Netto resultaat Kon./Shell
Groep 160 (134.5) miljoen
dividend
Kon. Olie verhoo;
van 16 tot 20 procent
Internationale
BRUSSELSE
JAARBEURS
ïïlHbi
Sobriëtas op weg naar herstel
Nieuwe bankbiljetten van f20
Europese Assem blee overspoelde het
ministerscomité met
verwijten
UGA
Vlaanderen geeft weer
Levensblijken
...elk jaar
komt er
weer een
nieuwe stroom
deelnemers bij
j
Tweemaal Boris
Christoff
Géén verdeling van
Kasjmir
Dehoussevolgt Mollet
op ah voorzitter
DINSDAG 17 AFRIL 1956
PAGINA 5
Stijgende kapitaalsuitgaven
ste
28 APRIL -
13 MEI 1856
'-v
«P
Inlichtingen bij de diplomatieke en consulaire vertegen
woordigingen van België, de Belgische Kamers van Koop
handel, de inlichtingenbureaux van de Belgische Spoor
wegen, het Commissariaat Generaal voor Toerisme, alle
reisbureaux, de Sabena kantoren en
Amsterdam: Belgisch Verkeersbureau, Rokin 106, Sabena, Lucht
haven Schiphol, kamers 67, 106, 107 - Den Haag: Belgisch-
Luxemburgs Centrum voor Handelsbetrekkingen in Nederland,
Rijnstraat 12 - Maastricht: Sabena Heliport „De Griend",
Franciscus Romanusweg - Rotterdam: Sabena, Beursplein 18,
PassagekantoorHeliportKatshoek 10 - Eindhoven: Sabena,
Heliport, Genneperweg.
U bereikt Brussel vlugger
en comfortabeler met
Belgische
luchtlijnen
Na tien jaar,, waarvan de meeste in
zware strijd zijn doorgebracht, verla
ten de troepen van het Franse vreem
delingenlegioen Indo-China. Op de jota
ziet men vrouwen en meisjes uit Sai
gon, de hoofdstad van fndo-China, die
hun tranen de vrije loop lieten, toen
een schip met legionnaires de haven
verliet.
Opvallend veel jongeren in de
matigheidsbeweging
Antivoord uit Karatsji:
wilt het raam dicht en ik wens
frisse luchtpats.... nu zijn we
tenminste allebei tevreden
MEER GEBRUIKSMOGELIJK
HEDEN VOOR DUITSE MARK
Spoedig nieuwe maatregelen
verwacht
Deense suggestie
Verkiezing Dehonse
Geen bleekneusjes
SCHOLTEN AARDAPPEL
MEEL
JHR. VAN VREDENBURGH
IN LONDEN
„Flor Grammens op zh
praatstoel!"
Academische voordrachten
De Raad van Commissarissen en de directeuren van de N.V. Koninklijke
Aederkndsehe Petroleum Maatschappij hebben besloten aan de op 30 mei
ov! 6 i°"f en a 7nccene Zr-ACr\nS Van aande«lhonders voor te stellen
«ver het boekjaar 1955 een dividend van in totaal 20 proeent in contanten
an l procent) uit te betalen. Hienn is begrepen een interimdividend
6 Procent, nat in januari 1956 betaalbaar werd «esteld.
in de jaarverslagen over i 955 van de N V k'..„ vin i
Tlio «i n> t i „a t j- 2 -v- Kon- Ned. Petroleum en
roe Shell Transport and trading Comnnnv T i v i i i
■Mand worden „i,geSeve„. ,„H,n 1 „Zt i'n vo" fc
ciele overzichten worden opgenomen van de f 7
tot de Koninklijke /Shell Groep. maatschappijen behorende
Het nettoresultaat van de Koninklijke
Shell Groep over de gehele wereld be
droeg voor 1955, na aftrek van belastin
gen 160 miljoen, tegenover 134.5 mil
joen in 1954. Deze toeneming met 19 pet.
was voornamelijk het gevolg van grotere
winning, verwerking en verkoop van de
groep. De wereldafzet van olie van de
g* oep was in 1955 10 pet. hoger dan in
het voorafgaande jaar, en de gemiddeld
uit de verkoop van oiieprodukten verkre
gen prjjs was eveneens iets hoger. Ais
gevolg hiervan overschreden de op
brengst van verkopen en andere inkom
sten voor het eerst in de geschiedenis
Van de Koninklijke/Shell Groep 3000
miljoen (meer dan ƒ21 miljard.)
pe kapitaalinvesteringen voor 1955 wa
ren 283 miljoen tegenover 226 mil-
Over ,,'s werelds grootste zanger", Boris
Christoff, zijn geen superlatieven genoeg
te vinden om zijn oerkraehtig-manneljjk
baritonaal stemtimbre, benevens zijn per
fecte scholing te memoreren. Men heeft
hier reeds eerder voor deze podiumhcld
wierookkorrels van verering doen bran
den, en voor het overige weet men uit
grammofoononnamen van „Boris Gndou
now'- dat hjj in deze titelrol schier onge
ëvenaard is.
