David Oistrakh in levenden lijve
Rotterdam en Utrecht profiteren
meer van Holiand-FestivaL
rsena
De nieuwe liturgie
van de goede week
Mexicanen filmen nationale deugden
Leids zoölogisch laboratorium
Films
Op
DEZE WEEK
In het Concertgebóuw
Bolshoj-ballet komt niet
Ook Nationale Sloveense
naar Nederland
era
Koninklijk van aroma!
•„Raices" van Benito AlazrakV
Van Utrechtse studenten
maakten 30 pet studie
niet af
Atomisch research
centrum voor Azië
Componistendagen voor
jongeren uit België en
Nederland
Nehroe naar Eisenhower
Waarschijnlijk in juli
Pineau gelooft in
Nasser's vredeswil
voor
Willem Ruys
vijftigste maal naar
Indonesië
Wordt tweemaal zo groot
VRIJDAG 16 MAART 1936
PAGINA 5
Illiliilill
lBBil»giiyiiiIIitij
;3S£ffiS9U£
y 5ïsimiaiiiiiiii|
uïsanrasLu
?rm$s
^Kfi
LONDON FESTIVAL
BALLET
Opening met Fidelio
gymnasiale opleiding vlugger
kandidaatsexamen
Staatsschauspieï uit Stuttgart?
V. S. bouwen op Philippüneti
Tsjechische Filharmonic
MARIE BELL'S
„BERENICE"
Volgende week in Nederland
Nieuw
2,3 MILJOEN JAPANSE
MILITAIREN
HEILIGDOM VOOR
MADONNA VAN SYRACUSE
Prijsvraag voor architecten
Overalbovenal
DRIE VOGELS NAAR
INDONESIË
Weer op drift
Herstel van evenwicht
a
5SjK,
li.M. de Koningin bezocht donderdag- .H.M. de Koningin bekijkt hier een
morgen de tentoonstelling „Vijftig jaar maquette van het gebouw van de Ver-
Amerikaanse kunst", welke gehouden enigde Naties in New York als voor-
Wordt in het Haagse gemeentemuseum. I beeld van de moderne Amerikaanse
bouwkunst samen met de burgemeester
van Den Haag en mevr. Schokking. Ge
heel reehts staat de Amerikaanse am-
bassadeur H. Freeman Matthews.
Daar staat hij dan, het viool-fenomeen
uit Odessa. Faam en vinelyte ziin hem
vooruitgevlogen: Wat men van zijn pres
taties vertelde grensde aan het legendari
sche, en de grammofoonplaten waarop hij
de vioolconcerten van Brahms en Beetho
ven speelt, behoren zonder voorbehoud
tot het allerschoonste dat er in het vorige
jaar op de discomarkt is gebracht. Nu is
hy er zelf. Hy is op een persconferentie
verschenen, even voorzichtig en weinig
zeggend als hg dat op persconferenties in
Amerika en elders pleegt te doen. Hij is
in het afgelopen weekend opgetreden met
een vioolconcert van Prokof jew, waaraan
betrekkeiyk weinig eer te behalen was.
Nu heeft hij zich aan een ruimer publiek
verplicht door op het jongste abonne
mentsconcert met Tsjaikowsky voor de
dag te komen. Vergissen we ons niet, dan
ligt hier het hoogtepunt van zijn optre
den in ons land.
Daar staat het vioolfenomeen uit Odessa
en speelt Tsjaikowsky, speelt de folklore
van zijn vaderland, in de geretoucheerde
gedaante welke de burger-boudoirs ver
langden die zijn vaderland-van-nu niet
meer kent. Hij speelt het in menig opzicht
anders dan zijn westerse collega's doen,
neemt zijn tempi en vooral zijn rubati
apart, minder heftig eigenlijk, en streeft,
over hét geheel genomen, naar soberheid
en pregnantie. Ik zou niet zonder meer
durven verklaren dat daar het stuk mee
gebaat is.
Speciaal het eerste deel heeft lacunes
gn inzinkingen waar de luisteraar de
westerse luisteraar ten minste alleen
overheen geholpen wordt met een ruime
dosis show en vuurwerk. "Waarschijnlijk
zou de „sobere" opvatting vervelend wor
den als te in klanken werd omgezet door
een minder groot kunstenaar. Maar
Oistrath is Oistrath. De natuurlijkheid
en het gemak waarmee hij de meest hals-
en vingerbrekende passages haarzuiver
reproduceert, zijn bijna angstwekkend;
maar er zijn er meer die dat. kunnen. Wat
hem uniek maakt is, geloof ik, vooral zijn
toon; de oneindige, tedere poëzie van zijn
pianissimo, de sonore viriliteit van zijn
(Van onze Amsterdamse redactie)
Rotterdam en Utrecht zijn naast Amsterdam en Den Haag/Scheveningen
tie twee steden waar in juni/juli van dit jaar talrijke uitvoeringen van ballet,
toneel, opera en muziek in het kader van het Holland Festival zullen plaats
hebben. Welke binnen- en buitenlandse gezelschappen in deze twee toege
voegde plaatsen precies zullen optreden is nog niet bekend, in ieder geval ae
Sloveense Opera. Ook andere steden zijn weer, zij het in veel mindere mate,
ingeschakeld, zoals Delft waar de Nederlandse Comedie der traditie getrouw
-Elckerlyc" zal opvoeren, Nijmegen waar „Theater" onder leiding van Albert
van Dalsum „Marikcn van Nieumeghcn" op de Grote Markt zal geven, Leiden
Waar het Leids Toonkunstkoor en het Rotterdams Philharmonisch Orkest o.m.
