JS 3D
■Xs»
m
mi
m
m m
m
n
I H
IATERDA)
VOOS 30J1G
15 september 1556 vertrok
keizer Karei V naar Spanje
DICHTE KAARTEN
BBR7QN
Hf
11
p
Hf
WH
S!
R.-L Leergangen gaan aantal cursussen
en docenten uitbreiden
Vóór vier eeuwen
Bridgerubriek
DE HEILIGE VAN DE WEEK
Het Grabbeltonnetje
Dr. Weijnen als rector geïnstalleerd
Produktie per werk
nemer gestegen
lÉl
B Hf B
18 september: St.-Joseph van
Cupertino, Minderbroeder
Giraffe zebra -
antilope?
ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1956
PAGINA 6
2363 cursisten
45STE STUDIEJAAR
GEOPEND
Geen kabbelend beekje
VERDRONKEN
JONGETJE STOND OP
DE KANT
Nieuwe opleidingen
Index kwam in tweede kwartaal
op 139 (v. kw. 131)
Lagere produktie in juli
DE
STUDIEDAGEN TECHNIEK
EN AMBACHT
HET GEHEIM VAN
MARS-„KANALEN"
Dr. Bombard neemt proeven
RUBBERREDDINGBOTEN
BETER DAN HOUTEN?
KATH. AVONDLYCEUM TE
NIJMEGEN BEGONNEN
OPLEIDING KATHOLIEKE
JEUGDLEIDERS
VLIEGEN IS MAKKE
LIJKER DAN U DENKT
IJ3
OJB
n a t
q a
m n
mm
„Ya voy, Senor; ay Jesus!"
-
-
CO 11R ESl'ONUEN'ÏIE-A DRES:
POSTBUS 8, HILVERSUM
Te Tilburg is vandaag het nieuwe stu
diejaar van de r.-k. Leergangen officieel
geopend. Dit gebeuren werd gecombineerd
met de installatie van de nieuwe rector
der Leergangen, dr. A. A. Weijnen.
Nadat vanmorgen om half elf door de
curator mgr. dr. Th. van der Bom in de
parochiekerk van de H. Joseph een plech
tige H. Mis was opgedragen, vonden de
openingslessen van de in Tilburg te geven
cursussen plaats.
Om half drie vanmiddag begon in het
auditorium van het Brabants Conserva
torium een speciale bijeenkomst, tijdens
welke.dr. Weijnen door de president
curator mr. F. Teulings als rector werd
geïnstalleerd.
Vervolgens bracht de nieuwe rector
verslag uit over het afgelopen studiejaar.
Het afgelopen cursusjaar der r.-k. Leer
gangen zal door degenen die het van na
bij beleefd hebben wel nimmer met een
rustig kabbelend beekje vergeleken kun
nen worden, aldus spreker. Vlak voor het
afgelopen cursusjaar begon had de rege
ring aan de r.-k. Leergangen medegedeeld
dat zij in beginsel bereid was de M.O.-
opleidingen van de afdelingen Algemene
Wetenschappen en Lichamelijke Oefening
dezelfde subsidiemaatregelen als op de
zusterinstituten toe te passen. Het cu
ratorium had daarop de cursusgelden in
overeenstemming met de wens van de
regering drastisch verlaagd. Maar kort
daarop bleek de regering een latere da
tum van ingang te bedoelen dan voor de
gemelde zusterinstituten en kende zij voor
verscheidene nevenopleidingen geen sub-
sidie toe.
Deze moeilijkheden werden nog ver
groot door een ernstige ziekte van de rec
tor mgr. prof. dr. Thomas Goossens, welke
ziekte zich kort na nieuwjaar zo ongun
stig ontwikkelde, dat het curatorium aan
de conrector dr. A. Weijnen de waarne
ming van het rectoraat opdroeg en mgr.
Goossens tegen 1 juli 1956 zijnontslag
aanbood. Het curatorium verleende dit
ontslag op de meest eervolle wijze en
benoemde de wnd. rector tot opvolger.
Uitvoerig schilderde spreker de ver
diensten van mgr. Goossens, die eerst als
curator en sinds 1921 als rector de belan
gen van de r.-k. Leergangen gediend
heeft met zijn scherp intellect, zijn grote
werkkracht, zijn aangeboren voorzichtig
heid en zijn duidelijke doelbewustheid.
Eveneens bleef dr. Weijnen stilstaan
bij het afscheid van mr. B. J. M. van
Spaendonck, die sinds 1919 als secretaris
van het curatorium en als prorector op
de meest verdienstelijke wijze de belan
gen van de r.-k. Leergangen heeft behar
tigd.
Op aanwijzing van een zesjarig
jongetje is de Amsterdamse politie
in het Noordhollands Kanaal gaan
dreggen. Het ventje had namelijk
verteld, dat zijn eveneens zesjarig
vriendje in het kanaal was ver
dronken. „Hij had hem zelf onder
water zien verdwijnen".
Het dreggen leverde geen resul
taat op en was ook helemaal nut
teloos, want het „verdronken"
jongetje bevond zich onder de toe
schouwers op de kant....
In het studiejaar 1955/1956 waren aan
de r.-k. Leergangen 2363 cursisten inge
schreven, van wie 1007 voor een middel
bare akte en 70 voor Voortgezet Bouw
kunst Onderricht en Hoger Bouwkunst
Onderricht. Het aantal geslaagden voor
een middelbare akte bedroeg 119, drie
personen behaalden het diploma Voort
gezet Bouwkunst Onderricht en 4 Hoger
Bouwkunst Onderricht. Voorts werden
door de cursisten nog 314 andere diplo
ma's en getuigschriften verworven.
Spreker lichtte nog in het voorbijgaan
de betekenis van deze getallen toe. Van
de cursus Nederlands B der Leergangen
slaagden er 10 kandidaten, terwijl het
aantal geslaagden voor het hele land
slechts 25 bedroeg. In de jaren 19501954
slaagden er in Nederland 23 personen
voor de akte K III (natuur- en scheikun
de kosmografie). Van hen waren er niet
minder dan 18 van de Leergangen cfkom-
stig.
