Invoer steeg met 15 pet. terwijl
uitvoer met 12 pet. toenam
SCOO
STJJL
Geklomzetten over de gehele
linie gestegen
Midden-oosten levert tweederde
van wereld-olieproduktie
i
Op vakantie in de F.S. (II slot)
ft
1 M I
O
;lit
Admiraal
Donald
B. MacMillan
Spaar de eskimo's
Uitgebreide bibliotheek
Westduitse vliegtuig
industrie hervat
produktie
VERLAGING INVOER
RECHTEN
OLIE VERVOER DUURDER
Gaat de wereld kantelen?
Buitenlandse handel in eerste halfjaar
RUILVOET BLEEF CONSTANT I Grotere import uit B.L.E-U.
AMERIKAANSE AUTO-
PRODUKTIE
Teruggang i-v.m. overschakeling
op nieuwe modellen
Op handen en voeten
Aanbod van Peary
4V4 procent lening
ZUID-HOLLAND
■i: 'ÏIÜ:
"- ml
mmm
en Ver. Staten
Stijgingstempo uitgevoerde
hoeveelheid neemt af
Detailhandel in eerste halfjaar
Duurzame consumptie
goederen
Totaal
Grootste concessies in bezit van
Amerikaanse maatschappijen
in Petroleümbronnen
Verdeling der concessies
Voordelen van het Midden-
Oosten
Twentsche Kabel breidt
uit
Investering van f 1.2 miljoen
BENOEMING
VLAGOFFICIEREN
1 'i
Ontmoeting met legendarische
ontdekkingsreiziger
Van onze correspondent)
PROVINCETOWN, augustus.
In de haven van Provincetown, een oud Portugees vissersplaatsje aan
de Atlantische Oceaan dat tevens een ideaal vakantieoord is, zagen wij
pas een prachtige schoener liggen. Men vertelde ons dat het de „Bowdoin"
was, de boot waarmee vice-admiraal Donald B. MacMillan naar de Noord
pool pleegt te reizen. Wij ontvingen deze mededeling nogal sceptisch. Kon
dit kleine schip ijsbergen trotseren? „Wel", zeiden wij, „als dit de „Bow
doin" is, kan zijn kapitein niet ver zijn en waar is hij?"
Men wees ons een wit huis aan de baai van Provincetown. „Daar woont hij,
bel maar aan".
We vonden het echter beter te wachten tot we een meer formele intro
ductie konden arrangeren. Want een ontmoeting met deze Amerikaan, die
bij leven al een legendarische figuur is geworden, vereist o.i. althans enig
vertoon van respect Hij was de man, die dertig reizen naar de Noordpool
had gemaakt; die ook de Amerikaanse Noordpoolontdekker Robert E.
Peary geassisteerd had op diens eis in 1908, tijdens welke tocht Peary de
vlag op de Noordpool plantte. Hij was de man die na een ontdekkingsreis
van twee jaar door geen schip meer bereikt kon worden vanwege opgehoopt
ijs en met de Pooleskimo's ging leven. Pas na vier jaar kreeg hij weer
contact met de buitenwereld en hoorde toen voor het eerst dat een wereld
oorlog al drie jaren aan de gang wasMet de naam Donald MacMillan
verbinden zich zoveel avonturen en onschatbare diensten, bewezen aan de
wetenschappelijke wereld, ,dat een onderhoud met deze Amerikaan voor
ons een onverwacht voorrecht betekende.
varen. Het volgend voorjaar begint hij zijn
31e Noordpooltocht.In 1913 trok hij er
op uit om het ,.lan<j in de lucht" te gaan
zoeken, waarvan Peary gesproken had
toen hij op de Noordpool stond. „Ikzelf",
zei de admiraal, „zag dat land ook. het
had valleien en bergen en volgens bere
keningen was ik er tenslotte maar 75 mijl
vandaan. Maar ik legde 112 mijl af en
toen verdween het spoorloos. Het was
een drogbeeld".
Dit gebeurde op de reisonderne
ming van twee jaar. „Toen ik op het
punt aankwam, waar een schip hem zou
afhalen, kon het niet door het ijs heen
en tot 1917 bleef ik tussen de eski
mo's". In deze jaren bracht hij de eski
motaai op schrift, waarvan hij later
een dictionaire uitgaf, bestudeerde het
leven van de eskimo's, ging met slee
honden 8.000 mijl op en neer langs de
kust van Groenland en ontwierp er zijn
huidige schip, de „Bowdoin". Tege
lijk werkte hij' aan het project van
een school voor de eskimo's.
