witte doek
Blondjes zijn niet altijd dom
beroepstoneel
amateurtoneel
Hartewens van Gérard Philippe gaat
in vervulling
Morele en artistieke filmbeoordeling
Kan het
het
ooit
verdringen?
Herinneringen aan
Joan Crawford
in Engeland
ZATERDAG 28 JULI 1956
PAGINA 10
Henri Decoin
KFA-repertorium van alle tussen 1951 en 1956
vertoonde films
Diana Dors doet goede zaken in Hollywood
„DER GROSZE HERDER"
VOLTOOID
mdere waar moet altijd wijken voor betere en het beroepstoneel bijna geheei gevuld door de beoefening
biedt ongetwijfeld betere waar. Waarom zal men naar het spel van
een aiuateurvereniging gaan, als men voor hetzelfde geld naar een
beroepsi ereniging kan? Men gaat toch ook niet naar een partijtje
voetbal van een stel derde of vierde klassers, als men terzelfder tijd ?eurstro-uw werden na"SeaaPt d°°r ama"
en voor hetzelfde geld een kaartje aangeboden krijgt voor een wed
strijd HollandBelgië. Maar het platte land moet het nu eenmaal
wel doen met de amateurvereniging, bet beroeps komt daar niet.
Toch hoelang zal dit nog duren? Er komen, dank zij royale sub
sidies meer beroepsgezelschappen en deze dringen steeds meer door
tot op bet platte land.
GEEN VREES
AMATEURTONEEL OUDER
DAN BEROEPS
Zijn secretaresse: „Onvergeteüjke jaren
Het was donderdag j.l. een eeuw geleden, dat
de grote Iers-Engelse schrijver George Bernard
Shaw in Dublin werd geboren. Het is in het huis
te Ayot St.-Lawrence, waar hij op 2 november
1950 overleed, stil geworden. Aan de stroom van
nieuwsgierigen, die aanvankelijk het als een soorl
pelgrimsoord ingerichte huis bezochten, kwam al
gauw een einde. En de belangstellenden, die wer
den verwacht, kwamen niet opdagen althans
niet in voldoende mate om het Shaw-huis de be
cijferde inkomsten te garanderen. Er was al gauw
een groot tekort, en dat is zo hoog opgelopen dat
het voortbestaan van het Shaw-huis in gevaar is.
De stukken van Shaw worden nog steeds gespeeld,
maar rond zijn figuur is liet stil geworden. Zijn
tijdgenoten zijn gestorven; ook van z'n weinige
vrienden zijn de meesten dood. Shaw schuwde
tijd ens zijn leven alle belangstelling, die zijn per
soon gold. Zijn stukken moesten het publiek ge
noeg zijn. Na zijn dood is het zo gebleven: de
mensen, die zijn spelen zien en bewonderen,
stéllen weinig belang in de persoon van de
schrijver.
Alleraardigste man
„Samen werken.
Hans Roest
BEROEPS OOK NIET ALTIJD
BETER
DREIGEND GEVAAR
Hans van Bergen
I Juliette Greco in film van
WERELDNIEUWS
Ihijl Uilenspiegel terug in het vlakke
Vlaamse land
Thijl is de gehate Spanjolen weer eens te vlug af. Beeld uit de film „Thijl Uilen
spiegel" van Gérard Philipe en Joris Ivans.
(Van onze filmredacteur)
Er wordt op het ogenblik druk gefilmd
in het vlakke Vlaamse land.
Gérard Philipe, de Franse acteur, die
we ons hier te lande misschien nog wel
het beste herinneren als Fanfan-la-Tulipe
staat onder de witbewolkte hemel van
Vlaanderen afwisselend vóór en achter
de camera's en doet Thijl Uilenspiegel
herleven., zoals Charles de Coster hem In
ztjn roman heeft beschreven: de Vlaamse
volksheld» die als Fanfan-la-Tulipe spot
met de dood en wie geen avontuur te
dol is.
Met de vervaardiging van deze film
gaat. zoals men enige tijd geleden reeds
in een artikel van onze Brusselse cor
respondent heeft kunnen lezen, een reeds
jaren door Philipe gekoesterde hartewens
in vervulling. Samen met René Whee'.er
schreef hij het scenario, dat vertelt, hoe
in de 16e eeuw de jongens en meisjes van
een Vlaams dorpje m'et spel en dans de
komst van de lente vieren, in hun feest
vreugde niet denkend aan de Spaanse
bezetting, waaronder Vlaanderen reeds
een kwart -eeuw gebukt gaat. Thijl Uilen
spiegel is de grote gangmaker van dit
feest dat plotseling wreed wordt ver
stoord door een patrouille Spanjaarden,
die op zoek zijn naar enige spoorloos
verdwenen kameraden.
