John Lehmann,
gentleman in de literatuur
HET LEVEN
ALS EEN TONEELSPEL
Zijn autobiografie is een meesterwerk
Het spoor van de
Nehroe in Bonn
'n Barstende
hoofdpijn
AKKERTJE
ZATERDAG 14 JULI 1936
fAGINA 4
LUCHTVAARTOVERLEG MET
V. S. WORDT DINSDAG
HERVAT
NEDERLANDSE MIJNEN
VEGERS IN WASHINGTON
WESTDUITSE COMMUNIS
TEN VEROORDEELD
BELGISCHE AMBASSADEUR
NAAR LIMBURG
FELLE BRAND IN
HARLINGEN
VENRAUSE ZUSTER ALGEM.
OVERSTE IN INDONESIË
Door William L. Worden
Premier Nehroe van India is gisteren
per vliegtuig uit Londen in Bonn aange
komen, waar hij o.a. door bondskanselier
Adenauer werd begroet.
Gisteren nog zijn de premier en de
bondskanselier in Bonn in tegenwoordig
heid van de Westduitse minister van bui
tenlandse zaken, Von Brentano. hun be
sprekingen begonnen. Na afloop van de
conferentie, die meer dan een uur duurde,
verklaarden Adenauer en Nehroe tegen
over verslaggevers, dat zij zeer tevreden
waren over de eerste bespreking.
Lehmann opgegroeid in een grenzeloze
eerbied voor „Punch" toch kan men
zijn eerste literaire vorming niet eenzijdig
noemen. Deze aandacht voor nieuwe ge
luiden in de literatuur heeft hij van zijn
vader overgenomen, maar zij heeft hem
gelukkig nooit verleid tot een te grote be
gerigheid om de ontdekker van nieuwe ta
lenten te zijn.
Zijn mening over de betekenis van
..Punch" onderging een ietwat hardhan
dige maar noodzakelijk correctie, toen de
schrijver in Eton en later in Cambridge
studeerde. Daar groeide zijn belangstel
ling voor de letteren, -zij verbreedde en
verdiepte zich. Ook voor het uitgeversvak
ging de jonge Lehmann zich interesseren
en dit bracht hem in direct contact met de
grote schrijfster Virginia Woolf. van wie
hij een beknopte maar uiterst scherpe ka
rakteristiek geeft.
Zijn aangeboren gaven, in de sfeer van
het huis van zijn jeugd ontbloeid, door stu
die en door zijn contact met anderen, on
der wie enige vooruitstrevende jongeren-
gerijpt, maakten van Lehmann een wer
kelijk voorbeeldig literair redacteur. Hij
woonde lange tijd te Wenen en kreeg daar
de gelegenheid niet slechts om een beslis
send stuk wereldgeschiedenis van dichtbij
te volgen, maar om ook de literatuur op
het continent door en door te leren ken
nen. Zodoende kwam hij tot het plan,
een internationaal tijdschrift uit te ge
ven. „New writings" geheten.
Met dit tijdschrift heeft hij buitenge
woon nuttig werk gedaan. Er verscheen
werk van Franse, Duitse, Italiaanse en
Engelsschrijvende auteurs in.
r-en paar jaar voor het uitbreken voor
de 2e wereldoorlog keerde Lehmann naar
Londen terug, en ging wederom bij de
Woolfs werken, maar nu in de functie van
mededirecteur van de Hogarth Press. Hij
zette het tijdschrift voort en in de oorlog
kregen de afleveringen van „New Wri
tings" enorme oplagen in de Penguin-se-
rie.^Hier eindigt „The whispering galle-
rey", het eerste deel van de autobio
grafie.
..Bent u bezig aan het tweede deel?"
vragen wij de auteur. „Wij weten dat tal
loze landgenoten er met de allergrootste
belangstelling naar uitzien".
„Ik heb het zo ontzettend druk, dat lk
er no-g niet aan ben begonnen", luidt het
antwoord. Ik heb verschillende bloemle
zingen samengesteld; verder had ik veel
werk aan de voorbereiding van het PEN-
congres, dat op het ogenblik in Londen
wordt gehouden. En dan ben ik eigenlijk
altijd bezig met mijn nieuwe tijdschrift,
..The Londen Magazine", dat sinds janu
ari 1954. maandelijks verschijnt.".
