Verscheidenheid in de
nieuwe kerkenbouw
Natuurbescherming
een levensbelang
Rome en de
Bijbel99
Vrije
se
F ranse
Kerkelijke
Kunst (I)
door prof. dr.
J, A. E. v. Dodewaard
Ifllff
Wat de coöperatie tot stand bracht
Katholiekental en
wereldbevolking
Interessante cijfers
Een visie uit de protestantse levenssfeer
dodelijke trap van
Kruisheer v. Gils, oud-
pastoor van Bandoeng,
25 jaar priester
DONDERDAG 20 SEPTEMBER 1956
PAGINA 7
DUITSE STARING BOOD
H. M. JONGSTE WERK AAN
Koningin ontving Europese
boerenleiders
UNION NATIONALE
Royan, grillig
NIEUWE REGELING VOOR
DIENSTVERBAND BEROEPS
MILITAIREN
STARTVERBOD VOOR DE
AMERIKAANSE STRAAL-
BOMMENWERPER B-52
gm 7
Villyeenvoudig
Deux Villes: vriendelijk
■ft
-
1,
PAARD
Zondag feest in Amersfoort
Kerk te
Van 13 september tot 28 oktober wordt in het Ste
delijk Tentoonstellingspaleis voor Moderne Kunst te
Parijs een tentoonstelling gehouden van hedendaagse
religieuze kunst. Deze tentoonstelling is hierom zo
belangrijk, dat men geen ontwerpen te zien
krijgt, maar maquettes en foto's van reeds bestaande
kerken en kunstwerken. De tentoonstelling treedt in de
plaats van de jaarlijkse Salon voor Religieuze Kunst,
die tot nu toe niet heeft kunnen bevredigen.
Vóór de oorlog kwam het regelmatig voor, dat men
de richting van kunstenaars, die de gewijde kunst be
oefenden, navolgde en dat hierdoor zich een kunstrich
ting ontwikkelde. Die tijd is voorbij. Wat nu wel vaak
voorkomt is, dat een architect, een glazenier en een
beeldhouwer zich verenigen met een groep helpers om
-I 1 TV J 1 *- l I ue XVUllillS-t" tUUUUC CGi* i»- V
gezamenlijk opdrachten uit te voeren. Hierdoor is het langsteJiing voor de actuele vraagstuk-
.21111- n VlAlim t a Am «31a pviolv Air Att 1*1 O f 1 TT* -- V* rs
Koningin Juliana heeft gisterenmiddag
het hoofdbestuur van de Europese Land-
bouwfederatie, de C.E.A. ontvangen, wel
ke vereniging van Westeuropese land
bouworganisaties deze week een congres
te Scheveningen houdt, dat door bijna 500
afgevaardigden wordt bijgewoond
De Koningin toonde een levendige be-
moeilijk een beweging te vinden, die zich over het
hele land uitstrekt en niet in bepaalde centra een haard
van die kunst zich vestigt. Daaruit volgt, dat kerken,
die interessante voorbeelden zijn van bepaalde richtin
gen, vaak ver uit elkaar gelegen zijn. Zo vraagt een
reis naar Assy of Ronchamps een hele dag. Daarom is
het gelukkig, dat de grote kerkorganisatie thans een
tentoonstelling heeft georganiseerd, die althans voor
een belangrijk deel Iaat zien, wat er de laatste jaren
aan nieuws is verschenen en welke algemene vernieu
wingen te voorschijn zijn gekomen.
hevig revolutionair. Men heeft ge
schreeuwd toen Pierre 1' Ermite op Mont.
martre te Parijs de St.-Janskerk liet bou
wen. terwijl hij een zwaar gebinte
van stalen T en H-balken. verbonden door
lichte baksteen- of cementvullingen, vol
komen zichtbaar liet. Gillet is veel verder
gegaan. Hij laat de wanden ontstaan door
het verticaal naast elkaar plaatsen van
gelijkvormige platte elementen, die op be_
paalde hoogte door dwarsplaten worden
verbonden, die dus balkons vormen. Naar
de altaarzijde worden de verticale platen
dikker, zodat tenslotte pijlers worden ge
vormd. die een klokketoren gaan vormen
De vrij platte overkoepeling laat door de
flesvoeten in het beton een licht door dat
een merkwaardige speling van licht in de
ontstane wandfacetten veroorzaakt. Als de
uitvoering aan de maquette beantwoordt,
dan heeft men in Royan (Charente Mari
time) werkelijk met een kerk te doen, die
wel het verste afstaat van wat men tot
dusver wist te bedenken.