Terwijl hun commandant de burge
meester van het dorp ondervraagt, neemt
Thijl een Spaanse onderofficier in het
ootje. Deze probeert hem gevangen te
nemen maar Thijl is- hem te vlug af.
Als de Spanjaarden de gewenste inlich
tingen niet krijgen, steken zij het dorp ,n
brand' en wordt de vader van Thijl, die
bekend staat als ..rebel", tot de brand
stapel veroordeeld en voor de ogen van
zijn zoon tereohtgesteld.
Thij] zweert hem te zullen wreken en
samen met -zijn vriend- de Hikke, Lamme,
verlaat hij zijn dorp en Nele, zijn ver
loofde. Zij trekken van stad tot stad,
overal de Spanjaard de voet dwars zet
tend en menige ongelukkige van de
brandstapel of de verdrinkingsdood red
dend.
Het volk van de Lage Landen grijpt
naar de wapens om zijn vrijheid te ver
dedigen. maar Thijl gebruikt de list als
zijn wapen Als nar aan het hof van de
hertog van Alva weet hij de Prins van
Oranje en de zijnen die zich tegen de
hertog verzetten, het leven te redden.
Zijn list en vindingrijkheid zijn het ook,
die later de oorlogskansen ten gunste
van de strijders voor de vrijheid doen
keren- waarop Thijl naar zijn geliefde
Nele kan terugkeren.
Gérard Philipe, die zelf in samenwer
king met de Nederlandse cineast. Joris
Ivans de regie veert hoopt met de op
namen voor zijn film tegen het einde
van deze maand gereed te komen. Begin
oktober zal de film waarschijnlijk hele
maal klaar zijn, terwijl de Nederlandse
première op 21 december tegelijkertijd
n vijf bioscopen te Amsterdam, Den Haag
en Rotterdam zal plaats vinden.
Sinds 1951 doet de Documentatiedienst in vertoning komen, maar ook wat haar
van de Katholieke Film Actie in Neder
land op gezette tijden kaarten het licht
zien, waarop ieder zich kan abonneren
die belang heeft bij een goede en des>-
kundige voorlichting niet alleen met be
trekking tot de morele en godsdienstige
waarden van de films, die hier te lande
Diana Dors, de Britse tegenhangster i De praktijk in Hollywood heeft Miss
van Marilyn Monroe, lijkt niet alleen Dors gelijk gegeven. Een goede keuken-
uiterlijk op haar Amerikaanse voorbeeld.meid-huishoudster is er met een lan-
Evenmin als Miss Monroe, die tegenwoor-
dig de werken van Dostojefski in haar
boekenkast heeft staan is ze nog langer
het knappe, maar domme blondje, over
wie enkele jaren geleden nog velen on
zer glimlaohend of grinnekend de schou
ders ophaalden. Na haar succes in de
film „A Kid for two farthings" van
Carol Reed en in de hier te lande nog
niet vertoonde film „Yield to the night",
waarin zij de rol speelt van een ter dood
veroordeelde vrouw, heeft Miss Dors een
uitnodiging ontvangen van Hollywood om
daar de hoofdrol te komen spelen in de
film „I married a woman".
Voor Miss Dors is dit de eerste per
soonlijke kennismaking met het Mekka
der Amerikaanse film, maar ze scheen
daarover al het een en ander te hebben
gehoord, want nog vóór haar vertrek uit
Engeland ze is intussen in Hollywood
gearriveerd en heeft er zelfs al een el-
gen huis verklaarde ze: „Ik ga niet
naar Hollywood als een schaap, dat ge
schoren moet worden. Ik ga erheen als
een blondje, terwijl ik drommels goed
weet, dat Hollywood alle blondjes krijgen
kan die het maar hebben wil. Ze heb
ben er het soort op slot van zaken zelf
uitgevonden-. Ik ben me er terdege van
bewust, dat de meeste mensen in Ame
rika me niet kennen. Maar tenslotte
wist ik evenmin wie Mr Gobel was,toen
men me vertelde, dat ik in mijn film
George Gobel tot tegenspeler zou krijgen.
Toch is hij in Amerika een beroemde
televisie-ster.