Nu presenteerde hij zich in een matig
bezet Gebouw van K. en W. met een
programma dat voor een groot deel door
Duits-romantische muziek werd in beslag
genomen en dat na de pauze enkele lie
deren van bekende Russische componisten
vermeldde. Dit nu is de grote zanger nood-
iottig geworden. Er openbaarde zich nl
op deze avond een Boris Christoff met
twee gezichten. Gelijk de Januskop blikte
hij van achteren naar een romantisch vlak
dat hem volkomen vreemd is, terwijl hij
aan de voorzijde zijn ware gezicht toon
de van Bulgaars artiest aan wie het Sla
vische karakter is ingeboren Dit laatste
karakter heeft zijn uitsluitende areep op
Chiistoffs muzikale aard bepaald.
In feite was dus döt éne gezicht een
masker, dat hij wat onhandig had uitge
kozen. Duits-romantische lyriek, zoals die
besloten ligt in de hier gezongen liederen
van Beethoven, Brahms, Schubert en
Schumann, is een muzieksfeer welke de
tegenpool is van de kunst van Moussorgs-
ky zo goed als er wezensverschillen be
staan tussen Slaven en Germanen.
Met zich tóch op het hem vreemde ter-
rein der Duitse lyriek te begeven beland
den zijn interpretaties in een sfeer van
kunstmatigheid welke soms de aard dezet
liederen tot een karikaturale vertekening
maakte. Willekeurig verdubbelde hij be
paalde tempi; willekeurig bepaalde hij
de dynamiek door zonder enig motief van
fortissimi tot pianissimi over te slaan en
willekeurig benutte hij zijn mezza voce
en volle borststem.
Men stond dan ook verbaasd na de
pauze de ware Boris Christoff als uit een
schaduwvlek in liet volle daglicht te zien
treden waartoe de liederen van Liscin en
Glazounow een aanloop waren. Eerst in
Moussorgsky openbaarde de grote zanger
zijn prachtig-eigen expressief vermogen
en zijn ware aard als dramatisch
artiest. Zo ingehouden als hij aanvanke
lijk stond te zingen strikt-vormelijk en
kunstmatig, zo vrij werd zijn voordrach'
en zo los kwam zijn gebaar dat
een wezensbestanddee] is van deze muziek
in „De seminarist" en het „Lied v d
Vlo". Men waande zich in een andere
wereld waar nu dit diep-zoemende stem
timbre, rond en volumineus als een klok
haar volle betekenis verkreeg. Deze na
tuurklank werd nu het instrument ten
ciienste van het oergeweld van Mous-
sorgsky's melodiek en er ontvonkte tus
sen deze polen een vuur dat op het tot
dusver matig reagerend auditorium, elek
triserend werkte.
Men dwong de grote zanger twee toegif
ten af, waarbij hij zich helaas weer ach
ter een masker van sentimentaliteit ver
borgM.M.
van riP Hierdoor komt het totaal
viif kapitaalsuitgaven over de laatste
ztpn?ufr ruim 1000 milioen. De aan-
vriGii toen,err|ine in 1955 is, een aan
wijzing voor de grote investeringen welke
heden ten dage in de aardolie-industrie
nodig zijn om aan de snel groeiende
vraag naar aardolieproducten over de ge
hele wereld te kunnen voldoen. Nage
noeg alle hiertoe benodigde middelen
wen-den verkregen uit afschrijvingen en
andere dergelijke voorzieningen en uit
met uitgekeerd inkomen.
.De kasmiddelen en kortlopende beleg-
z-"o^en bedroegen aan het einde van 1955
344 miljoen, en verschilden dus weinig
van het bedrag ad 346 miljoen in het
vorige boekjaar. De verplichtingen uit
hoofde van belastingen daalden en'S|"
Jins. en we] van £129 miljoen in 1954
tot 127 miljoen in 1955.
Het totaal aan omzetbelasting accijn
zen en soortgelijke heffingen hetwelk
door de groepsmaatschaPoijen ®e"
'ncasseerd en aan de overheid afgedragen
beliep in het verslagjaar 444 miljoen
vergeleken met 4°6 miljoen in het
voorafgaande jaar. De belastingen naar
de winst, verfden over 1955 een bedrag
ad 116 miljoen van de inkomsten van
de groep over de gehele wereld, tegen
over 106 miljoen over 1954.
Uit het nettoresultaat van 160 mil
joen zjjn over het boekjaar 1955 aan de
moedermaatschappijen, de N.V. Konink
lijke Nederlandsche Petroleum Mij en
The „Shell" Transport and Trading Com
pany, Limited, dividenden uitgekeerd
van 33.4 miljoen (in 1954 26.8 mil
joen). Het niet uitgekeerde gedeelte is j
toegevoegd aan het bedrijfsvermogen. j
In het afgelopen jaar hebben de kapi
taalsuitgaven van de groep een record
bereikt. Zij liepen op tot 283 (226) mil
joen. Voorlopig behoeft men o.i. op een
vermindering van de kapitaalsuitgaven
in de komende jaren vermoedelijk niet te
rekenen. Het tegendeel zou zelfs wel eens
het geval kunnen zijn als men de olie-
literatuur t.a.v. de te verwachten toene
ming van het verbruik in de komende
tien jaren moet geloven.
