Groningen zag mgr. Nierman
tot zijn bisschop wijden
Kathedraal van St.-Martimis schouwplaats
van grootse plechtigheid
VOOR BROMFIETSERS
GEEN MAXIMUM LEEFTIJD
Mgr. Nierman nam bezit van
bisschoppelijke troon
Josephine Baker neemt afscheid
Elisabeth Langasser's opvalling van
katholieke auteurs
de
DE ZONDE IN DE LITERATUUR
E'
O'
$T$TE ^p^jESS
Dat moét goed zijn... 't is State Express!
Historisch moment in Kerkgeschiedenis
Haarlemse ontsnapte
kwam met verloofde
terug
Geestig en temperamentvol
VRIJDAG 11 MEI 1056
PAGINA S
jpSi
Van onze verslaggevers)
GRONINGEN, vrijdag.
TVT U klonk, zoals dinsdag in de kerk aan le
Westzeedijk te Rotterdam, vanmorgen in
Groningen het Veni Creator. Het gebed, galmend
weergegeven door de hoge gewelven der, stemmig
met 'n weelde van bloemen versierde, kathedrale
kerk wier sobere neo-gothiek zich warmde en
koesterde in het gulden licht der kaarsen, ont
roerde elfhonderd gelovigen, die deels getorst
door twee speciaal opgerichte tribunes, de dr«e
uren durende plechtigheid mochten meemaken?
de plechtigheid tijdens welke mgr. P. A. Nierman
in de kerk, hem als deken van Groningen zo ver
trouwd, door mgr. dr. B. J. Alfrink, de aarts
bisschop, die tot de coursgenoten en de oude
vrienden van de nieuwe bisschop behoort, als
bisschop van het nieuwe bisdom Groningen
werd geconsacreerd. Weer, zoals dinsdag in
Rotterdam, ontplooide zich tijdens een plechtig
heid. bijgewoond niet alleen door vele kerkelijke
en wereldlijke hoogwaardigheidsbekleders doch
óók, onder meer, door deputaties van de meer
dan tachtig parochies van het nieuwe bisdom, alle
indrukwekkende luister, waarmee de Kerk de
wijding van een nieuwe bisschop omringt.
Brood, wijn en kaarsen
Particulier kapitaal in KLM
De minister deelde mede, dat overleg
gaande is om de bestuursvorm van de
K.L.M. te moderniseren. Ook wordt on-
Verzocht in hoeverre het particulier ka-
Pitaal kan deelnemen. Uitgangspunt daar-
b'j is, dat de K.L.M. onvoorwaardelijk
een Nederlands bedrijf moet blijven De
onderhandelingen met de Verenigde sta
ten over een luchtvaartverdrag, verlopen
geer moeilijk
Scheveningse en Katwijkse
haven
Bromfietsen en scooters
GOUDEN
„KRO'TJE HALF
OM"
Morgen speciale
Zaterdagkoopjes
in damespyama's
WEER klonken uit de mond van de
consecrator, mrg. Alfrink. zetelend
op de hoge, semi-permanente troon
aan de evangeliezijde van het altaar, de
zinvolle woorden: „Schenk Uw priesteT
de volheid va^i Uw bediening, bekleed
hem met de versierselen der volle ver
heerlijking en heilig hem door de dauw
der hemelse zalving"ook in Gronin
gen, waar nu, ver voorbij het middaguur,
mgr. Nierman onvermoe'baar nog steeds
't middelpunt vormt van een uren durende
receptie in de grote zaal van de Gronin
ger Harmonie, zetelt thans de nieuwe bis
schop in de luister van zijn. zo verant
woordelijk, ambt.
Het décor was anders dan m Rotter
dam, soberder wellicht. De magere zonne
stralen, die het eerste gloren van de jonge
dag nog feestelijk hadden ingeluid, waren
reeds lang verstikt in het grauwe, drei
gende wolkendek toen, om half tien pre
cies, de plechtigheid oegon, nadat tevoren
reeds autoriteiten genodigden en de ove
rige aanwezigen voor wie allen studenten
van Albertus Magnus als gids fungeerden,
hadden plaats genomen in de tot de laat
ste plaats gevulde kathedrale kerk. Doch
ook al miste men vandaag de zon in Gro
ningen, die nog meer kleur had kunnen
geven aan een blijde dag, ook al joeg guur
de wind nu langs de pauselijke wimpels
aan de vlaggestokken, ook al werd men
niet verblind door het felle, meedogenloze
licht der televisie-schijnwerpers, in de
kerk zelf heerste een ontroerende, haast
intieme warmte, die doordrong tot in alle
facetten van deze indrukwekkende plech
tigheid die, niet alléén voor de Gronin
gers onder hen. die haar meemaakten, on
vergetelijk zal blijven.