Ook in dit tijdschrift komen wel jonge
I schrijvers voor de eerste maal aan het
[woord. „Iedereen die iets belangrijks te
zeggen heeft krijgt 'n kans" vertelt John
Lehmann. „Ik toets alles zelf, niets,
'verschijnt in het blad dat ik niet zelf gele
zen en gekeurd heb. Dat is ook de reden
dat er helaas geen Nederlandse of Vlaam
se schrijvers in aan het woord komen
ik ken uw taal janwH-genoég niet en het
gebeurt zelden of nooit, dat ik iets ver-
taalds onder ogen krijg".
Altijd is Lehmann bezig voor die zaak,
die hem ter harte gaat en waar hij zich
geheel aan geeft: de literatuur. In 1953
bracht hij haar zelfs voor de microfoon, in
een BBC programma dat hij de titel
„New Soundings" gaf. "Het was een po
ging om nieuwe talenten via de radio tot
het publiek te brengen' vertelt hij. Het
programma had een groot succes. Dich
ters als John Wain, Thorn Gunn en Eliza-
beth Jennings zijn er voor het eerst in op
getreden en hebben later bekendheid ver-
worven".
Over dit alles zal John Lehmann verder
en uitvoeriger vertellen in het tweede deel
van zijn autobiografie. Wij hopen van gan-
ser harte, dat deze gentleman in de lite-
ratuur spoedig de gelegenheid zal vinden
om zijn meesterlijk levensverhaal voort
te zetten.
De Amerikaanse regering heeft vrijdag
de Nederlandse regering haar verlangen
kenbaar gemaakt, een Amerikaans
Nederlands verdrag over de luchtwegen
af te sluiten. De onderhandelingen hier
over, die enige tijd geleden werden af
gebroken, zuilen dinsdag in Washington
worden hervat.
Het grootste struikelblok is tot nu toe
geweest de Amerikaanse weigering om de
K.L.M. landingsrechten in Houston en
Los Angeles toe te staan.
Hr Ms. mijnenvegers „Dokkum" en
Wildervank" die woensdag voor een
bezoek in Washington zijn aangekomen,
ondervinden daar grote belangstelling
zowel van de marine-autoriteiten als van
ue burgerij. Eerstgenoemden waren vol
bewondering voor de ruime en goed in
gerichte manschappenverblijven en voor
de aan boord heersende zindelijkheid. De
purgerij er, niet in de laatste plaats het
i»Ticrdi»„ vre-wMU'-e dee' da'-va- hnd
grote aandacht voor de „shorts" van de
Nederlandse jantjes een dracht, die bij
de Amerikaanse marine ombekend is,
autobussen van de Amerikaanse ma-
rine hebben de opvarenden Washington
en omgeving bezichtigd. Voor de officie
ren gaf schout bij nacht David M. Tree.
commandant van het marinecommando
van de Potomacrivier. donderdag een re
ceptie. De Nederlandse marine-attaché,
schout bij nacht G. Koudijs en de militai
re attaché generaal-majoor W. Th. Carp,
waren hierbij aanwezig Gisteren werden
ontvangsten gehouden aan boord van de
beide mijnenvegers gebruikten de bei
de commandanten en hun officieren de
lunch bij de Nederlandse zaakgelastigde,
mr. S. baron van Voorst tot Voorst.
In zijn Introduction -op zichzelf al een
bewonderenswaardig stukje proza: zake
lijk. verklarend en toch met een onmis
kenbaar eigen sfeer- zet de schrijver uit
een waarom hij, nog geen vijftig jaar oud,
al aan een autobiografie begon. „Ik wilde
voor zover dat mogelijk is de beminnens
waardige en merkwaardige mensen, die
ik gekend heb en die nu dood zijn, tot le
ven roepen". Voorts stond de auteur
voor ogen, zijn persoonlijk verslag te ge
ven van „bepaalde gebeurtenissen en stre
vingen, waarin ik zeer direct was betrok
ken en die voor mij van belang schijnen
voor de toekomst - al ware het slechts
voor hen, die gaarne de zijpaden der lite
ratuur napluizen".
