witte doek
van Juan Peron op de film
ven brutale dictatuur als in
Duitsland of Rusland
Marilyn Monroe in de rol van
Jean Harlow?
Dwars door het lichaam van de tijd
Stemming in Hollywood verre
van opgewekt
Wie raad weet, kan schrijven
DOM WILFRED UPSON
Nieuwe lyrische gedichten van M. Mok
DILEMMA
Het gros der stukken heneden peil
De vliegende en filmende abt
ZATERDAG 9 JUNI 1956
rry Lewis, de komiek, gaat zelf regisseren
Oude brandspuit in
„De Tiengeboden"
n
Zelden heelt een dichter op zo overtuigende wijze zijn intrede in
de Nederlandse literatuur gedaan als M. Mok. In 1938 debuteerde hij
met het grote gedicht Exodus'*, dat direct de algemene aandacht op
deze nieuwe figuur vestigde. Ik heb nu deze dichterlijke evocatie van
het befaamde oudtestamentische tafereel herlezen met dezelfde
bewondering van destijds.
In betrekkelijk korte tijd volgden andere grote gedichten elkaar
op: „Kaas- en broodspel", „De rattenvanger", „Scheppingsdroom"
en „De vliegende Hollander". Henriëtte Roland Holst noemde Mok
de grootste epische dichter sinds Herman Gorter en wie haar
bewondering voor de dichter van „Pan" kent, zal beseffen wat dit
betekent!
Ook na de oorlog schreef Mok enige grote gedichten: het dra
matisch bew ogen „Aan de vermoorden uit Israël", het beklemmende
„Storm uit het Oosten" en, in 1953, „De spoorwegstaking". Dit
machtige gedicht is mij bijzonder lief door zijn warme menselijkheid
en zijn innige toon.
Droom en werkelijkheid
Charlton Heston, die de rol van
Mozes speelt in Cecil B. De
Milles „De Tien Geboden
>,Trapeze" van Carol Reed, antwoord aan de
televisie, kreeg matige kritiek
Ik moet mijn vrouw en kind te eten geven;
de poëzie is een wankele grond;
daarop houdt zich geen sterveling in leven,
want waar het hart regeert, ontbeert de mond.
De dichtkunst heeft mij uit de tijd verdreven;
hu loop ik hulpeloos de muren rond
der wereld die het hart heeft afgeschreven
en stenen bouwt waar eenmaal ruimte stond.
Eenzelvig tast en klopt mijn hand, ik hoop
nog steeds het levend water op te wekken,
dat sluimert in het lichaam van de rots.
Ik durf naar vrouw noch kind te zien, ik loop
hardnekkig kringen om de tijd te trekken,
geslingerd tussen hunkering en trots.
M. MOK
Uit „Stormen en stilten"
Blijven hunkeren
--
Hans Roest
LEX VAN DELDEN
BEKROOND
Als het toneel ons werkelijk zoveel te leren en te zeggen heeft
zoals wij in onze jongste artikelenreeks gezien hebben als het
toneel onze visie op de wereld en de medemens kan ombuigen en
ons van massamensen tot personen maakt, tot zelfstandig denkende
en voelende mensen, die wagenwijd open staan voor de problemen
van onze tijd en de problemen van onze omgeving, dan gaan wij van
de veronderstelling uit, dat wij met goed toneel te doen hebben,
met stukken, waarin de mogelijkheden tot bovengenoemde eigen
schappen opgesloten liggen en niet met stukken, die ver beneden
alle peil blijven. En toch blijft bet gros der stukken voor het
amateurtoneel ver beneden alle peil.
T eleurstellende
ervaring
De abt van Prinknash met Gr eer Garson en Walter Pidgeon in
Hollywood.
Goed stuk eist inspanning
Aan het publiek de schuld?
Hoe de mentaliteit veranderen?
Hans
van
Berg,
en
WERELDNIEUWS
waardoor een eind werd gemaakt aan het
bewind van Peron.
Het dramatische hoogtepunt in de film
wordt bereikt door middel van een cen
trale figuur, die onverwacht in omstandig
heden komt te verkeren, welke hem doen
beseffen, dat de onderdrukking van de
vrijheid in Argentinië met precies dezelf
de niets ontziende bruutheid plaats vindt
als in het Duitsland van Hitler of het
Rusland van Stalin.