cen eerste uitvoering geven van „Sint Joris en de draak" van Sem Dresden,
Arnhem waar twee koorwerken van Sem Dresden op het programma staan
(o.a. een eerste uitvoering van „Chorus Symphonicus"), terwijl voorts Den
Bosch, Arnhem, Naarden 'en Gouda in liet Holland Festival betrokken worden.
Er is goed en minder goed nieuws van
het komend Festival. De Westeuropese
lournee van het Bolshoj-theater zal een
laar uitgesteld moeten worden. De Russen
Hmen dus niet. Daarentegen heeft men
i'Sn het operaprogramma een uitbreiding
«Unnen geven. In plaats van vier opera's
<3ie in de oorspronkelijke taal uitgevoerd
Worden (Italië, Frankrijk, Duitsland en
Engeland), zullen het er nu vijf zijn. De
200 leden tellende Nationale Sloveense
Opera uit Ljoebljana uit Joego-Slavië
homt met „Thé love for the three oranges"
Van Prokofieff in de Russische taal naar
Nederland' Van de andere opera's is be
kend geworden dat Falstaff zal worden ge
dirigeerd door Carlo Maria Giulini en ge
bisseerd door Franco Zeffirelli, terwijl de
titelrol zal worden gezongen door de Ita
liaanse bas Fernando Corena. Het Residen
tie-Orkest en het Ned. Kamerkoor verle
hen aan „Falstaff" hun medewerking.
Het Holland Festival wordt geopend op
15 juni met een uitvoering van „Fidelio"
v'an Beethoven door de Nederlandse Ope-
ra> gedirigeerd door Alexander Krannhals
In een nieuwe mise-en-scènc van George
Hartmann. Grc Brouwcnstijn zingt de
titelrol. Wilhelm Ernest de rol van Florc-
stan. Op 26 juni zal de Nederlandse Opera
Uitvoeren Henri Tomasi's „Sampiero Cor
se" o.I.v. de componist, nadat de wereld
première op 6 mei in Bordeaux zal zpn
gegeven. Roger Lalande heeft de regie en
Franpoise Adrct, leidster van het Ned.
Operaballet, verzorgt de choreografie. De
vier hoofdrollen worden vertolkt door
Mimi Aarden. Uta Graf, Ken Ncate en
Scipio Colombo. De eerste voorstelling
van „Peter Grimes" o.I.v. Alexander
Krannhals is op 3 juli in Den Haag. De
regie is van Friedrich Schramm; Frans
Vroons komt in de titelrol op.
In plaats van het Bolshoj'-ballet zal nu
het London Festival Ballet een van de
vier prominentste Engelse dansensembles
naar Nederland komen- Aan zijn uitvoe
ringen wordt door het Rotterdams Philhar-
hionisoh Orkest medewerking verleent. Er
zal een keuze worden gedaan uit het vrij
omvangrijk programma dat o.m. omvat Na-
Poli, Casse Noisette, -Lac des Cygnes (2e
akte), Sylphide, Prins Igor, Sheherazade.
Pas des quatrës, Harlequinade, Esmeralda
(Van onze Utrechtse redacteur)
Ongeveer 30 pet. van de studenten uit
Utrecht vertrekken, zonder hun studie
Voltooid te hebben. De helft voltooit de
studie binnen negen jaar, terwijl 20°/<> daai
■ianger voor nodig heeft. Deze percentages
vertonen per faculteit uiteraard verschil
len- Van de theologen verdwijnen er in de
mop der jaren slechts 20"/» zonder de stu
die voltooid te hebban, maar van de tand
heelkundige studenten 'b.v. 45°/o en van de
sociologen zelfs meer dan 70°/o. Een deel
van deze verdwenen studenten zet onge
twijfeld de studie elders voort. Hoeveel
kon echter niet worden nagegaan.
Een en ander is gebleken uit een onder
zoek, waarvoor het curatorium van de
Utrechtse universiteit vorig jaar opdracht
gaf aan het Bureau voor Onderzoek en
Documentatie, waarvan de resultaten zijn
neergelegd in een rapport „Statistische
verwerking van studieresultaten", uitge
bracht door de heer A. C. Rümke.
Ondervraagd werden ongeveer 80"/o van
de studenten, die in de jaren 1946 tot 1954
aan de Utrechtse universiteit hun studie
aanvingen, in totaal ongeveer 5000.