Dat Diana Dors lang niet zo dom is
als men wel eens van bepaalde blond
jes veronderstelt, blijkt wel uit de manier,
waarop ze zaken heeft gedaan met haar
nieuwe werkgevers. „Toen ze me de rol
in „I married a woman" aanboden, stel-
dep ze voor, me 150.000,- voor de
film te betalen en ongeveer 800,- per
week voor onderhoudskosten. Nu had ik
allang gehoord, dat je in Hollywood met
800,- per week niet ver komt en dat
je 150.000,- nauwelijks het salaris van
een ster kunt noemen. Dus seinde ik te
rug, of ze niets anders hadden aan te
bieden met het gevolg dat ik nu 270.000
krijg voor de film en 2500,- per week
onderhoudskosten.
„Het paradijs voor ogen", door
Wilhelm Lichtenberg Uitg. A.
W. Sythoff's Uitgeversmij, N.V.
Leiden.
Dr, Gabor Küry is de held van deze
viuchtelingenroman. Hij is een jong en
veelbelovend chirurg in het volks.demo-
cratische Hongarije, maar geen vriend
van het regime. Met een naïvieteit, die
men voor ongelofelijk zou houden, pleegt
hij, te pas en te onpas en op nogal pa
thetische manier zijn kritiek op de poli
tiestaat te uiten. Niettemin vertrouwt de
minister van binnenlandse zaken (en dus
chef van de politie) zich aan hem toe
voor een operatie, maar de minister
sterft onder het mes. Nu moet Küry dus
vluchten, naar Oostenrijk, waarbij hij on
derweg zijn vrouw verliest, die veronge
lukt in een mijnenveld. Dan begint Kü-
ry's vluchtelingenbestaan met al zijn ont
goochelingen en aanpassingsmoeilijkhe
den, met enkele armoedige illusies ook,
maar ook met zijn angsten, want commu
nistische agenten achtervolgen hem en
pogen hem o.a. te ontvoeren. In een vluch
telingenkamp komt Küry in aanraking
met een internationale smokkelbende, in
opdracht waarvan hij met verdovende
middelen naar Parijs reist. Hier deelt hij
alles aan de politie mee en helpt de ben
de oprollen, doch is daarmee zelf nog
niet uit de nood, want hetzelfde uitzichts-
loze bestaan opent zich voor hem te Pa
rijs.
Steeds groter wordt dan de verleiding
om terug te keren naar Hongarije, voor
al wanneer hem daar maar liefst een
professoraat wordt aangeboden. Doch
taarntje te zoeken en als men er* eentje
vindt, kost ze ongeveer 1000,- per
maand. De stad staat vol reusachtige
huizen, maar personeel is er niet te krij
gen, Buiten de deur eten, is er veel te
duur. William Dozier, het hoofd van de
R.K.O.-studio's, heeft Diana na haar
aankomst met haar medespelers George
Gobel en Adolphe Menjou een keer mee
uit dieneren genomen. Een biefstukje
voor twee personen kostte hem 60,-
en voor één enkele gebakken aardappel
moest hij een dollar betalen. Een suite
in een Hollywoods hotel, bestaande uit
een zitkamer en een slaapkamer, kostte
Miss Dors 55 dollars per dag en daar
om heeft ze maar gauw een huis met
particulier zwembad gehuurd, waarin
vroeger Marlène Dietrich heeft gewoond,
(kosten bijna 3000.- per maand zonder
gas, elektriciteit, water en telefoon) en
een gekleurde keukenmeid in dienst ge
nomen, die in haar eigen Cadillac rijdt,
waarvan Miss Dors zo vaak ze maar
wil gebruik mag maken, naar de ge
dienstige welwillend verklaarde.
Sindsdien heeft Miss Dors niet stilge
zeten. RKO. die haar naar Hollywood
liet komen, bood haar een contract aan,
volgens hetwelk ze gedurende drie jaar
een film per jaar zou maken met een
optie voor nog twee volgende jaren. Tot
grote verbazing van de heren nam Diana
het aanbod niet aan. Ze verklaarde niet
in opties te geloven en vroeg in plaats
daarvan een contract, dat haar in staat
zou stellen vijf films in vijf jaar te ma
ken, waarmee ze ongeveer 3.000.000 dol
lars zal verdienen. En daarbij blijft het
niet. Miss Dors is van plan een eigen
produktiemaatschappij te gaan oprichten,
net als Marilyn Monroe, zodat de moge
lijkheid niet is uitgesloten, dat ze ooit
nog eens Sir Laurence Olivier in dienst
neemt
Joan Crawford, „Koningin van Holly
wood", die 750.000,- per film ontvangt,
is na een afwezighed van 23 jaar in
1933 was ze er de gast van Noël Coward
en Ivor Novello in Engeland terugge
keerd. De slanke 48-jarige actrice, die
van 1926 af in 72 films is opgetreden
zal de volgende drie maanden in Enge
land en Ierland de hoofdrol spelen in de
film „The story of Esther Costello", ge
schreven door Nicholas Monsarrat, de au
teur van „The Cruel Sea".