Toen zij zich met dit onderwerp gingen
bezighouden, kwamen Charles Schnee. de
producent en Robert Ardrey. de scenario
schrijver, met verbazing tot de ontdek
king. hoe weinig recent film- en fotoma
teriaal over Argentinië er in Hollywood
aanwezig was. De regering van Peron had
het maken van films door buitenlanders
zo doeltreffend weten te verhinderen, dat
Schnee praktisch niets bruikbaars in de
uitpuilende archieven van Hollywood kon
vinden.
Robert Ardrey is evenwel een roman
schrijver en dramaturg, die zijn gevoel
voor het maken van reportages niet
heeft verloren. Na in grote trekken het
verhaal op papier te hebben gezet over
een dokter, die ziet wat er achter de scher
men in het Argentinië van Peron gebeurt,
wanneer hij van de geheime politie bevel
krijgt een mishandelde politieke gevange
ne in het leven te houden, is hij naar
Argentinië getrokken om 't land persoon
lijk te bestuderen. Hij bracht er vijf we
ken door om in Buenos Aires bekend te
worden en er op tactische wijze perso
nen te leren kennen, die hem inlichtingen
uit de eerste hand zouden kunnen geven.
„De regeringsambtenaren waren bijzon
der behulpzaam", verklaarde hij na zijn
terugkeer. „Maar de toestand in het land
is nog erg gecompliceerd. Je moet eerst
met zekerheid te weten zien te komen,
aan welke kant de mensen staan, met wie
je te maken krijgt. Er zijn nog heel
wat ambtenaren in dienst zij het dan
niet de allerhoogste die onder Peron
hebben gediend".
Behalve zijn schrijfmachine heeft Robert
Ardrey ook een stereo-camera meegeno
men en volgens het reeds opgestelde sche
ma „praktisch elke achtergrond" gefo
tografeerd, die hij voor zijn verhaal nodig
had.
Voor een der belangrijkste scènes in
zijn Vista Vision-film „The Ten Com
mandments" maakte Cecil B. De Mille ge
bruik van een oude brandspuit. Natuur
lijk krijgt men dit apparaat uit de nieu
were geschiedenis niet op het doek te
zien, maar in een studio-scène, waarin
Mozes (Charlton Heston) de berg Sinaï
afdaalt, had DeMiüe wolken nodig, die
precies leken op de nevelen die hij enke
le maanden tevoren op de berg zelf had
gefotografeerd. Dus werd een 75-jarige,
nog door paarden getrokken stoombrand-
spuit tevoorschijn gehaald. Het roestige
geval werd opgestookt en produceerde
al spoedig voldoende stoom om in de
close-ups voor wolken te kunnen door
gaan.
Wat tegelijk een aardig voorbeeld is,
waarom de afdeling rekwisieten van een
filmstudio maar hoogst zelden iets weg
gooit.
In de Rankfilm „House of Secrets"
waarvoor de opnamen onder regie van
Guy Green in Parijs plaats vonden, le
verden Michael Graig en Eugene Deckers
een hevig gevecht, waarbij eerstgenoemde
zijn duim verstuikte, toen hij Deckers
een klap gaf.
Om deze film te kunnen opnemen, vie
len heel wat huwelijksfeestjes in het wa
ter. De Engelse filmgroep opereerde na
melijk in een open-luchtrestaurant. bij
Parijs, dat beroemd is om zijn huwelijks
partijen, die een zeer ongewoon karakter
dragen. Dranken en voedsel worden er
namelijk geserveerd op tafels, die zich
in de bomen bevinden. De kellners moe
ten met behulp van ladders naar de gas
ten klimmen.
De dag, waarop de Engelse filmers er
bezig waren, moesten niet minder dan
vijftien van zulke huwelijksfeestjes wor
den uitgesteld. Regisseur Guy Green en
zijn cameramensen zaten in de grootste
boom en maakten van daaruit opnamen
voor scènes, waarin Michael Graig, David
Kossof en Geoffrey Keen optreden.
In de film, die in Vista Vision en East-
mancolor wordt opgenomen, spelen ook
Julia Arnall, Brenda de Banzie en Barba
ra Bates hoofdrollen.
Behalve epische werken van lager
adem heeft M. Mok ook lyrische poëzie
geschreven. Naar aanleiding van het
verschijnen van twee nieuiwe bundels
wilde ik graag deze facet van dit veel
zijdige en boeiende dichterschap nader
beschouwen. De grote bundel „Stormen
en stilten'' versoheen bij de Uitgeverij
J. M. Meulenhoff te Amsterdam, terwijl
de plaquette „Woorden in het donker"
een uitgave.is van de literaire stichting
„De Beuk" te Amsterdam.