In een studie van de Chase Manhattan
Bank wordt het, verbruik in de vrije we
reld voor 1955 geraamd op 14 280 000 bar
rels per dag. Voor 1960 wordt een ver
bruik van 18 700 000 barrels per dag en
voor 1965 een verbruik van 24 800 000 bar
rels per dag voorspeld. De kapitaalsuit
gaven voor de periode 1951/55 beliepen in
de vrije wereld 35 miljoen: voor 1956/60
worden zij geraamd op 49.8 miljard en
voor 1961/65 op 65,2 miljard.
In de laatste jaren waren de Investerin
gen van de Koninklijke/Shell Groep als
volgt:
1955 283 miljoen. 1954 226 miljoen,
1953 220 miljoen, 1952 £188 miljoen en
1951 164 miljoen.
Totaal 1081 miljoen.
Niettegenstaande de sterk gestegen ka
pitaalsuitgaven ziin de liquide middelen
in 1955 bijna niet veranderd, aangezien
afschrijvingen en in het bedrijf gehouden
winsten nagenoeg alle vereiste middelen
verschaften.
Dat de Kon. Olie een hoger dividend
van 20 (16) pet. voorstelt, zal behalve aan
de gunstiger bedrijfsresultaten mogelijk
ook moeten worden toegeseh reven aan
het feit, dat men de Amerikaanse aan
deelhouders niet volkomen kan verwaar
lozen. Dc Amerikaanse maatschappijen
.aten haar aandeelhouders jaarlijks door
hetzij split ups en/of dividendverhogingen
delen in de vooruitgang van de resulta
ten. Als het heel hard gaat met de inves-
(pringen zou tenslotte te zijner tijd mis
schien nog wel eens het moment kunnen
komen, dat men de Amerikaanse kapitaal
markt nodig heeft voor het opnemen van
nieuw geld, ai is hier voorshands vermoe
delijk nog geen sprake van.
Men moet er dus voor zorgen dat de
Amerikaanse belegger ook tevreden is!
31
luim iiiiiii
3
(Van onze correspondent)
De katholieke matigheidsbeweging, die
na de oorlog moeilijke jaren doormaakte
en deze notg niet geheel te boven is. gaat
voort op de weg naar herstel. Op de al
gemene vergadering, die dit weekeinde
in het Retraitehuis te Amersfoort werd
gehouden, was ongeveer 60% van de af
delingen vertegenwoordigd. De voorzitter
de heer A. J. Pijpers uit Venlo, was over
dit resultaat tevreden, maar nog niet
voldaan. Hij gaf een uitvoerig overzicht
van de propaganda, die in het afgelopen
jaar is gevoerd en noemde het aantal
nieuwe afdelingen, dat hiervan het resul
taat was. Ook het komende jaar zal ge-
De Pakistaanse minister
nrise zaken, Tsjoudhocri,
Karatsji_ het voorstel
van bnitcn-
heeft zaterdag
tn Karatsji het voorstel van premier
Nehroe van India om de kwestie-Kas imir
op te lossen door hot land langs de hui
dige bestandslijn te verdelen, verworpen
Volgens Reuter zeide de minister, dat
er geen sprake kan zijn van verdeling van
Kasjmir tussen India en Pakistan, Hat
volk van -Kasjmir m°«t zelf in een volks
stemming beslissen. Tsjoudhoeri kondigde
aan, dat de kwe®^ °P de vergadering
van het Pact van Bagdad in Teheran die
vandaag zou beginnen, ter sprake' zou
komen.
Op Nehroes verklaring van vrijdag, dat
Pakistan versterkt wordt door Ameri
kaanse militaire hulp, zei de minister, dat
ook India hulp uit het buitenland ont
vangt en daardoor eigen fondsen kan
aanwenden voor de bewapening.
richt zijn op het vormen van nieuwe ker
nen en daarna zal men weer op grote
schaal naar buiten kunnen treden.
Opvallend was het grote aantal jonge
mensen, dat deze vergadering bijwoonde.
De militaire sectie in Sobriëtas heeft de
moederorganisatie jong bloed gegeven.
Dit begint thans over de gehele linie door
te werken.
Het accent ligt. zoals noen weet. niet
meer uitsluitend op de drankbestrijding.
Op verzoek van het Hoogwaardig Epis
copaat Is het werkterrein verbreed en de
doelstelling van Sobriëtas zou men eigen
lijk het beste kunnen aanduiden met „be
teugeling van genotzucht".
Nadat de huishoudelijke zaken waren
afgedaan kreeg de vergadering een fees
telijk karakter. In een toespraak, die ge
tuigde van dankbaarheid en waardering,
maakte voorzitter Pijpérs bekend, dat aan
deken Th. A. J. M. Wolters van Wouw
het gouden ere-insigne van Sobriëtas is
toegekend voor zijn langdurige en be
langrijke werkzaamheid voor de organi
satie. Onder een hartelijk applaus werd
de deken dit ere-insigne opgespeld.
De Westduitse regering en de Bank
deutscher Lander zijn het in beginsel
eens geworden over maatregelen, die
waarschijnlijk spoedig tot resultaat zullen
hebben, dat de Duitse mark de valuta
wordt, die de meeste gebruiksmogelijk
heden heeft, een onderscheiding, die op
het ogenblik het pond sterling toekomt.