Voor de pastorie, waar mgr. Nierman
mog altijd woont, hadden zich vóór 9 uur
reeds vele belangstellenden verzameld. Zij
sloegen, zwijgend, het schouwspel gade
Van de komst der kerkelijke en wereld
lijke autoriteiten. Hoe gaarne hadden zij
vanmorgen ook mgr. Jansen, de nieuwe
Rotterdamse bisschop, hiei zien arriveren!
Monseigneur werd nu vertegenwoordigd
door mgr- A. G. Schaaper, vicaris-gene
raal van het bisdom Rotterdam, en onge
twijfeld is ook vanmorgen in Groningen
veler gebed uitgegaan voor een spoedige
genezing van de pas gewijde bisschop uit
de Maasstad, wiens eerste reis in zijn
nieuwe waardigheid juist de tocht naar
n?nin?.en had moeten zijn.
erwh 1. men in de kathedraal de laatste
voorbereidingen trof voor het formeren
van de indrukwekkende stoet, arriveerden
aan de kerk en aan de pastorie de geno
digden: mgr. Paolo Giobbe. de Pauselijke
nuntius-internuntius, mgr. Kuypers C.ss.R.
apostolisch prefect van Suriname, mgr
J. W. L. Damen, procurator van het Ne
derlandse episcopaat te Rome. mgr. .1.
Roller, bisschop van Münster, mgr. dr.
Schaeper, vertegenwoordiger van de wij
bisschop van Osnabrück, de ministers
Keel, Witte, De Bruijn en Van Oven, de
commissarissen van de Koningin in de
drie provincies, welke het nieuwe diocees
omvat, leden van de Raad van State, rid
ders van de militaire Orde van Malta en
van het Heilig Graf, universitaire en rech
terlijke autoriteiten burgemeester J. Tuin
van Groningen, de territoriale bevelheb
ber Noord, de kolonel bij de generale staf
H. a. j. Duchateau, vele kanur.iiken, ab
ten en andere hoogwaardigheidsbekleders
Twintig oud-klasgenoten van mgr- Nier
man hadden eveneens plaats gevonden in
tiu2LraJ6 k®rk- terwijl er bovendien
n et alleen deputaties waren uit de paro-
doch bovendien af-
vaardigmgen uit Utrecht, de geboorte
plaats van monseigneur, en Oosterhout,
de parochie, welke de nieuwe bisschop
elf jaar lang als pastoor heeft gediend, de
parochie ook die zich, mét de Groningse
katholieken, zo zeer over de benoeming
van mgr. Nierman heeft verheugd.
Zij allen waren er getuigen van hoe de
plechtige stoet zich naar het hoofdaltaar
bewoog, alwaar de consecrator, mgr. Al
frink, geassisteerd door mgr. J. H. L.
Lemmens, de bisschop van Roermond en
mgr. Cornelius Kramer O.F.M., bisschop
van Luanfu (China) zich naar de troon
aan de epistelzijde begaf teneinde zich
met de pontificale gewaden te bekleden.
Als ceremoniarii traden op, voor de con
secrator de zeereerw. heer P. Geurts, se
cretaris van de aartsbisschop en voor de
wijdeling de zeereerw- heer dr. F. Roorda.
Tijdens de pontificale H- Mis fungeerde
als presbyter assistens mgr. Th. Huurde-
man, vicaris-generaal van het aartsbis
dom, Als troondiakens, diakens en sub
diakens fungeerden de dekens van het bis
dom Groningen, de hoogeerw. heren mgr.
J. Soholtens (Heerenveen), Th. R. Holt-
mann (Leeuwarden), P. J. Veltman (Kla-
zienaveen) en J. van Galkorn (Sneek).
Ontroerd en gespannen volgden de vele
honderden in de kerk (monseigneur had
In de eeuwenoude Notre Dame-kathe
draal van Luxemburg is het huwelijk
voltrokken tussen prinses Elizabeth van
Luxemburg en prins Franz-Ferdinand
von Hohenberg. De foto toont het vorste
lijk paar op het balkon van het Luxem
burgse paleis, wuivend naar de enorme
menigte, die van het huwelijk, dat met
middeleeuwse pracht en praal werd ge
sloten, getuige was.