Het is geen toeval, dat Mok zijn
eerste verzameling lyrische verzen de
titel „Verloren dromen" meegaf. Zijn
Barbara Bates in de film House of
Secrets', waarvoor regisseur Guy
Green met zijn cameramensen in
een boom klom
Wan onze filmredacteur).
Hollywood is niet van plan de revolutie
[n Argentinië, die verleden jaar septem
ber een einde maakte aan de 9-jarige dic
tatuur van Juan Peron, onopgemerkt in
de annalen van de geschiedenis te laten
Verdwijnen.
Bij Metro Goldwyn Mayer is men op
"et ogenblik druk bezig met de voorberei
dingen voor een nog niet getitelde
film. die de staatsgreep van leger en
v,oot van Argentinië in beeld zal brengen,
20th Century Fox heeft bekend ge
maakt, dat zij voornemens is het leven
van wijlen Jean Harlow, de „platina-
blonde bom", die in de jaren dertig even- j
veel opschudding veroorzaakte als op het
ogenblik Marilyn Monroe, te gaan ver
filmen. Men heeft trouwens Miss Monroe
de rol aangeboden van Miss Harlow, die
in 1938 stierf, toen zij op het hoogtepunt j
stond van haar populariteit.
Als Marilyn Monroe het aanbod aan- j
neemt, zal men met de produktie van ue i
film wachten, tot z'e klaar is met de
opnamen voor de film „The Sleeping
Prince", waarin ze deze zomer in Enge
land de tegenspeelster is Van Sir Lauren
ce Olivier.
Basil Rethbone, Peter Lorre, Lon
Chaney jr, John Carradine en Bela Lugo-
si, stuk voo(j stuk filmgriezels van naam,
zullen de hoofdrollen spelen in „The
Black Sheep". Als dat niet griezelig wordt,
zullen de makers voortaan alleen nog
maar kindersprookjes verfilmen.
Deze zomer wordt voor Jerry Lewis,
de helft van het duo Martin en Lewis,
een lang gekoesterde droom werkelijk
heid; hij gaat zelf een film regisseren.
Jerry Lewis en Marty Melcher. de man
van Doris Day, hebben een overeen
komst gesloten, volgens welke Jerry de
regie zal voeren over een filmkomedie,
waarin Doris de Hoofdrol zal spelen.
Dick Powell, ook een acteur, die
nu aan de andere kant van de camera
staat, heeft onlangs met 20th Century
Fox een langdurig contract getekend als
roducent en regisseur. Zijn eerste op
dracht is de verfilming van „Sitka", een
roman rond de aankoop van Alaska door
de New Yorkse première van Sir
Carol Reed's spectaculaire circusfilm
„Trapeze", waarin Gina Lollobrigida, Burt
Lancaster en Tony Curtis de hoofdrollen
spelen, was de stemming in Hollywood
deze week verre van opgewekt.
Met bet schamele aantal van 34 miljoen
bioscoopbezoekers per week lager dan
het in vele jaren is geweest en met
e®n toenemende werkloosheid in verschil
lende studio's voor ogen, werd de film
••Trapeze" beschouwd als een soort ba-
rometer. Zou ze een zonniger toekomst
Voorspellen aan de filmkolonie?
De bazen in filmland hadden geen en-
hel risico genomen. Meer dan een mil
ten dollars waren besteed om nfdame
voor de film te maken. Maar desondanks
jverd dit antwoord van Hollywood op de
'eievisie maar lauw ontvangen. Sommige
Vfitici prezen de manier, waarop Carol
heed de circussfeer had weten te treffen,
"laar het verhaal van de film werd vrij
wel eenstemmig veroordeeld als „ver
schrikkelijk voor de hand liggend" en
„banaal geschreven
Hollywood heeft nog maar één troost en
één hoop. Andere gekleurde spektakelstuk
ken op een breed scherm zijn reeds eer
der door de critici^ gekraakt en bleken
achteraf toch een financieel succes..