Er zijn na de jongste oorlog evenveel
kerken en andere gebouwen voor religieus
leven te herbouwen of te restaureren, als
na de oorlog van 19141918. Voor een
groot deel kunnen daarvoor herstelbeta
lingen worden aangewend. Daarom is op
aandrang zowel van de geestelijke als van
de civiele overheid een grote coöperatie
opgericht die de belangen der rechtheb
benden vertegenwoordigt en behulpzaam
is. bij het geven van opdrachten voor de
werken. Deze coöperatie, de ..Union Na
tionale des Eglises et Edjfices reügieux
sinistrés", heeft tot dusvSf reeds voor de
Waarde van vijftig miljard franks laten
bouwenof restaureren. Zij heeft nu door
deze tentoonstelling willen laten zien hoe
ook de moderne religieuze kunst zich
heeft laten gelden. Dat betreft dus vooral
de geheel nieuwe kerken, die de verniel
de moesten vervangen en ook tal van ker
ken waarvoor slechts geringe middelen in
het uitzicht waren gesteld, en die men
toch aan kunstzinnige eisen moest laten
voldoen.
Niet alleen door de oorlog., maar ook
door de bevolkingsuitbreiding is men ge
noodzaakt tal van kerken te bou
wen tegen de meest minimale kosten.
Het is alsof nog slechts de doeltreffend-
gewend, dat een geheel nieuw, tot dusver
nooit vermoed sohoonheidselement worat
verkregen. In die gevallen is net niet
meer de eenvoud der materialen, maar de
eerlijkheid der lijnen die bekoorlijk is.
In dit laatste opzicht is de kerk die
Guiilaume Gillet in Royan bouwt, al zeer
Kerken als die van Lorient in Bretagne,
van Pouzin in de Ardèohe, de zeer sier
lijke kerk in de bergen van de Doubs te
Ecot gebouwd door Arbaret verdie
nen niet minder de aandacht.
Al deze kerken zijn door de bouw-
coöperatie gebouwd, die een leger van
kunstenaars ter beschikking heeft.
Daarnaast is er nog een organisatie, het
„Centre des Arts plastiques", geen
coöperatie maar een verband van groe
pen medewerkers, die een bepaald ar
chitect om zich heen heeft verzameld
voor de inwendige meubilering en de
coratie der kerken. Het is een samen
werking tussen beeldhouwers, hout
snijders, kunstsmeden, schilders, etc.,
die voor de religieuze kunst arbei
den. Hun werk vinden we op een twee
de wandeling door deze veelzijdige ten
toonstelling.
ken, voor de Europese landbouw en be
sprak met de gedelegeerden de mogelijk
heid tot een intensiever agrarisch over
leg in Europa. Overigens liep het gesprek
in het bijzonder over de pogingen van
de C.E.A. om de omstandigheden waar
onder de Europese boerenvrouwen leven
te verbeteren. Deze sociale kant van het
Europese landbouwwerk bleek grote be
langstelling van H.M. te hebben.
In de loop van het onderhoud bleek, dat
de delegatie een moderne Staring rijk \fras
een landbouwkundige-dichter in de per
soon van de Duitse vice-president Ed
mund Rehwinkel, die de belangrijkste fi
guur op organisatiegebied in de heden
daagse Duitse Inadbouw is. Evenals on
ze Staring 100 jaar geleden is hij zowel
landbouwman als dichter, die eveneens
het landleven als onderwerp van zijn
poëtisch werk heeft genomen. De laatste
proeve van zijn werk mooht hij H.M. aan
bieden.
Er is een regeling in voorbereiding waar
onder de beroepsmilitair beneden de rang
van tweede-luitenant terstond bij zijn in
diensttreding een verbintenis voor onbe
paalde tijd kan sluiten. Het is daarbij de
bedoeling, dat de beroepsmilitair door
het aangaan van deze verbintenis zijner
zijds gehouden is de staat gedurende ten
minste zes jaren als militair te dienen,
terwijl aan het vrijwillig volgen van een
opleiding de verplichting zal kunnen wor
den verbonden om na het einde daarvan
nog gedurende een aantal jaren ter be
schikking te blijven.