's-GRAVENHAGE, 9 mei 1956
De Eerste Kamer heeft vandaag met
een kleine meerderheid 19 tegen 12
stemmen aanvaard het wetsontwerp
tot toelating van de Friese taal in de
rechtszaal. Van de tien aanwezige
R-V.P.-leden stemden alleen de heren
Koebroek en Derksen vóór het ontwerp.
Van de c.h. was de heer Reijers tegen
de vVavVe A R- Prof- Diepenhorst. Ook
<-ociaiistij£ractie was tègen' A,,een de
cte,,„Ee en communistische frac-
Tvr 'eter vCn 1 wetsontwerp unaniem.
0ven. het voorstel ver
dedigen eitje, dat het regeringsstand-
?"ni1t ,de Friiee-n recht en geen gunst
is, dat d 'es in de Friese taal kart
Worden berecht. j)e h nerksen
(K.V.P.) kreeg echter de verzuring
dat het niet m de bedoel^SFries
land tot -jgesloten'^ew,., v*klaren
Voor ambtenaren, die de Friese taaI niet
machtig zijn.
Nadat dit onderwerp waarvan de behan
deling twee weken geleden Was afgebro
ken. was afgedaan, was het woorVj aan
minister Algera om de sprekers te be
antwoorden, die dinsdag de begroting van
Verkeer en Waterstaat onder de loep
hadden genomen.
Bij het bezoek van minister Seebohm
's, gesproken over het Duitse zondags-
rijverbod voor vrachtauto's. De minister
"ad de indruk, dat de bondsrepubliek be-
reid is zich bij het overleg over het weg
verkeer in een compromis te begeven.
Voor de Nederlandse groente- en fruit-
derUk 'S dit ver^°d narnelijk zeer hin-
Om een redelijke toestand van het Rijn
water te behouden, zullen afvalwaterzui
veringsinstallaties moeten, worden ge
bouwd Over een beperkte inpoldering
yan de Dollard zal binnen niet te lange
tijd worden beslist.
Nadere overwegingen van de belangen
van de haringvisserij heeft de minister
er toe gebracht te bevorderen, dat de
regering haar afwijzend standpunt ten
aanzien van de Scheveningse buitenha
ven zal herzien.
Een onderzoek is nog gaande naar de
vraag, of er een haven in Katwijk moet
komen. Volgend jaar zal begonnen wor
den met de indijking van de Lauwers-
zee.
Wat de verkeers(on)veiligheid aan
gaat zeide de minister, niet te voelen
voor een lagere maximum-snelheid
voor bromfietsen dan 40 km. Wel zou
hij zich beraden over de wenselijkheid
van een rijbewijs en een bewijs van
goede gezondheid. Een eenvoudig on
derscheidingsteken voor bromfietsen
leek hem bevorderlijk voor de verho
ging van de veiligheid. Een maximum
leeftijdsgrens voor bromfietsers achtte
hij een te rigoureuze ingreep.
Nagegaan zal worden of het nodig is
beperkende bepalingen in te voeren
t.a.v. het aantal passagiers op scooters en
motorfietsen. Voorts zal worden onder
zocht of het onderzoek naar verkeers
ongevallen op wetenschappelijke leest
kan worden geschoeid.
De minister verdedigde de beslissing,
welke de Commissie Vergunningen Per
sonenvervoer heeft genomen t.a.v. de
autobusverbinding Oldenzaal-Denekamp.
Dit lokte een motie-Broeksz (P.v.d.A.)
uit, waarin de Kamer de verwachting
Ji'tfPreekt, dat het vervoer op het traject
utdenzaal-Denekamp-rijksgrens. na het
anopen van de vergunning van de heer
Roeloffzen op 31 december 1957,
wederom in exploitatie zal worden gege-
Tramweg My. N"V" Twentse
De minister meende, dat deze motie
niet op haar plaats was. omdat zij niet
een wens aan de regering, maar aan de
Commissie Vergunningen Personen Ver
voer inhoudt. De stemming over de mo-
tie werd aangehouden tot volgende week
dinsdag.
De begrotingen van Verkeer en Water
staat en het Zuiderzeefonds werden z h s
met de C.P.N. tegen, goedgekeurd.