Deze maatregelen zullen het de Duit
sers mogelijk maken in het buitenland ef
fecten te kopen tegen marken, terwijl de
Duitse exporteurs de deviezen, welke zij
ontvangen, gedurende onbepaalde tijd mo
gen aanhouden en mogen gebruiken voor
investeringen in het buitenland.
In het algemeen moeten Duitsers ver
gunning aanvragen voor het kopen van
activa in het buitenland met Duits geld
daar de Bondsregering speculatie of ka-
pitaalvlucht op grote schaal wenst te voor
komen. De exporteurs zullen echter vrij
zijn hun deviezen te gebruiken, zoals zij
dit wensen, zonder dat zij hiervoor een
speciale vergunning behoeven aan te vra
gen. Onder de bestaande regeling mogen
de exporteurs de door hen ontvangen de
viezen slechts gedurende 180 dagen aan
houden, na verloop van welke termijn zij
de deviezen aan de centrale bank tegen
betaling moeten verkopen.
De directie van de Nederlandsche Bank
N.V. heeft bekend gemaakt, dat zij bin
nenkort naast de thans circulerende bank
biljetten van 20, bankbiljetten van de
zelfde coupure van een nieuw model in
het verkeer zal brengen.
De biljetten, waarvan de afmetingen
ongeveer 82 x 151 m m- zijn, zijn geda
teerd Amsterdam 8 november 1955. Zij
zijn alleen aan de achterzijde genummerd
en vertonen bij doorzicht als watermerk
de beeltenis van Hippocrates en profil (in
het witte cirkelvormige veld), benevens
enige malen het getal 20.
De voorzijde, waarvan de voornaamste
kleuren zijn paars, bruin en groen, ver
toont rechts een portret van Boerhaave
uitgevoerd in paarse kleur, en in het
midden een rozet in de kleuren groen en
paars, welke rozet de achtergrond vormt
voor de woorden: „twintig gulden" en
voorts voor een aesculaapstaf en een bla-
Het comité van ministers van de K"d
van Europa heeft maandag ernstlf® krl"
tiek van het Europese parleme:ntte -
duren gehad. Nadat het zevende jaarver
slag van het comité door de teg
dige voorzitter daarvan, de Italiaanse m -
nister van buitenlandse zaken, Martino.
was toegelicht, namen parlcmentarlers o.t
zeven landen achtereenvolgens het woord
om te verklaren- dat het verslag hen
slechts matig en in sommige gevallen in
het geheej niet kon bevredigen.
Minister Martino had in zijn toelichting
gezegd, dat de ministers nauwer cont^
met de assemblée wilden hebben en om
dit te bereiken beloofde hij. dat er"aa'
zou worden gestreefd, de gemengde com
missie, die voor het contact tussen het
ministerscomité en de Assemblee zorgt,
sneller te laten functioneren, waardoor
de samenwerking vruchtbaarder en uit
gebreider zou kunnen worden. Tevens
kondigde hij aan, dat hij bereid was mon
delinge vragen van leden der Assemb.ee
te beantwoorden, een novum, dat d°°r
de nieuwe voorzitter van de Assemblee
prof. Dehousse. begroet werd als een
nieuwe versterking van bet parlementaire
karakter van dit lichaam.
Het resultaat van dit aanbod was een
reeks vragen, waarvan de meeste van
zeer kritische aard waren. Zo vroeg de
Zweed Wistrand- waarom het comité niets
bleek te hebben gedaan aan het probleem
van de handelsbetrekkingen tussen Oost
en West-Europa. De ter CrosWe wilde
weten, waarom de ministers niet actiever
waren geweest ten aanzien van de invoe
ring van collectieve paspoorten De Deen
Eederspiel drong aan op meer haast bij
het werk van het comité om tot nauwere
samenwerking tussen de Raad van Europa
en de O.E.E.S. te komen, alsook om toe
zicht op internationale kartels tot stand
te brengen. De Belg Heijman verweet de
ministers, te weinig moeite te hebben
gedaan om rectificatie van de verschillen
de conventies van de Raad van Europa op
sociaal gebied te verkrijgen en de Engels
man Paget wond er In het geheel geen
doekjes om, dat hij uitermate onvoldaan
was over de geringe activiteit van het
mmisterseomité met betrekking tot de
vereenvoudiging en vermindering van
grensformaliteiten, een activiteit, die vol
gens hem duidelijk ,,de verachting van
de ministers voor het werk van de Assem
blée" demonstreerde,
De Deen Lannung gebruikte de relatief
zachte uitdrukking, dat hij het jaarver
slag van het ministerscomité „niet bijzon
der indrukwekkend" vond. Hij meende,
dat het jaarverslag voortaan een karak
ter moest krijgen, dat te vergelijken zou
zijn met de ..State of the Union", die de
president van de V. S. jaarlijks aan het
Congres uitbrengt,. Zo zou het verslag
van het mtnisterscomlté een Jaarlijks
analytisch overzicht van de vooruitgana
bij het opbouwen van een Verenigd
Europa dienen te zijn, verklaarde hij.