De Franse regisseur Henri Decoin heeft
Juliette Greco geëngageerd om de hoofd
rol te spelen in zijn volgende film „Le
Feu aux poudres". Met de opnamen voor
dez"- Franse „Western", waarvoor Alber
Joan Crawford gaat in Engeland en
Ierland optreden voor de, film „The
Story of Esther Costello"
Simonin naar een scenario van Jaques
Robert de dialogen schreef, zal volgen
de maand iri d% streek Les Causses wor
den begonnen.
Metro Goldwyn Mayer blijkt er niet
zo zeker meer van te zijn, dat Grace
Kelly van Monaco naar Hollywood zal
terugkeren. Voor de film „Designing
Woman", waarin Grace met James Ste
wart de hoofdrollen zou spelen, onder
handelt de maatschappij tenminste op
dit ogenblik met Lauren Bacall en Gre
gory Peck.
artistieke kwaliteiten betreft. Van. alle
in Nederland verschijnende films worden
namelijk kaarten samengesteld, die be
halve de belangrijkste technische gege
vens als produktiemaatschappij. verhuur
kantoor. regisseur, voornaamste acteurs
en een korte inhoudsbeschrijving, een
beknopte waardering bevatten van de
ethische en esthetische kwaliteiten der
films.
In de loop der jaren hebben zich
steeds nieuwe abonnées aangemeld, die
in het bezit wensten te komen van de
'reeds verschenen jaargangen, een ver
langen, waaraan steeds moeilijker kon
worden voldaan, omdat de oudere jaar
gangen langzamerhand onvolledig wer
den tenslotte zelfs geheel uitverkocht
raakten. De behoefte aan een overzich
telijk „repertorium", zoals dit bijvoor
beeld reeds bestaat op het gebied van
de toneelliteratuur, deed zich daarom
steeds sterker voelen en thans heeft het
Landelijk Bureau van de KFA zulk een
repertorium als nummer 5 in zijn Pro-
jectareeks het licht doen zien.
Het is een lijvig, niet minder dan 652
pagina's tellend boekwerk geworden dat
alle van 1951 tot en met 1955 verschenen
documentatiekaarten vervangt. Alle ge
gevens. alsmede titelwijzigingen en keu
ringsuitslagen zijn er in verwerkt. De
films zijn naar haar oorspronkelijke
dus Engelse Duitse. Italiaanse, enz.
titels in alfabetische volgorde in het boek
opgenomen. Bovendien bevat het een al
fabetische lijst van de Nederlandse titels
zodat elke film zonder moeite te vinden
is.
De oorspronkelijke documentatiekaar
ten worden op geel en oranje papier ge
drukt. De waardevolle films met een po
sitieve strekking krijgen een gele. de ove
rige films een oranje kaart. In het thans
verschenen repertorium wordt deze kwa
lificatie van de kleur vervangen door
achter elke waardevolle film een sterretje
(*t te plaatsen.
Voor ouders, dje de filmontspanning
van hun jongere en oudere kinderen in
juiste banen wensen te leiden, maar voor
al voor hoofden en personeel van instel
lingen en organisaties, die op en'ge wijze
bij de opvoeding en leiding van de jeugd
zijn betrokken, is dit nieuwe repertorium
een kostelijk, om niet te zeggen, onmis
baar bezit. Telkens immers moeten zij
zich beraden over de vraag welke films
het meest geschikt zijn voor vertoning
aan de hun toevertrouwde jeugd, of moe
ten zij oordelen over de morele en artis
tieke kwaliteiten van de hun aangeboden
films.
Vragen, waarop het nieuwe KFA-re-
pertorium een deskundig en in alle op
zichten betrouwbaar antwoord geeft.