Intussen zit er waarschijnlijk wel Iets
goeds in de toenemende bedreiging van
de film door de televisie, die het alleen
naar ontspanning zoekende publiek een
nieuw soort massa-amusement heeft ge
boden. Het dalende bioscoopbezoek te
genwoordig gaat n°8 maar °P de vijf
Amerikanen iedere week naar de film
heeft reeds tot ernstige bezinning en
daarmee tot bezuinigingen geleid. Dit kan
een goede uitwerking hebben. De film.
die eerlijk gezegd de kinderschoenen nog
maar nauwelijks ontwassen is, kan ten
slotte misschien volwassen worden door
een verstandiger financiering, doordat het
publiek niet langer uit gewoonte naar de
bioscoop gaat onverschillig welke film er
wordt vertoond, door een minder geregle-
Doris Day gaat spelen in een film,
die door de filmkomiek Jerry Lewis
word-t geregisseerd
de Verenigde Staten in 1867 van Rus
land.
Rosalind Russell heeft samen met
Larry Marcus het scenario geschreven
voor de film „The Gentle Webb", waar
in Esther Williams de hoofdrol spéélt. Dit
is de eerste maal, dat deze actrice zich
met het schrijven van een scenario heeft
beziggehouden.
In de nieuwe filmversie, die Metro
Goldwyn Mayer van „The Barretts van
Wimpole Street" maakt, zal de Engelse
acteur Bill Travers naast Jennifer Jones
en John Gielgud een hoofdrol spelen.
meeste gedichten, zijn ontstaan als ge
volg van de spanning tussen droom en
werkelijkheid. Ook in zijn jongste bun
dels komt deze tegenstelling (want dat
is het voor deze dichter) weer tot uit
drukking, maar verstilder, rijper en
daardoor aangrijpender. Mok probeert in
zijn jongste verzen de werkelijkheid als
het ware te doorgronden om zo misschien
toch niet iets van de droom te redden.
Het dichten heeft naar mijn gevoel voor
Mok meer dan voorheen een bijna ma
gische betekenis gekregen. Een vers als
„Uittreding" schijnt daarop te duiden:
Met de mond van een ander mens
de dingen van de wereld zeggen
die onbegrijpelijk zijn
Voor hem is de werkelijkheid de tijd,
de droom het eeuwighunkerende men
senhart. En wat hij met zijn dichterschap
zou willen bereiken, is een dringen
„dwars door het lichaam van de tijd". De
dichter gebruikt deze woorden in een
profetisch angstvisioen: de atoomstorm
tegen de wereld. Maar op geestelijk ter
rein zou men deze aangrijpende formule
voor veel van zijn eigen werk kunnen
bezigen: Mok probeert te dichten dwars
door het lichaam van wat wij als tijd,
dus ais werkelijkheid beschouwen.
Wie dit doet met volle overgave, speelt
met het leven en is uiterst kwetsbaar.
Angst en pijn zijn z'n, deel, want hij door
lijdt alles dieper. Maar ook de vreugden
beleeft hij dulbbel. Daarom vindt men
door heel het werk van Mok heen naast
visioenen van angst visioenen van ver
rukking. Deze gevoelens (ook die van
leven en dood) zijn niet slechts onaf
scheidelijk aan elkaar vertonnden. doch
zij vloeien soms zelfs ineen. De liefde
wordt overschaduwd door de angst, maar
de angst wordt verzacht door de liefde.
Het leven draagt de dood in zich. maar
geen dood zonder leven.
Moks nieuwe werk treft door een scherpe
precieze, soms bijna woordsdhiuiwe for
mulering. Als episch dichter (en men
herkent die natuurlijk zo nu en. dan,
vooral in bepaalde tafereeltjes) is Mok
beeldenrijk en breed vertellend. In zijn
MAURITS MOK
gedachten voor geluid wisselen
nieuwe lyrische poëzie daarentegen zijn
de gedachten en woorden en beelden sa
mengebald. De dichter schijnt veeleer
„gedachten voor geluid" te wisselen, om
een beeld uit het prachtige gedicht „Ont
moeting met A.R.H." te gebruiken. Maar
deze gedachten en gevoelens gaan leven,
door een sterke, bewogen dichterlijke
gedrevenheid.
De tegenstellingen kunnen nooit wor
den verzoend; liet dilemma, waarover de
dichter in het bij dit artikel overgenomen
vers spreekt, zal eeuwig blijven bestaan.
