;e van de ouderdom is
sterk verminderd
Prestig«
evert cornelis
Bouwmeester Solness"
van Ibsen
Kinderbijslag en concurrentie
„Verouderen" geen onontkoombaar proces
Minister S. L. Mansholt ere
doctor van Wageningen
Criminoloog uit Zuid-Afrika
in Groningen
Tweedaags congres inzake het bejaardenvraagstuk
n
Voorstelling van Puck
Centraal Theater
m
Pleidooi voor betere verdeling der
wereldproduktie over wereld
bevolking
PARISIANS DANS-THEATER
GATT-conferentie zal plannen voor
Europese tolunie bespreken
GESUBSIDIEERD KUNST KOPEN
Niets doen voor meeste bejaarden
niet gunstig
HOOFDPIJN?
WEG HOOFDPIJN!
Plechti
n -1^6 herdenking
instelling ivr-ij
,V.» "Hlagklok
Indon. kath. stud. ver.
viert lustrum
Universitair Nieuws
Vochema 1956"
geopend
Woensdag 10 oktober 1956
PAGINA
Ouderdom naar jaren con
stitutie en sociale rol
Medische en medisch-sociale
grondslagen van de bejaar
denzorg
geïmproviseerde bollen
schuur IN VLAMMEN
MAURICE RASKIN
Vioolleraar te Maastricht
Mr.
GAAT HEEN
Integratie....
Colleges Perswetenschap
HYPOTHEEKBANK voor
np w Nederland
Slicht afgelost Pct' onvoorwaard€lljk
De voorstelling
Frankrijk waarschijnlijk
meer bereid tot compromissen
Zwakke Franse concurrentie
positie
SABENA IN 1955
NI JHOFF-PRIJS 1957
(Van onze medische medewerker!
VANDAAG IS IN de Kurzaal te Sehe-
veningen het tweedaagse congres in
zake het bejaardenvraagstuk begon-
nen. Het is georganiseerd door het Neder-
Iands Congres voor Openbare Gezondheids-
pgeling in samenwerking met de Neder
landse Federatie voor Bejaardenzorg en de
^pderlandse Vereniging voor Gerontologie.
Het woord gerontologie mag hier mis
schien even verklaard worden, omdat hef
nogal eens met geriatrie verwisseld wordt
Onder gerontologie verstaat men de we
tenschap, die zich bezig houdt met de
studie van de processen, welke zich tijdens
de veroudering en gedurende de ouderdom
in het organisme en zijn relatie tot zijn
omgeving voltrekken. Het is een weten
schap, die voor zover het de mens betrct
zowel zuiver biologische als medische,
Üsy®h°l°gische en sociologische aspecVl„t
<!no °ndcr geriatrie verstaat men
van de geneeskunde, datt zich
het buzonder bezig houdt m rtriromen
derzoek de behandeling en het voorkomen
tan ziekten bij ouden van dagen.
n °n'^"atlemeneV^WeJmTeliing in. Het
spreekt niit vanzelf, dat een absolute of
relatieve toeneming van het aantal be
iaarden in de samenleving tot versehi.mse-
len leidt, die als problematisch worden
"varen. In ons land is de relatieve sterkte
yan de ouderen dank ril ons ge-
p°°rteciifer no" wat geringer dan elders
nn m e de bevélking in Nederland in 1950
joen mili°en stellen en in 1980 op 14 mil-
65 \BJn het percentage der ouder dan
betel n in beide iaren op 8 en 10'5' dan
faro,:6111 dit. dat de genoemde groep in 30
Wat °nS«veer verdubbelt,
vnnt j Waarde betreft, die de bejaarden
makkemt samenleving hebben, het is S"
loont aan te tenen, dat zij O'1*®®
j pt voor verschillende typen van sa^ar.
Ing. Hun economisch-produktieve
de is afhankelijk van de voorwaarden
waaronder wordt geproduceerd. band
ding, die zij kunnen geven, boU te,.keli.ike
met hun prestige. Of zij de baby-
opvoeders zullen zijn of all®f?ldende op
valt1S athankelijk van de gel^ waar(Je
0 ttingen in het gr0ePfamTnle^ngheeft:
die een bejaarde in een hetgeen
wordt enerzijds bepaalddoor hetgeen
aan die samenleving heeft te 01
derzijds door wat die saI"tki nlaats 7ii
hem wenst te vragen en welke plaats zij
hem wenst aan te bieden.
Het aangegeven verband tussen het type
van samenleving «n het aI of niet bestaan
van een bejaardenvraagstuk leidt nu ook
tot de voor praktische doeleinden bruik
hare conclusie, dat veranderingen in de
samenleving het vraagstuk kunnen oproe
pen dan wel kunnen doen verdwjjnen- Deze
veranderingen kunnen van demografische
aard zgn (stijging of daling van geboorten,
verdere daling van de sterfte en migratie)
daardoor de absolute of relatieve bete-
;e»is van het aantal bejaarden beïnvloe-
dan wel zü kunnen zich voordoen in
**et economische leven of in de opvattingen
a-v- de plaats van de ouderen in de sa-
"Whleving.