- AD. INT.
er op gestaan, dat zijn eigen diocesanen
zoveel mogelijk de plechtigheden zouden
kunnen bijwonen, het was ook daórom,
dat men in de kerk bunes bouwen
moest) nu het rijke, zinvolle ceremonieel
der bisschopswijding: de ondervraging
door mgr. Alfrink naar de pauselijke last
brief van de wijdeling, het smeekgebed
tot alle heiligen in de hemel, opdat zij
God bidden mogen, dat de Goddelijke
Voorzienigheid aan de uitverkoren zoon
der Kerk de kracht en de overvloed der
genade moge schenken, en ontroerend
door haar eenvoud temidden van de luis
ter en de gulden gloed van het kaarslicht
de offerande „aanvaard, heilige, al
machtige en eeuwige God, deze offerga
ve"een offer van brood en wijn en
kaarsen.
Toen, na de zegen en het overreiken der
paarse handschoenen, mgr Alfrink de nieu
we bisschop naar de troon ter evangelie
zijde leidde en de intronisatieplechtigheid,
het hoogtepunt der wijdingsfeesten, be
gon; toen later machtig het Te Deum klonk
door de kathedraal: toen de nieuwe bis
schop getooid nu met de tekenen zijner
waardigheid, staf, ring en mijter, door de
kerk schreed teneinde de aanwezigen te
zegenen: toen. voorbij het middaguur, het
orgel der kathedrale kerk nog eenmaal
zijn klanken jubelend iangs de zware ko
lommen en door de hoge gewelven zond,
heerste er onder de aanwezigen een war
me dankbaarheid. Een dankbaarheid
waarvan, in Groningen, de klokken don
ker beierend reeds getuigd hadden, toen
vanmorgen om half tien in de kathedrale
kerk, feestelijk stralend tot in de kleinste
nissen, de plechtigheid van de consecratie
van Groningens eerste bisschop in alle
luister inzette'
(Van onze correspondent)
Een historisch moment in de kerkelijke
geschiedenis van Noord-Nederland noem
de de deken van Leeuwarden de hoog
eerw. heer Th. R. Holtmann woensdag
avond de plechtigheid, waarin mgr. P. A.
Nierman, de nieuwe bisschop van Gro
ningen, bezit nam van zijn zetel. Hiervan
waren geestelijkheid en gelovigen, die de
kathedraal van St.-Martinus tot de laat
ste plaats vulden zich bewust. Het was
een ontroerende plechtigheid, daar op het
feestelijke hoogkoor, waar op liet rood
van de gordijnen de witte en rode tulpen
versiering fraai uitkwam.
Mgr. Nierman was door de geestelijk
heid van Groningen en de dekens van
Leeuwarden, Sneek en Heerenveen naar
het altaar geleid. Daar zette hij het Veni
Creator in, welke lofzang door allen werd
gezongen. Kapelaan A. P. Braakhuis las
daarna de machtiging voor van de aarts
bisschop van Utrecht, mgr. dr. B. J. Al
frink. Hierna werd déken Holtmann ver
zocht de bulle ter proclamatie der be
noeming van mgr. P. A. Nierman tot bis
schop van Groningen voor te lezen. Nadat
de grijze herder van Leeuwarden aan dit
verzoek had voldaan, werd mgr. Nier
man naar de troon geleid. Voor dé troon
nam deken Holtmann plaats, rechts van
de troon mgr. Scholtens,, deken van Hee
renveen en links deken van Galkom van
Sneek. Dr. T. Roorda, die aan mgr. Nier
man ter beschikking js gesteld als secre
taris, lat daarna de officiële benoemings-
buile voor.
Na het zingen van de acclamationes
door het koor van de kathedraal o.l.v. de
heer B. Sleumer, begroette deken Holt
mann namens geestelijkheid en gelovigen
mgr. Nierman op de bisschoppelijke ze
tel. Zjjn gedachten gingen terug naar een
andere plechtigheid in dezelfde kerk nu
twee jaar geleden, toen hij deken van
Leeuwarden mgr. Nierman mocht in
stalleren als pastoor en deken van Gro
ningen En nu stond hij weer voor hem
bij een nog grootser en belangrijker ge
beuren om te verklaren, dat geestelijk
heid en gelovigen de nieuwe bisschop van
Groningen gaarne zullen gehoorzamen.