Maar toch blijft de dichter hunkeren
naar het leven van zijn dromen. Hij
weet: waar het hart regeert, ontbeert de
mond. Maar kan men van een dichter
eisen, dat hij de stem van het hart ne
geert? Deze stem zou zich nimmer het
zwijgen laten opleggen zelfs niet in deze
wereld „die het hart heeft afgeschreven".
Het is een zeer geladen poëzie, die M.
Mok in zijn nieuiwe bundels geeft. Dwin
gend komen de beelden op de lezer af
en trekken hem in hun bancirkel, soms
verrukkend, dan benauwend. Om tenslotte
tot dit. weten te komen:
Meer dan voorheen versta
ik in het schrijden van de wind
vergeefsheid en vergetelheid,
twee evenwijdige ademlbanen
van niets naar niets.
En nochtans heb ik nooit zozeer
de wereld als mijn huid ervaren,
het. levende omhulsel van de kracht
die mij van hoofd tot voeten voort
doet gaan,
een minnende. e«n nimmer uit te putten
gelovige in wat de dagen één voor één
als vuur bezwijken doet.
menteerd systeem van distributie en
door 'n grotere onafhankelijkheid van de
produktie.
Tot nog toe hebben degenen, die een
speelfilm financierden, altijd een produk
tie geëist, die naar hun mening de groot
ste aantrekkingskracht zou uitoefenen
op het grootste publiek teneinde de groot
ste winst te kunnen maken. Het onvermij
delijke gevolg daarvan was, dat er onder
werpen werden verfilmd, die blijkens de
ervaring het meest in de smaak vielen van
de „grote massa" waarmee dan degenen
werden bedoeld, die de bioscoop uitslui
tend bezochten om zich te amuseren zon
der zich ook maar de minste geestelijke
inspanning te getroosten. Nu deze „mas
sa" in de televisie een medium heeft ge
vonden, dat zeker in Amerika aan
dit verlangen tegemoetkomt, is de moge
lijkheid niet uitgesloten, dat zij niet lan
ger de factor blijft, waarmee bij de pro
duktie van films op de allereerste plaats
wordt, rekening gehouden en dat de ware
filmkunstenaars van de geldgevers een
kans krijgen, zij het op een meer beschei
den financiële schaal dan tot nog toe
gewoonlijk het geval was. zich tot een pu
bliek te wenden, dat hogere eisen stelt
aan zijn ontspanning.
De jaarlijkse prijs van de Northern
California Harpists' Association voor een
compositie voor harpsolo, is dit keer toe
gekend aan onze landgenoot Lex van
Delden voor zijn Impromptu. Het is de
tweede maal dat Van Delden deze on
derscheiding te beurt is gevallen. Enige
jaren geleden werd namelijk zijn con
cert voor harp en orkest bekroond.
En als wij naar de oorzaken daarvan
zoeken, zijn wij maar al te gauw geneigd
om het bij die „op winst beluste" uitge
ver te zoeken. Ik geloof echter, dat wij
veeleer de hand in eigen boezem moeten
Rosalinu Russell werkte „,ee aan he,
scenario voor de film „The Gentle voor. Verandert de VRAAG, dan veran-
jyebb" dert oolc het repertoire van de uitgevers
I Wat schieten wij ermee op, als de uit-
Een GESPREK MET de abt van
Prinknash behoeft geen vijf mi
nuten te duren of de naam Hol
lywood is gevallen. De grijze Bene-
dictijnervader heeft er plezier in zijn
gasten met zijn „sterk verhaal" te
verbluffen. Het is inderdaad een goe
de story: een gemijterde, die naar
Hollywood vliegt en daar luncht met
Arthur Rank, Sam Goldwyn, Greer
Garson „and all the stars, except
Bing Crosby". Nog ongewoner wordt
de geschiedenis als Father Abbott,
stralend met alle rimpeltjes langs
zijn ogen die zijn goedlachsheid mar
keren. vertelt hoe hij voor een zaal
vol filmsterren een smalfilmpje over
het Benedictijnerleven vertoonde, dat
hij zelf met zijn filmcamera heeft
gemaakt. Scenario, regie en opna
me: Dom Wilfred Upson, abt van
Prinknash Abbey.
„Kijk", zegt vader abt, een zijdeur
openend van zijn middeleeuws be-
vensterde ontvangkamer, „hier is
mijn studio". Een uitstekend geoutil
leerde donkere kamer wordt zicht
baar, waar de film- en fotoappara
ten, de ontwikkelbaden en droogbak-
jes een veelzijdig vakmanschap op
dit terrein verraden.