Eenmaal zo vergevorderd in zijn ver
telling, kwam MacMillan's jonge vrouw
Miriam binnen, die al acht maal met
hem mee naar de Pool is geweest. Zij
leidde ons door het huis en vulde details
in aan de hand van vele meegebrachte
souvenirs. „Mac" aldus luidt haar beti
teling van haar man, „viel een keer met
al zijn sleehonden in een diep sneeuwhol
boven op een kwade ijsbeer. Een ander
maal viel een muskusdier hem aan en
verscheurde hem bijna, maar het ergste
was wel zijn gevecht met een walrus
waar hij te dichtbij kwam; inplaats van
zijn harpoen op enkele meters afstand
te werpen, stiet hij het diep in het lichaam
van het 7 meter lange beest. Op de een
of andere wijze heeft zijn spreekwoorde
lijk geluk hem toen van de andere wal
russen gered, die hem volgden".
Bij een klein bijlachtig voorwerpje zei
ze: „Dit is het eskimo-mes dat vrouwen
gebruiken. Ze nemen een homp vlees
van de grond, steken het in de mond
en snijden het vlees met dit mes vlak
langs de lippen af". „Bijzonder eenvou
dig", merkten wij op. Miriam lachte:
„Over eenvoud gesproken: een eskimo
vrouw gaf me eens een lange stok cadeau
waar aan het eind een stukje ijsberen-
I huid zat. Dit is een luizenvanger, een
onmisbaar huishoudartikel. Toen ze het de
monstreerde, zag ik tot mijn schrik dat ze
de gevangen luizen opat. Op mijn vraag
verklaarde ze: „Wanneer we ze eten, we
ten we waar ze zijn." Overigens worden
eskimovrouwen door de mannen minder
geapprecieerd om haar fraaie verschijning
dan wel om haar bekwaamheid in het
kouwen. Zij kouwt soms een hele dag,
op ijsberenhuid om het zacht te maken
voor naaldwerk. Verder moet ze goed
kunnen naaien en vogels vangen.
Op de derde verdieping van het witte
MacMiilan-huis aan de baai van Provin
cetown liggen twee vertrekken met een
Na een onderbreking van ruim 11 jaar
zal de Westduitse vliegtuigindustrie weer
gaan produceren. De organisatie der in
dustrie heeft bekend gemaakt, dat onder
de grote ondernemingen een krediet van
D.M. 31 miljoen wordt verdeeld om de
industrie te helpen weer op gang te ko
men. Er zijn opdrachten ontvangen voor
de vervaardiging onder licentie van in
totaal 671 toestellen van buitenlands ont
werp.
Blume en Focke-Wulf te Bremen zullen
194 Piaggie P 149, een Italiaans lestoestel,
bouwen. De Flugzugunion Sued (voor
heen Messerschmidt en Heinkel) te Stutt
gart zal 360 Fouga-CM 170 R „Magister"
toestellen, een Frans les-straalvliegtuig,
vervaardigen, en de Flugzugbau Nord te
Hamburg heeft een opdracht voor de
bouw van 117 NSCA N 2501 „Noratlas"
toestellen, een Frans transportvliegtuig.
Verder zullen de Dornierfabrieken 469
verkenningsvliegtuigen van eigen ont
werp, de DO 27, bouwen. De eerste van
deze toestellen zullen over ongeveer twee
maanden in gebruik worden genomen. In
de meeste gevallen moeten de motoren
worden geïmporteerd.
Bij Koninklijk Besluit is met ingang
van 1 september a.s. een wijziging van
het tarief van invoerrechten, dat deel uit
maakt vaij de Nederlands-Belgisch-
Luxemfourgse douane-overeenkomst,
voorlopig in werking gesteld. Deze wijzi
ging betreft verlaging van diverse hef
fingen.
Deze verlaging vloeit voort uit de ver
bintenissen, welke Nederland België en
Luxemburg hebben aangegaan bij de ta
riefonderhandelingen. welke van januari
tot. en met mei 1956 in Genève zijn ge
voerd in het kader van de AJgemene
Overeenkomst inzake Tarieven en Han
del (GATT).
Tegenover de door de Benelux ver
leende tarifeconcessies, waarvan deze ta
riefsverlagingen een gedeelte vormen,
staan talrijke invoerrechtenverlagingen.
welke door andere landen in werking
worden gesteld t.a.v. exportprodukten van
de Benelux. Voorts hebben deze andere
landen onderling elkaar eveneens ta
riefsconcessies gedaan welke, uit hoofde
van de meest-begunstigingsclausule van
de GATT ook voor de Benelux-export
gelden.