Na te hebben gememoreerd, dat in het
afgelopen jaar te 's-Hertogenbosch een
cursus wiskunde M.O. B en te Hengelo
een cursus Pedagogiek B waren geopend,
kondigde de rector voor het nieuwe jaar
aan o.m. de opening van een cursus
Duits M.O. B, overname van de cursus
Engels M.O. B van de Stichting Engels
M.O. B te Nijmegen, concentratie van een
aantal nevenopleidingen, aanstelling van
tweede docenten bij opleidingen die voor
heen slechts door één docent werden ver
zorgd, reorganisatie van de opleidingen
voor Handelswetenschappen M.O. en
Boekhouden M.O. en in het algemeen uit
breiding van de cursussen met specialis
ten, ten dele uit academische kringen.
Van zeer verstrekkende aard was het be
sluit van het curatorium om met ingang
van 1 september 1956 de opleiding aan
de Academie voor Lichamelijke Opvoe
ding van een driejarige halve weekse tot
een vierjarige dagopleiding te maken.
Dr Weijnen herdacht ook het sterven
van de oud-curator mgr. dr. P. J. M van
Gils en de oud-docenten dr M J Ver
hoeven en mr. J. H. P. M. kuypers. Uit
de nalatenschap van beide eerstgenoem-
T„elrd een gro°t aantal boeken aan
ven Leergangen ten geschenke gege-
Sprekend over de bibliotheek der r.-k.
Leergangen betreurde de rector het, «dat
er van regeringswege te weinig subsidie
gegeven werd om deze boekerij behoor
lijk op peil te houden, zodat deze last te
zwaar op het curatorium drukte.
Biddend om Gods zegen en vertrou
wend dat het komende jaar niet zal ach
terstaan bij het vervlogen, verklaarde dr.
Weijnen daarna het vijf-en-veertigste stu
diejaar voor geopend.
Het indexcijfer voor de produktie per
werknemer is in het tweede kwartaal van
dit jaar gestegen tot 139, vergeleken met
131 in het voorgaande kwartaal. De in
dex van de industriële produktie (excl.
bouwnijverheid) belandde n.I. in het twee
de kwartaal op 161 (v. kw. 152), terwijl
de index voor de personeelsbezetting zich
in het tweede kwartaal t.o.v. het eerste
kwartaal handhaafde op 116.
Onderstaand staatje geeft een overzicht
van de door het CBS. samengestelde cij
fers (basis 1949 100).
Ie kw. 2e kw. Ie kw. 2e kw
1955 1956
Industriële prod. 141 151 152 161
Pers. bezetting 114 114 116 116
Prod, per werkn. 124 132 131 139
Bljjkens een pubiikatie van het C.B.S
bouwnijverheid), in juli gedaald tot 153,
vergeleken met 166 in de voorafgaande
maand. Daar het aantal arbeidsdagen in
juli 24 bedroeg, tegen 2314 in juni, liep de
index voor de gemiddelde dagproduktie
nog sterker terug en belandde in juli op
150, tegenover 166 in juni.
Hieronder laten wij deze indices en ver
gelijkende cijfers in staatvorm volgen
(basis 1949 100)
Juni Juli Juni Juli
1955 1956
Aantal arb.dagen 24 23Vs 2314 24
Alg. prod.index 161 148 166 153
Gemidd. dagprod. 158 148 166 150
In het „Casino" te Den Bosch zullen op
11 en 12 oktober a.s. voor de zevende maal
de studiedagen worden gehouden van de
Stichting ter bevordering van techniek
en ambacht. Deze keer zullen zij gewijd
zijn aan smering. Deze dagen zijn bestemd
voor afgestudeerde M.T.S.-ers en andere
technici.
Evenals de zogenaamde vakantieleer
gangen van het Kon. Instituut van Inge
nieurs zijn zij bedoeld als een efficient
middel om zich te oriënteren over voor
uitgang en vernieuwing in verschillende
takken van de techniek en om aldus een
bijdrage te leveren tot opvoering van de
produktiviteit.
Te Pittsburgh in de V.s. is een „elec-
tronisch oog'' gedemonstreerd, dat de ca
paciteit van de telescoop van het ob
servatorium op Mount Palomar, in Cali-
fornië zodanig kan vergroten, dat het
geheim van de „kanalen" op de planeet
Mars onthuld Zou kunnen worden.
Het eleetronisch oog zou het mogelijk
maken het heelal op een afstand van
drie tot vier miljard lichtjaren te door-
gronden._ terwijl de telescoop van het ob
servatorium van Mount Palomar slechts
tot op een afstand van een tot twee mil
jard lichtjaren in de ruimte kan „zien".
Dr. Alan Bombard, de Franse dokter,
die de Atlantische oceaan op een rubber-
vlot is overgestoken, bevond zich donder
dag, in gezelschap van 22 andere „vrij
willige schipbreukelingen", ter hoogte
van de Bretonse kust in een rubberboot,
om aan te tonen dat rubber reddingbo
ten beter voldoen dan houten.
Bombard zal twee dagen met zijn me
depassagiers waaronder 'n Franse ma
rinedokter, matrozen, vliegers en twee
vrouwelijke leden van de Franse zee- en
luchtreddingsdienst - op zee blijven, om
aan te tonen hoe men in rubberboten op
zee moet leven.
De proef wordt ook gevolgd door dr.
Albert Monnier, scheepsarts van de „11e
de France", die deel heeft genomen aan
de reddingswerkzaamheden na de botsing
tussen de „Andra Doria" en de „Stock
holm"
Dr. Monnier verklaarde tegenover ver
slaggevers. dat vele overlevenden, die de
„Ile de France" aan boord had genomen,
gebroken armen of benen hadden, of rug-
gegraatsverwondingen hadden opgelopen
bij het springen in de houten reddingbo
ten van de „Andrea Doria".