De Noor Smltt-Ingebretsen en de Duit
ser Erler drongen er tenslotte bij het
comité op aan dat dit meer aandacht
zou wijden aan de culturele problemen.
Prof Dehousse gaf de geest van al deze
verwijten, vragen en opmerkingen dui
delijk weer. tnen hti daarna, zirh to» mi
nister Martino rirhtend- zei: „Het woord
Is nu aan de verdediging".
Maar de verdediging door de voorzit
ter van het mlnistersoomité bleef beperkt
tot enkele zeer algemene opmerkingen
Hii gaf t.oe. dat de leden van hef comité
niet altijd voldoende vertrouwd zijn met
de details van de werkzaamheden jer
Assemblée. o.m door regeringswisselin
gen in sommige landen Hij voelde echter
veel voor het voorstel van de afgevaar
digde Lannung om het jaarverslag van hel
comité het karakter van een periodiek
iverzicht van de vooruitgang der Euro
pese eenmaking te geven Hii zcu dit
denkbeeld bij het comité aanhangig ma
ken.
Voor dit, debat had de Assemblée de
Belgische socialistische senator, Fernand
Dehousse, bij acclamatie gekozen tot haar
voorzitter. Zijn voorgangers in deze func
tie waren de Belg Paul-Henry Spaak, de
Fransman Francois de Menthon en de
huidige Franse premeir Guy Mollet.
Dehousse is 50 jaar oud. Op 1 januari
40 werd hij benoemd tot professor in de
rechtsgeleerdheid aan de universiteit van
Luik, maar tijdens de bezetting werd bij
door de Duitsers van dte functie onthe
ven. Hij heeft ook gedoceerd aan de
rechtsfaculteit van de Sorbonne, aan de
Academie voor Internationaal recht -n
Den Haag en aan het Europa-college te
Brugge. Verleden jaar was hij de be
kende voorzitter van de commissie der
Westeuropese Unie voor de volksstem
ming tn het Saargebied.
'n zjjn intrede-tocspraak verklaarde
Dehousse, (jat hjj zich zou onthouden van
loftuitingen op zjin voorgangers, omdat
hjj vernomen had, dat de „cultus der per
soonlijkheid" tegenwoordig niet meer in
zwang is.
Wel ging hij tn op de door Mollet bij
zijn aftreden geschreven brtef over de
taak. die de Raad van Europa op de hui
dige zitting van het parlement en ook
later wacht Daarbij merkte Dehousse op
dut het in de toekomst misschien wense
lijk zou zijn de Raad van Europa verder
ui' te breiden met „nieuwe staten", die
weliswaar strikt geografisch gesproken
biet tot Europa behoren, maar die wel
eeuwenlang in nauw contact ztjn geweest
met de Europese Middellandse-Zeecul-
tuur Hij zinspeelde daarbij klaarblijkelijk
op de Noordafrlkaanse landen.
Het ministerscomité van de Raad van
Europa heeft gistermorgen de Oos
tenrijkse toetreding als jongste lid van
de Raad van Europa een feit gemaakt
door de Oostenrijkse minister van bui
tenlandse zaken, Flgl, in zijn midden op
te nemen.
dertak, symbolen resp. van de geneeskun
de en van de botanie.
De figuurtjes van de groene krans rond
het witte veld en die van de zwarte
krans aan de achterzijde van hel biljet
sluiten bij doorzicht in elkaar.
De achterzijde vertoont, tegen een ach
tergrond van concentrische kransen van
bruine, paarse en groene lusvormige lij
nen, het symbool van de artsenijbereid
kunde (een slang die zich om een beker
kronkelt) in de kleuren groen en paars.
maar snaken met
blozende wangen
wantóók lichtver-
teerbaar ijzer voor de
bloedvorming 1,7 mgr.
per stuk) is aanwezig in
Dividend vu 16 pol uit agioreserve,
waarvan 5 pet. in aandelen
Over 1953-54 werd 10 pet. in
contanten gegeven
De directie der W. A. Scholten's aard
appelmeelfabrieken N.V. deelt mede. dat
bet in haar voornemen ligt aan de jaar
lijkse algemene vergadering van aan-
"leelhouders. welke zal worden gehou
den op 8 mei 1956. een voorstel te doen
tot uitkering van j 440 000 uit de agiore
serve.
Dit komt voor de houders van prei, en
gewone aandelen neer op een belasting
vrij dividend van 16 pet., waarvan 5 pet
in aandelen en li pet in contanten (v.j.
10 pet in contanten).
Jhr. mr. H. van Vredenburgh, die kort
geleden is benoemd tot leider van de de
legatie van de K S G. tn Groot-Brittan-
nië, is gisteren per vliegtuig uit Parijs in
Londen gearriveerd.