De Suezkanaalcrisis begint reeds de
kosten van de aanvoer van olie in Enge
land te beïnvloeden. Uit vrees voor inci
denten in het Midden-Oosten hebben de
eigenaars van olietankschepen hun vracht
prijzen aanzienlijk verhoogd. De tariefs1
verhogingen lopen tot 50 pet. Voor het
charteren van een olietankschip van
20.000 ton voor de reis van de Perzische
Golf bedragen de kosten thans 120.000,
vergeleken met 80.000 vóór de naasting
van het Suezkanaal door Egypte. Indien
de omstandigheden het schip noodzaken
de reis rond de Kaap de Goede Hoop te
maken, waardoor de reis 10 dagen langer
zou worden, zullen de vrachtkosten voor
oliemaatschappijen nog 60.000 stijgen,
hetgeen betekent, dat de vervoerskosten
meer dan het dubbele zouden gaan be
dragen.
De meeste grote oliemaatschappijen
hebben een eigen vloot van tankschepen.
Indien zij daarbuiten nog schepen nodig
hebben, huren zij deze onder langlopende
contracten, maar bijna alle maatschap
pijen huren bovendien nog schepen voor
een of meer reizen.
Tot dusverre weigeren de maatschap
pijen ieder commentaar op de mogelijk
heid, dat de stijging van de vervoers
kosten zal leiden tot een verhoging van
.<Je olieprijzen.
bibliotheek van 2000 boeken, waarvan
Miriam er vier en de admiraal er vijf
geschreven heeft. Hij is nu bezig aan een
biografie, maar twijfelt of hij het op tijd
afkrijgt; zijn beetje vrije tijd wordt to
taal in beslag genomen door het geven
van lezingen en het vertonen van films
en verder moet hij zijn nieuwe Pooltocht
voorbereiden. Wat een werk deze man
verzet heeft! In opdracht van de rege
ring heeft hij 12.000 luchtfoto's van de
kust van Groenland gemaakt en in
kaart gebracht. Hij heeft op Noord-Groen
land zes plaatsen voor radarstations uit
gezocht. Hij heeft de fjorden en de hele
westkust van Groenland opgemeten en in
tekening gebracht. Heeft een school voor
eskimo's gebouwd, waar hij tot op heden
voor zorgt. Hij heeft studies van rotsen
vogels, vissen, vulkanen, ijsbergen en
gletsjers gemaakt
Op dit punt stelden wij een langoverwo-
gen vraag, die niet meer met eskimo's
maar wel met ijsbergen, de Noordpool
en de moderne oorlogsverschrikking van
atoombommen te maken had. „Kapitein
MacMillan. professor Axel Hallenborg in
Zweden, een atoomgeleerde, heeft ver
klaard, dat kanteling van de wereld door
een abnormale verzwaring van de Noord
pool mogelijk is tussen vijf en tien jaar.
En wel vanwege sterk verhoogde con
densatie boven dat gebied door de voort
durende explosies op het noordelijk half
rond. In de laatste 12 maanden zou vol
gens Hallenborg de Noordpool 18 pet.
zwaarder dan de Zuidpool zijn geworden.
Wat is uw opinie?
„Druk en pressie leidt tot hitte
ijsbergen smelten aan de onderkant en
neerkomende sneeuw en ijs worden al
dus voortdurend van de Pool afgevoerd.
In die zin zou gevaar van grotere con
densatie, zwaardere sneeuw en ijsval
geneutraliseerd kunnen worden. Kante
ling in 510 jaar lijkt me uitgesloten,
maar niet onmogelijk over een lange
tijdsperiode." De vraag blijft intussen of
het tempo van het smeltingsproces ge
lijk staat met of veel geringer is dan
van het neerkomen van de verhoogde
condensatie op het Noordpoolvlak. Hal
lenborg heeft het smeltingsproces niet
ontkend, dodh desondanks sterke ver
zwaring in kort* tijd van de Noordpool
geconstateerd.
Zo sloot dit onderhoud op een toon van
zorg over de gevareh van de modernste
destructiemiddelen. Maar bij het afscheid
werd ons een boek ten geschenke gege
ven waarin, in de taal van de eskimo's
geschreven stond: „Aksunai. Illitarna-
mek." Hetgeen betekent: Moge gij sterk
zijn. En toen wij de hand van de admi
raal drukten, dachten wij: en mogen we
uw moed hebben.
abslute omvang is gedaald, welke daling
o.m. wordt veroorzaakt door lagere ex
port van schepen naar deze landen
Uitvoer naar landen in.
van het totaal.
Ie halfj. Ie halfj. Ie halfj.