Hij zei ook, dat rubberboten gemakkelij
ker te water gelaten en bediend kunnen
worden, onder meer als gevolg van hun
lichtere gewicht.
Te Nijmegen werd dezer dagen het
Craneveldt-Lyceum geopend, dat zijn
naam dankt aan een bekend Nijmeegs
katholiek humanist uit de 16e eeuw.
Ofschoon van katholieke signatuur staat
het avondlyceum open voor leerlingen
van alle gezindten.
Namens het bestuur, sprak drs. J.
Ackermans de ongeveer veertig leerlin
gen en de docenten toe. Spreker wees
alleen op de mogelijkheden, welke het
nieuwe instituut de leerlinge! persoonlijk
biedt i.v.m. verbetering van hun positie,
eventueel verdere studies en zinvolle zelf
ontplooiing en -verrijking, doch ook op
de grote sociale betekenis van het avond-
Ivceum in een samenleving, die voor haar
verdere ontwikkeling in steeds grotere
mate is aangewezen 0p de ontplooiing van
de gaven en talenten van haar leden. Het
is bijzonder verheugend, dat in de uni
versiteitsstad Nijmegen naast afdelingen
voor H.B.S. A en H.B.S. B met een gym
nasiumklas kon worden begonnen. Zowel
de heer W. F. P. Boshouwers, lid van G.
S. van Gelderland, als mr. J. J. de Haas,
wethouder van Onderwijs van Nijmegen,
wezen op de betekenis van deze vorm
van avondonderwijs en meenden, dat het
Craneveldt-lyceum daarom alle steun
verdiende Het is zeer te waarderen, dat
de Zusters van J.M.J. spontaan haar
prachtige nieuwe uloschool aan de Wil-
helminasingel ter beschikking hebben
gesteld.
Tetstond na de openingsplechtigheid
nam het onderwijs een aanvang.
Op 9 oktober a.s. zal de katholieke op
leiding voor jeugdleiding in Nijmegen zijn
eerste cursusjaar aanvangen. Tot direc
teur van deze opleiding, die praktisch
is volgeboekt, is benoemd de heer
mr. M. A. G. Joosten, tot heden
advocaat en procureur in Eindhoven. Zijn
ervaring in het jeugdwerk verkreeg de
heer Joosten in de Verkennersbeweging.
Tot internaatsieidster werd benoemd me
juffrouw B. J. M. Heins te Arnhem. Zij
was diocesaan voorzitster van het Katho
liek Vrouwelijk Jeugdwerk en van de
Stichting Mater Amabilisscholen voor het
Aartsbisdom Utrecht. Als pijaktijkleidster
zal fungeren mejuffrouw Ph. A. L. Ter-
lingen, directrice van het internaat van
sociale jeugdzorg „de Hulshorst" te Den
Dolder.
De opleiding zal zijn gevestigd op de
„Kopse Hof", UbbergSe Veldweg. Daar
dit gebouw echter niet tijdig gereed zal
zijn, zal voorlopig intrek genomen worden
in hotel „Valmonte" in Berg en Dal.
Vliegen is gemakkelijker dan u denkt.
Dat hebben de 13-jarige Eddie Gates en
Zijn 11-jarige vriendje Roy Rousseau,
uit Mastic in de Amerikaanse staat New
York bewezen. Zij werden nl. donderdag
avond door twee politiemannen betrapt,
toen zij pp het vliegveld bij hun woon
plaats landden met een klein sportvlieg
tuigje, waarmee zij een vlucht boven de
omgeving hadden gemaakt.
De jongens hadden bij een laat bezoek
aan hej vliegveld ontdekt, dat in een dei-
vliegtuigen de contactsleutel aanwezig
was. Zij stapten in, Eddie startte de mo
tor, gaf vol gas en zij stegen op. Op hun
rondvlucht hebben zij nog laag een ere
rondje gedraaid boven de huizen waar
zij wonen.
Toen men Roy vroeg, of hij niet bang
was geweest, zei hij: „Wel neen, Eddie
had toch in een boekje gelezen wat hij
doen moest".
1
No. 3027. 15 sept. 1956
Redacteur: G. J. A. VAN DAM,
Vossiusstraat 18b, Amsterdam-Z.
Alle correspondentie aan dit adres. Bij
vragen om inlichtingen s.v.p. postzegel
voor antwoord insluiten.
CONSTRUCTIE-KWESTIES
In „De Problemist", het officieel or
gaan van de Kring voor Damproblema-
tiek, werd in het sept./okt.-nummer van
1947 een interessant verslag gepubliceerd
van een test-wedstrijd in de zogenaamde
„scherpe regels", welke in dat jaar door
de heer Burggraaf onder de leden van de
K.V.D. werd gehouden. Daarbij werden
vier problemen opgegeven, waarin men
afwijkingen van de bepalingen der S. R.
moest opsporen. De vierde stand daarvan
volgt hieronder.
No. 3422
No. 3423
D
m mm
m
O
rt <o
Indien het echter mogelijk is een con
structie zó te veranderen, dat zo'n winst-
brengende schijf wél een rol gaat vervul
len tijdens de afwikkeling of geheel kan
worden gemist, dan is dat natuurlijk, mits
de stand er niet te veel onder lijdt, een
aanzienlijke verbetering. Dat nu is hier
het geval, hetgeen blijkt uit de hier vol
gende verbetering no. 3423 van de heer
Burggraaf. Wit wint daarin door 4034,
49—43, 37—32!. 32x32, 48x6, 27—32, 6—1,
3238, 123, 3843 en 2328! Door toe
voeging van een paar schijven is nu een
ontleding ontstaan, waarin alle schijven
een actieve rol spelen.
Dit voorbeeld herinnerde mij aan een
compositie van een twintigtal jaren gele
den, waarbij eveneens een andere opstel
ling denkbaar is.