De regeling zal mede van toepassing
zijn op de militairen behorend tot de Kon.
Marechaussee.
Er is dinsdag een startverbod afgekon
digd voor de Amerikaanse bommenwer
pers van het type B-52, aldus is uit Ma-
reda in Californië vernomen. Maandag
is nabij Mareda een dergelijk vliegtuig in
de lucht ontploft, waarbij vijf beman
ningsleden om het leven kwamen. Twee
inzittenden wisten zich met valschermen
in veiligheid te stellen.
In het begin van dit jaar is onder de
zelfde omstandigheden ook reeds een B-52
verongelukt. De B-52 is een zeer zware
bommenwerper, die wordt voortbewogen
door »*".t straalmotoren.
De tijd dat men als goed Nederlands
staatsburger juichte bij ieder stuk hei dat
werd ontgonnen, bij ieder moeras dat werd
gedempt en bij elke rivierarm die Werd
afgesneden, ligt nog niet zo heel ver ach
ter ons; de tijd dat een bijna nationale
verontwaardiging ontstaat wanneer een
van de spaarzame ons nog resterende na-
tuurfragmenten aan verkeer of industria
lisatie ten offer dreigt te vallen, is nog
pas kort geleden begonnen en de tijd dat
de natuurbeschermingsgedachte bewust
leeft in alle lagen van onze bevolking, ligt
het voor ons en toekomstige generaties
bewaren van natuurspecimina; maar o.a
om het behoud van studiegebieden, waar
men uit het waarnemen van het natuurlijke
verloop, gegevens kan putten die in het
cultuurlandschap enorm rendement kun
nen geven: om het tegengaan van erosie,
die reeds hele lappen van de aarde onbe
woonbaar heeft gemaakt; om het behoud
of hetherstel van een gunstig klimaat;
kortom: om het behouden van een be
woonbare wereld.
Natuurbescherming is een levensbelang,
heid mocht spreken* Maar dc schoonheid,
die men uit eerbied voor de bestemming
van bet Godshuis bleef nastreven, meen
de men te kunnen vinden in de harmonie
met de omgeving, de eenvoud der vor
men, de eerlijkheid der materialen, de 1
zakelijkheid van de inrichting en het is
ivel gebleken dat op die manier de ver- 1
hevenheid niet werd tekort gedaan. In
de loop van de laatste jaren hebben wij
meermalen op weinig kostbare maar bij
zonder mooie kerken in Frankrijk kun
nen wijzen. Zij behoeven niet een kunst
experiment als dat van Assy of dat van
Vence en Ronchamps te vertegenwoor
digen om belangrijk te zijn voor de mo
derne ontwikkeling van de kunst.
Velen dier reeds voltooide e£
zijnde kerken zijn nu op de Pfrijse ten
toonstelling door maquettes, tekentmg
en foto's zodanig vertegenwoordigd oai
men ze kan bestuderen. Vöpr wat ae
meest eenvoudige betreft, is de aanwen
ding van het materiaal al voldoende om
een esthetische bevrediging te vinden.
Het is moeilijk een eenvoudiger kerk te
bedenken dan die. welke Koemtgen te
Villy in de Ardennen heeft gebouwd en
waarvan een allereenvoudigste vierkante
toren het karakter versterkt. Dichtbij in
Lotharingen te Mazières-les-Metz hebben
Lecaesne en Roquet een gelijke poging
gedaan in meer oorspronkelijke vormen-
die niet ieder willen aanspreken. Zeer
bijzonder is ook de T-vorm van de toren,
waarvan de verticale as het kruis en de
steunmuur draagt, die beschermd wordt
door het kleine zadeldak.
Koemptgen, die vele dorpskerken heeft
vervangen, is ook geslaagd met de kleine
kerk van Deux Villes waar dak en klok
ketoren traditioneel voor de streek kon
den blijven en waar de uitwendige vrien
delijkheid werd verkregen, die beant
woordt aan het eenvoudige inwendige van
de kerk. Maar een enkele rondgang is
niet voldoende om over meer dan het
uiterlijk van deze kleine kerken te spre
ken. Er zijn echter nieuwe vormen, waar.
bij reeds de constructie der wanden voor
het inwendige van grote esthetische be
tekenis is. Het gaat dan niet meer om de
vormen alleen, maar ook om de lichtef
fecten, en er worden op dit ogenblik ker
ken gebouwd in wier ruimte het spel der;
lichtstralen zó merkwaardig wordt aan-
(MUM*;:
De kerk van Arbaret in de Doubs (te Ecot)
CL
nog in het verschiet. Niettemin heeft zich
deze in een betrekkelijk kort tijdsbestek
een revolutie voltrokken in de publieke
opinie en neemt Nederland in de inter
nationale natuurbescheming een vooraan
staande plaats in. De verschijning van
een internationale Atlas der Natuurreser
vaten juist in Nederland is hiervan een
bewijs en een bijna natuurlijk gevolg.