De buitenlandse handel van Nederland
is in het le halfjaar 1956 wederom be
langrijk toegenomen. In. en uitvoer ste
gen nl. t.o.v. de eerste helft van het vorig
jaar gezamenlijk van f 10.7 tot 12,1 mil
jard of wel met ti pet. Hiermede was de
relatieve toeneming even groot als van
het eerste halfjaar 1954 op het le half
jaar 1955. Het stijgingspercentage van de
import in het le halfjaar 1956 t.o.v. de
eerste helft van 1955, dat 15 bedroeg, was
lager dan dat van het le halfjaar 1954 op
de eerste helft 1955 (17 pet), doch bleef
niettemin groter dan dat van de uitvoer
ad 12 pet.
Onder invloed hiervan liep het han
delsbalanstekort. verder op van f 1,1 tot
f 1.4 miljard en bereikte aldus een om
vang. welke alleen in het le halfjaar 1951
ten tijde van de Korea-hausse werd over
troffen. Verhoudingsgewijs is deze ont
wikkeling van de handelsbalans, gezien
de sterke groei van het totale handels
verkeer echter minder ongunstig.
invoer uitvoer saldo dekk.
(in miljoenen guldens
le halfj 1951 5150 3450
le halfj 1954
le halfj 1955
le halfj 1956
5050
5900
6800
4350
4800
5350
1700
700
1100
1450
perc.
67
86
81
79
Afgerond op f 50 miljoen.
De autoproduktie in de Ver. Staten is
de afgelopen week gedaald tot 69.501 wa
gens als gevolg van de sluiting van fabrie
ken bij Ford, Plymouth en Studebaker vrij
dag j.l. i.v.m- de overgang op de nieuwe
modellen. In de voorgaande week werden
98.348 wagens voortgebracht en in dezelfde
periode van het vorige jaar 129.591 stuks.
Tot nu toe dit jaar zijn in de Ver. Sta
ten 3.984.426 auto's geproduceerd, vergele
ken met 5.475-486 wagens in dezelfde pe
riode van 1955.
Op een dag dat het stortregende ont
ving hij ons. Een rechte slanke man in
een donkerblauw pak, die er niet ouder
uitzag dan 65 ofschoon hij ver in de 70
moet zijn. Door de eetkamer ging hij ons
voor naar de ruime zitkamer, waar een
groot raam uitzicht gaf op de wijde, on
rustige baai en de „Bowdoin". Zijn be
wegingen waren zoals zijn wijze van spre
ken: exact en economisch. Maar naast
zijn informaliteit en eenvoud, die direct
de kosmopoliet toonden, bezat deze man
opvallende soepelheid en natuurlijkheid.
Toen hij ons tijdens het gesprek wilde
aanduiden hoe de unicorm van de een-
hoornvis aan diens kop zat, liet hij zich
uit zijn stoel glijden en kroop op handen
en voeten over de grond, zonder daarbij
een moment aan waardigheid in te boeten.
Voor de jonge Donald Mac Millan stond
het vast, dat hij de familietraditie voort
zou zetten en zeekapitein worden, evenals
zijn vader en diens vader, etc. De vertel
lingen en souvenirs, die zijn vader van
zijn reizen meebracht, werkten sterk op
zijn verbeelding. Toen hij 9 jaar werd.
stierf zijn vader en toen hij 12 was zijn
moeder „Een vrouw in Provincetown nam
me bij de hand mee naar haar huis om
voor me te zorgen, maar na twee weken
had ze blijkbaar genoeg van me en gaf
me aan een andere vrouw, die in dit huis
leefde waarin ik nu nog woon". Na een
paar jaar werd de kleine Donald met
de boot naar zijn enige zuster in Maine
gestuurd, waar hij het gymnasium afmaak
te en naar het „Bowdoin" college ging.
Volgens Amerikaanse traditie betaalde 'nij
zijn studie met werken, was kelner, krui
er, schoenpoetser. Later had hij een zo
merkamp voor jongens en daar dit als
andere jongenskampen aan het water
gelegen was, waar deze of gene af en toe
in placht te vallen, kon het gebeuren, dat
MacMillan in één week negen jongens het
leven redde.
De Noordpoolontdekker Peary die dit
bericht las, zond hem niet lang daarna
een telegram met de mededeling: „Heb
plaatsing voor je op reis naar Noord
pool". Met een „hart dat me brak", ver
telde de admiraal, telegrafeerde ik: „Sor
ry onmogelijk". Eén dag voor ontvangst
van het telegram, had hij zijn eerste con
tract voor een jaar als leraar getekend.