No. 3424
No. 3425
Schaakredacteur P. A. KOETSHEID.
Huize St.-Bernardus, Sassenheim.
Zaterdag 15 september.
No. 7457.
F. LINDEBERG.
Ie eerv. vermelding.
Arbejder skak 1955-1.
Mat in 3 zetten.
Stand: Zw. 6, 17,
18, 22, 25, 28, 29, 33.
Wit: 26, 30, 37, 39,
40, 43, 44, 48.
Stand: Zw. 11, 17,
18, 22, 25, 27—29, 33.
Wit: 26, 30, 35, 37,
39, 40, 44, 48, 49.
In de stand van diagram no. 3422 kan
wit winnen door 4034, 2621, 21x32 en
48x17. Schijf 6 is daarin een directe figu
rant en schijf 37 een indirecte, want zon
der deze laatste zou er geen winst zijn.
Natuurlijk is het fraaier wanneer 37 over
bodig zou zijn, doch het is naar onze
mening geen „fout", dat zo'n schijf zelf
geen functie in de eigenlijke probleem
ontleding vervult. In zekere zin heeft dit
stuk juist grote waarde omdat door zijn
aanwezigheid op d i e plaats de winst mo
gelijk wordt. Indien wij veronderstellen,
dat deze stelling in een partij was ont
staan, zou men kunnen denken, dat 37 nog
op 41 stond en zw. 25 op 20. Wit zou dan
de kans-biedende zet kunnen hebben ge
speeld: 4137 (dus niet naar 36, want dan
wordt de combinatie slechts een remise
afwikkeling) en zwart speelt onbewust
van het gevaar 2025. Wit mocht natuur
lijk in plaats van 4137 niet spelen, 30
24, wegens 20—25, 24—19 gedw., 18—23!,
1913 gedw. en dan zwart 3338, 43x32,
met 28x46. Kortom een zeer normaal ont
staan dus van de gegeven stelling.
Maar sedert 1947 zijn al weer negen ja
ren voorbij gegaan en men heeft ingezien,
dat men het damspel geen geweld kan
aandoen door, voor het construeren van
problemen, eisen te gaan stellen, die in
tegenspraak zijn met de logica van het
praktische spel. Als men dit toch doet, is
het hek van de dam en zou men komen
tot zuiver kunstmatige en fantastische
standen, die evenmin als de schaakpro
blemen, niets meer met het dammen „als
spel" te maken hebben. Dan zou de pro
blematiek in het hoekje komen van de
„kunstenmakers" en worden verdreven
uit die der „kunstenaars". En dat is iets,
dat ook Gortmans nooit bedoeld heeft.
Men vergat in de eerste jaren van het
ontstaan der Scherpe Regels te veel, dat
deze voornamelijk waren opgesteld voor
het kleine goed, de zogenaamde „miniatu
ren" en ook dan nog niet altijd kunnen
en mogen worden doorgevoerd, wil men
een werkelijk kunstzinnige schepping
niet degraderen.
m n
Stand: Zw. 18, 19,
22. 25, 27, 29, 32.
Wit 31, 35, 39, 41,
42, 48, 49. (V.D.)
Stand: Zw.: 16,
18, 19, 22, 23, 25, 29,
32. Wit: 26, 30, 31,
39, 41, 42, 48, 49.
(V.D.)
In 3424 wint wit door 2621; zwart moet
nu vier schijven slaan met 16x18, vervol
gens 4842, 42x13 en 49x29. Volgens de
begrippen der S. R. komt hierin een tech
nische fout voor door het zogenaamde on
economische afgeven voor het afdwingen
van de meerslag door vier schijven, ter
wijl het offeren van drie voldoende zou
zijn. Toen dit probleempje werd samen
gesteld, ging men juist uit van de ge
dachte, dat het plotseling offeren van vier
schijven een uitermate verrassend effect
geeft. Men zou het thans kunnen veran
deren als in no. 3425 met wit: 3530, 48
42 enz.
Niettemin zijn wij het met deze bepa
ling in haar algemeenheid niet eens. Kan
zij worden toegepast zonder aan de to
taalindruk van een compositie schade te
berokkenen, dan is er niets op tegen en
achten ook wij dit fraaier. Maar aan zo'n
bepaling de kracht te geven van een
dwingend voorschrift, dus van een „con-
structie-w e t", is beslist onjuist en fataal.
Wij hebben het reeds meer betoogd:
door tè veel te bepalen, door tè veel
„wetten", wordt het scheppingsvermogen
binnen tè nauwe grenzen teruggedrongen
en dat moest en moet tot een vervlak
king van de probleemkust worden. De
verrasende elementen of briljante zetten
in sommige constructies dreigen dan ver
loren te worden door een min of meer
mechanisch afgeven en slaan van stuk
ken. Overal waar het woordje „TE" voor
staat krijgt men meestal narigheid.
Dergelijke bepalingen als oneconomisch
offeren of onnatuurlijke slagverlenging
mogen niet als „wetten" aan de construc
teurs worden opgelegd. Deze „verschijn
selen" in een compositie moet men tel
kens afzonderlijk bezien om te kunnen
vaststellen of de constructie werkelijk zou
kunnen worden verbeterd zonder dat
daardoor de algemene indruk wordt aan
getast of het bouw-principe van het pro
bleem in kwestie aanmerkelijk van ka
rakter wordt veranderd. Kan dit niet
worden aangetoond, dan is er ook geen
sprake van een technische fout. Wanneer
de beoordelaar niet aldus handelt, geeft
No. 7458.
L. M. HAGEMAN, DEN HAAG.
Eerste plaatsing.
Mat i n 2 zetten.
No. 7459. D. Krapalos, le en 2e prijs
gedeeld, thema-toernooi To Mat 1956.
Wit Ka3, Dd2, Ta6, Le7—g6, Pa5—d5,
pi. g3—g7.