Bij de uitgeverij Herder te Friburg
is het negende deel van „Der Grosze
Herder" verschenen. Daar het tiende,
samenvattende deel reeds verschenen is,
is hiermede de vijfde geheel nieuw be
werkte druk van „Der Grosze Herder
voltooid. Ook dit laatste deel, lopende
van „test" tot „ZZ", munt weer uit
door uitstekende, betrouwbare informa
tie in beknopt bestek en prachtige illus
traties. O.a. betreffende het bos, vogels
in vlucht, de universiteit, schilderijen van
Rogier van der Weyden, Titiaan, Tinto
retto, Velasquez, Vermeer, enz.
„Elle Kari" Uitg. Ploegsma.
Amsterdam.
Elle Kari is een klein Lapiands meisje
dat opgroeit in een Lappenkamp in het
Hoge Noorden.
Op kinderlijke manier wordt een en an
der verteld over het leven en de gewoon
ten van de Lappen, ook over hun omgang
met de dieren.
Mm zou zessen dat als er maar voldoende beroepsgezelschappen van de toneelkunst - en ons pu-
r D bliek moest raden, wie wij uitbeeldden. En
komen, de bestaansgrond aan het amateurtoneel ontnomen wordt, wij speelden schooltje en kerkje en weet
M. i i," 1 i ï^i i ik wat al niet meer. Onze vrije tijd werd
van het toneel, zonder dat wij ons er be
wust van waren.
Zo moet er mijns inziens van het be
gin van de schepping af gespeeld zijn.
Er ontstonden geen beroepsgezelschappen:
Toch zal het beroepstoneel nooit het a-
mateurtoneel'kunnen verdringen evengoed
als het beroeps-voetbai het amateur-voet
bal nooit zal kunnen verdringen, Dat men
d„ kans waarneemt, om een wedstrijd Hol-
land-Belgie te gaan zien en hiervoor een
wedstrijd tussen een stel vierde klassers
laat schieten, ligt voor de hand. Zo'n kans
krijgt men niet gauw een tweede keer en
S. Strobl's borstbeeld van
G. B. SHAW.
desnoods gaat men na de wedstrijd Hol-
land-Belgie nog gauw even kijken naar
dat wedstrijdje tussen die vierde klas
sers, als dat nog niet helemaal afgelopen
is. En als dit wel afgelopen is, infor
meert men snel naar de uitslag ervan.
Onze belangstelling voor dat kleine wed
strijdje is dus niet door de grote strijd
tussen Holland en België weggenomen. De
grote wedstrijd Holland-België is niet
voor dat kleine wedstrijdje in de plaats
komen staan.
En zo zal het ook altijd het amateur
toneel vergaan. En wel om de eenvoudi
ge reden, dat het amateurtoneel een vrije-
tijds-besteding is van de eerste orde.
Men zal zich daar .altijd mee bezig blij
ven houden. Men zal nooit ophouden als
amateur het toneel te beoefenen. Het is
een behoefte van ons geworden. We heb
ben er behoefte aan onze vrije tijd goed
te besteden, waardevol te vullen; ons in
onze vrije tijd te ontspannen door studie
door spel, door ontwikkeling; ons in on
ze vrije tijd te vormen tot persoonlijkhe
den. En de één kiest hiervoor de beoe
fening van het toneel, de ander van mu
ziek, een derde van de dichtkunst of schil
derkunst. En al deze vormen van vrije-
Ulds-besteding zijn een waardevoller
maatschappelijk goed dan de beroepsvor-
men ervan.
Het amateurtoneel Is ook veel ouder
dan het beroeps. Het toneelspel is als het
ware een natuurlijke uiting van de mens.
Het kind speelt reeds toneel nog voordat
het het woord toneel kan uitspreken. Het
spelen van buschauffeurtje en vader en
moedertje zijn toch reeds alle evenzove-
le uitingen van een primitieve toneelkunst.
En hoe dikwijls hebben wij zelf vroeger
niet op een oude zolder het spel van stom
me ambachtje beoefend. We hadden nog
nooit een toneelspelletje gezien en toch
speelden wij, toch beeldden wij personen
uit en nog wel zonder woorden, alleen
met onze mimiek en gebaren - het moei-
G. Bernard Shaw
Gérard Philipe als Thijl en Nicole Berger als Nele in ds film „Thijl Uilenspiegel",
die eerstgenoemde in samenwerking met Joris Ivans regisseert.
dan komt Küry's doodgewaande vrouw
terug en slaagt erin een waarlijk wonder
te bewerkstelligen. Zij krijgt gedaan, dat
haar man een operatie op de Venezo
laanse gezant mag uitvoeren en dit is
dan het happy-end. Küry emigreert
naar Venezuela, waar hij chef van een
kliniek wordt.