Vandaag zou hij een bezoek brengen aan
de Britse minister van buitenlandse za
ken, Selwyn Lloyd. i
DU de herdenkingen, in heel
Vlaanderen gehouden, naar
aanleiding van de honderdste ver
jaring van AIhrecht RodenbaclTs
geboorte (1856 in Roeselare), wilde
het Erasmnsgenootschap niet op de
eerste plaats er nog een herdenking
aan toevoegen, maar wenste het een
onderzoek in te stellen naar de ont
wikkeling der nationale stromingen
vanaf het ontstaan van België tot
Albrecht Rodenbach, om daarna
de invloed van Rodenbach, zowel
in de Vlaamse Beweging alsook op
het Nederlandse Kunst- en Geestes
leven tot op heden te behandelen.
De herdenking leidde hier tot de
probleemstelling hoe men de een
heid van het Nederlandse volk,
speciaal in zijn cultuur kan hand
haven en bevorderen.
Het Eramusgenootschap opgericht in
1947 te Gent is, naar het ons toeschijnt,
thans vooral uitgegroeid tot een, tus
sen Noord- en Zuid bestaande actieve
werkzaamheid van volksuniversiteiten
(Dr. Paul de Rijck) en draagt bij tot
een degelijke volksopleiding, waar het
zijn leden actief bij betrekt.
Er werden op de Cultuurdagen vele
markantè dingen gezegd die vele Maas
bode-lezers wei interesseren zullen.
Vroeger kwamen „Vlaamse kwesties" in
deze kolommen we] meer aan de orde en
ik denk nog met vreugde terug aan de
beschouwingen van Uri Nootenboom z.g.
de neerslag van een gezamenlijk ge
maakte zwerftocht door Vlaanderen in
de dagen van .olim".
En daar zit ik al direct met Flor
Grammens in het „Vlaams Huis: Roe
land" (De Oude Uilenspiegel) midden
in de kwesties. Hij is de stuwende kracht
van het Weekblad met de grote V:
Vlaams. Volks en Vrij; de generaal
van de Strijdcentrale en Volksbeweging
en vat maar weer meteen samen wat hij
nastreeft: „de totale (ook in het Be
drijfsleven) Vernederlandsing van Vlaan
deren.. de tweetaligheid in Brussel.,
een culturele autonomie". „Wij, yia-
mingen, willen zelfstandigheid en dit is
wis en waarachtig geen separatisme..
Behalve in sommige uiterlijkheden is
Brussel Innerlijk Frans.... en Mijnheer,
vergeet niet, wel 22.000, ja, ja, tweeën
twintigduizend posten!! In Brussel ko
men de Vlamingen toe., men moet in
Brussel Nederlands spreken.." Hij ont
wikkelt een actieplan dat de gezagdra
gers tn het land moet aanzetten tot toe-
geving aan de Vlaamse eisen „met een
uiterste termijn aan ons geduld: Slo
gan 19581". „Indien wij voor het jaar
van de Wereldtentoonstelling in Brus
sel geen voldoening hebben gekregen pp
belangrijke vast te stellen punten, dan
moeten wij in het aanschijn van de hele
wereld en van de duizenden vreemde
lingen die dit land zullen bezoeken, op
afdoende, spectaculaire wijze bewijzen,
dat het geduld der bewuste Vlamingen
ten einde is! En geen politiële mach
ten zullen de Vlaamse manifestaties
kunnen beletten. Geen vage bedreiging
dus. maar een absolute zekerheid: 1958
wordt voor Vlaanderen een beslissend
jaar!".
In de aula van de Rijksuniversiteit
de openingszitting onder een klinkend
Besehermcomlté. De heer van Meche-
len, algemeen voorzitter van het Eras-
musgenootschap, hield de openingsrede
en betoogde hoe in het vooruitzicht van
'n Europese integratie een hernieuwd sa
mengaan van Noord- en Zuid-Nederland
voor beide even dwingend is. Het besef
van de noodzakelijkheid van wederzijdse
inwerking om onze volledige menselijke
ontplooiing te verzekeren, het inzicht dat
onderline contact moet bestaan binnen
onze culturele ruimte, dwingt de Neder
landse mens tot het herwekken van de
Nederlandse gemeenschap. Zijn wij wer
kelijk in noord en zuid dan vreemdelin
gen geworden voor elkaar?
Er is weliswaar door het Belgisch-
Nederlands Cultureel akkoord, op pro
vinciaal plan op het verenigingsleven en
door particulier initiatief al heel wat
tot, stand gekomen maar het wantrou
wen tegenover de Vlaamse Beweging is
in Nederland nog niet overwonnen en
van die gunstige ontwikkeling in de
vooroorlogse jaren is niet zo heel veel
overgebleven.
De Groot-Kempische cultuurdagen te
Hilvarenbeek, de uitwisseling van Hoog
leraren, sprekers en kunstenaars
dit alles en nog meer is zeer belangrijk,
maar in de brede lagen is er nog veel
te weinig begrip.
DE VOORDRACHT van drs. Mau-
rits Coppieters over „De Vlaamse
Beweging van J. F. Willems tot
Rodenbach" bewees, dat men steeds
weer moet peilen naar de fundamentele
oorzaken en wezenskenmerken der
Vlaamse Beweging. Hij greep ver terug
en schetste, in het wijde perspectief van
Europa en de wisselende staatsstructu
ren, het recht om Vlaming te zijn. de
moedige levenswil tot herwording van 'n
numeriek klein en verwaarloosd volk.