De abt van Prinknash houdt niet
van wat ouderwets is. „Ik geloof niet
dat Benedictus, als hij nu leefde, erg
ouderwets zou zijn". Daarom aan
vaardde Dom Upson als voorzitter
van de Catholic Film Society de reis
naar Amerika, waar hij behalve ster
ren ook kloosters zag en belang
stelling trachtte te wekken voor de
nieuwbouw van zijn abdij. Daarom
kweekt hij binnen het klooster een
democratische geest. „Ik wil geen
hoge autoriteit zijn, maar de vader
van een familie. Wie mij spreken wil,
kan het zonder plechtige afspraak af.
Hij moet maar gewoon op de deur
kloppen". Dat zijn geen frases, het is
de realiteit die elke bezoeker van
Prinknash bevestigd kan zien. Geen
onderscheid, zelfs niet in het witte
habijt, tussen monniken en broeders.
Geen onoverbrugbare afstand tussen
de abt en de kloosterlingen. Eén ge
meenschap die in alle eenvoud het
„werk Gods" volbrengt. „Wij leiden
geen uitzonderlijk leven, maar wij
trachten een gewoon leven uitzonder
lijk goed te leven".
Amerika Och ja, die reis is bijna
tien jaar geleden, maar de stunt
blijft onafscheidelijk verbonden aan
de markante figuur van Dom Upson.
Wat hem gefrappeerd had, zo vertelt
hij, was het vele goede, dat ondanks
alles, voor ieder die het werkelijk
zoekt, in de Hollywoodsfeer te vin
den is. Het aantal praktiserende ka
tholieken onder de filmsterren is veel
groter dan men vermoedt. En de
films „Luister eens" zegt Father
Abbot. „Slechte films komen er al
leen als het publiek slecht is. Voor
het overige ben ik in tal van be
langrijke gesprekken met film-mana
gers tot het inzicht gekomen, dat het
werk voor de goede film niet bij de
censuur verricht moet worden maar
bij de bron, in de studio's. Wat op dit
gebied reeds gedaan wordt is, naar
ik met eigen ogen kon zien, hoop
gevend".
Amerika. Graag praat father Ab
bott er nog over. Natuurlijk ontmoet
te hij er ook onbegrip. Zoals bij de
student, die na de vertoning van de
Prinknashfilm aan Dom Upson vroeg
„Leeft U daar Poor chap Maar
Dom Wilfred Upson is een wijs en
geestig man. Hij lacht er hartelijk om
en gebruikte de anekdote gretig voor
zijn boek „Movies and monasteries"
gevers de markt overstelpen met eerste
klas stukken en er wordt niet naar ge
vraagd Het enige resultaat zal dan zijn,
dat de uitgevers over de kop gaan en
helemaal geen stukken meer kunnen bren
gen. De verenigingen ZULLEN ZICH NIET
LATEN DWINGEN om hun eerste klas
stukken te spelen.
Nee, de hand in eigen boezem lijkt mij
veel beter. De VRAAG moet veranderen
Want de algemene ervaring is, dat
hoe de uitgevers ook hun best doen, om
het goede stuk te brengen de vraag
voor het overgrote deel blijft uitgaan naar
stukken zonder enige diepere waarde en
nog erger: naar stukken ver beneden alle
peil, naar draken en rammelende kraken
de sentimentele gevallen.
Dit is een heel treurige ervaring. Met
zijn goede stukken blijft de uitgever mees
tentijds zitten. Dit worden financiële
stroppen voor hem en dan moet hij er
maar weer bovenop zien te komen met
een paar KAS-stukken stukken, waar
naar de algemene vraag uitgaat.
Een goed stuk, een stuk met diepe en
zinvolle waarde, vraagt inspanning en stu
die van de vereniging. Langdurige studie
dikwijls en langdurige voorbereiding en
bekwame leiding. En dit is, wat vele ver
enigingen heel dikwijls niet op kunnen
brengen. Hun leden zijn zelf mensen, die
aan de oppervlakte leven. Zij zoeken al
leen wat verstrooing in hun toneelbeoefe-
ning en verder moet alles vlug, heel vlug
gaan. Net als onze tijd heel vlug is. Zij
kunnen niet stil staan om zich even te
verdiepen in hun medemens. Zij kunnen
de energie niet opbrengen om te LUISTE
REN. Zij horen het liefst zichzelf zo gauw
mogelijk in een vergulde zaal propvol
mensen. Het is hun niet zozeer om de
beoefening van het toneel te doen als
wel om henzelf. Om zelf middelpunt te
zijn.