Het verhaal is nogal sterk te sterk
geromantiseerd en niet steeds even over-
Maar er is tenminste één vrouw, voor
wie er geen dag voorbij gaat zonder dat
zij met dankbaarheid en bewondering aan
G.B.S. denkt. Zij heet Blanche Patch en
zij is gedurende de laatste dertig jaren
van Shaws leven zijn secretaresse geweest.
Zij woont thans in een hotel in een der
brede lanen van Queen's Gate in Londen.
Zij is een eenzame vrouw, maar zij
heeft zich omgeven met herinneringen
aan haar beroemde werkgever en diens
beste vrienden.
Miss Patch is zelf al tegen de zeventig.
Als men haar voor de eeiste maal ziet,
vraagt men zich af waarom Shaw las
tig, ongedurig, veeleisend en wispelturig
het zo lang met haar heeft uitgehou
den. Doch zodra men met haar praat,
kan men het heel goed begrijpen. Miss
Patch is zeldzaam vlug van begrip, vlot en
levendig en buitengewoon geestig. Zij kan
bovendien zeer zakelijk zijn, maar zij heelt
aan de andere kant toch ook iets artis
tieks. Shaw kon iets aan haar overlaten;
zijn teksten zowel als zijn zaken waren
bij haar in goede handen.
Miss Patch laat mij verscheidene foto's
van Shaw zien. waarop hij zijn waarde
ring voor haar uitdrukte. ..To Blanche,
after our 21st year together", lees ik op
een ervan. Ook in de boeken, die hu naar
schonk, staan dergelijke van dankbaarneia
getuigende opdrachten. Shaw ®lste,^a
van haar maar diep in zpn hart
hij de gave van dankbaarheid.
Hii was werkelijk een erg aardig man ze is werkelijk niet blind voor zijn fouten
verzekert Miss Patch mij. Hij kweekte - "-
zelf de legende van ongenaakbaarheid aan,
omdat hij er een afschuw van had dat
alleman hem lastig viel. En hij stelde zichzelf op gelijke hoogte met een
lie erbij! He is an old dear! riep ze uit.
Toen ze 's avonds thuis kwam, lag er
een briefkaart (.iWith Bernard Shaw s
Cpmpliments") en daarop had de ,,old
dear" al zijn gal uitgespuwd. Er deugde
niets aan het meisje. Alleen uw vulpen
vond ik wel aardig", was de laatste regel
Shaw schreef zijn toneelspelen in een j
speciale stenografie, het zogenaamde Pit-
man. Hij zond de stenogrammen naar
Miss Patch, die ze uitwerkte, corrigeer
de en als hij niet in Londen was
aan haar werkgever stuurde. „Het ee te
stuk. dat ik op die manier uitti.kte, was
Saint Joan". Dat was .dus in 1920 en
1921. Shaw vond het zelf zijn d<sstewerk.
Mice Patch laat mii haar exemplaar zien,
waarin Shaw heeft geschreven: „Dit is'
het eerste stuk. waar we samen aan heb-
beHofeianger Miss Patch aan het woord
is hoe beter men beseft, dat Shaw aan
haar een voortreffelijke medewerkster
moet hebben gehad. Zij bezit een eigen
mening over zijn werk en over dat van j
zijn vrienden en vijanden! Ik kan me j
voorstellen dat ze die mening altijd op
bescheiden en toch positieve wijze naar
voren heeft gebracht. Dat zal Shaw wel
eens hebben gehinderd, maar tenslotte
was hij toch verstandig genoeg om dit
te verkiezen boven domme jaknikkerij.
Miss Patch laat er geen twijfel over be
staan dat ze een geweldige verering voor
haar vroegere werkgever koestert. Maar
en feilen. En voor zijn niets ontziende
hoogmoed. Hij noemde zichzelf „de groot
ste toneelschrijver van deze eeuw" en
tuigend. Goed getekend is wel de geeste
lijke situatie van de man, die het zonder
zijn geliefde beroep moet stellen en tot
werkloosheid gedoemd is. Een ander po
sitief iets, dat men zeggen kan, is, dat
het toch boeiend is, maar dit dan vooral
in hoedanigheid van avonturenroman.
Het boek werd goed vertaald dooi erg prettig en opgetogen ijlde het meisje
dr. Jacob van Deventer. naar haar krant om het stuk te schrijven
G.H. „Een zure oude man? Hoe komen jul-
3 an en --
was van nature nu eenmaal erg scherp.