Maar wat voor John Lehmann nóg
zwaarder woog, was dit: „Ik had een be
paald punt ln mijn leven bereikt, waarop
ik mezelf wilde begrijpen door middel van
h' analyseren van mijn leven. En wellicht
zal dit een ander, die gelijke wegen heeft
bewandeld, kunnen helpen om zichzelf te
begrijpen". Hij beschouwt zijn boek in de
ze tijd van haast en twijfel als een soort
rustpunt, een noodzakelijke adempauze om
tot bezinning te komen aangaande de
waag wat er in het leven aan goeds en
slechts is voorgevallen en wat de beteke
nis en invloed van die feiten is geweest-
John Lehmann is opgegroeid in een ar
tistiek en welgesteld gezin. De vader, een
der grote mannen van het wereldberoem
de Engelse weekblad „Punch" en later
ook een bekend politicus en parlementslid,
was een typische en markante vertegen
woordiger van zijn tijd, zijn omgeving en
zijn stand. De auteur geeft een onvergete
lijk portret van hem - niet een goedgelij-
kende foto, maar een gevoelige en rake
Vijf functionarissen van de communisti
sche partij in West-Duitsland zijn gisteren
voor het hooggerechtshof in Karlsruhe op
beschuldiging van hoogverraad tot gevan
genisstraffen veroordeeld- De partijsecre
taris, Friedrich Rlsche uit Düsseidorf.
de partijfunctionaris Jozef Ledwohn j,t
Herne kregen Ieder drie en een half jaar
De Belgische ambassadeur F.X. baron
van der Straeten Waillet en zijn echtge
note zullen volgende week dinsdag en
woensdag een bezoek brengen aan Lim
burg. Dinsdagmorgen om kwart over tien
zullen zij een bezoek brengen aan de
Maascentrale te Buggenum. waarna een
officiële ontvangst volgt 0p het gemeen
tehuis te Roermond. Na de lunch zal het
gezelschap de Nederlandse patent-en
kristalsoda-fabriek te Herten bezichtigen
Vervolgens gaat de tocht „aar Maastricht
waar na een kort bezoek aan het pro
vinciale bestuur een officiële ontvangst
volgt op het stadhuis. Om half zeven
volgt een bezoek aan de St.-Servaaskerk
Het gemeentebestuur biedt in de loop van
de avond de gasten een diner aan op
kasteel „Neercanne Woensdagmorgen
om half tien zal de ambassadeur op het
Koningsplein te Maastricht bij het be-
vrijdingsmonumenteert krans leggen en
daarna met zijn echtgenote een bezoek
brengen aan de basiliek van Onze Lieve
Vrouw en de schatkamer van deze kerk,
waarna nog om elf uur een bezoek volgt
aan het bedrijf van de K-ristalunie.
's Middags volgt een bezoek aan de
ondergrondse vakscholen van de mijnen
..Laura" en „Willem Sophie" te Heerlen
waarna de ambassadeur in hotel ..Prin
ses Juliana" te Valkenburg een receptie
zal aanbieden 's Avonds zullen de ambas
sadeur en zijn echtgenote in intieme
kring ten huize van de commissaris der
Koningin vertoeven. Daar wordt ook
overnacht. Tot het gezelschap van de
ambassadeur behoren ook de consul-ge
neraal van België, de heer Grandy met
'zijn echtgenote en de handelsraad van de
ambassade de heer Uyttenhove,
JOHN LEHMANN
4£-.,. altijd speurend naar nieuwe
talenten
schildering, waarin dê sfeer herleeft die
deze levendige man om zich heen schiep.