Dit standaardwerk op natuurbescher-
mingsgebied geeft een overzicht van de
huidige stand van de natuurbescherming
in alle landen van de wereld: het geeft een
opsomming van de in ieder land ingestelde
reservaten, die op kaarten zijn aangege
ven en waarvan de belangrijkste schatten
worden vermeld. Aan zeer befaamde na
tuurreservaten (Camargue. Frankrijk; Al-
bert Park, Belgisch Kongo; Yellowstone
National Park. V.S. e.a.I is een afzonder
lijk artikel gewijd.
De Nederlandse reservaten in totaal
ca. 40.000 ha worden provinciegewijo
behandeld, nadat eerst de verschillende
Nederlandse landschappen zijn besproken;
een apart artikel is gewijd aan het Na
tionale Park de Hoge Veluwe. Voorts
wordt een overzicht gegeven van de histo
rie van de natuurbescherming in Neder
land en van de huidige organisatie ervan.
Aan het einde van het werk wordt een
overzicht gegeven van de walvisvangst en
de instandhouding van de walvisstock, als
mede een lijst van uitgestorven en ver
dwijnende diersoorten.
Een keurcollectie foto's van huivering
wekkende schoonheid doet de lezer besef
fen, dat hij, zo hij er de tijd voor had
zijn leven lang door de natuurreservaten
Ie zwerven, amper in de gelegenheid zou
zijn, een glimp op te vangen van de veel
zijdige natuurrijkdommen die onze aardt*
nog bewaard heeft, maar geeft hem aan
de andere kant de bemoedigende zeker
heid, dat hij, waar ter wereld hij zich ook
bevindt, steeds belangwekkend natuur
schoon onder zijn onmiddellijk bereik
heeft, wanneer hij zich even de moeite wil
geven, het op te zoeken.
Het boek opent met een aantal inleiden,
de hoofdstukken, van de hand van 's we
relds meest »ooraanstaande deskundigen
op natuurwetenschappelijk gebied, die de
betekenis belichten van de natuurbescher
ming in en buiten de reservaten. Daarin
wordt het de lezer duidelijk, dat het niet
alleen en zelfs niet op de eerste plaats
gaat om het behoud van schoonheid, om
Rotsmassief in het Bry-
ce Canyon N.P. in de V.S.
ook louter materieel gezien. Wij hopen
dat dit werk, waarvan buitenlandse verta
lingen in voorbereiding zijn, ertoe zal bij
dragen. dat de mens, die zoveel blunders
heeft begaan bij het beheer van de hem
toevertrouwde schepping, in de toekomst
met de grootst mogelijke omzichtigheid
te werk zal gaan bij het nemen van maat.
regelen ten aanzien van het natuurbezit.
V. L.
Atlas der Natuurreservaten, samen
gesteld door de Internationale Unie van
Natuurbescherming" Uitg. Elsevier, Am*
sterdam.
Statige flamingo's op nestkegel n\et jong
aan de oever van een der meertjes van
de Rhóne-delta.
Radio-Vaticana deelt mee dat volgens
het Amerikaanse blad „Missie-kruistocht
van de katholieke studenten" het aantal
katholieken in de gehele wereld 484.077.000
bedraagt, dat wil zeggen, 18 procent van
de wereldbevolking. Per jaar neemt het
aantal katholieken in de gehele wereld
met 1,5 procent toe, terwijl de wereldbe
volking elk jaar met 1,4 proeent stijgt.
De republiek Andorra heeft het groot
ste percentage katholieken want alle 5.564
inwoners zijn katholiek.
Op de eilanden Sint-Pieter en Miquelon
in de Noord Atlantische Oceaan en op de
eilanden Wallis en Futuna bedraagt het
aantal katholieken 99.9 procent. Vervol
gens komen Italië, Spanje en Columbia
met respectievelijk 99.7, 99.5 en 99.5 pro
cent.