Het woord ..bejaard' is neutraal-
lemand die bejaard is, heeft simpelweg
aantal jaren van leven op deze aar-
de achter de rug- We kunnen eenvoudig
a«n afspraak maken, dat dit aantal
?5 iaren is Wie 65 jaren is, is bejaard en
,b»5ft dit tot zijn dood. Op grond van de
levensverwachting worden thans meer
mensen bejaard dan vroeger. Een tien
jarige had in 1850 nog 45 jaai te goed
en in onze dagen nog 65 jaar- ^vj®dll
wezens doorlopen een cyclus van gro
volwassenheid en verval. Dit proces, dat
..veroudering" genoemdwordt, toont de
Symptomen van verval al zeer vrp?®
mra.w, gaat slijtage vertonen. Steeds
- pensen worden op hogere leeftijd
Haf ^a.n *'versleten zijn" oud- Door"
beter'^weten8^ Ziin op de mensen en hen
veren. worSt °t
tijd bereikt. derdom op hogere leef
de ontwikkelms??,?uisme bestaat tussen
"o lichamelijke en i„ prestatie-niveau
anders gezegd; daar rfgeesteli-1ke z'"
beide soorten van prestat;„curven van de
wikkeling te zien geven ,=i Sen eiSep ont.
melijk en geestelijk niet ev mens Scha
de zin van „versleten" Znn .-oud" in
lichamelijke prestatie bereikt d3" ho°gste
jongere leeftijd dan zijn hoogste"1?8 <°p
lijke prestaties. eeeste-
Niet alleen is het vorouderingsBro
sterk individueel gebonden, maar "bove?
dien zullen we in rekening moeten bren"
gen, welke arbeid een mdivid" de
menleving verricht- De mogelijkheid be
staat, dat de samenleving yan jaren
dat in lichamelijk opzich de beste Jaren
achtpr zich heeft, nog volop aanwezige
acnter zien n aanspreken. Een
geestelijke potent.es g^ ^enjor„
U meèreconnservatief. statisch, defensief, ce.
rebraal beschouwend, bedachtzaam, be
stendigbetrouwbaar, synthetiserend, ler-
wiilbii'de tweede het dynamische, fysieke
vitale, spontane, onberekenbare, inventieve
en analyserende op de voorgrond tredt. Wat
ae senior verliest aan kracht en bewege
lijkheid. dat wint hij aan overleg en vast-
houdendheid.
op een bepaalde leeftijd, in Nederland
in de regel op 65 jaar, krijgt de in beroep
werkzame ïecht op pensioen- Aan de ande-
re kant heeft hij de plicht zich terug te
trekken uit het economische leven en het
pensioen te aanvaarden. Of meer de na-
oruk wordt gelegd op de plicht of op het
recht, is uiteraard afhankelijk van de per.
soon, die pensioen krijgt doch anderzijds
ook van de samenleving. Of de bejaarden
t°j ücud.zi-in- is onzeker. Naast het leef
tijdsbegrip „bejaardheid" en het medisch
of biologisch begrip van de „ouderdom"
komt nu het sociologisch element naar vo
ren van het zich oud voelen, van het al of
niet met tegenzin spelen van de sociale rol
van de oudere, die men toegewezen krijgt-
In het maatschappelijke leven is immers in
de laatste eeuwen steeds meer het zwaar
tepunt komen te liggen op het jong zijn.
De ouderdom als waarde is s'erk
valueerd. Terw«I het aan^ he e,n
de vorige eeuw nog joorKw spoed,g mo.
groeiende jeugd ,n on7C tijd zien
gelpk oud wilde- lJ(,t prestige der oude.
we bot omge ouderen zijn, is sterk
ren, juisto Eerder is het zo gewor-
achteru' oudere prestige kan behouden
dat hij er in geslaagd is jong te blijven
mensen trachten jong te blijven en hoe
wel zij daarin beter kunnen slagen dan
in vroeger tijden, vrezen zij met nog tien
tallen jaren voor de boeg, voor oud aan
gezien te worden.