Ook het huis, waarin de ouders, de drie
dochters (Helen. Rosamond, later de be
roemde romanschrijfster, en Beatrix), de
enige zoon John en de bedienden (met na
tuurlijk voorop de butler!).een kleine ge
meenschap vormden, rijst uit deze jeugd
herinneringen voor ons op. John Lehmann
heeft bij het schrijven zijn jeugd niet na
verteld, doch herbeleefd; en daar wordt
de lezer onweerstaanbaar door meege
sleept, alsof hij er zelf bij betrokken was.
Het huis aan de zee stond open voor
vriend en kennis, van wie de meesten iets
met kunst hadden te maken. John Leh
mann heeft in zijn jeugd verschillende be
roemde mannen leren kennen als gast van
zijn vader, bijvoorbeeld A. A. Millne.
Chesterton. John Drinkhead. zodat hij
met recht kan spreken van de Field-
head circle" De vader had grote belang
stelling voor jonge talenten en al is John
komstig, is vrij warm en staat maxi
mumtemperaturen toe die tussen 22
en 26 gr. C. variëren. Gisteren kreeg
het. oosten van ons land hiervan reeds
een voorproefje. In Twente werd
26 gr. C. bereikt, waarbij prompt een
warmte-onweer tot ontwikkeling kwam
dat met 10 tot 20 mm regen over
Gelderland en Overijssel via het IJssel-
meer naar Noord-Holland wegtrok.
Zeer warm is het momenteel in
Oostenrijk en omgeving, waar tempe
raturen van 30 gr. C. werden gemeten,
en in Italië, waar Rome gisteren
32 gr. C. noteerde.
Tot algemeen Overste der zusters Ur-
sulinen in Indonesië is benoemd Mère
Juditih-Min. afkomstig uit Venray (L.).
Mère Judith bekleedde deze hoge post
ook in de jaren 19501953. Van 1953 tot
heden verbleef zij in het Generalaat der
Orde te Rome.
Mère Judith was van 1924 tot 1930 ver
bonden als onderwijzeres aan de r.-k.
lagere jongens- en meisjesschool te IJs-
selsteijn-Venray; zij was de eerste on
derwijzeres die aan deze school benoemd
werd toen dit Peeldorp hij Venray ge
sticht werd.
(J voeft U weer 'stralend'
na een
3). j
Ali draaide zich zonder snelheid te verminderen
om. Zeker, toean. Ulu Laong. Wederom kon Carter
weinig anders doen dan zwijgen. De taxi verliet de
stad, het gedrang, van fietsen en auto's achter zich
latend om te belanden in een ander gedrang, gelijke
lijk samengesteld uit wandelende oude vrouwen, tus
sen de hutten langs de weg spelende kinderen en een
verzameling koeien, kippen en honden, die zonder te
kijken kris en kras de weg overstaken. Ali gebruik
te aanhoudend zijn claxon, echter zonder merkbaar
resultaat, maar hij raakte niets. Hij verminderde zijn
vaart niet tot ze op de min of meer open weg kwa
men, die langs de kant bezaaid was met kleine
rubberplantages, afgewisseld met bosjes kokospal
men en bamboebomen. Midden tegenover zo'n klein
bos reed hij plotseling naar de kant van de weg en
stopte, zijn handrem aanzettend toen hij van zijn zit
plaats opstond.
Carter's zenuwen sloegen plotseling alarm. Ook
hij stommelde uit de auto, zijn geweer achter zich
aanslepend. Ali was al een dozijn stappen verwijderd
voordat Carter de patroonhouder in het wapen kon
krijgen, maar de Maleier stond stil toen hij achter
zich het geklik van de grendel hoorde. Nog altijd
onbewogen draaide hij zich om en keek naar Carter
en het geweer, dat in de kromming van diens arm
zag. Een hele poos maakte geen van hen een be
weging. Toen lachte Ali en wees achter zich naar
een in het bos nauwelijks zichtbare hut.
Ik moet mijn vrouw gaan vertellen, dat ik van
avond niet thuis kom, zei hij.
Carter's zenuwen waren nog steeds tot het uiter
ste gespannen. Ik ga mee, zei hij.