Die reis bracht Peary echter veel te
genslag. Hij bereikte de Noordpool niet
en leed honger, zijn bemanning at eerst
alle sleehonden op, toen de hondenzwe
pen (van zeehondenvel gemaakt) en ten
slotte de s-neeuwschoenen (van koeienhuid)
Het schip voer te pletter, maar werd in
1906 gerepareerd en o wonder een nieuw
telegram arriveerde van Peary: „Indien
nog geïnteresseerd in werk in noor
den, kom naar „Grand Union Hotel". De
admiraal vertelde: „Ik had net een les be
ëindigd, stuurde mijn leerlingen naar
huis en wandelde zonder meer het col
lege uit. Weet u," lachte hij toen, „dat
het Bowdoin-college waar ik les gaf me
nooit anders dan groot verlof wilde toe
staan? Het vorige jaar informeerde men
per brief wanneer ik terugkwam. Ik ben
nog steeds op groot verlof.."
Intussen moesten twee eskimo's hem
met bevroren voeten van de voetreis met
Peary op de Pool terug brengen naar de
basis: hij had een bevel te nonchalant op
gevat en inplaats van iedere dag droog
gras in zijn schoenen te doen, het gras
niet ververst voor vijf dagen. Condensa
tie veroorzaakte bevriezing. Na deze reis
werd terugkeer naar de Noordpool voor
Mac Millan een obsessie. Hij had geen
geld, maar des te meer moed, bouwde
een kano van een goeie vijf meter leng
te en peddelde naar Labrador, ,,'t Is heel
simpel", zei hij, „als je maar vlak langs
de kust gaat en je boot bij slecht weer
aan wal trekt, hem omkeert en eron
der gaat slapen". Hij leefde een tijd onder
de eskimo's en lust voor studie kwam
boven. Eenmaal weer thuis, ging hij naar
de Harvard universiteit. Hij was een uit
stekend Latinist, gaf verschillende jaren
les in de klassieke talen en betaalde
verdere studies ermee. Van Harvard kreeg
hij toen de opdracht als antropoloog
weer naar de Noordpool te gaan en sinds
dien is hij altijd in opdracht van univer
siteiten. wetenschappelijke genootschap
pen of de regering naar die gebieden ge-
Ook de provincie Zuid-Holland gaat,
zoals bekend is, over tot de uitgifte van
de thans in zwang zijnde 4% pet. lening
De lening zal 5.000.000 groot zijn, een
looptijd hebben van 30 jaar en tegen de
koers van 100 pet. worden geëmitteerd.
De gelegenheid tot inschrijving zal
openstaan bij kantoren van emittenten R
Mees en Zoonen, Pierson en Co, Vlaer en
Kol te Amsterdam, Rotterdam, 's-Graven-
hage en Utrecht, voor zover aldaar geves
tigd, alsmede te Amsterdam bij de heren
Beels en Co., De Clercq en Boon Hart-
sinck en te 's-Gravenhage bij de heren
Heldring en Pierson.
-
wmtm.
Zoals vermeld, nam de invoer in de
verslagperiode t.o.v. het overeenkomstige
tijdvak van vorig jaar naar waarde met
15 pet. toe, hetgeen in verband met enige
prijsstijging, die sedertdien is opgetreden,
neerkomt op een hoeveelheidsaccres van
ca. ]3 pet.
De gesignaleerde prijsstijging bij de in
voer kan voornamelijk worden terugge
vonden bij de industriële grondstoffen;
behalve voor textiel was een iets hoger
prijspeil in de industriële sector overi
gens vrij algemeen. Hiertegenover onder
ging het gemiddelde prijspeil voor agrari
sche produkten (met name granen en vee
voeders) enige daling.
Naar landen van herkomst was over de
beschouwde periode vooral de grotere
invoer uit de BelgischLuxemburgsche
Economische Unie (B.L.E.U.) en de Ver.
Staten (beide ca. 25 pet.) van belang. Onze
drie belangrijkste leverancierslanden. met
name de BLEU, de Ver. Staten en West-
Duitsland, vergrootten hierdoor hun aan
deel in onze invoer tot meer dan de helft,
nl. van 48V> tot 51% pet.
Onze Beneluxpartners, die in het le
halfjaar 1955 achter Wcst-Duitsland nog
de 2e plaats innamen op de Nederlandse
markt, en in de tweede helft van dat jaar
op de eerste plaats kwamen, hebben deze
positie verder verstevigd. Vooral van de
volgende artikelen nam de invoer uit de
BLEU belangrijk toe: auto's en kleding
(invoer verdubbeld), machines, ijzer en
staal en non-ferrometalen. De sterk op
gelopen import uit de Ver. Staten kan
voor een aanzienlijk deel worden ver
klaard door de bijna tot een 4-voud ver
grote invoer van steenkolen, zulks in ver
band met verminderde leveringsmogelijk
heden door België en West-Duitsland.