Het ligt in de bedoeling later het ver-
Schil in studieresultaten van vrouwelijke
en mannelijke studenten, het verschil tus
sen verschillende leeftijdsgroepen- en dat
tussen studenten met gymnasium- en
H.B.S.-vooropleiding na te gaan. Reeds is
gebleken, dat studenten met een gymna
sium-vooropleiding gemiddeld sneller het
kandidaatsexamen afleggen dan studenten
die de H.B.S. bezochten.
(2e akte) en Etude. Dit gezelschap zal ook
met een speciaal ballet op muziek van Stan
Kenton huwelijksplechtigheden in Monaco
van Prins Rainier en Grace Kelly opluiste
ren. Wellicht dat dit ballet Hommage to
the princess? ook in ons land uitgevoerd
wordt. Het Nederlands Ballet geeft een
experimenteel programma.
Het staat thans vast dat het Thé&tre Na
tional Populaire uit Parijs aan het festival
zal deelnemen met „l'Avare" van Molière
en „Le triomphe de l'amour" van Mari-
vaux. In beide stukken zal men Jean Vilar
en in „Le triomphe" de bekende actrice
Maria Casarès kunnen zien.
Onderhandelingen zyn gaande met het
Staatsschauspieï uit Stuttgart dat „Maria
Stuart" van Schiller zou willen opvoeren.
Engels toneel komt er in dit festival niet.
Op het eerste concert van het Concert-»
gebouworkest o.I.v. Dorati zal men o.m
Bartok's „Hertog Blauwbaard's Burcht'
kunnen beluisteren. Eduard van Beinum
dirigeert de eerste Nederlandse uitvoering
van de „Tweede Symphonie" van Matthys
Vermeulen- Met medewerking van de
pianist Cor de Groot en het Toonkunst
koor wordt voorts uitgevoerd de Chorfan-
tasie van Beethoven, een zelden gehoord
werk. Het laatste concert o.I.v. Otto Klem-
De Amerikaanse regering heeft gisteren
bekend gemaakt, dat op de Philippynen
een atomisch researchcentrum voor Azic
zal worden gevestigd. De kosten van dit
project belopen 20 miljoen dollar.
Namens de ICA (International Corpo
ration Administration) deelde een woord
voerder mede, dat zo spoedig mogeiyk
met het werk zal worden begonnen. Een
datum werd evenwel niet aangegeven.
In de verklaring ter zake werd gezegd,
dat na nauwkeurige overweging van alle
factoren geconcludeerd is, dat de Phi-
lippijnen de meest geschikte vestigings
plaats zijn. o.a. uit het oogpunt van com
municatiemiddelen, en locale faciliteiten,
alsmede met het oog op de beschikbaar
heid van het centrum voor alle landen
van het Colomboplan,
Aanvankelijk was voorgesteld het cen
trum in Singapore te vestigen en ook was
sprake geweest van Japan en Ceylon.
In de afgelopen maand oktober ver
klaarde de directeur van de ICA, John
Hollester, dat de bedoeling van het cen
trum is de weldaden van de atoomenergie
op coöperatieve basis aan de Aziatische
volkeren ter beschikking te stellen.
perer vermeldt een Mozartprogramma. Het
Residentie-orkest zal o.I.v. Willem van Ot-
terloo de 5e Symfonie van Bruckner uit
voeren en o.I.v. Rudolf Kempe een tweede
concert geven waaraan solistische mede
werking wordt verleend door de jonge op
komende Amerikaanse coloratuur Metti-
wilda Dobbs, die in 1952 de titelrol zong in
Strawinsky's „Rossignol" hij de Nederland
se Opera. Het derde concert wordt gediri
geerd door Henri Tomasi-
De muziek op het Festival omvat voorts
o.m. twee concerten van het groot sym
fonie-orkest van de Belgische Nationale
Radio Omroep o.I.v- Franz André. het
optreden van de Tsjechische Filharmonie
uit Praag en van het Radio Filharmonisch
Orkest (o.m. met Hindemith's „Ite, Angeli
Veloces" in een vertaling van Gabriel Smit
en een eerste uitvoering van een ouverture
van Marius Flothuis) en het Nederlands
Kamerorkest dat speciale aandacht aan
Mozart besteedt. D*e Nederlandse Bachver-
eniging zal in Naarden Bach's Hohe Messe
uitvoeren en ook in Gouda optreden, ter
wijl de Stem des Volks in Amsterdam de
eerste Nederlandse uitvoering geeft van
Sem Dresden's ,,St. Antoine". Kamermu
ziek wordt verzorgd door het Amadeus
String Quartet, Peter Pears en Benja
min Britten komen ook weer naar ons
land.
De stichting Domemus zal op verzoek
van het ministerie van o., k. en w. de
z.g. componisten-dagen organiseren, die
van 4 tot en met 6 april a.s. als onder
deel van het thans tien ja-ar bestaande
Belgisch-Nederlandse cultureel akkoord,
in Hilversum zullen worden gehouden.