Het is intussen moeilijk om tot een diep
inzicht te komen. Want de taalstrijd
en dit is niets anders dan de strijd om
aan de taai de plaats te geven die haar
toekomt is uiteraard nauw verbonden
met het streven naar culturele verhef
fing maar tevens verbonden met de
broodstriid. met allerlei ordening op het
economisch-sociale vlak. En dan is de
politieke problematiek der Vlaamse Be
weging ook niet eenvoudig! Niet altijd
is het streven om aan het volk-7i1n ook
staatsgestalte te geven even pregnant
naar voren gekomen! Wat in de Neder
landen blijvend geboeid heeft en immer
zal blijvpn boeien, is het streven der
taai-minnaren geweest. In Nederland
zullen de namen van Conscience, Gezel-
Ie. Verriest en zovele anderen blijven
leven, zoals ook de jong gestorven (1880
te Leuven) Rodenbach. Deze Rodenbach
was de stuwende kracht voor de stu
denten der universiteiten Een kruipend
volk met een grandioos verleden wordt
blijvend geïnspireerd door het juiste in
zicht „De taal is gans het volk" en
door een wondere wekgroep die verle
den, over heden aan toekomst bindt":
In het verleden ligt het heden.
In het nu, wat worden zal"
(Rodenbach)
Pater dr Marcel Brauns S.J. sprak
over „De betekenis van Rodenbach
voor het Nederlandse geestesleven".
Hij tekende Rodenbach als symbool
van de adellijke Vlaamse grootheid,
als waarachtig dichter, als profetisch
(in de betekenis van de profeten van het
Oude Verbond en .Tesus. de Dichter
van het Nieuwe en Eeuwige Verbond)
dichter en haalde bepaalde facetten die
vaak in het Nederlandse geestesleven
ontbreken, naar voren En dan wijst
Pater Brauns dit alles belichtend uit Ro-
denbach's werk op de fierheid, de zoek-
lust van de waarheid minnende geest,
het intense geloof in de opgang van bet
avondland. Origineel was Pater Brauns
doordat hij Rodenbach her-dacht door
hem te her-plaatsen binnen onze moder
ne geesteslucht. En hij striemde de Ne
derlandse kankermentaliteit met drie be
kende uitspraken uit Rodenbachs tijd.
Rodenbach wilde de eenheid tussen
alle Nederlandse gewesten op geestelijk
gebied hersteld zien en daarom heeft
hij ook reeds die wanden van levensbe
schouwelijke aard gezien, die vaak het
goede contact tussen Noord- en Zuid
bemoeilijken.
Stellig geloven ook wij dat er in Ro-
denbach's geest een ontplooiing van gees
tesgrootheid te verwachten is want nu
in Noord- en Zuid-Nederland levensbe
schouwingen afwijken moeten toch alle
dragers ervan bezield zijn door de waar
heidsdrift en de open objectiviteit.
En beslist trof Pater Brauns het hart
der vele aanwezige vooral ook jongere
vrouwen door Rodenbach's streven naar
een volwaardige vrouwenemancipatie in
het volle licht te plaatsen.
EEN VROEG zondagochtend-bezoek
aan de prachtige St.-Baafs-kathe-
draal bracht ons in een levendige
discussie met een bewonderaar van het
laatste boek van Rahner S. J. „Christen
dom en Kerk in onze Tijd". Zal de Ka
tholieke Kerk een grote rol spelen bij
de hernieuwde levensblijken in Vlaan
deren? En na een heel panorama lees ik
hem maar die mooie passage voor, die
ook prof. Dondeyne in de voorrede aan
haalt: „De invloedrijke positie van de
Kerk in het openbaar leven ,en haar be
tekenis voor de geschiedenis zoals
deze ongeveer in de periode van 1000
1500 in het westen gegeven waren en
waaraan wij spontaan het succes
van de Kerk afmeten was niet alleen
de concrete belichaming van wat de Kerk
krachtens haar bovennatuurlijk leven en
zending is en blijven moet, maar ook het
resultaat van een toevallig en tijdelijk
samenspel van historische omstandighe
den. Zo is het dan ook heel goed mogelijk
dat, wanneer deze omstandigheden ko
men te vervallen, de Kerk op een andere
wijze een factor in het openbare leven
zal zijn en dat haar historische betekenis
anders worde zonder dat daardoor aan
het wezen van de Kerk afbreuk wordt
gedaan".
En daarna zaten wij weer in de Uni
versiteitsaula, waar Reimond van Dijck
sprak over „Peter Benoit en de Vlaam
se Muziekbeweging". Inderdaad: velen
beseffen nu de waarheid niet meer die
achter de tragische woorden schuilgaat
„Hendrik Conscience (18121883) leerde
zijn volk lezen, Peter Benoit (1834—1901)
leerde het zingen". De voordracht was
een der beste die wij hoorden. Na de
jarenlange buitenlandse bezettingen was
Vlaanderen, cultureel gezien, werkelijk
steriel geworden. Benoit heeft het in
een ontroerende trouwe liefde een
eigen muzikale school geschonken, uit
gaande van eigen nationale Idiomen Zijn
onstuimige m' ziek was een ideale ach
tergrond voor de vurige (ook poli
tieke) strijd voor de Vlaamse Beweging.