Zwart: Ke5, Dg8, Th4—h8, Ld8—hl,
Pc5g5, pi a4b3-c4-c7-h6.
DE PROBLEMEN VAN DEZE WEEK.
Onder no. 7457 plaatsen wij een lichte
opgave, die zich onderscheidt door mat-
reinheid en bijna in miniatuurvorm is.
Bekijkt men no. 7458 dan is men wel
licht geneigd te onderstellen, dat hier
meer dan één weg tot het doel leidt, doch
dit heeft de auteur keurig vermeden. Deze
tweezet valt zeer in onze smaak door zijn
ongedwongen opstelling.
Dfc gecompliceerste opgave van deze
drie is stellig no. 7459.
Oplossingen over drie weken.
Inzendingen vóór woensdag 2 oktober.
PROBLEEMOPLOSSINGEN.
No. 7451. O. Stamp. 1. Ld4 dreigt 2. Dd7t
enz. 1Ke4; 2. Te5:f enz. 1
Kf6, 2. Le5:f enz. 1Le7:, 2. Dc2f
enz. 1Pe3 (Ph4). 2. Le5: enz. 1. Dc4
faalt door Pïi4! en 1. Dal door Le7:.
No. 7452. Ir. W. Hoek. 1. De8—f8 enz.
Goede oplossingen
Beide problemen werden goed opgelost
door F. Pijls. Maasbracht; Paul Rasch-
dorf, Hannover; C. v. d. Weide, Rotter
dam.
No. 7452 door V. Blom, Maastricht;
Dr. R. Bromberg, Roermond; P. M. Dek
ker, Rotterdam; J. Dickhaut, Nijmegen;
W. H. Haring, Schipluiden; Joh. Konings,
Oudenbosch.
Correspondentie.
P. R. te H. Het woord, door u aan
gehaald, slaat op 'n nieuw thema „Feary-
chess". Het is meer geschikt voor een
schaaktijdschrift. Onze rubriek is zo be
perkt.
Rammekens was oorspronkelijk een oud kasteel, op de plaats waar
van in 1547 een fort werd gebouwd aan de rede van Middelburg,
liet befaamde fort Rammekens, dat later als onderpand werd afgestaan
aan koningin Elisabeth; Oldenbarnevelt kocht de vesting in 1616
terug.
Van Rammekens nu zeilde keizer
Karei V naar Spanje toe, de 15e sep
tember 1556. De vloot bestond uit plm.
vijftien Spaanse en plm. twintig Ne
derlandse schepen. Een dertigtal En
gelse vormde het ere-escorte. Blok
tekent hierbij aan: „Toen Karei den
13en (abuis) September 1556 deze
kusten voorgoed verliet om in (abuis)
het Spaansche klooster Yuste vrede te
zoeken volgde de warme sympathie
der regeerders en der menigte den
vorst, wiens opvolger weinig plaats in
de harten der Nederlanders bekleed
de".
Aan de avond van de 28e september
bereikte de vloot Laredo, oostelijk van
de badplaats Santander (klemtoon op:
der) gelegen. Laredo, nu een dorp
met enkele duizenden inwoners, was
toentertijd een belangrijke haven,
Nog altijd vertoont de Gotische kerk
vol trots twee koorlessenaars, haar
door de machtige keizer ten geschen
ke gegeven. „Don Carlos Quinto"
(kien-too), Karei V, heeft in Spanje
altijd veel sympathie ondervonden,
(voor Spanje was hij Karei I) evenals
zijn zoon, Don Felipe Segundo (see-
qoen-doo), de Philips II, over wie de
meeste Nederlanders geen goed woord
kunnen horen. In veel Spaapse steden
zijn er nog steeds hotels, die naar een
van hen genoemd worden.
De klokken van de kathedraal der
H. Maagd te Burgos, verwelkomden
de keizerlijke stoet. Aan de „plaza
mayor'' waren de huizen feestelijk ver
licht. Heeft de hoge heerser hier ge
dacht aan Spanjes nationale held, de
Cid Campeador („cid" is het Arabi
sche woord voor: heer), beroemd door
zijn strijd tegen de Moren, die hier
zijn huwelijk sloot met Dona Jimena
(chi-mee-na) Diaz? De archieven der
kathedraal bewaren nog altijd de La
tijnse huwelijksakte.
Verder zuidwaarts bereikte men de
roemruchte stad Valladolid (bal-jaa-
doo-lieth; th van; to think; klemtoon
op de laatste lettergreep), verblijf-
plaats-by-voorkeur der Spaanse heer
sers. (Eerst na 1620 vestigde het Hof
zich voorgoed te Madrid). Zijn Don
Carlos' gedachten hier uitgegaan naar
Columbus, de grote vermeerderaar
van zijn Rijk, die hier een halve eeuw
tevoren overleed?
Eindelijk kwam het grensgebied
van Estremadoera (letterlijk: over de
Douro-rivier) in zicht, in het noorden
beschut door de Sierra (sjerra; bete
kent: zaag) de Gredos („krijtzaag"),
„achterhoek" van een pitteroske een
tonigheid, in een ruwe natuur, die de
bewoners nauwelijks een schraal le
vensonderhoud biedt. In Estremadoe
ra nu lag het klooster „San Jeronimo
de Yuste" („joest"), dus niet „Sint
Just", zoals de een de ander maar na
schrijft maar: H. Hieronymus van
Yuste, benoorden de Taag, op de
Portugese grens aan, 200 kilometer
van Madrid. Het was één der drie
hoofdkloosters van de Hiëronymieten,
kluizenaars van Sint-Hiëronymus. een
orde, die tegenwoordig in haar oor
spronkelijke vorm niet meer bestaat.
Naast dit klooster nu bouwde men
een villa, die in '57 door het Hof voor
goed betrokken werd. (Keizer Karei
werd dus geen kloosterling).
