propageert samenwerking
Voor scheppende krachten is er geen
milieu, waarin zij tot ontwikkeling kun
nen komen, zelfs is er niet voldoende
vooruitzicht op een bestaan, nog daarge
laten dat er in het geheel geen plaats
is geweest voor het experiment, dat voor
een gezonde ontwikkeling van de film
produktie en conditie sine qua non
is. De mogelijkheid daartoe meent het
hoofdbestuur te hebben gevonden in het
scheppen van zodanige voorwaarden, dat
het risico van de produkten beperkt blijft,
dat er redelijke winstkansen in het ver
schiet liggen en dat het investeren van
gelden en het aantrekken van potentieel
op ruime termijn kan geschieden. Hier
voor is naar de mening van het bestuur
de vorming nodig van een fonds, dat
allen, die bij de produktie betrokken zijn
of zullen worden, de overtuiging geeft
dat een bestaansbasis op lange termijn
mogelijk is gemaakt, een basis ook voor
de ontwikkeling vande scheppende
krachten in de industrie, hetgeen ge
ruime tijd vraagt, een basis verder voor
de financiering en de amortisatie en ten
slotte een mogelijke basis voor de distri
butie en vertoning. De vorming dus van
een fonds, dat de ontwikkeling ais geheel
schraagt en waardoor men gegarandeerd
voor een groot aantal jaren over een
Daar waar de rivier een keten van
lage bergen passeert, zal zij in haar loop
worden gestuit door een enorme darn
van 230 meter hoog (de funderingen
meegerekend) met aan de bovenzijde
een breedte van bijna 300 meter. Het
werk wordt uitgevoerd door Indische
ingenieurs en arbeiders; het cement
wordt in eigen bodem gevonden. Maar
de regering van India heeft in de aan
vang veertig der beste Amerikaanse in
genieurs in dienst genomen, aan wie zij
salarissen van 12.000 gulden per maand
moet betalen om de allermodernste
techniek en methoden te kunnen toe
passen en daarin de Indische deskundi
gen te kunnen onderrichten. Ook de
machines zijn overwegend Amerikaans.
Er wordt 400 ton beton verwerkt per
uur, en gedurende vier jaar moet dit
dag en nacht zo doorgaan.
Intussen stroomt het water van de
onderbroken rivier door twee tunnels,
die met onbeschrijfelijke inspanning en
ten koste van vijftig mensenlevens door
de bergketen zijn geboord. Ais de dam.
die nil in de werkput verrijst, klaar zal
zijn. moeten deze tunnels weer water
dicht worden afgesloten. Dan zal de
stroom volkomen worden gestuit, 360
dorpen overstromen (waar nu 30.000
mensen wonen) en een omvangrijk
meer vormen. Eenmaal hoog gestegen
zal het water door tien geweldige bui
zen omlaag storten en de energie leve
ren voor de aandrijving van de turbi
nes. die een groot deel van Noord-India
van elektriciteit moeten voorzien. Dan
zal het Bhakra-project zijn voltooid.
Bij Kotla zal een nog grotere bron
van energie worden gebouwd, waarvan 't
water bovendien voor irrigatiedoeleinden
zal worden gebruikt. De kosten zijn in
overeenstemming met de reusachtige
omvang, geraamd op 500 miljoen gul
den. Men moet daarbij bedenken, dat
de arbeidskrachten naar Westeuropese
maatstaf goedkoop zijn. wat ook moge
lijk is door de naar verhouding lage
prijzen voor levensmiddelen in dit ge-
west. Een ongeschoolde arbeider ver
dient hier 60 gulden per maand, een
metaalbewerker 120, een chauffeur op
de zware vrachtwagens 150 en een
jonge ingenieur 400 inden per maand.
Doch zij leven in naar Aziatische maat
staf benijdenswaardige omstandigheden.
Niet slechts stuwdammen, wegen,
spoorlijnen, bruggen, kanalen en elek-
tirsche centrales zijn hier gebouwd,
doch nieuwe dorpen zijn er verrezen,
met waterleiding en elektriciteit, klinie
ken en scholen. De 8000 arbeiders wor
den met hun gezinnen in een andere
wereld opgenomen.