Hij hield er bovendien van, de mensen
te plagen en soms kwam dat wel eens
pijnlijker aan dan hij bedoelde. Ook mij
zei hij we-1 eens sarcastische dingen; maar
ik gaf hem een snedig antwoocd en dan
begonnen we samen hard te lachen.
Maar niet iedereen kreeg die gelegen
heid om de bitterheid weg te lachen. Bij
voorbeeld de jonge journaliste, die hem
moest interviewen. Ze ging met loden
schoenen naar de gevreesde man, die haar
tot haar allergrootste verwondering uiterst
charmant ontving. Het gesprek verliep
Shakespeare en Sophocles.
„Maar toch", zegt de vrouw, die dertig
jaar lang dagelijks met hem 'e maken
heeft gehad, „toch was hij diep in zijn
hart eenvoudig. Hij was niet boosaardig
geloof me. ik kan het weten. Hij liet
anderen nooit iets blijken van zijn ware
innerlijke aard. Hij schaamde zich voor
gevoeligheid en bovendien was hij doods
benauwd dat de mensen er misbruik van
zouden maken. Hij voelde zich gauw beet
genomen, vooral als het om geld ging.
Hij was zonder twijfel gierig en er zijn
mij een paar uiterst pijnlijke gevallen
van zijn overmatige zuinigheid bekend.
Ze zwijgt even, alsof ze nadenkt over
deze zwarte bladzijden in Shaws leven.
MISS BLANCHE PATCH
Deze foto werd door Shaw gemaakt.
Een ervan geldt een toneelspeelster, met
wie G.B.S. lange tijd bevriend was geweest
en die hij, toen zij oud en eenzaam was,
in de diepste armoede heeft gelaten, al
had hij haar gemakkelijk kunnen helpen.
Dan schudt Miss Patch deze gedachten
van zich af. „Ondanks dat alles denk ik
iedere dag vol dankbaarheid aan hem. Hij
was in vele dingen klein maar in méér
dingen was hij groot reuzengroot! Ik
ben dankbaar dat ik met hem heb mo
gen samenwerken. Hij heeft mijn leven
op onschatbare wijze verrijkt."
Ja, in tenminste éen mensenhart leeft
G.B.S. voort als een beminnelijk en goed
mens. In hoeverre Miss Patch hem juist
en zuiver ziet? Ik weet het niet. Maar
dit staat vast: trouw is vast en zeker
een der deugden geweest, die Shaw in
zijn secretaresse sterk heeft aangetrokken.
(zoals dat nu wel eens gebeurt),
maar men speelde in zijn vrije tijd en
meer bekwame lieden zorgden voor een
tekst. Vooral bij publieke en godsdiensti
ge gelegenheden werd er gespeeld en hier
uit groeide langzaam maar zeker een be
roepstoneel. Maar eerst veel later pas.
Het is immers een logische gang van za
ken. Zo is het ook met de muziek en de
dans en de schilderkunst gegaan. Dat wa
ren in oorsprong geen beroepen, maar
vrije-tijds-bestedingen. En grote kunste
naars vonden hierin later hun beroep.
En nu schreven wij hierboven, dat het
beroepstoneel ongetwijfeld betere waar
biedt dan het amateurtoneel, maar dit
is slechts in één opzicht altijd waar. Na
melijk waar het de toneeltechnische kant
betreft. Een beroepsspeler heeft zich nu
eenmaal gespecialiseerd. En waar speci
alisten aan het woord zijn, moet een leek
nooit beter willen weten. Maar of de hen-
ze van het stuk zoveel beter is dan hij
het amateurtoneel, staat nog te bezien.
En de intentie waarmee gespeeld wordt,
het vuur, de overgave, het enthousiasme,
dat een stuk zo innig kan maken, ig dat
altijd bij het beroepstoneel zoveel beter?
En de sfeer, die door ons amateurs ge
bracht wordt, de sfeer zowel op het to
neel als in de zaal, de sfeer, die zelfs
nog verhoogd kan worden door onze tech
nische tekorten, ontbreekt juist die sfeer
niet heel dikwijls, of bijna altijd, tijdens
uitvoeringen van beroepsgezelschappen?
Hun doel is enkel KUNST te brengen, ons
doel met onze uitvoeringen is een avond
te brengen, een avond van saamhorig
heid. En dit trachten wij door middel van
de kunst. Onze avonden kunnen dus nooit
door de perfecte uitvoeringen van de be
roepsgezelschappen vervangen worden.