Dit klooster bestaat, als gebouw,
nóg. Men toont de doodkist van de
keizer, die zijn stoffelijk overschot be
vatte vóór dit naar het „Panteon-de-
los-Reyes'' werd vervoerd, de graf
kelder der Spaanse koningen in het
koninklijk klooster van het Escoriaal
(50 km van Madrid). Ook de sterfka
mer van Karei V wordt getoond.
„Geen sprake van een ascetisch
(verstorven) monnikenleven, of zelfs
maar van een saamhorigheid met het
klooster. Binnenshuis kostbaar meu
bilair. Nederlandse gobelins, uitgele
zen tapijten, schilderijen, beeldhouw
werk. uurwerken en mooie, kostbare
instrumenten", aldus beschrijft prof. dr.
K. Brandi Kareis cel in het klooster
Sint Just! Het geestelijk leven van de
Vorst stond onder leiding van fray
Juan (choe-an; fray is zoveel als
broeder, monnik), terwijl een Vlaming
Willem van Male, als kamerdienaar
fungeerde. De gehele omgeving hield
dag in, dag uit boek omtrent 's keizers
doen en laten, In één opzicht wijzigde
de Vorst niets: aan tafel toonde hij
Het volgende spel, dat wij onlangs in
een robberbridgepartij zagen, demon
streert de belangrijkheid van de eis, dat
bridge door de tegenspelers met dichte
kaarten gespeeld moet worden.
Deze vreemde inleiding zal u ongetwij
feld nieuwsgierig maken, doch wat wij
daarmede bedoelen zal duidelijk worden,
als ge het onderstaande hebt gelezen:
A 9 3
QB74
O A H B 8 5
65
V 6 2
(jH9
O 9 7 3
•f. H 10 8 4 3
hij een oordeel zonder te bewijzen, dat
dit gemotiveerd is.
Hier geldt dat „ware kritiek correctie
is". Om kritiek té kunnen oefenen zal
men dus praktisch steeds zelf in staat
moeten zijn een constructie te verbeteren,
anders kan men beter zwijgen. Alleen
een zeer lange ervaring zal in staat zijn
soms intuïtief te doen aanvoelen, dat een
bepaalde constructie „beter kan", ook al
is men zelf geen problemist.
H 10 8 5
Q 10 5 2
O 10 6 4
A V 2
B 7 4
c A V 8 6 3
O V 2
f B97
Er werd robberbridge gespeeld, beide
partijen stonden kwetsbaar, terwijl NZ
een score van 40 punten hadden.
Zuid, de gever, paste en west paste
ook: noord opende 1 ruiten, oost paste,
zuid 2 harten, waarna iedereen paste.
West speelde klaver 3 voor, welke door
oost met klaveraas genomen werd. In de
tweede slag speelde oost zéér goed door
schoppen 10 op tafel te leggen; had hij
dat niet gedaan doch een kleine schoppen
gespeeld, dan had zuid ook klein kunnen
spelen en had west de vrouw moeten ge
bruiken om het aas te forceren.
Nu schoppen 10 was gespeeld, had zuid
niet veel keuze; hij legde schoppenboer,
west schoppenvrouw en noord nam het
aas.
Uit de dummy (noord) werd nu harten
4 gespeeld, oost speelde de 2 en zuid de
vrouw; de slag werd door west gewonnen
met hartenheer. West trok nu schoppen 6
na en oost was In staat schoppen 8 en
schoppenheer te maken. Nadat dit ge
beurd was speelde oost klavervrouw, wel
ke hem bleef,
OW hadden nu 5 slagen gemaakt en er
was nog één slag nodig om het contract
down te krijgen. De situatie zag er als
volgt uit:
V B 7
O A H B 8 5
N 5
O 9 yy q Q 10 5
0973 O 10 64
H 10 8 2
9 A 8 6 2
O V 2
B
Oost trok schoppen 5 na de enige
kaart die OW inderdaad een kans bood
nog een slag te winnen. Zuid gooide kla-
verenboer weg en west troefde in met
harten 9, welke noord met hartenboer
moest overtroeven.
Uit noord werd toen harten 7 gespeeld
en daar oost de harten 5 bijspeelde stond
zuid voor het probleem of hij moest snij
den met harten 8, dan wel hartenaas
moest leggen.
Er was echter iets gebeurd, wat het de
zuidspeler gemakkelijk maakte. De west
speler had zijn kaarten in een grote
waaiervorm in handen gehouden en het
was zelfs voor een half blind paard op
honderd meter afstand te zien geweest
dat west slechts twee hartens had gehad;
west „plukte" zijn hartenheer nl. zeer
duidelijk uit de zijkant van zijn spel en
er bleef kennelijk nog één harten aan de
buitenkant zitten. Zuid, een zeer cor
recte speler, viel het niet kwalijk te ne
men, dat hij dit ook gezien had; hij had
wel zijn ogen moeten sluiten om het niet
te zien. Zuid sneed dus en won het spel,
dat bij meer bridge-routine van west ver
moedelijk down gegaan zou zijn. Het
dicht houden der kaarten is nu eenmaal
een eis, welke aan een goede bridgespeler
gesteld mag worden.
MIMIR
zich de flinke eter om geen sterker
woorden te gebruiken die hij heel
zijn leven geweest was, waarom som
migen zeggen, dat hij met mes en le
pe] zijn eigen graf dolf. Het was ook
niet zo, dat de gebeurtenissen in Eu
ropa Don Carlos niet werden verteld
hij volgde „het rumoer der wereld"
met onverflauwde belangstelling en
greep soms in, wanneer hij dit ge
wenst oordeelde, ja, men verzocht hem
zelfs de teugels weer in de hand te ne.
men.