Hier worden zuigelingen geregeld
onderzocht. Hier worden vitaminetablet
ten verstrekt, geschonken door de Uni
cef, de V.N.-organisatie voor kinder-
zorg. Aan de meisjes en vrouwen wordt
onderricht gegeven in zuigelingenzorg,
borduren, het vervaardigen van kleren
met de naaimachine, in lezen, schijven
en rekenen. Hier wordt gratis melk ver
strekt aan kinderen van arme ouders.
Pr wordt eerste hulp bij ongevallen,
verpleging en medische bijstand bij de
geboorte van kinderen geboden. En elke
vrijdag heeft er een arts zitting, die
door ieder geconsulteerd kan worden.
Opmerkelijk is, dat hij ook kan worden
geraadpleegd inzake geboortebeperking,
die zoals men weet door de Indische
regering wordt bevorderd.
Inderdaad, een nieuw India verrijst
hier. „Voorlopig nog ten koste van
onze buik", zo zei ons een jonge in
genieur. „Maar straks zullen alle dor
pen elektriciteit hebben. Straks zal
het gekanaliseerde water een irrigatie,
systeem voeden, waardoor de voedsel
positie voor ieder zal verbeteren
Straks zullen wij minder angst leb
ben voor de toekomst."
tussen gemeenten en waterschappen. Zo
bij het eerste gehoor een sympathiek ge
luid, aldus spreker. Bij nader onderzoek
echter van de motieven, welke de com
missie-Oud aan haar desiderata ten grond
slag legt en van de koers, welke zij ter
bevordering van de gepredikte samenwer
king wil zien, blijkt een hemelsbreed ver
schil tussen de samenwerkingsgedachte,
zoals de waterschappen deze over het al
gemeen opvatten en die welke de com
missie voor ogen zweeft.
Samenwerking in de geest van de com
missie-Oud komt neer op ondergraving
van de taak, de eigen aard en zelfstan
digheid der waterschappen en dientenge
volge van het bestuur, omdat zij alleen
verwezenlijkbaar is doordat de water
schappen een groot en nog wel een
essentieel deel van haar taak, b.v- de wa
terkering en bestrijding van waterveront
reiniging prijsgeven aan nieuwe organen
of lichamen, waarin gemeente en Water
schap tezamen zullen doen, hetgeen voor
heen uitsluitend de taak van het water
schap was.
Het is naar mijn diepste overtuiging, zo
concludeerde spr., de plicht der water
schappen de handschoen op te nemen en
ais één man de voorstellen van de com
missie-Oud met de meeste beslistheid af
te wijzen. Want deze voorstellen staan de
waterschappen naar het leven. Elke taak-
afwenteling zal betekenen verminking en
verzwakking van het waterschap, een uit
holling welke bij de beperktheid van hel
arbeidsveld weldra met likwidatie gelijk
zal staan, althans daartoe onherroepelijk
moet leiden. De bevolking eist terecht zo
groot mogelijke veiligheid. In de dienst
van eeuwen beproefde waterschapsorganen
staan gereed de plannen voor die veilig
heid te maken en straks uit te voeren. Men
hebbe hierin vertrouwen en vertroebele
de werkwijze niet door acties voor orga
nisatorische hergroeperingen en experi
menten.
Ten aanzien van de bestrijding van de
waterverontreiniging merkte spreker op
dat het primaire probleem hierbij is, welk
orgaan voor deze bestrijding verantwoor
delijk moet worden gesteld. Naar zijn me
ning kan slechts één oplossing in aanmer
king komen en wel deze, dat de beheerder
van het water de strijd tegen de veront
reiniging voert, waarbij onder beheerder
is te verstaan het gezag, dat voor de peil-
verzorging, dus voor de kwaliteit van het
water verantwoording draagt. De zorgen
voor kwantiteit en kwaliteit lopen zozeer
ineen, dat iedere andere oplossing ondoel
matig zou zijn.