Toen Artevelde's stem in Benoit's
opera ,„De Schelde" de zaal inklonk
onder de woorden „Vlaanderen geeft
weer levensblijken" heeft destijds de
stampvolle zaai ifi Antwerpen geweten
en aangevoeld dat het Lied der Vlamin
gen (in de tekst van het Wilhelmus!)
nimmer meer zou zwijgen.
In de „Congresbijeenkomst over prak
tische samenwerking tussen Noord en
Zuid" werden inleidingen gehouden na
mens Vlaanderen door mr. Soetaert, ad
viseur bij de Centrale van het Eras-
musgenootschap en namens Nederland
door dr. H. G. W. van der Wielen o.m.
landelijk leider van de Nederlandse
Volkshogescholen en ondervoorzitter van
het Nederl. Cultureel Contact. De pro
bleemstelling bij de inleidingen en de
discussies bij deze laatste waren het
merkwaardig genoeg vooral de Neder
landers die zich lieten horen kwa
men voornamelijk neer op deze pun
ten: a) Wat kunnen wij, Vlamingen doen
in Vlaanderen? b) Wat kunnen wij,
Vlamingen, doen in Nederland? c) Wat
kunnen wij in Noord- en Zuid-Nederland
samen doen? Diezelfde vragen golden
ook aan Nederlandse zijde.
Zoals de persoon zich niet handhaaft
zonder voortdurende strijd, zo kan even
min een cultuur- of taalgemeenschap,
zo kan evenmin een volk zich handha-
van zonder voortdurend zichzelf te
bevestigen. Daartoe is eigen eenheid
in alle openheid noodzakelijk. Cultuur
gemeenschap wortelt in levensgemeen
schap en helaas, deze ontbreekt in te
grote mate tussen Vlaanderen en Neder
land. Vlaanderen is in Nederland en
Nederland in Vlaandern te weinig in
het dagelijks leven, in de dagelijkse
belangstelling betrokken. Terwijl aller
wegen naar meer eenheid wordt ge
streefd, blijft het uitermate nuttig en
noodzakelijk, dat aandacht wordt be
steed aan de eigen cultuur, haar be
staansrecht en de voorwaarden van
haar ontwikkeling en bloei. Er liggen
vele mogelijkheden binnen de staatsver
dragen en de meest boeiende zijn die,
welke naar sociale bewustwording
streven. Het ware vóór alles te wen
sen dat er in Vlaanderen en ook In
Nederland meer eenheid kwam in de
strevingen. Dan zou er ook mogelijk
heid bestaan voor een dynamisch,
springlevend Tijdschrift tussen Noord
en Zuid. dat niet alleen theoretiserend
mag zijn maar met name ook aller
lei praktische punten van samenwer
king naar voren moet brengen.
Waar zoveel goedwillenden oud en
jong uit Nederland en Vlaanderen
bijeen warén, vormde gezond idealis
me een hoofdtrek.
Waren er toch tonen in mineur?
Hoe kon het anders? Is er wel iets
boeienders dan het spel der contras
ten en toch in eenheid? Ook hier gaan
optimisme en pessimisme wel samen^
Vertoont ook in Vlaanderen de moder-
ne+ ®J de facetten van elders? On
getwijfeld. Maar schrijver dezes voelt
het als een plicht om aan het slot van
aez^ nabeschouwingen openlijk te *etui-
gen: „Gij, Vlaamse mensen, beschikt
over onuitputtelijke schatten. Gij hebt
een wondermooi verleden, dat op u allen
inwerkt en waardoor gij allen leeft Ge
zijt er wellicht ook een beetje aan vast
gegroeid Ge hebt fantastisch goede keur-
^#2^?'en' me* helaas te weinig goede
officieren en instructeurs en., uw ge
schut draagt ook niet overal even ver.
Gij hebt onnoemlijk vee! dat steeds
opnieuw respect afdwingt. Weest gepre
zen. Vlaamse mensen, om uw missie
ijver, om uw duizenden missionarissen,
om ontelbare, goede, eenvoudige, harte
lijke zielen, om uw harde strijd voor uw
recht, waar het de opvoeding betreft
van uw kinderen. Om uw talloos vele
initiatieven voor de volksopvoeding, om
uw prachtige werk in de honderden af
delingen van het Davidsfonds!
Weest gPDrezen om uw telkens en
overal weer blijkend Godsvertrouwen,
om uw taalminnaren, uw priesters, dich-
*°rs. en schrijvers, waar wij zo onzeg
baar veel uit leerden en behouden.
Weest geprezen om uw liefde voor de
Moeder Gods. die gij sinds de eeuwen
van uw bestaan verweven hebt met
Vlaanderen's lief en leed en die ook
nu haar beschermende mantel over u
allen houdt uitgespreid.
Rodenbach's woorden gelden voor on
ze moderne tijd. overal ter wereld. Zij
gelden met name ook voor u, gezegend
en geslagen en telkens weer herrijzend
Vlaanderen-land
In het verleden ligt het heden
In het nu, wat worden zal.
Dr. W. TÖEUNISSEN