Tien Belgische en tien Nederlandse com
ponisten beneden de leeftijd van 40 jaar
zullen elkaar ontmoeten. Deze dagen, die
voornamelijk het karakter zullen dragen
van een werkbijeenkomst, zullen nu voor
de derde maal yorden gehouden. In juni
1954 organiseerde Donemus de eerste bij
eenkomst in Amsterdam. De zusterinstel
ling in Brussel, het Cebedem, nam in
maart 1955 te Brussel de organisatie voor
haar rekening. Ditmaal verlenen de ver
schillende omroeporganisaties medewer
king. Tijdens de dagen zullen werken van
de deelnemende componisten worden uit
gevoerd door Nederlandse kunstenaars.
De uitvoeringen, die op de band worden
opgenomen,'dienen in de eerste plaats als
discussiestof voor de componisten tijdens
hun werkbijeenkomsten. Na afloop van de.
dagen zullen ze d-oor de radioverenigingen
worden uitgezonden.
Op donderdag 5 april zal het omroep-
kamerorkest onder leiding van Maurits
van den Berg een openbaar concert
geven, waarop werken van Belgische
zowel als Nederlandse componisten zullen
worden uitgevoerd.
De voorstelling van het door Jean
Louis Barrault opnieuw bewerkte toneel
stuk van Racine, „Berenice", die oor
spronkelijk in december j.l. in Amsterdam
zou zijn gegeven, maar moest worden af
gelast in verband met een ongeval dat de
hoofdrolspeelster Marie Bell was overko
men, zal doorgang vinden op woensdag
21 maart a.s. in de Stadsschouwburg te
Amsterdam. Marie Bell zal worden ver
gezeld door de Franse kunstenaars Jean
Chevrier en Alfred Adam.
De voorstelling van „Berenice" staat
onder bescherming van de Franse ambas
sadeur in Nederland, baron De Beauver-
ger, en onder auspiciën van de Alliance
Frangaise.
Een woordvoerder van de ambassade
van India in de V.S. heeft gisteravond
verklaard, dat premier Nehroe waar-
schijniyk in het begin van juli een be
zoek aan de V.S. zal brengen. De woord
voerder zeide dit naar aanleiding van de
uitnodiging van president Eisenhower
aan premier Nehroe om hem ln Washing
ton te bezoeken.
Nehroe zou volgens de woordvoerder
„zijn best doen" om Washington kort na
de conferentie van premiers van het
Gemenebest, die in juni wordt gehouden
te bezoeken. De woordvoerder wees erop.
dat de premier ook een bezoek zal bren
gen. aan dr. Adenauer in Bonn en dat hij
dan waarschijnlijk vanuit West-Duitsland
naar de V.S. zou reizen.
forte, de onwaarschijnlijke lichtheid die
altijd en overal duidelijk blijft. Zij maak
ten op de eerste plaats, dat men van begin
tot eind geboeid bleef luisteren naar zijn
spel. en ontlokten aan het zeer talrijke
publiek enorme ovaties.
Dit laatste abonnementsconcert van de
serie werd door Eduard van Beinum
voorts gevuld met symfonieën van Ruy-
neman en Brahms. Het eerste werk, dat
in 1953 werd geschreven, beleefde zijn
Concertgebouw-première, en maakte
daarbij een gunstige indruk. Ik heb nog
niet kunnen vaststellen dat het geestelijk
bijzonder veel te zeggen heeft; afgezien
van het middendeel misschien. Maar wat
bij Ruyneman steeds weer boeit en char
mant is, Zijn ingenieuze instrumentatie, de
verfijnde stemvoering van de altijd solis-
tisch-doorzichtige strijkers en blazers,
zijn geraffineerde trucjes men vergeve
het woord met flageoletten, met de
fluisterende bekkens waar hij zo klaar
blijkelijk van houdt, en de pentatonische
klingeltj es van een vibrafoon, die de
glimlachende levenskunst van het oude
China suggereren, al zijn ze dan in wer
kelijkheid zo oosters niet.
De tweede van Brahms, na de pauze,
gaf de glimlach van het noord-westen.
Breed zingend zonder zwaarwichtigheid,
en zelfs in haar extase nooit uitbundig
heeft ze een klankenformatie die rond en
donker blijft, en om z"o te zeggen zonder
boventonen. Zowel voor de dirigent als
voor het orkest werd haar weergave
als zo dikwijls reeds een groot succes.
H. N.
Er is nu ook een
Arsenal King Filter
vin dezelfde supe
rieure kwaliteit.
De Franse minister van buitenlandse
zaken, de heer Christian Pineau, heeft
gisteravond in een radio-interview ver
klaard. dat hij tot de bevinding is geko
men, dat de Egyptische premier, kolonel
Nasser, voorstander is van een vreed
zame oplossing voor het Algerynse
vraagstuk.
Pineau zeide voorts, dat hij tijdens zijn
besprekingen te Cairo de nadruk had
gelegd op de vastbeslotenheid van zijn
land om Algerije in geen geval in de steek
te laten en op de noodzaak om de poli
tieke status van de Algerijnse Arabieren
te verbeteren.
„Ik geloof, dat premier Nasser verlangt
met ons naar een vreedzame oplossing
van dit vraagstuk te zoeken", zo zeide hij.