De import uit de niet-industriële lan
den liep sedert het le halfjaar 1955 rela
tief terug. Met name gold dit voor de
Aziatische landen (excl. Indonesië) en
Afrika.
Invoer naar landen in
pet. van het totaal.
Eerste halfjaar
1954
1955
1956
Totaal
100
100
100
West-Duitsland
14,3
16,4
17,1
B. L. E. U.
14,7
14,0
13,9
Engeland
11,2
12,2
12,7
Overige Westeur.
landen
19,9
22,0
20,9
V.S. en Canada
7,6
6,2
7,0
Midden- en Z.
Amerika
5,6
5,2
4,0
Indonesië
3,0
2,6
2,9
Overige landen
23,7
21,4
21,5
Totaal
B.L.E.U.
West-Duitsland
Engeland
Ov. Westeur. landen
V. S. en Canada
Midd.- en Z.-Amerika 7,6
Indonesië 4,9
Overige landen 20,6
1954
100
16,9
16.4
8,9
12.5
12,2
1955
100
17.6
17.7
8,7
12,7
14.7
5,7
3,1
19.8
1956
100
19,0
17.8
8,3
11.9
15,8
6,2
3,2
17,8
De uitvoer steeg t.o.v. het le halfjaar
1955 naar waarde met 12 pet, naar hoe
veelheid was deze toeneming, evenals
aan de invoerzijde, t.g.v. een lichte prijs
stijging, kleiner, n.l. bijna 10 pet.
Beschouwt men aan fle hand van de
onderstaande tabel, waarin seizoenschom
melingen en andere incidentele fluctua
ties zijn uitgeschakeld, de ontwikkeling
van de export naar hoeveelheid, dan valt
allereerst op. dat het stijgingstempo van
onze uitvoer in de laatste tijd is vermin
derd
Export-volume
(le halfjaar 1955 100)
(gecorrigeerd voor
seizoen e.d.)
le haLfj. 2e halfj. le halfj.
De „Botvdoin', admiraal MacMïllans schoener, waarmee hij zijn pool
tochten maakt, gefotografeerd in een fjord van Groenland.
Blijkens een publikatie van het Eco
nomisch Instituut voor de middenstand
over het omzctverloop in bepaalde bran
ches in het klein- en middenbedrijf in de
eerste helft van dit jaar, hebben de geid-
omzetten over de gehele linie een stijging
te zien gegeven.
De ontwikkeling van de geldomzet in
de sector voedingsmiddelen gedurende
deze periode wa,s t.o.v. dezelfde maanden
van 1955 in enkele branches gunstiger
en in andere gelijk of ongunstiger dan
die in het jaar 1955 t.o.v. het jaar 1954.
Dit wordt nog verduidelijkt door de
volgende tabel.
Stijging van de geld
omzet in het
le halfj. '56 jaar '55
t.o.v.
le halfj. '55
16%
15%
7%
6%
Branche
Slagersbedrijf
Melk en zuivelprod.
Bakkersbedrijf
Kruideniersbedrijf
t.o.v.
jaar '54
6%
9%
7%
6%
12%
Aard., groenten en fruit 6%
Opgemerkt wordt, dat met name in het
slagersbedrijf prijsstijgingen tot een ver
hoging van de geldomzet hebben bijge
dragen.
Voor de branches in duurzame con
sumptiegoederen kon de volgende opstel
ling worden gemaakt.
Branche
Stijging van de geld
omzet in het
le halfj. '56 jaar '55
t.ov. t.o.v.
le halfj. '55 jaar '54
17% 8%
Schoeisel
Boekhandel 15% 6%
Meubelen e.d15% 10%
Kantoorboekhandel 11% 10%
Glas. porselein, aarde
werk en huish. art. 10% 10%
Textielwaren 10% 10%
Hieruit blijkt dus, dat vooral in de de
tailhandel in schoeisel, die in meubelen
e.d. alsmede in de boekhandel de ontwik
keling van de geldomzet bevredigend mag
worden genoemd.
Voor de branches in genotmiddelen
was de situatie als volgt.
Stijging van de geld
omzet in het
le halfj. '56 jaar '55
Branche t.o.v. t.o.v.
le halfj. '55 jaar '54
Banketbakkersbedrijf 8% 4%
Alcoholhoudende en al
coholvrije dranken 7% 10%
Tabaksfabrikaten 4% 5%
Met betrekking tot het verloop van de
geldomzet in het kappers, en drogisten-
bedrijf kan de volgende tabel worden ge
geven.