De landen waar de bevolking voor 95
procent katholiek is zijn: Mexico, Salva
dor, Liechtenstein, de Dominicaanse Re
publiek, Honduras, de Marquis eilanden,
België, Luxemburg, Malta en Costa-Rica.
Het percentage katholieken in Schot
land is het dubbele van dat in Engeland,
n.l. 14.1 procent.
In de Sovjet-Republiek is op een totaal
van 200.200.000 inwoners slechts 5 procent
katholiek, terwijl in 29 andere landen de
katholieken niet meer dan 1 procent uit
maken van de bevolking.
Het grootste aantal katholieken be
vindt zich in Brazilië n.l. 53.149.500. Het
wordt gevolgd door Italië en vervolgens
door Frankrijk, de Verenigde Staten,
Spanje, Mexico, West-Duitsland, Polen,
Argentinië, de Philippijnen en Columbia.
Afganistan, de Maldiven eilanden, de
Mongoolse Volksrepubliek en Thibet heb
ben een heel gering aantal katholieken.
De reuzergironsKetK, aw in ae traaangse
Bovenlanden op Sumatra wordt gevon
den en waarvan de bloem een hoogte van
twee meter kan bereiken
(Van onze correspondent)
Bij het verlaten van de wei waaruit hij
het paard gehaald had, kreeg het 10-
jarig zoontje van de landbouwer Leyten
tg Oosterhout plotseling een trap van het
dier tegen het hoofd. Het ongeluk gebeur,
de op het ogenblik dat de landbouwer
het hek achter zich sloot. De knaap over
leed korte tijd nadien in het St.-IgnaUus-
ziekenhuis te Breda aan de gevolgen van
een schedelbasisfractuur.
Prof. dr. J. n. Sevenster, sinds
1946 hoogleraar aan de Univer-
siteit van Amsterdam in de uit
legging van het Nieuwe Testament
en de oud-christelijke letterkunde,
heeft kort geleden een wel zeer bij
zondere s tudie gepubliceerd. Zij
draagt .als titel: „Rome en de vrije
Bijbel",' en wil een echt eerlijk en
vruchtbaar gesprek tussen de Refor
matie en Rome bevorderen en be
werken. Alleen reeds op grond daar
van is een wat meer uitgebreide be
spreking op haar plaats.
Prof. Sevenster heeft zich alle moeite
gegeven om op de hoogte te. komen van
wat Rome nu eigenlijk over' de H.
Schrift leert. Hij is niet bij tweede
hands literatuur te rade gegaan, maar
heeft alle authentieke kerkelijke uit
spraken aandachtig, en, zoals blijkt
zelfs zeer aandachtig bestudeerd, om
eerst daarna zijn oordeel over Rome
en de Bijbel te formuleren, terwijl bo
vendien de nieuwere, rooms-katholieke
geschriften over wat „traditie" is, hem
geenszins zijn ontgaan.
Zijn boek is als volgt opgebouwd: Na
een inleiding, die het belang van deze
studie naar voren brengt niet alleen
voor het gesprek met Home, maar ook
voor een bezinning van de Protestanten
onderling over de verhouding Bijbel
Traditie volgen vijf hoofdstukken,
die elk een bepaald gezichtspunt behan-
Het eerste hoofdstuk spreekt over
„Het Lezen en Bestuderen van de Bijbel
bij Rome' Het bewondert de hernieuw
de belangstelling der laatste Pausen voor
de persoonlijke lezing van de Bijbel en
hun stimuleren van de studie der H.
Schrift, maar constateert telkens, dat
de gelovige lezer van het Woord Gods
door de Kerk in een bepaalde richting
gedrongen wordt. De. schrijver illus
treert dit voor Nederland aan de hand
van de Petrus Canisius-vertaling. die
doör haar noten (bv. op Mt. 6". 9; 3, 31;
16, 18; enz) de lezer in een bepaalde
richting stuurt en eindigt dan zijn betoon
met de woorden: „Daarom is het uit
eindelijk de beslissende vraag, of dit dit hoofdstuk uiteraard de voornaamste
juist is, of de binding aan de leer der
kerk nooit geweld heeft aangedaan aan
de bijbel, of men hem nimmer dingen
Iaat zeggen, die hij niet heeft willen zeg
gen. of men hem soms niet de mond
heeft gesnoerd, wanneer hij wilde spre
ken". (blz. 51) Vanzelf komt men dan
tot de vraag: Hoé Rome „richting geeft
aan het tot spreken brengen van de Bij
belse boodschap", en hierover handelen
de volgende hoofdstukken
Welke tekst volgt Rome? Voor Rome
blijkt die tekst, aldus de auteur
de tekst van de Vulgaat te ziin. maar.,
van de ene kant beroept Rome zich op
de Hebreeuwse of Griekse grondtekst,
terwijl >t van ,je andere kant beïnvloed
bü.ift door de iatijnse Vulgaattekst, zodat
de schrijver zich afvraagt: „waarom men
ook niet op gebied van geloof en zeden
die grondtekst voor gezaghebbend
houdt!"