De Maleier haalde zijn schouders op en wachtte
tot Carter bij hem was en liep dan voorop naar de
hut. In de enige kamer bevond zich een vrouw, waar
tegen Ali in het Maleis begon te spreken en die eens
klaps de rug van haar hand tegen haar mond druk
te als in een beweging van angst alvorens bevesti
gend te knikken. Dit waren feiten. Of zij zijn vrouw
was en wat Ali haar vertelde waren alleen maar
dingen waar Carter naar kon gissen. Toen de Maleier
echter naar de auto terugging was er een kort ogen
blik van geruststelling. Ali stond stil en wees naar
het geweer.
Dat ding zou geprobeerd moeten worden voor
u erop vertrouwt, zei hij- Waarom schiet u niet een
paar maal in de bomen, toean. Dat kan geen kwaad.
Er was iets uitdagends in de houding van de man,
maar toch voelde Carter zich ineens stukken beter.
Hij richtte het geweer terloops op een palmboom
en haalde de trekker over. Er kwam alleen maar
een zonder uitwerking blijvende klik. Carter haalde
woedend de grendel over en probeerde opnieuw. Een
nieuwe klik.
Hij zei: Alle duivels en trok de patroonhouder eruit.
Ali zei: Toean, en stak zijn hand uit naar de hou
der. Met grote bedrevenheid wipte hij de overgeble
ven patronen in de palm van zijn andere hand en
onderwierp de slaghoedjes aan een nauwgezet onder
zoek. Hij zei: Ha, terwijl hij ze Carter van dichtbij
liet zien. Aan de rand van elk slaghoedje was een
uiterst klein gaatje geboord ter grootte van een fijne
naald, precies ver genoeg van de rand om de patroon
door het boren niet te laten ontploffen.
Ali zei: Water. Een druppeltje ingebracht met
een spuitje, maar genoeg om de patroon waardeloos
te maken. Samen onderzochten zij de patronen in de
bandelier. Niet een was er goed. Ali zei: Dat vrees
de ik al. De maatschappij is te zorgeloos.
Ze stapten weer in de auto, maar ditmaal nam
Carter op de zitplaats links van de chauffeur plaats.
Toen de motor startte zei hij: Heb je een of ander
wapen bij je, Ali?
Ali haalde zijn schouders op. Als ik er een bij me
had, zei hij, zou dat een zekere dood zijn als de po
litie me snapte. Maar ik zal hard rijden.
Carter reikte naar de koffer op de achterzitting
en legde hem op zijn knieën. Onder de opeengesta
pelde kledingstukken verschoof hij een verborgen
paneeltje op de bodem. Toen hij de koffer kocht
had het hem eerst een onnodige verkwisting geleken
maar nu niet meer. Een kleine Belgische Brow
ning oorspronkelijk vervaardigd voor het Japanse
leger, paste met de extra patroonhouders precies on
der het paneeltje. Carter stak de extra houders in
zijn ene zak, laadde het pistool zorgvuldig en borg het
in zijn andere zak.
Hij zei: tot nu toe heeft niemand het nog ont
dekt. Op de lange afstand is het niet veel waard maar
in een handgemeen komt het goed van pas.
Ali zei: Toch zal ik even goed hard rijden over de
bergen.
Toean Weid vertelde me, dat je geen Engels
sprak, Ali, zei Carter.
Ali bepaalde zijn aandacht op een lange bocht,
die hij met scheurende wielen nam en ging dan op
twee wielen door een omgekeerde S-bocht om een uit
de tegenovergestelde richting aarldenderende vracht
wagen te ontwijken. Toean Weid, zei hij, heeft ge
lijk. Tegen de Britten spreek ik geen Engels.
De verkeersweg verliet de bescherming van de
palmbomen en het struikgewas en begon te stijgen.
Naarmate de dorpen verder uit elkaar lagen steeg
de snelheid van het verkeer, dat ze tegenkwamen, als
mede die van d etaxi zelf. Carter merkte drie types
op. Vrachtwagens, die in konvooi reden, met op de
voorste en achterste voertuigen gemonteerde machi
negeweren. Sedans, die er heel gewoon uitzagen
tot je scherper keek en de pantserplaten zag voor
radiatoren, voorruiten en zijruiten, met hier en daar