Stijging van de geld
omzet in het
le halfj. '56 jaar '55
Branche t.o.v. t-ö.y.
le halfj. 55 jaar '54
Kappersbedrijf
Herensalons
Damessalons 7%
Parfumerieën 16%
Drogistenbedrijf i'° 11%
1955
100
100
100
100
1955
106
108
108
105
1956
109
101
118
108
Dierlijke prod.
Landbouwprod.
Industrieprod.
Ook aan dc uitvoerzijde werd de totale
prijsstijging bepaald door die voor in-
dustrieproduktcn. De ruilvoet bleef ten
gevolge van een en ander constant.
Met betrekking tot de uitvoer naar
landen van bestemming was vooral de
opnieuw belangrijke toeneming van de
afzet naar West-Duitsland en Engeland
(ca. 15 pet) van betekenis.
Daarnaast verdient de stijging van de
Uitvoer naar Indonesië (ca 25 pet)
afzonderlijke vermelding. Deze was in
1952 tot 1955 vrijwel ononderbroken te
ruggelopen. De eveneens aanzienlijke
vermeerdering van de uitvoer naar de
V. S. (ca 25 pet) is geflatteerd door
belangrijk hogere veredelingsexporten
van edele metalen en tin.
Mede door het relatief achterblijven
van de uitvoer naar België, bleef West-
Duitsland zijn positie als belangrijkste
afnemer van ons land behouden. Tot de
grotere uitvoer naar dit land droegen
vooral bij aardolieprodukten, plantaardi
ge oliën en granen.
De stijging van de afzet naar En
geland had m.n. betrekking °P aardap
pelen, aardolieprodukten, vlees en groen
ten.
Tenslotte valt te constateren, dat de
export naar Zuid- en Midden-A.merika
niet alleen procentueel doch ook naar
Op
dezelfde dag dat president Nasser
de Suezkanaalmaatschappij nationaliseer
de, reageerden alle beurzen met een
diepe daling, vooral van de oliewaarden.
Verwonderlijk was dit niet. Het Suezka
naal is immers een oliekanaal en een
MOSOEL
••KERKOEK
A\V TEHERAN
SCHANAKIN
*KIRMANSJAH
KAIRO
/WC DAM MA
A BK AIK
ER RIAAD* VW.",
Soedan
Oman
MEKKA
Hadramaut
PETROLEUMCONCESSIES
IN HET MIDDEN OOSTEN
3 Amerikaanse
maatschappijen
79 Overheersend Britse
S3 maatschappijen
Brits-Amerikaanse
£3 maatschappijen
3 Andere gemengde
groepen
jTTTj Ontwerp Russische
ILLU concessie
Pijpleidingen
0 km 500
stagnatie in de olieaanvoer kan veel scha
de veroorzaken. Een zeer groot deel van
de olie uit het Midden-Oosten wordt via
deze weg naar Europa en Amerika ver
scheept.
Verwacht wordt, dat het Midden-Oosten
dit jaar twee-derde van de wereldproduk-
tie zal leveren en de geschatte reserves
van dit gebied vormen drie-vierden van
de geschatte wcreldrcservcs. Het Mid
den-Oosten zal dus met de jaren voor de
olietoevoer naar Europa en voor de olie
positie in de gehele wereld steeds belang
rijker worden.
De vier voornaamste oliegebieden van
het Midden-Oosten zijn op het ogenblik
Koeweit (54,7 miljoen ton in 1955) Saoedi-
Arabië (47,5 miljoen ton), Irak (33,7 mil
joen ton) en Perzië (16,2 miljoen ton).
De grootste concessies zijn in handen
van Amerikaanse maatschappijen. De
grootste daarvan, de Aramco, heeft het
gehele grondgebied van het koninkrijk
Saoedi-Arabië in concessie. In Bahrein
werkt de Amerikaanse Bahrein Oil Cy,
terwijl de neutrale zone ten westen van
Koeweit eveneens door de Amerikanen
wordt geëxploiteerd en een andere Ame
rikaanse combinatie nog een optie heeft
op een concessie in het gebied tussen
Hadriamoet en Oman.
De Britse maatschappijen en hun affi
liaties exploiteren het gehele grondgebied
van Irak, Hadriamoet en Oman terwijl
Perzië wordt geëxploiteerd door een in
ternationaal consortium, dat bestaat uit
Britse, Amerikaanse, Nederlandse en
Franse belangen. Rusland had tot voor
kort in het noorden van Perzië een voor
lopige concessie. Op 7 juni j.l. werd door
de Perzische politie echter beslag gelegd
op de Russische installaties.