Ziin conclusie luidt: „Zo kan men moei
lijk zeggen, dat de kerk met de uit
spraak vanTrente en zijn ..adere uitleg
ging een bijzonder krachtige en duide
lijke leiding geeft, maar eerder aanlei
ding geeft tot het voortduren van aller
lei onzekerheden, die grotendeels verme
den konden worden, wanneer op alle
terreinen het gezag van de grondtekst
werd erkend", (blz. 93).
Dit brengt hem dan op het thema van
de leiding der Kerk in het derde hoofd
stuk: „Uitspraken van de Pauselijke
Bijbelcommissie" (blz. 94-134). Schrij
ver heeft waardering voor het werk van
deze commissie, maar betwijfelt toch
of zij echt leiding geeft en wijst dan als
voorbeelden enkele uitspraken aan, die
uitermate vrij en ruim zijn gehouden en
die door moderne, rooms-katholieke
exegeten rustig omzeild worden, terwijl
zij er wel de nadruk op leggen, dat zij
met de „letter" van die uitspraken niet
in strijd komen. Als Rome dus zegt, dat
de Bijbel alleen bij de Kerk van Rome
veilig is, omdat die Kerk leiding geeft,
dan vindt de auteur dat toch maar een
eigenaardige soort leiding (blz. 133-4).
Hoofdstuk vier spreekt over de exe
gese. Het thema van de gebondenheid
van de exegese door de traditie speelt in
rol en stuk voor stuk worden de banden
en kluisters opgenoemd: de „analogia
fidei", de eenstemmige leer van de Va
ders, de kerkelijke uitspraken over be
paalde teksten, enz. Ter illustratie van
het gebonden en bevooroordeeld bena
deren van de Schrift wordt zeer uitvoe
rig (blz. 153-182) de kwestie van „de
broeders en zusters des Heren" bespro-
ken.
Hef laatste hoofdstuk: „De vrije Bij
bel" haiïdelt expiciet over de verhou
ding Bijbel Traditie. Het thema
van de onvrijheid van de Bijbel bij
Rome wordt hier ecl^t tot op de
grondbeginselen teruggevoerd: de
rooms-katholiek kan de Bijbel niet
zonder „gekleurde bril" lezen, maar
de schrijver is zo eerlijk om
te bekennen, dat de Protestanten
er „geen goed aan doen, zich te gemak
kelijk af te maken van het verwijt van
Rome dat ook zij leven en denken
vanuit een bepaalde traditie. Afgezien
van het feit. dat in de afwijzing van de
traditie in Rooms-Katholieke zin reeds
op zichzelf een zekere traditie kan lig-
gen, het is stellig juist, dat kerken, we
tenschappelijke scholen. grote exegeten
uit de dagen der Hervorming en latere
tijd traditie vormen, en dat wij soms
daarop veel meer afgaan dan wijzelf wel
beseffen.'' (blz. 219).
Na dit overzicht in vogelvlucht mogen
hier enkele kanttekeningen volgen. Het
kunnen slechts kanttekeningen zijn,
want wil men dieper op de Verschillen
de punten ingaan, dan zou een hele
artikelenreeks in een vaktijdschrift no
dig zijn gelijk uit bovenstaand overzicht
wel blijkt-
Allereerst past ons een woord van
dank jegens prof. Sevenster.
Het getuigt van moed en van
een zeer grote liefde voor de weten
schap om zo „in den vreemde" op reis
te gaan en als protestant alle officiële
r.-k. kerkelijke uitspraken en zeer
veel r.-k. vakliteratuur door te wer
ken. Het resulaat is een polemisch
werk geworden, maar de toon van
deze polemiek is waardig en de tegen
stander wordt in zijn waarde gelaten.