Bij de benauwende gedachte aan de
zware verantwoordelijkheid, riep deken
Holtmann de woorden van Jcsus in her
innering: Zie, Ik ben met U alle dagen
tot het einde der wereld". Ook uit de wa
penspreuk, die mgr. Nierman gekozen
heeft (God, onze toevlucht en onze
kracht) blijkt trouwens het vertrouwen
op God. „De geestelijkheid zal u volgaar
ne gehoorzamen. Moge St.-Martinus U be
schermen", zo besloot de Leeuwarder
herder.
Mgr Nierman dankte in een korte toe
spraak voor deze woorden van welkom,
bij de symbolische handeling waardoor
hy het bestuur van het bisdom op zich
had genomen. Ook zijn gedachten gingen
op dit moment terug naar die andere
plechtigheid, twee jaar geleden, toen hij
tot pastoor en deken van Groningen werd
geïnstalleerd, maar „Gods wegen zijn
-onderbaarlijk en zijn raadsbesluit ondoor
grondelijk. De mens wikt maar God be
schikt". Boven al gaan de goedheid en
wijsheid van God en dat was een grote
troost bü de aanvaarding van deze taak,
on<j mgr. Nierman. Hij beloofde alles wat
in zijn vermogen was in te zetten voor
de leiding van zijn bisdom. De rest moest
dan worden overgelaten aan Gods leiding
en voorzienigheid. Hij hoopte, dat in zijn
bestuur de leiding van Jesus Christus
weerspiegeld zou zijn en daarvoor vroeg
mgr. speciaal het gebed van allen.
In het korte lof, dat hierna volgde,
werd het Te Deum gezongen en het Re-
gine Coeli (gregoriaans). Feestelijk
klonk het meerstemmig „O caeleste con-
vivium" van Adr. Willaert. gezongen door
het mannen- en jongenskoor van de ka
thedrale kerk. Besloten werd met het
Tantum ergo van J. Winnubst. Na de
zegen deed de geestelijkheid mgr. Nier
man uitgeleide naar de pastorie, terwijl
alle aanwezigen het „Christus vincit" zon
gen.
Zaterdag 19 mei a-S' zal het radio-caba
ret van de KRO „Kro'tje half om" voor
de vijftigste maal in de ether zijn. Vijftig
maal leverden Emile Lopez, Alexander
Pola en Jan de Cler de teksten en traden
de laatste twee in het cabaret op. Het
pianóduo André de Raaff en Jacques
Schute. dat samen met Jan de Cler de
muziek bij de teksten schreef, zal even
eens voor de vijftigste maal zijn mede
werking verlenen. De regie berustte steeds
bij Jan de Cler-
(Van onze correspondent)
De vrijheid van de twee gedetineerden
die dinsdag uit de Haarlemse strafge
vangenis zijn ontvlucht, is maar van kor
te duur geweest, daar thans ook de twee
de vluchteling, de 24-jarige zeeman W.
van D., weer in de cel zit. Op Hemel
vaartsdag heeft hij zich 's nachts om één
uur vrijwillig aan de Haarlemse gevange
nis gemeld. De man was naar zijn ver
loofde in Amsterdam gegaan, die hem
overhaalde om zijn straf verder te gaan
uitzitten. Samen met het meisje is Van
D. woensdagavond met de laatste trein
uit Amsterdam naar Haarlem gereisd.
In oktober zuilen de acht maanden, waar-
toen hij in februari wegens diefstal in
Amsterdam werd veroordeeld, afgelopen
zijn.
In tegenstelling tot andersluidende be
richten, hebben de twee uitbrekers bij
hun geslaagde ontsnapping geen hulp van
buiten de gevangenis gekregen. In de
blauw-grijze gevangenis-overall, waarin
zij dinsdagmorgen in een houten loods
van de gevangenis waar een vlucht-
ladder verborgen wasaan het werk
waren, zijn zij per trein naar de hoofd
stad gereisd.
Ongeveer een maand geleden heeft Jo
sephine Baker in Parijs afscheid genomen
van de wereld van de Music Hall en het
theater. Thans is zij in Europa op tournee,
de laatste, die zq als vedette van de lichte
Muze zal houden. In Theater Carré in
Amsterdam heeft zij door haar ongeëve
naarde temperamentvolle en geestige con
férence en door de uitstekende wijze,
waarop zq haar chansons uitwerkt, een
enthousiasme geoogst dat welverdiend is.
Josephine Baker is voor velen nog een
begrip, waarover men gegeneerd spreekt.