Zij begrijpen niets van het toneel en zijn
waarden. Zij zijn mensen van hun tijd.
Oppervlakkige mensen met alleen maar
het uitzicht op zichzelf. Zij begrijpen niets
van de noden van deze wereld, van de
hunkering van de eenzame mens om be
grepen te worden en om die eenzaamheid
te doorbreken. Zij begrijpen ook niets van
een goede en zinvolle vrije-tijds-besteding,
zoals wij deze onlangs in een serie arti
kelen hebben uiteengezet. Zij willen zich
alleen maai- vermaken, ach naar. voren
dringen, en verknoeien daarmee ontzag
lijk veel kostbare tijd.
En als men hen daarop wijst, dan ver
wijst men ons naar het publiek. „Het pu
bliek heeft nu eenmaal geen betere
smaak". Ik geef onmiddellijk toe, dat de
smaak van het grote publiek veel te wen
sen overlaat. Maar hebben de verenigin
gen hier dan geen taak
Ik weet, dat het succes van een ram
melend sentimenteel geval bij voorbaat
verzekerd is de mensen vinden het
prachtig ze hebben erbij kunnen huilen
maar zet het publiek eens een goed en
gezond en verantwoord stuk voorU
zult er versteld van staan, hoe dat inslaat.
Het volk is over het algemeen gezonder
dan wij denken. Maar het moet voorgezet
worden.
Ik heb een vereniging gekend, die de
Gijsbrecht bracht. Maar zij kwamen er
niet eerder mee op de planken alvorens
zij het geheel onder de knie hadden. De
vereniging nam er de tijd voor. Avond
aan avond werd er intens gestudeerd.
Geen betere vrije-tijds-besteding hadden
zij zich kunnen denken. Overal werd ad
vies gevraagd. Bekwame mensen werden
er bij te pas geroepen. En al konden hun
uitvoeringen het niet halen bij de uitvoe
ringen van het beroepstoneel, zij moesten
reprises geven. Vijf avonden hebben zij
een volle grote zaal in doodse stilte en
bewondering naar hen weten te doen
tuisteren.
Niet dat ik U nu allen aanraad de Gijs
brecht op het repertoire te nemen,
het stuk is onnoemelijk zwaar, te zwaar
voor amateurs, een Jozef in Dothan ligt
ons veel beter, we moeten nooit te hoog
willen grijpen en vooral niet te gauw naar
stukken van beroeps of buitenlandse stuk
ken, maar wij kunnen bij het publiek
over het algemeen gerust aankomen met
diepe zinvolle en waardevolle spelen, met
verantwoorde stukken Als WIJ ons maar
geven, als WIJ ons maar durven in te
spannen. Als WIJ ons maar niet zo gauw
tevreden stellen. Als WIJ ons maar be
wust zijn van onze verantwoordelijkheid in
dezen
Doch het is gemakkelijker gezegd dan
gedaan. Wij hebben al zo dikwijls op dit
aambeeld horen hameren en er verandert
zo weinig. In de grote steden zijn de laat
ste jaren heel veel verenigingen op een
hoger plan komen te liggen. Maar de ste
den hebben zoveel voor op het platte land.
En toch moeten ook hier de verenigingen
blijven bestaan. Zij kunnen zoveel beteke
nen in een kleine dorpsgemeenschap. Hier
zijn de behoeften nog veel groter dan in
de stad. Ontneem het dorp zijn toneel
vereniging en zijn fanfare en het dorp
is bijna dood.
Maar wij moeten niet alleen naar onze
eigen vereniging en gemeenschap kijken,
wij moeten breed om ons heen zien. Ook
andere verenigingen en gemeenschappen
moeten ons ter harte gaan. Er doen zich
hier vele problemen voor, die wij als al
gemene problemen moeten beschouwen.
Hoe kunnen wij de verenigingen tot het
spelen van betere stukken brengen Hoe
kunnen wij de smaak van het grote pu
bliek verfijnen, zodat het voor het betere
spel open staat Waar schuilen precies
de fouten En hoe brengen wij genezing
Wie geeft raad
Hoe gaarne zou ik U allen omtrent de
ze problemen eens aan het woord laten.
Deze rubriek staat voor U open.