De Japanse minister van sociale zaken,
Enzo Kobayashi, heeft bekend gemaakt,
dat in de oorlog in China en de Stille
Oceaan 2.330.000 militairen en leden van
bet burgerlijk personeel van de Japanse
strijdkrachten zijn gesneuveld of door ziek
te zijn omgekomen. Bovendien worden nog
63.000 leden der strijdkrachten vermist of
bevinden zich nog in China.de Sovjet-Unie.
of in Zuid-Oost-Azië. Van hen zijn waar-
schijiffijk nog 45.000 in leven. Het is de
eerste maal. aldus AFP dat een dergelij
ke mededeling officiëel is gedaan.
99
Voor de vyftigste maal is de „Willem
Ruys" van de Kon Rotterdamsche Lloyd
gistermiddag naar Indonesië vertrokken,
precies op de dag waarop de heer Willem
Ruys zyn 91ste verjaardag vierde. Ter
ere van deze jubileumreis bevonden zich
aan boord vierentwintig Engelsen, die op
uitnodiging van de Lloyd de reis van
Rotterdam naar Southampton meemaken.
Eén passagier moest op het laatste
ogenblik verstek laten gaan, omdat hij,
na een auto-ongeval nabij Woerden, in het
ziekenhuis van Woerden (men gaf deze
pechvogel kamer 13) moest worden opge
nomen. Aan boord van de „Willem Ruys"
bevindt zich o.m. de 61-jarige prof. mr.
dr. C. de Heer uit Rotterdam, die reeds
enige malen voor de duur van enkele
jaren als hoogleraar naar Indonesië ging.
Thans zal hij economie gaan doceren aan
de' universiteit van Djokjakarta. Naar de
missie zijn onderweg de eerw. moeder M.
v. d. Zweep, missie-overste van de con
gregatie van de H. Jozef te Amersfoort,
de frater-ondéfcwijzer J. H. Maureau van
de kweekschool „St.-Joseph" te Zeist en
enkele missiezusters.
In Syracuse op Sicilië zal een heilig
dom verrijzen ter ere van de Madonna
der Tranen, Dit heiligdom zal met de bij
gebouwen een oppervlakte beslaan van
40.000 vierk. meter. De kerk zelf zal 9000
vierk. meter groot zijn en 20.000 gelovi
gen kunnen bevatten. Het Comité, dat de
ze bouw voorbereidt, heeft een wedstrijd
uitgeschreven, waaraan 580 architecten
uit 36 verschillende landen zijn uitgeno
digd deel te nemen. De eerste prijs voor
dit ontwerp bestaat uit een bedrag ,van
8.000.000 lire, de tweede en derde prijs
resp. uit 4 en 2 millioen.
De jury staat onder voorzitterschap
van de aartsbisschop van Syracuse. Het
gebouwencomplex rond de kerk zal onder
meer bevatten een ziekenhuis, vergader
zalen en een bureau van de Katholieke
Actie.
Het is de bedoeling van het Comité, dat
het heiligdom van O.L. Vrouw der Tranen
op waardige wijze uitdrukking geeft aan
de religieuse gevoelens, doch tevens een
exponent zal zijn van de moderne religieu
ze kunst. Aldus meldt het K.N.P.
Steeds geeft Arsenal, de meest
gewaardeerde King Size sigaret,
u diepe voldoening. Arsenal
is niet alleen koninklijk
van formaat, maar evenzeer
koninklijk van aroma.
Kruidig, zacht, voortreffelijk!
A
1
SUPER QUALITY
met of zonder filter
dezelfde prijs 85 a
De prijzen op de vee voeder markt heb
ben gedurende de afgelopen maanden een
dusdanige ontwikkeling gehad, dat blij
kens de tweemaandelijkse herberekening
van het Landbouw-Economi-sch Instituut
de kostprijs van baconvarkens met 5 pet.
per kg. is gestegen. Dienovereenkomstig
heeft de minister van landbouw besloten
de richtprijs voor baconvarkens in de
tweede kwaliteitsklasse met ingang van
19 maart van 2,37 tot 2,42 per kg
koud geslacht gewicht te verhogen. De
overnemingsprijs voor baconvarkens on
dergaat geen wijziging.
I-E veranderingen die door het de-
J creet van 16 november 1955 aan
de liturgie van de Goede Week
zijn aangebracht, zijn voor het groot
ste gedeelte van secundaire aard, dat
wil zeggende algehele opbouw van
de plechtigheden is op enkele ove
rigens wel belangrijke uitzonderin
gen na, geheel intact gebleven. Het
evenwicht tussen de verschillende de
len is hersteld en aan de gelovigen
de eigen taak weer teruggegeven die
zij, krachtens hun deelneming aan
Christus' Priesterschap door doopsel
en vormsel, in de liturgie bezitten.