Zij heeft de dans als „nummer" met
haar chocolate-kiddies, die ongeveer 31
jaar geleden in Parijs nogal choquerend
hun entréè maakten, in de Vie Bohème-
sfeer gebracht. Maar haar gaven zijn naar
voren gekomen. Het bleef niet bij een
soms banale exhibitie. Het chanson kreeg
haar belangstelling en zij heeft haar tem
perament weten te temmen en thans is
zij zover, dat zij een gevoelige en uiterst
talentvolle zangeres is. die de nuancen
van het woord met alle gevoelsladingen
op een volledig uitgebalanceerde en rake
wijze weergeeft.
Zij trad op in flamboyante kostuums
van de grootmeesters der Franse haute
couture, Balmain en Dior. Deze mode
ontwerpers hebben veel voor het theater
ontworpen; voor sterren en voor balleri
na's. Effectvol en van een gedurfde kleur
schakering, die verbluffend goed werkt
achter het voetlicht en de herzlampen.
Daar stond dan in het theater aan de Am-
stel een tengere, lichtbruin getinte vrouw
van ongeveer vijftig jaar in kostuums, die
barok en tropisch fel gekleurd waren,
maar zonder een banaliteit, die alleen
maar goedkoop effect resulteert. Het was
een charme, die door compositie van lijn
en door uitgebalanceerde kleurwerking
uniek te noemen was.
En in al deze rijkdom van robes, naast
BIJ het verschijnen van haar boe
ken „Das Unauslöschliche Sie-
gel" en „Markische Argonauten-
fahrt" hebben wij in De Maasbode
pers beschouwingen aan Elisabeth
Langgasser, deze merkwaardige Duit
se schrijfster, gewijd. Sindsdien werd
de „Markische Argonautfahrt" in het
Nederlands vertaald- Beide boeken
zijn zo Duits van probleemstelling,
van uitwerking en mentaliteit, dat de
vraag gewettigd is of het nuttig dan
wel nodig is een dergelijk werk in het
Nederlands te vertalen, waardoor het
in handen kan komen van mensen, die
zulke zware literatuur nauwelijks of
in het geheel niet lezen, en zeker niet
begrijpen.? Aan de vertaling zou
eigenlijk in zulk een geval een brede
studie moeten voorafgaan. Deze brede
studie verscheen nu intussen van de
zijde van het maanblad Aristo, dat
een speciaal nummer aan haar per
soon en werk wijdde. De enige wan
klank, die wij in dit nummer vinden,
is het inleidende artikel van Henk van
Gelre, die nog eens een sneer geeft
in dit extranummer volkomen
overbodig aan vroegere debutan
ten en medewerkers van het blad.
Overigens biedt dit Aristo-nummer
een voortreffelijke keur van uitgele
zen auteurs, die al biedt het ook
voor de kenner van Elisabeth Lang-
gasser's werk, maar zulken zijn
schaars, weinig litterair en geestelijk
nieuws een objectieve kritiek op
haar grotere werken, onder woorden
brengen.
PRO EN CONTRA komen in deze
beschouwingen in evenwicht. We
hebben indertijd in onze bijdra
gen eveneens getracht licht- en scha
duwzijden van haar werk het
existentieel-christelijke en het chao
tische, waardoor haar werk als ge
heel een torso bleef te omlijnen.
De auteurs in deze bundel; Maria de
Nichilo, Luise Rinser, Gritte Senil,
J.C. Reid en Henk van Gelre zelf
komen in de grond met enige varia
ties en anders gelegde accenten tot
dezelfde conclusies.
Waardevol wordt dit nummer voor
al ook door de poging tot interpreta
tie van haar werk door haar echtge
noot, dr. W. Hoffmann, de beschou
wing van haar gedichten door Eugen
Gottlob Winkler, de publikatie van
een voordracht van Elisabeth Lang
gasser over de hedendaagse katho
lieke auteur en een ongepubliceerde
brief, die heide interessant zijn eens
deels als apologie voor eigen werk,
anderzijds als poging om boven het
apologetische uit te stijgen. Op deze
twee laatste publikaties willen we
dan ook even nader ingaan.