De maand augustus van het jaar
1558 voldeed al evenmin aan de hoge
verwachtingen als die van 1956! He
vige koude, hagelslag, bliksem, on
weer, stormen teisterden de omgeving
van het klooster. Leden van de hof
houding moesten de hulp van de dok
ter inroepen en ook hun hoge gebie
der begon te sukkelen. De dertigste
augustus woonde hij nog een zielemis
oi) voor overleden familieleden. Het
'Ï5lera®n op, hoe slecht hij er uit-
Ue Habsburgse onderkaak stak
scnerp naar voren. Het gelaat was
nmro C j bleek en de grauwe baard
dfe^f5Z^rgK- 1 ]eek' of de doden-
beeff Kelzer,zè,r Sold, en de sage
tuden* zHr,eiio° van gemaakt: nog
tydens zyn leven zou hjj, liggend in
mouo
een doodkist, zijn eigen uitvaart heb
ben bijgewoond, doch de H. Kerk i«
niet gewoon uitvaartdiensten voor le
venden te celebreren.
Nauwelijks drie weken later begon
nen voor Don Carlos Quinto de verre
fluisteringen van de eeuwigheid. De
twintigste september verzamelden zich
de prior van het klooster, fray Juan,
de doktoren, de kamerheer, en ande
ren in de benauwde sterfkamer. De
Aartsbisschop van Tolédo, Don Barto-
lomé Carranza. monnik van de H.
Orde der Dominicanen, vermaande de
stervende zijn enige hoop en troost in
de verzoenende kruisdood van Chris
tus tte stellen, woorden, die hem in
aanraking met de H. Inquisitie zou
den brengen ,want wanneer de ver
lossing enke] en uitsluitend werk der
genade is en eigen daden aan Christus'
»°°d te ic0rt zouden doen, wat
blyft er dan nog voor goede werken
over. (De prelaat is als gevangene te
Rome gestorven).
Men stelde de stervende een gewijde
kaars uit Maria's heiligdom van Mont-
serrat ter hand. waar de beeltenis der
zwarte Godsmoeder ook thans nog
duizenden pelgrims trekt. Ook het
kleine crucifix, dat 's keizers gemalin
in haar uiterste ure had omklemd. De
a e,sePtember (1558) blies de mach-
jlee,rsef der gehele zestiende
dthT tila«tste ahem uit. Die het
J ZÜ? sterfbed stonden, ver-
S" n°g de gefluisterde verzuch-
M.i ,a X°y< Senor; ay Jesus!"
„Nu kom ik. Heer Jesus!"
„Tot het laatste'' aldus Drnf
Brandi— toonde hij zich een man van
diepe middeleeuwse vroomheid zoals
wu hem, heel zijn leven lang hebben
Ieren kennen, begerig om door aal
moezen aan het landvolk, door ziel
missen na zijn dood en andere bepalin
gen van zijn testament, heel de rijke
heilschat der Kerk deelachtig te wor
den".
Zoalg reeds gezegd, rust zijn stoffe-
Ulk overschot in de grafkelder van het
Escoriaal.
Zijn ouders hadden hem voor het
schoenmakersvak bestemd en hij
heeft dan ook op een driepoot
schoenen zitten lappen. Maar
het vak „lag" hem niet; hij was
veel te ongedurig voor al dat ge
hamer en geklop. Werd ziek en
hard ziek ook. En beloofde: word
ik gezond, dan zal ik mijn verdere
leven aan God wijden. Zo klopte
hu dan als jongen van zeventien
jaar by de vrome Kapucijnen aan,
om in hun H. Orde lekebroeder te
mogen worden Maar wat moesten
de pater® met 'n broeder beginnen,
die slechte ogen had? Ze stuurden
hem naar zijn ouders terug. Hij is
dan ook geen lekebroeder geble
ven. Hy werd méér. Priester; min
derbroeder. En wel een priester,
die door deugd, voorbeeld en bui
tengewone gaven boven velen uit
stak. Zo wonderlijk kunnen de we
gen der Voorzienigheid lopen!
„God is wonderbaar in Zijn hei
ligen". Wat zij doen. is meestal
niet met onze en kleinmenselijke
maat na te meten. Joseph van Cu
pertino voorspelde toekomstige ge
beurtenissen. Het gebeurde, dat hij
Doven de grond zweefde. Op ge
heimzinnige wijze en door geheim
zinnige krachten werd zijn lichaam
naar het tabernakel opgeheven.
Tijdens het vieren der heilige Ge
heimen, zag hertog Johan Frederik
van Brunswijk, dat zijn voeten de
stenen van het altaar een span-
breed onder zich lieten. De hertog
was Protestant. Hij keerde tot de
H. Kerk terug.
De kloosteroversten hoorden niet
graag, dat er over deze priester zo
druk werd gesproken. Al die bui
tengewone dingen verstoorden de
rust. Zy plaatsten hem van het ene
klooster over naar het andere. Hy
bleef de nederige gehoorzame mon
nik van zijn geloften. De 18e sep
tember 1663 is hij nabij Ancona in
God ontslapen.
Heel lang geleden voeren er nog
geen stoomboten naar Indië; men zeil
de naar het verre land toe. Zo'n reis
kon maanden en maanden duren.
Soms gebeurde het wel. dat de men
sen geen fruit, of verse groente meer
hadden- Dan werden ze ziek en gin
gen dood.
Eens voer er een groot zeilschip langs
het strand van Afrika, waar de negers
wonen. Er was geen drinkwater meer
aan boord, geen groente en geen fruit.
De kapitein gaf een matroos bevel aan
land te gaan, om te proberen het een
en ander te krijgen. De man nam zijn
geweer, 'n bijl en een schop mee, want
dacht hij, misschien moet ik wel een
kuil spitten of struiken omhakken of
op wilde dieren schieten? En, jawel
hoor daar kwam een grote leeuw op
hem af. Of, juister gezegd een leeu
win, want het dier had geen manen.
De matroog wou al naar zyn geweer
grijpen, maar dat was heel niet nodig!
De leeuwin deed hem niks. Het dier
wreef met zijn geweldige kop langs
z'n benen, net als een kat kan doen.