De eredienst der Kerk is langzaam
gegroeid en allerlei factoren van milieu
godsdienstige beleving, dogma-ontwik
keling, cultuurpeil, hebben in d^ze groei
een gro-te rol gespeeld. We kunnen dan
ook in onze liturgie als het ware ver
schillende lagen onderscheiden. De oud
ste laag zouden we kunnen noemen de
algemeen christelijke. Wij vinden ze in
alle liturgieën, zowel van oost als west,
terug. Hiertoe behoren b.v. de "samen-
snoering van het Eucharistisch offer-
maal met de verchristelijkte synagoge-
dienst en de opbouw van de canon. We
willen hiermee niet zeggen, dat de in
houd en de vorm in detailpunten overal
hetzelfde was. Integendeel, daar juist
bestonden aanmerkelijke verschillen,
omdat aan de improvisatie zowel van
tekst als handeling grote speelruimte
werd gelaten. In de latere ontwikkeling
moet evenwel de improvisatie plaats
maken voor vaste, min of meer officieel
vastgelegde, formules, en gaat zich de
liturgie sterk differentiëren en concen
treren rondom enige, vooral patriarcha
le, zetels. Wij kunnen can scherper ver
schillende liturgiefamilies onderschei
den.
Eén ervan is de stadromeinse, die
sterk de invloed ondergaat van de si
tuatie zoals deze in Rome gegroeid was;
een metropool, waar de Paus ook op tij
delijk gebied een grote macht had ge
kregen. Uit deze tijd dateert de vast
stelling van de statiekerken; de voor
naamste lezingen en gebeden van ons
missaal zijn dan reeds in gebruik. Bij
het invoeren van deze stadromeinse li
turgie in de Frankische en Allemanni-
sche gebieden onderging de Romeinse
liturgie een bewerking: een geheel an
dere spiritualiteit drong binnen. De
deelneming van het volk werd terugge
bracht naar de periferie van de ere
dienst, de monopolie-positie van de cle
rus op cultuurgebied liet zich ook in de
liturgie gelden, de „ik"-vorm deed zijn
intrede en de private gebeden van pries
ter en assistenten dreigden de oude
denkt twee jaar nodig te hebben om die
nieuwbouw te voltooien en dan nog eens
ruim een jaar om het bestaande gebouw
aan te passen aan de nieuwe indeling der
afdelingen en om deze oude huisvesting
Naar wij vernemen zal binnenkort de
bouw worden aanbesteed van een ingrij-
Dende uitbreiding van het zoölogisch la
boratorium van de Rijksuniversiteit te
Leiden. Reeds tientallen jaren heeft dit
laboratorium te kampen met een nijpend grondig te moderniseren
ruimtegebrek, als gevolg waarvan zelfs
de fietsenstalling, de voormalige con
ciërgewoning. enige bijgebouwde golf-
ijzeren loodsen en magazijnruimten in
gebruik moesten worden genomen voor
bet doen van wetenschappelijke onder
zoekingen.
In 1952 werd een van de vleugels van
het huidige laboratorium met een verdie
ping uitgebreid als noodoplossing, doch
eerst thans kan worden overgegaan tot
een definitieve uitbreiding, waarvoor de
plannen reeds tien jaar geleden werden
ontworpen. Het laboratorium wordt uit
gebreid met een gebouw van negen ver
diepingen dat met het huidige laborato
rium wordt verbonden, hetgeen een uit
breiding betekent met meer dan het dub
bele van de huidige ruimte, bestemd voor
het wetenschappelijk onderzoek. Men
-Op uitnodiging van de bond van Indo
nesische kunstkringen, zijn de voordrachts
kunstenaars Ellen Vogel en Albert Vogel,
vergezeld door de pianiste Evertine
Vogel met de „Willem Ruys" naar Indo
nesië. Zij zullen een tournée maken van
3 maanden. Het programma van de onge
veer 40 voorstellingen, die het drietal in
Indonesië zal geven, omvat o.m. schet.jes
naar werken van André Maurois, Dorothy
Parker en Louis Couperus. Begin april
hopen de kunstenaars in Indonesië aan te
komen. Zij zullen ongeveer eind juli per
vliegtuig naar Nederland terug keren.
De Mexicaanse film
industrie verenigt de
uitersten. De nationale
cineast Emilio Fernandez
heeft naast bijzonder mooie
films ook produkten van
een middelmatig, melodra
matisch gehalte gemaakt,
maar waarbij toch meestal
een interessante fotografie
viel te bespeuren.
Benito Alazraki heeft
met zijn film „Raices", die
hier wordt vertoond onder
de titel „Het naakte leven",
een viertal korte verhalen
van Francisco Rojas Gon
zales op de filmstrook
vastgelegd, waarbij de na
tionale deugden van de
Mexicanen naar voren ko
men. Het zijn de onbaat
zuchtigheid, de schoonheidszin, de berusting en het vertrouwen en de waar
digheid, die de oerbevolking van Mexico, de Indianen, nog in hoge mate be
zit en felle aanvallen heeft weten te behoeden.
Prachtige volkstypen treft men aan in de film
Raices" van Benito Alazraki. waarin enkele
eigenschappen van dc oorspronkelijke bevolking
van Mexico worden weergegeven.