In de hoffelijke brief aan een on
genoemde dame als antwoord op
enige lichtelijke verwijten, verweert
Elisabeth Langgasser zich t.o.v. de
erotische verschijnselen in haar werk
Haar verweer culmineert in de op
merking dat de Eros weliswaar een
oneindig machtig motief is, een kos-
misch-scheppende kracht van de
eerste orde, maar dat het er op aan
komt in wiens dienst hij staat. Op
esthetisch gebied is geen s cheppen
mogelijk zonder de medewerking van
de Eros. Hier echter en dit in
tegenstelling tot Freud en zijn disci
pelen maakt Elisabeth Langgas
ser scherp onderscheid tussen Eros
en sexualrteit. Tevens wijst ze er op,
dat geen kracht, moeder-, kinder- en
echtelijke liefde, zonder gevaar be
staat, daar we, uit het paradijs ge
vallen in een toestand van zwakte en
zondigheid verkeren. Niets is rein
„van nature". Ze komt dan ook tot
deze waarschuwende uitspraak:
„Wee over een jeugd, die voor dè
tweede maal een vluchtpoging in de
valse humaniteit onderneemt
het tweede zou erger zijn dan het
eerste", en ze vervolgt kras: „De
schone natuurlijkheid van de klassie
ken is duizendmaal gevaarlijker dan
de schildering der onkuisheid bij een
Bernanos, die de zonde zonde
noemt".
Ook het sluitstuk van haar gedach
tegang volgt logisch: de christeren
moeten zich niet van de schoonheid
van de schepping afwenden, maar
haar aanvaarden, met de schepping
echter ook de verlossing. Als de hei
denen erkennen dat de christenen een
geslacht van koningen zijn, dan pas
zal het christendom kans hebben zijn
missionerende werking uit te hou
wen.
PLAATSBEPALING
FSCHOON gedachten als de bo
venstaande door een kleine
laag van katholieke intellectue
len en priesters als juist wordt aan
vaard, is het echter onloochenbaar,
dat de uitwerking er van b.v. de
schildering der zonde of der zondige
gesteldheid in de literatuur nog op
veel verzet stoot, een verzet dat ge
rechtvaardigd is. Een te directe en
te „schone" schildering van de zon
de kan, afgezien nog van het vraag
stuk der onvolwassenen, ook voor
volwassenen aanleiding tot zonde zijn
en dan wordt het ergernis. Dit be
zwaar ontzenuwt ook Elisabeth Lang
gasser niet.
In haar voordracht „Der katholi-
sche Schriftsteller heute" poogt ze
dan voornamelijk een plaatsbepaling
van de christelijke, de katholieke
auteur te geven. Deze plaats mag dan
niet alleen t.o.v. de oorlogsverschrik
kingen en haar oorzaken retrospectief
terugblikkend zijn, omdat „de vervlo
gen jaren in hun historisch ziftings
proces niet alleen het negativum van
de leegheid, maar tegelijk het ge
volg van een heimelijke zifting to
nen: wat in de ruimte van het bur
gerdom rijp was voor dood en onder
gang is werkelijk ondergegaan; wat
echter substantie had en de kracht
van een verder scheppende taal,
schijnt omgevormd te zijn en met
nieuwe aspecten weer tot woord en
geldigheid te komen".
De taak van de katholieke auteur
is dan dit ziftingsproces te doorgron
den. De oude cultuurvormen, waar
toe Elisabeth Langgasser alles tus
sen het Duitse idealisme en het klas
sieke humaniteitsideaal rekent, brok
kelen af. Met inbegrip van de ratio
nele theologie. Daardoor bevindt de
mens zich in een lege ruimte, Elisa
beth Langgasser gebruikt zelfs het
nihilistische symbool van de bol, die
de schrijfster wereldloosheid noemt.
Maar deze katastrofe begon niet pas
bij Nietzsche en eindigde niet met
Rosenberg's „Mythos". Het begon
reeds toen de augustijnse theologie
niet legitiem werd voortgezet. In on
ze tijd nu met het ontstaan van de
mysterietheologie kc t de wederge
boorte. Drie soorten van auteurs wijst
ze dan met bijtende woorden af: de
estheten, de wereldbeschouwelijke
moralisten en de sociologisch gebon
den auteurs, die met hun sociale of
sociologische dogma's de sleutels van
de wereldgeschiedenis menen in han
den te hebben.