De matroos vond het erg vreemd, dat
is begrijpelijk genoeg. En het werd
nog vreemder, toen de leeuwin hem
zachtjes aan een broekspijp meetrok.
Al verder en verder het bos in De
matroos dacht: waar moet dat op uit
lopen, en wou terugkeren. Maar neen,
dat vond het dier niet goed. Hij moest
en zou mee.
Na een tijdje kwamen ze bij een
boom, die geheel alleen stond- Er wa
ren geen andere bomen omheen. De
leeuwin krabde met haar klauwen te
gen de stam, alsof ze zeggen wou: hier
moeten we wezen. De zeeman snapte
er niks van. Hij keek en hij keek
Aha. boven in het topje van de boom
zat een grote aap. een echte bosduivel,
een baviaan. Die had daar een soort
nest gemaakt, van takken. En uit dat
nest staken de gele kopjes van twee
kleine leeuwtjes! Nu snapte de ma
troos wat er aan de hand was. De ba
viaan had de kinderen van de leeuwin,
haar welpen gegrepen en mee naar
zijn nest genomen. Daar kon de moe
der natuurlijk niet bi).
De zeeman dacht eens na. Omhak
ken ging niet, want dan zouden de
leeuwtjes zich bezeren. Weet je wat,
dacht hij? Ik neem m'n geweer en
ga schieten De baviaan holt dan na
tuurlijk van schrik weg. Zo gebeurde
het ook. Na twee, drie schoten gleed
de bosduvel langs de stam naar be
neden en maakte, dat ie wegkwam;
haast had de leeuwin hem nog gegre-I
pen ook! Toen klom de matroos naar
boven, en haalde eerst het ene toen
het andere leeuwtje uit het apen est'
Je kunt begrijpen, hoe blij de moeder
Taf' toen'de kindertïeS schoon.
Gaf toen de man een dankbare lik
En verdween de richting van het
Juist dezer dagen heeft de Amster
damse dierentuin een bijzondere vier
voeter „vrij gegeven", die de bezoe
kersvoor de netelige puzzel plaatst:
„Wat ben Ik? Een giraffe? Een Ze
bra? Of een antilope?"
De oplossing van deze puzzel zal
niet eenvoudig blijken.
Want voor: giraffe pleiten de aflo
pende rug, de lange nek, de slanke
kop en de tong. Trouwens, de geleer
den hebben het wonderlijke dier inge
deeld by de „giraffidae!"
Maar ook voor: zebra valt iets te
zeggen. Achterbouten en voorpoten
zijn zebra-achtig gestreept; purper-
zwart wisselt af met okerwit.
En wat, tenslotte, de antilope be
treft, het gehele „voorkomen" van dit
dier doet aan de antilopen denken.
„Artis" heeft, evenwel de nieuwe
aanwinst aangekondigd als: de okapi.
Hertog Adolf van Mecklenburg, een
oom van onze Koningin en Prins
Bernard, sprak van: „hèt okapi,
„das Okapi". Aan hertog Adolf dan
ken we een der eerste beschrijvingen,
hoewel hij het dier nooit levend heeft
aangetroffen; hij kende het uit een
volledig geraamte en vyf vellen, die
hy gekocht had van de Wamboetti-
negers. Officieel is de okapi niet naar
hem, maar naar een Engelse gezag
voerder genoemd, Harry Johnston. De
officiële naam luidt: „okapi johnsto-
ni".
Het Belgische ministerie dat over
de Kongo gaat. was zo vriendelijk ons
het volgende te schrijven:
De okapi bewoont de Belgische Kon
go en wel de grote „primitieve wou
den van Uele en Aroewimi-Itoeri. Het
is een nachtdier, dat zich bi) voorkeur
's nachts met blaren voedt en overdag
de schaduw zoekt. De koe en de stier
leven samen; per dracht wordt er één
jong geboren. Het mannetje vertoont
iets, dat aan de „horens' van een gi
raffe doet denken: het wijfje niet. De
totale lengte van een volwassen okapi
komt op twee meter vyftig, met inbe
grip van de dunne, veertig cm lange
staart. De hoogte aan de schoft be
draagt ruim anderhalve meter De
huid v^le?,0S f,e vertoont'vaak
een netwerk van ruiten. Die van deze
Veinïleondfr, ni6t: -.de haarkleur
ls !j*i de herkauwers" zo
wordt ons verzekerd
d^kkm^raiïiey en Sphweinfurth, ont-
ooitwM» agers in Afrika, troffen
okaoi-vii aan' die een gordel uit
nfpt „t1droegen, maar ze konden toch
"fAac{lterhalen, van welk dier dit
«*tlg was! Schweinfurth hield 't
°r, ®en Paard nog zo gek niet,
oA de okapi is zowat zo groot als
®en middelmatig paard. En Stanley
meende: „het is van een ezel"; de
okapi heeft „ezelsoren".
Onze uiterst schuwe, snelle viervoe
ter bewoont de dichtste wouden van
de Belgische Kongo, waar een blanke
nauwelijks leven kan. De negers,
meestal pygmeeën (dwergen), doden
het met vergiftige pijlen, of speren.
Maar de regering heeft hier een stok
je voor gestoken: de okapi's worden
in het Nationaal Albert Park door de
wet beschermd, en dat is maar goed
ook. want anders zou deze merkwaar
dige diersoort spoedig uitgestorven
zyn. Het is van belang, dat het gehoor
sterk ontwikkeld ls: bij het minste,
verdachte gerucht maakt de „kwapi"
zoals de negers zeggen zich uit
de voeten. Onder de naaste buren ko-
men olifanten voor, apen, bongo-an-
tilopen enluipaarden, de laatste,
uiteraard, met minder vredelievende
bedoelingen.
,.?fu het dier is „vrij gegeven" zal
blyken, dat het een telganger ls: het
verplaatst beurtelings beide linker- of
rechterbenen tegelijk.