Eens te meer blijkt echter weer dui
delijk, dat wat aan het papier werd
toevertrouwd en in formules werd
neergelegd, toch nooit het leven vol
komen kan weergeven.
De beruchte papieren-wereld" speelt
ook hier de lezer weer parten. Prof.
Sevenster weet immers evengoed als ik,
dat men als exegeet van welk werk
dan ook zich eers' vertrouwd moet heb
ben gemaakt met de levenssfeer van de
persoon of de omgeving, de „ambienta"
waarover men gaat schrijven. Wie Von
del wil gaan verklaren, zaj zich over
de historie van Vondels tijd gaan oriën
teren; hij gaat na met wie Vondel, con
tact had, wat voor mensen het waren,
hoe hun huizen waren ingericht, wat
zij lazen. enz. Eerst na al dit voorwerk
zal een verklaring van bepaalde tek
sten mogelijk zijn. Dit alles is echter
geenszins gemakkelijk en vereist een
zeer groot nvoelngsvermogen.
Een voorbeeld moge dit illustreren:
In mijn studentenjaren werd het
„Herfsttij der Middeleeuwen" van Hui-
zinga door ons letterlijk stuk gelezen
en de bewondering ervoor was unaniem,
wèi echter voelden wij toen reeds allen
aan, dat deze geniale cultuurhistoricus
toch niet wist wat een gewone room-
katholiek aan ervaringen onderging bij
een processie, bij het ontvangen van de
H. Eucharistie of van het sacrament
van de Biecht. Huizinga zelf had dit
nooit ervaren, had het nooit ondergaan
en kon er daarom ook moeilijk goed
over schrijven. Iets dergelijks nu ervaar
ik bij de lezing van het boek van Se
venster. Hij heeft alle r.-k. kerkelijke
documenten doorgewerkt en heeft zo een
volledig beeld van de papieren wereld
doch de geest waarin en waarmee de
rooms-katholiek dit „papier" benadert,
is hem ontgaan.
Sevenster schrijf» over Rome en de
vrije Bijbel vanuit zijn levenssfeer, die
de levenssfeer van de Reformatie is. Hij
kan zogenaamd „vrij" schrijven, maar
te voren staat het voor hem vast, dat
de Schrift en de Schrift alleen, so
la Scriptura aan het woord mag
komen. Hij is dus a priori reeds „ge
bonden" en steunt op een traditie,
„waarop de Protestanten soms veel
meer afgaan dan zijzelf beseffen", ge
lijk hij het zelf ergens formuleert (blz
219). Insgelijks benaderen wij. roomsen
de Schrift vanuit onzp levenssfeer
Waar Paulus reeds schreef- „Houdt
vast aan de overleveringen, die gij ge
leerd hebt door ons woord of ons schrij
ven" (2 Thess. 2. 15). kunnen wij het
geschreven woord niet los van het
sproken woord verklaren, los van „wat
hangt in de Kerk", maar kijken wij al-
tijd naar „wat overal, wat altijd, wat
door allen geloofd is" (Vincentius van
Lerinum) en in het geloof der Ke.rk ver
ankerd ligt.
anuit die levenssfeer moet men
Y dan ook alle kerkelijke uitspra
ken benaderen. Een uitspraak
van de Bijbelcommissie b.v. zal vaak
opzettelijk vaag zijn gehouden, omdat
een kwestie nog niet duidelijk is en
men toch voor een bepaalde eenzijdige
oplossing wil waarschuwen.
De waarde van zo'n uitspraak is niet
in het „wetenschappelijke gehalte" ge
legen. maar is heel dikwijls „zeitbe-
dingt" en de uitspraak zelf kan later
soms gemitigeerd of gewijzgd worden,
zoals feitelijk met sommige, die door
Sevenster worden geciteerd, ook reeds
officieus is geschied (zie: E. Vogt. „Dé
Decretis Commissionis Biblicae distin-
guendis", in „Biblica" 36 1955, 564-5).