Opvallend is weer de bijzonder fraaie
en tere fotografie. Gabriel Figueroa, de
cameraman die wij hier reeds kennen door
zijn bijzonder kundig werk, heeft met een
ontstellende eerlijkheid getuigd, dat de
vele natuuropnamen in de Mexicaanse
films veelal een gevolg zijn van het feit.
dat 65 pet. van de filmproduktie bestemd
is voor de inheemse bevolking, de India
nen, die graag buiten leven. Men heeft
echter van deze voorwaarde een deugd ge
maakt en ondanks de realiteitszin van Fi
gueroa moet men getuigen van de bijzon
der poëtische kwaliteiten der fotografie in
de meeste films uit Mexico.
Tot nog toe zijn slechts enkele „ethno-
grafische" en „historische" films uit Mexi
co in ons land gedraaid. Van Fernandez
hebben wij gezien „Los Olvidados", de
liefst twaalf maal bekroonde film „Ena-
morada" én „Maria Candelaria".
In „Rai.es" heeft Benito Alazraki op
een bijzondere eenvoudige en soms diep
ontroerende wijze een stuk volkenpsycbo-
logie gegeven. Het is natuurlijk moeilijk
te beoordelen, of de vier eigenschappen,
die door deze film naar voren worden ge
bracht, ook in wezen een realistische ty
pering geven van de Indiaanse oerbevol
king. Maar de wijze van demonstratie
van deze kwaliteiten is overtuigend, zo
dat men niet de indruk krijgt, een ideaal-
typering te moeten aanschouwen. Het zijn
goede eigenschappen, maar niet van het
kaliber: „bij ons is alles veel beter". Daar
voor zijn de mensen, die in de film naar
voren treden, te eenvoudig, te oprecht.
Alazraki heeft geen beroepsacteurs en
-actrices voor zijn film gebruikt. De na
tionale halfgodinnen als Dolores del Rio
of Marid Felix treft men er niet hl aan
en evenmin een kopie van deze neuroti
sche vamps.
In de verfilmde novellen wordt men ge
steld tegenover een armoedige bevolking
die in afe barre natuur leeft en die een
merkwaardige mengeling van christendom
en oud-indiaans bijgeloof tot levensfiloso
fie heeft. De onbaatzuchtigheid komt tot
uiting in het eerste deel „De koeien",
dat speelt ln een halfverwoeste streek op
de Mexicaanse hoogvlakte. De aarde is
er dor en het duurt soms zeven jaar.
voordat iets van regen valt. In het dorp
Ixmiquilpan leven de inboorlingen van
minder dan het allernoodzakelijkste.
Slechts één koe telt het dorp, maar de
zelfopoffering van het volk is sterker dan
de haast verterende kracht van de barre
natuur en op een ontroerende wijze komt
tot uiting, dat deze deugd zelfs de diep
ste ellende overwint.
In „De Madonna" treft men de menge
ling van bijgeloof en de zin voor schoon
heid aan bij de Chamila-Indianen. Een
studente in de sociologie meent aanvan
kelijk te maken te hebben met een gede
genereerde bevolking, die niet in staat is
de westerse kunst te begrijpen, totdat zij
moet ervaren voorbarige conclusies te
hebben getrokken. De bevolking van het
dorp, waar zij haar materiaal verzamel
de, wil zelfs tot het uiterste gaan om een
afbeelding van de „Mona Lisa" te behoe
den tegen een rechtmatig terugeisen van
de eigenares. De bevolking heeft n.l. de
ze plaat van de studente gestolen en als
Madonna op het altaar geplaatst, omdat
de dorpelingen in dit schilderij een idea
le afbeelding zien van de Moeder Gods.
Hard en meedogenloos is soms het Mexi
caanse volk. Wij kennen deze trek uit
vorige films. In „De Eenoog" wordt een
jongen, die het gezichtsvermogen uit een
oog moet missen, door ziin leeftijdgeno
ten gekweld en mishandeld. Zijn moeder
heeft een diep vertrouwen en zij besluit
een bedevaart te ondernemen naar het
heiligdom van Tizimin. Het kind wordt
niet genezen, maar idoor een ongelukkig
.toeval ook beroofd van het licht in zijn
éne oog. Maar een blinde zal men niet
sarren en dus berust de jongen met een
glimlach in zijn wrede lot. Het klinkt wat
melodramatisch, maar de manier waarop
deze harde novelle is verfilmd, is van een
ontroerende oprechtheid en van een su
blieme filmkunst.
In het vierde deel „Het veulen" is naar
onze smaak te veel het accent gelegd op
de erotiek. Maar dank zij de waardigheid
van de bewoners van Veracruz aan de
Golf van Mexico lijden de avances van
een oudere archeoloog schipbreuk.
Het einde is niet sterk, maar deze te
kortkoming wordt ruimschoots vergoed
door de drie voorafgaande delen uit dit
kwartet over de nationale deugden van
Mexico's oerbevolking.
Bu.
klassieke liturgie geheel te overwoeke
ren.
Uit deze tüd stammen de voetgebe
den, de offerande, en communiegebe
den. Via een omweg over Duitsland
(Mainz) kwam deze geheel bewerkte en
sterk uitgebreide liturgie weer in Rome
terug, waar zij nogmaals herzien en
geordend rond 1240 in de vorm werd
gegoten die wij nu nog kennen. In de
16e eeuw werd deze „Romeinse" litur
gie aan de hele westerse Kerk opgelegd
en is sindsdien nagenoeg onveranderd
gebleven.