i LISABETH Langgasser meent
dan dat de stralen van twee
krachten in de lege ruimte bin
nendringen: het christendom en het
communisme, het laatste niet alleen
als politiek en wereldbeschouwelijk
verschijnsel, maar als „liturgische
poëtiek". Hun beider doel is de over
winning van de wereldloosheid, zij
het ook dat ze diametraal tegenover
elkaar staan. Beide ook zijn militant
en dringen voorwaarts. Het christen
dom moet dan in eerste instantie ge
tekend worden door het sacramentele
voortleven van Christus, dat ruimte
en tijd doorbreekt. Ofschoon men tot
op zekere hoogte met Elisabeth
Langgasser kan instemmen, dat ve
le oude cultuurvormen hol en leeg
geworden zijn, legt zij toch te weinig
accent op de waarde van de zuiver
christelijke traditie. Ook is ons de
tegenstelling christelijk commu
nistisch in zijn formulering te sim
plistisch. Deze formulering schijnt
ons te veel ontsproten te zijn aan de
na-oorlogse Berlijnse toestanden.
In diepste instantie grijpt ook zij
daar boven uit: indien men van de
katholieke auteur verlangt de schil
dering van de mens-zonder-God te
genover de mens-met-God en de uit
werking of inwerking van de genade,
dan is de mens-zonder-God de m ns
die autonoom zijn doel en vrijheid in
zichzelf vindt. De zonde aller zonden
vanaf Adams tijd af culmineert dan
niet in het begrip onkuisheid, maar
in het begrip hoogmoed des geestes,
vergoddelijking van het individu. En
daarvan is het communisme slechts
een facet.
Hein Tempelman
overdadige brokaatstiksels en een hoofd
tooi, die schitterde als duizend sterren
aan een kerstboom: een kwalificatie, die
Josephine Baker, zelf aan haar „acces
soire" gaf, zong, danste en babbelde zij.
Spottend met zichzelf en de aanwezigen.
En dan wist men. dat hier iemand stond,
die een vorstelijke gage in een Ameri
kaanse nachtclub afsloeg,, omdat negers
niet toegelaten werden; dat zij een Ko-
reaans, Fins, Japanees, Indiaans, Zuid-
Afrikaans en twee Franse kinderen heeft
aangenomen, die als de „Rainbow Tribe"
in een eigen gesticht modeldorpje Milan-
des in het da] van de Dordogne worden
grootgebracht, omdat Josephine Baker
een vurige voorstandster is van het weg
vagen van rassenhaat en vooroordeel.
Zij heeft in de oorlog als sergeant
en geheim agente 18116 aan de gealli
eerden grote diensten bewezen en is daar
voor onderscheiden met het Croix de
Guerre. Merkwaardig leven van tegen
strijdigheden, maar van iemand, die als
een van de grootste sterren van de show
nooit is ondergegaan in de voosheid van
het applaus van de toeschouwers of zich
heeft vereenzelvigd met de theaterschijn.
Josephine Baker heeft geweten, dat zij in
de Music Hall kon slagen als zij anders
was dan anderen, maar dat zij daarin
moest excelleren. Zij heeft tijdens de eer
ste avond van haar afscheidstournee be
wezen. dat zij anders is en dat zij een ei
gen formaat bezit.
Rondom deze vedette is een program
ma samengesteld van variété-nummers,
waarvan wij slechts goeds kunnen zeg
gen: een goede imitatie in een comedy
act van The Micro Boys, een goede kari
katurist René Norman, jongleurs LesBal-
iadinis, die ongelooflijk handig waren, een
illusionist Tonny van Dommelen, die kaar
ten benutte op een wijze, die men niet
nader kan omschrijven en dan een Cu
baans danspaar, dat ons echter niet bijs
ter kon boeien. Verrukkelijke humor en
grandioze kolder gaven de 5 Talo Boys te
genieten, springplank-acrobaten moet
men hen noemen, maar zij hebben een
clowneskerie, als wij zelden zagen. De
muzikale begeleiding was in handen van
John Brookhouse McCarthy met zijn or
kest. De tweede Hongaarse rapsodie van
Liszt die zij als programmastunt gaven,
heeft ons niet overtuigd van de noodzaak
om dit in het geheel op te nemen.
Bu
i AdvtTienTiei
Flatteuze
dames
pyama's
van prachtige
kwaliteit poplin.
Het afgebeelde
model, gestreept jasje
en uni-pantalon in de
kleuren rood, blauw en
reseda. Kleur- en wasecht,
krimpvrij. Een leuk geschenk
voor Moederdag, uitzonderlijk
voordelig y 95
BINNENWEG - PLEINWEG 196