De grote opkomst naar dit congres van
bestuurderen en ambtenaren van water
schappen uit het ganst land, zo besloot
spr. zijn rede, is het indrukwekkend be
wijs, dat men zich alom in waterschaps
kringen bewust is van de verantwoorde
lijkheid, weike op het waterschapswezen
thans meer dan ooit rust en in de toe
komst zal rusten. Dit is moedgevend, doch
zij is ook een waarschuwing aan hen, wier
denkbeelden zich meer en meer van de
waterschapsfiguur afwenden, dat men in
de waterschappen vanpuds ontmoet een
der kernen van onze natie, die gewend is
aan zwoegen en strijden en er niet tegen
op ziet zo nodig die strijd niet alleen te
gen de woeste elementen, doch ook op
bestuurlijk gebied te voeren. Naar ik
meen is ons vaderland echter nooit ge
baat bij toespitsing van geschillen tus
sen overheidsinstanties. Daarom spreek
ik de hoop uit, dat op de door mij uiteen
gezette gronden de ontwikkeling zal gaan
in deze richting, dat het waterschap, ge
spaard voor ontluistering en verminking,
doch delend in de zegenrijke resultaten
van gestage bestuurlijke volmaking, zelf
standig zijn beproefde plaats in onze
staatkundige orde zal behouden en als zo
danig door de andere overheidslichamen
gerespecteerd zal blijven. Deze samen
werking is ook in die zin geboden, dat
de richtlijnen voor het waterschapsbeleid
op saillante punten geen kwestie van
eigen vinding kunnen zijn, doch zich zul
len moeten oriënteren op de resultaten
van de algemene studies rakende de de
fensie tegen zee en rivier en de water
huishouding.
Een der aandeelhouders van de Ned.
Middenstandsbank maakte in de alge
mene vergadering de opmerking, dat hij
zich niet geheel kon verenigen met de
voorgestelde winstverdeling. Volgens
hem had gemakkelijk 15 2 pet. dividend
meer dan 7 pet. kunnen worden uitge
keerd Ook dan had nog een belangrijk
bedrag kunnen worden gereserveerd
De voorzitter merkte op. dat de bank
moet werken in het belang van aandeel
houders. Een van de voorwaarden hier
voor is, dat het aan de bank toever
trouwde kapitaal door de bank als een
goede huisvader moet worden beheerd en
dat de zaak zo sterk mogelijk moet wor
den gemaakt. De bank is zo langzamer
hand een grote bank geworden en zal
mogelijk nog wel verder groeien, een
dergelijke groei vergt nu eenmaal extra
voorzieningen en afschrijvingen. Niet
vergeten moet ook worden, dat het divi
dend over een sterk verhoogd kapitaal
wordt uitgekeerd.
In dit verband noemde de voorzitter
een inhouding van 50 pet. van de winst
en een uitkering van eveneens 50 pet.
van de winst een gezonde verhouding.
Voorwaarde voor een hoger dividend is
vooral, dat deze verhouding kan worden
gehandhaafd. Het zal in 1956 toch al wel
moeite kosten om de winst te handhaven,
aldus de voorzitter, omdat de disconto
verhoging moeilijk aan debiteuren in re
kening is te brengen. Desondanks is er
■alle hoop. dat ook over 1956 weer 7 pet.
dividend mogelijk zal zijn.
De aandeelhouder, die zeide door dit
alles maar matig overtuigd te zijn. deed
toen het voorstel om het dividend over
1955 op 8 pet. te bepalen. Dit voorstel
werd verworpen met 29 stemmen vóór
en 17.161 stemmen tegen.
De index voop de Franse industriële
produktie heeft met 186 in januari een
nieuw record bereikt (basis 1938 100).
Het vorige record ij van november toen
de index 185 bedroeg. In december liep
het cijfer terug tot 181,
De heer Vanistendael, algemeen secre
taris van het Internationaal Christelijk
Vakverbond, heeft tijdens een persconfe
rentie over het bezoek, dat hij aan Afrika
bracht, onder meer verklaard, dat de
missie in Afrika voor wat betreft het on
derwijs ongelooflijke grote prestaties
heeft geleverd, waarvoor de negers zeer
gevoelig zijn.
Bijzonder is dit merkbaar in Belgisch-
Congo, waar 4050 procent van de leer
plichtige jongens en meisjes onderwijs
ontvangen, terwijl in Frans-Afrika dit
slechts 20 procent bedraagt.
De heer Vanistendael merkte verder op.
dat voor alles de vrijheid voor de arbei
ders om zich te organiseren noodzakelijk
is. wat in Belgisch-Congo geenszins het
geval is. De negers hebben een arbeiders
beweging op confessionele grondslag
dringend nodig, omdat zij van nature re
ligieus zijn aangelegd.
Tenslotte waarschuwde hij voor de
communistische propaganda in Afrika,
die bijzonder in het Franse gedeelte van
dit werelddeel gevoerd wordt.