NA eeuwen is dé liturgie nu weer
enigermate op drift gekomen.
'Met grote zorg zoekt de Kerk
naar wegen om haar aan de tegen
woordige, wel zeer veranderde tijds
omstandigheden aan te passen. Een
voudig is deze taak niet. Talrijke ele
menten zijn in zich uiterst waardevol.
Maar toch zien wij onder invloed van
de huidige situatie, niet het minst op
theologisch getyed, bepaalde zaken
toch wel anders dan zeven eeuwen
geleden.
Door de boven aangegeven gang van
zaken was immers de mogelijkheid tot
verdere spontane ontwikkeling wegge
nomen. Tot in de kleinste details is elke
handeling vastgesteld, én dat voor een
groot deel in een dertiende-eeuwse
vorm. Wat men toen misschien zeer
waardeerde heeft voor ons aan waarde
ingeboet. En andere elementen die
in ons oog zelfs zeer wezenlijk zijn
missen wij node.
Soms door heel toevallige omstandig
heden hadden bepaalde ceremonies een
zeer sterk overwicht gekregen op de
overige. Dit kon zelfs zóver gaan, dat
de hoofdzaak door het bijkomstige bij
na werd weggedrukt. Een voorbeeld
hiervan leverde de liturgie van Palm
zondag. In de Romeinse Kerk werd deze
dag aanvankelijk gekenmerkt door de
lezing van het Passieverhaal in de mis.
De dramatisering door de verschillende
partijen: Christus, Chronista en Syna
goge was onbekend. De eigennaam
van deze zondag was dan ook Dominica
de Passione: Passiezondag. Vanuit Pa
lestina werd voor deze Eucharistische
viering langs vele omwegen een
plechtige palmprocessie toegevoegd, ter
gedachtenis aan de glorierijke intocht
van Christus in Jeruzalem. Vooral in
onze gewesten werd deze plechtigheid
zeer sterk uitgebouwd. Vóór de proces
sie werden de palmen gewijd en aan het
volk uitgereikt Voor de palm wij ding
werden talloze gebeden samengesteld,
vaak overladen met een symboliek die
ons niet meer aanspreekt. Deze gebeden
waren facultatief; men kon een keuze
maken. Later evenwel werden zij alle
verplicht gesteld, en zodoende werd de
palmwijding een plechtigheid die zeer
veel tijd in beslag nam.
IN de nieuwe liturgie is de wijding
zeer radicaal ingekort tot één ge
bed. De verdeling der palmen kan
reeds van tevoren geschieden, althans
voor de gelovigen, zodat ook zij niet
al te veel tijd in beslag neemt. De
volle aandacht kan nu besteed wor
den aan de palmprocessie die uitdruk
kelijk een huldiging wil zijn van
Christus als de Messiaskoning.
Zij wordt Ingeleid door het plechtig
zingen van het evangelie van de In
tocht. In de processie zelf moeten nu,
waar dit mogelijk is, alle gelovigen
meetrekken. De eerste drie gezangen
zijn komen te vervallen, maar daarvoor
in de plaats werden enkele nieuwe an
tifonen toegevoegd waarvan één met
psalm 147. Hst „Gloria laus" dat vroe
ger werd gezongen bij de plechtigheid
aan de kerkdeur is nu een gewone pro
cessiehymne, waarbij het volk het re
frein steeds herhaalt. Het is ook toe
gestaan om andere hymnen ter ere van
Christus Koning te zingen. De officiële
tekst noemt met name Christus vincit.
De plechtigheid aan de deur van de
kerk is geheel komen te vervallen. De
processie wordt afgesloten door de
priester met een gebed. Karakteristiek
voor de geest, welke uit heel deze ver
nieuwing naar voren treedt, is de hou
ding van de priester bij dit gebed; mid
den voor het altaar staande, keert hij
zich naar he+ volk. Als teken ook van
blijdschap zijn de paarse paramenten
bij deze plechtigheid vervangen door
rode.
In de mis'zijn biina geen veranderin
gen aangebracht. Na de processie ver
vallen de voetgebeden en ook het laatste
evangelie. Typisch is ook dat voor de
hele week de richtlijn wordt gegeven,
dat in de plechtige missen (met diaken
en subdiaken) de priester niet meer
leest, wat de anderen krachtens hun
officie zingen of lezen. Ook het passie
verhaal is ingekort en begint nu met
het lijden in de hof van Olijven.
Zoals men ziet zijn de wezenlijke ver
anderingen zeer gering. Ook nieuwe
teksten zijn bijna niet ingevoerd, afge
zien van enige antifonen en psalmen,
maar het geheel is sprekender. Wat
hoofdzaak is krijgt volledig accent, het
bijkomstige is als bijkomstig behandeld.
Vooral valt op de grote rol, die herhaal
de malen aan de gelovigen wordt toe
gekend: zij horen erbij, zij antwoorden
en doen mee. De liturgie is werkelijk
weer dé dienst van de gemeenschap ge
worden,
p. dr. L. BRINKHOF O.F.M.