Wel kunnen wij door onze avonden be
langstelling kweken voor beroepsuitvoe
ringen. Maar de beroepsuitvoeringen zul
len ons nooit onze avonden kunnen ont
nemen en ook niet MOGEN ontnemen,
■juist omdat met onze avonden zo'n groot
maatschappelijk goed gemoeid is.
Wel is er natuurlijk een zeker gevaar
aanwezig, dat door het toenemen van de
beroepsgezelschappen de belangstelling
voor liet amateurtoneel wat zal afnemen.
Enkelen zullen ongetwijfeld afvallen. Zij
hebben geen behoefte meer om amateur
voorstellingen te zien. Zij begrijpen niet
wat zo'n avond van amateurs ons nog
meer te bieden heeft dan enkel t,°.nee''
Dergelijke mensen zullen bijvoorbeeld ook
niets voelen van de heel aparte sfeer, die
er zondags op een voetbalveldje hangt
tijdens een wedstrijd tussen een stel vier
de klassers, een sfeer die hemelsbreed ver
schilt van de sfeer die er in een stadion
hangt tijdens een interland wedstrijd.
De meesten zullen het amateurtoneel
echter trouw blijven. Laat ze veel, heel
veel gaan naar beroepsvoorstelling^n, ze
zullen onze voorstellingen en onze avon
den er nog meer door gaan waarderen.
Het dorp zal zijn eigen vereniging nooit
kunnen missen en de stad heeft reeds
lang bewezen, dat het beroeps het ama
teurtoneel nooit kan vervangen.
„Achter tralies en prikkeldraad"
door Peter Churchil Uitg. Het
Spectrum, Utrecht-Antwerpen.
De bewogen geschiedenis van Peter
Churchill en zijn vrouw, die op verschil
lende plaatsen door de Duitsers geschei
den waren opgesloten, is door de flim
Odette genoegzaam bekend. Het is een
voldoening desondanks hun ervaringen
uit de mond van Peter Churchill te ver
nemen, die er een onopgesmukt verhaal
over schreef. Te meer, omdat het niet
alleen om uiterlijke gebeurtenissen gaat,
maar ook om een diep geestelijk proces,
dat zich in de schrijver voltrok. De uit
geverij „Het Spectrum heeft "3et dit
prettig leesbare boekje in „De z°nnewij-
zer" uit te geven, weer velen aan zich
verplicht.
„Verhalen" door Anton Tsjechof
Uitg. Spectrum, Utrecht.
In deze in de Prisma-serie verschenen
bundel vindt de lezer uit de juwelen van
de grootmeester der Russische vertelkunst
een voortreffelijke selectie. Tsjechof ver
staat' de kunst om in enkeie bladzij
den een verbluffende hoeveelheid intense
stemmingen vast te leggen, van uitge
laten koddigheid tot zware wanhoop. Het
meest banale voorval, de meest platvloer
se situatie weet hij °m ,te. dichten tot
een schrijnend of humoristisch verhaal.
„Zo'n alleraardigste familie" door
Simon Troy Uitg. Het Spec
trum, Utrecht.
De 80-jarige lady Assherley verenigde
in zich verschillende eigenschappen, wel
ke haar tot een merkwaardige vrouw
stempelden.
Zij was mooi, rijk, geestig, scherp, sluw
en beheerste elke situatie. Alleen het feit,
dat zij rijk was, bezorgde haar de belang
stelling van haar familie. Maar ook dat
bad zij door en zij gaf haar alleraardig
ste familie alle kans om zich van de bes
te zijde te laten kennen. Deze kruising
van de speurdersroman en het zuurzoete
familieverhaal bezorgt de lezer een
spits genoegen. Het boekje, verschenen in
de Prismaserie kan dienen als uitsteken
de vakantie-lectuur.
„Erop of eronder" door Paul
Brickhill Uitg. Het Spectrum,
Utrecht.
Dit boek is geschreven in opdracht van
het R.A.F.-Ontvluchtingsgenootschap. dat
uit de opbrengst nabestaanden van pilo-
tenheipers in Europa en het Verre Oos
ten ondersteunt.
De bekende schrijver van „Bommtn op
de Roerdam" geeft hier acht volkomen
waarheidsgetrouwe ontvluchtingsverhalen,
waarvan elk een meesterwerk is van
stom geluk, van moed, doorzettlngsvermo*
gen en uitgeslapen „ontsnappiasskunde?.