De waarde van dergelijke uitspraken
ligt in het feit. dat op een bepaald mo
ment de gelovige geleerden voor over
ijling gewaarschuwd worden omdat
wetenschappelijk alle kanten van een
kwestie nog niet konden worden over
zien. Dat men dan enkele decennia la
ter ..vrij'' met zo'n uitspraak kan
omgaan, is geen teken van zwakkl
leiding en ontneemt evenmin de
vroegere uitspraak haar waarde: die
waarde bezat zij op dat bepaalde
historische moment waarop zij werd
uitgevaardigd, en de rooms-katho
lieke bijbelgeleerden achtten zich er
aan gehouden omdat zij zich door hun
geloof tot gehoorzaamheid jegens de
Kerk gebonden wisten. Wat de protes
tant ziet als dwang of dwingelandij van
Rome, ziet de rooms-katholieke als lief
devolle zorg van de Kerk. die door de
H. Geest wordt geleid. Dat deze houding
lang niet altijd gemakkelijk is. kan men
uitgebreid lezen in de door Colsen ge
schreven biografie van Dr. Foels; het
kost overgave en soms veel verdriet,
maar eist het geloof dat niet vaker?
Dit zijn dan enkele kanttekeningen oij
dit merkwaardige boek. Meer dan ooit
blijkt, hoe wij, rooms-katholieken en
protestanten, in ons zicht op de Schrift
recht tegenover elkaar staan. Toch is
dit boek. dat polemisch en toch ire
nisch is, een stap naar de uiteindelijke
ontmoeting. Sevenster zelf zal boven
staande kanttekeningen begrijpen en ze
niet euvel duiden, want uit zijn inlei
ding blijkt, dat hij heel goed voelt
waar de schoen wringt (blz. 12-13) Een
persoonlijk kennismaken met de levens
sfeer van de rooms-katholiek zal hel
pen om de schriftelijke uitspraken, die
de schriiver heel goed kent, te leren le
zen op de wijze waarop ze gelezen wil
len worden.
Wie ooit in Bandoeng is geweest, kent
pastoor A. v. Gils, die daar 20 jaar pas
toor is geweest. Kort na zijn priesterwij
ding vertrok deze Kruisheer hij was
23 jaar oud naar de missie op Java en
hij werd benoemd tot pastoor aan de Pe-
truskerk te Bandoeng.
Met zijn gaven en enthousiasme en in-
groot geloof heeft hij in dit land van het
Preangergebergte bergen werk verzet.
Iedereen kende hem en wie met hem in
aanraking kwam, ontmoette een blije en
moedige priester.
Na enige jaren van schoon priester
leven kwam de oorlog. Ook pastoor v.
Gils kwam in Jappen-krijgsgevangen-
schap, met zijn bisschop, mgr. J. Gau-
mans en zijn confraters. Ze hebben veel
ellende en honger doorstaan, maar bleven
desondanks hun medegevangenen pries
terlijk bemoedigen en troosten.
Maar het grootste leed overkwam hun.
toen de confraters pastoor Herman de
Bekker en pastoor v. Hoek door de Kem-
petai werden gedood en pastoor Jansen
omkwam van honger.
In 1945 kwam de vrede, welke voor hen
echter nog geen vrede werd. Tot 1954
hield pastoor v. Gils zijn werk vol, hoewel
dit, doordat er geen nieuwe priesters
kwamen, met grote vermoeienissen ge
paard ging. Alles werd zoveel mogelijk
in dienst gesteld van de vorming van een
inlandse clerus en hij werd aangewezen
voor deze verantwoordelijke taak. welke
hij tot 1954 behartigde. Toen moest hij in
verband met zijn zwaar geschokte gezond
heid voor goed naar Nederland en in
augustus 1955 werd hij benoemd tot as
sistent-moderator van het lyceum O. L.
Vrouw ter Eem te Amersfoort.
Op zondag 23 september a.s. viert hij in
het nieuwe klooster van de Kruisheren
aan de Daam Fockemalaan 10 te Amers
foort zijn zilveren priesterjubileum en
draagt daar een plechtige H. Mis van
dankbaarheid op om half elf. Hij wordt
hierbij geassisteerd door zijn oud-mede-
Java-missionarissen prior G. Wester uit
Rotterdam, past. M. Nillesen uit Amster
dam, oud-prior Aengenent en pater dr.
H. v. Asseldonk uit Hannut, die ook de
feestpredikatie zal houden.
Na deze mis is er gelegenheid de ju
bilaris te feliciteren. Vele oud-Indisch-
gasten zullen wellicht opgaan naar
Amersfoort om deze H. Mis bij te wonen.
Het is een jubeldag in een rijk priester
leven.