Koeweit wordt geëxploiteerd door een
Brits-Amerikaanse combinatie, terwijl een
andere Brits-Amerikaanse combinatie in
Egypte werkt. Het gehele grondgebied
van het koninkrijk Jemen is in handen
van een Duits-Jemenitisohe maatschappij.
Wat de verschillende pijpleidingen be
treft: de grootste, van Saoedi-Arabië tot
aan de Middellandse Zee, is in handen
van de Amerikaanse maatschappijen, ter
wijl de andere leidingen Britse maatschap
pijen en Brits georiënteerde combinaties
toebehoren.
Deze droge opsomming van feiten geeft
de indruk als zou uitsluitend de westerse
wereld van de olierijkdom in het midden-
Oosten profiteren. Dit is niet het geval.
De diverse maatschappijen krijgen 'n be
paald grondgebied in concessie en mogen
dan de daaronder liggende lagen exploite
ren. De oliemaatschappijen betalen de
gehele uitrusting van de installaties, het
vervoer en de distributie van de olie. De
eigenaars van de grond, in de meeste
gevallen de regeringen of de landeigenaars
zoals de sjeiks cn de emirs_ krijgen een
bepaald deel van de winst, die op de ver
koop van de olie wordt gemaakt, dikwijls
op een fifty-fifty basis.
In een kort geleden gepubliceerd rapport
van de V.N. werd het voordeel dat de
landen van het Midden-Oosten van de olie
hadden en hierin is begrepen de indi
recte winst van werkgelegenheid, verkoop
van goederen en leveringen voor 1935
geschat op een bedrag van 1 miljard dol
lar.
In het V.N. rapport werd gezegd dat
de verschillende regeringen in 1950 200
miljoen dollar ontvingen, een bedrag dat
in 1955 was gestegen tot 880 miljoen dol-
H°y belangrijk deze inkomsten zijn
blijkt uit het feit, dat zij in Perzië en
Syne tien pet. van alle staatsinkomsten
uitmaken, in Irak 34 pet., in Bahrein en
Saoedi-Arabie 45 tot 60 pet. en in de
Britse kroonkolonie Koeweit zelfs 90 pet.
In vele landen worden deze vast terug
kerende bedragen gebruikt voor de econo
mische ontwikkeling. In Irak werden b.v.
vorig jaar twee grote stuwdammen vol
tooid in de Euphraat en de Tigris met
net doel het geïrrigeerde landbouwareaal
te vergroten. Koeweit heeft aan de olie
inkomsten zelfs zijn gehele modernisering
te danken.
De directie van de N.V. Twentsche Ka-
bclfabriek Haaksbergen heeft besloten
over te gaan tot een belangrijke uitbrei
ding van gebouwen, laboratoria en machi
nepark waarmede een totaal bedrag van
ruim 1,2 miljoen is gemoeid.
De aanbesteding van de ijzerconstructie
en de bouwwerken heeft inmiddels plaats
gehad. Een en ander houdt verband me
de uitbreiding van de fabricagemogelijk*
heden onder meer voor de vervaardiging
van hoogspanningskabels tot 50.000 volt.
f j meT I-T' ging de vennootschap over
nari nU\glfte van f 500 000 aandelen a
j j r oel van de emissie was de eigen
u_p n meer in overeenstemming te
rengen met de sterk gestegen omzetten,
;le een groter bedrag vereisten voor het
imancieren van de grondstoffenvoorraad.
voorts werd gezegd, dat de nieuwe mid
delen voor ongeveer 75 pet. zouden wor
den gebruikt voor investeeringen in ma
chines, ter verdere vergroting van moder
nisering van het produktie-apparaat. ten
einde te kunnen blijven voldoen aan de
stijgende vraag naar de produkten).
Bij Kon. Besluit is de kapitein-ter-zee
(tijdelijk schout-bijnacht) L. J. Goslings
met ingang van 28 augustus 1956 bevor
derd tot schout-bij-nacht.
Voorts zijn met ingang van 4 september
bevorderd tot schout-bij-nacht: kapitein
ter-zee (tijd. schout-bij-nacht) W. J.
Kruys kapitein-ter-zee (tijd. comman
deur) G. B. Fortuyn en kapitein-ter-zee
(tijd schout-bij-nacht) A, M. Valkenburg
terwijl de kapitein-ter-zee voor de tech
nische dienst (tijd. sëhout-bij_nacht voor
de technische dienst) L. Stam met in
gang van gelijke datum is bevorderd tot
schout-bij-nacht voor de technische
dienst Tenslotte is kapitein-ter-zee J. F.
van ,Pulm met ingang van 4 september
tudelük è»»«rderd tot commandeur.