,J' ,Groen> eerste geneesheer aan het
Wilhelmma Gasthuis te Amsterdam, die
m zijn preadvies de medische en medisch-
sociale grondslagen van de bejaardenzorg
behandelt, noemt hierin de algemene gang.
bare overtuiging, dat verouderen een on
ontkoombaar proces is, een begin van de
dood, waartegen geen 'kruid gewassen is.
funest. De meeste oudere mensen overlij
den niet aan ouderdom als zodanig, doch
aan ziekten. Er is geen grond om aan te
nemen, dat deze ziekten van de latere leef.
tijd, indien wij slechts meer kennis daar
omtrent verzamelen, uiteindelijk niet over
wonnen zullen worden, zoals dit met vele
ziekten van kinder- en volwassenleeftijd
het geval is geweest. De vraag kan gesteld
worden, of ditzelfde ook eigenlijk niet voor
het proces der veroudering in engere zin
geldt. Bij verouderen speelt zich een geheel
complex van biologische en psychologische
processen in het organisme af. Hiervan
vallen te noemen de biochemische veran
deringen in het protoplasma, waardoor
elasticiteitsverlies van de weefsels op
treedt, achteruitgang van de hormonale
functies van de geslachtsorganen, een ver
minderd vermogen tot adaptatie aan ver
anderende omstandigheden en zowel ob
jectieve als subjectieve psychische ver
anderingen Voorts is er de cumulatie van
de gevolgen van chronische beschadigin
gen. die pas na jaren tot stoornissen aan
leiding geven. Hieronder behoren de toe
nemende gevolgen van intoxicaties zoals
roken en drinken, beschadigingen door
mechanische overbelasting, waardoor ge
wrichtsafwijkingen ontstaan en overvoe
ding.
Het is soms moeilijk te zeggen, waa
de fysiologie ophoudt en de pathologie
begint. Is b-v. de verkalking van do
slagaderwand een ouderdomsverschijnsei
dan wel een ziekte met een te bestude
ren oorzaak en behandeling?
Veel kleine ongemakken van bejaarden
zoals constipatie, de moeilijke beheersing
van de blaasfunctie, de vergeetachtig
heid. onhandigheid, de gezichtsstoornis..
sen en hardhorendheid zijn vatbaar voor
wetenschappelijk onderzoek. Er is geen
reden om aan te nemen, dat bij intensief
onderzoek ook deze „kleine" ouderdoms-
bezwaren niet voor betere behandeling
toegankelijk zouden zijn.
Een van de meest fundamentele vragen
der geriatrie, welke gesteld wordt, is de
vraag: Welke factoren in aanleg en levens-
wijze bepalen reeds op vroegere leeftijd
net behoud van gezondheid en arbcids
kracht tjjdens de ouderdom?
Eén ervaring heeft de geriatrische psy
chologie ons reeds geleerd. Rust. in de zin
van niets doen, is voor de meeste bejaar
den niet gunstig. Wanneer men nagaat,
welke bejaarden tot op hoge leeftijd actief
en gezond bijfven, dan blijkt veelal, dat
het diegenen zijn die. hetzij lange tijd blij
ven in een werkkring, die hen bevrediging
geeft, of degenen, die een hobby hebben of
ontwikkelen, welke de bevrediging van het
werk overneemt.
Tenslotte bepleit dr. Groen de bevorde-
r.ng yan het wetenschappelijk onderzoek
yan het verouderingsproces en daar de
bestaande universiteitslaboratoria, overbe
last als ze reeds zijn, deze taak echter be.
z.waarlijk alleen kunnen vervullen, de op
richting van een instituut voor de weten
schappelijke studie der veroudering, zoals
er in het buitenland reeds enkele bestaan
(Birmingham. Parijs en Bethesda). Eerst
door de oprichting van zulk een Instituut
(eventueel als een gecoördineerd project
van de Gezondheidsorganisatie TNO) zou
de gerontologie als wetenschap in ons land
de beoefening krijgen, die zij verdient-
(Advertentie)
De gladiolenkwekers van Oosteind bij
Breda en verre omgeving hebben toen zij
hun bollen dit seizoen niet droog konden
krijgen, ten einde raad de vroegere zus-
tersschool in Oosteind gehuurd om ze
daar te drogen. Sedert twee weken snorde
daar in zes lokalen lustig de kachels te
midden van de kistjes met bloembollen.
Waarschijnlijk heeft men ze zondag wat
te dicht bij het vuur gezet, zo verklaart
men tenminste het ontstaan van de brand
die gisternacht de school in de as legde.
Voor de kwekers, die het grootste deel
van de bollen verloren zagen gaan een
zware extra strop.
(Van onze correspondent)
Mr F. Baeten, wethouder van onder
wijs kunsten en wetenschappen te Maas
tricht, heeft dinsdag in de Maastrichtse
raad 'meegedeeld, dat Maurice Raskin uit
Brussel benoemd is tot leraar viool aan
het Maastrichts muziekconservatorium.
Maurice Raskin was twintig jaar lang
hoofdleraar viool aan het Brussels con
servatorium en geniet ook grote bekend
heid als solist. N
de
Mr. Evert Cornelis, directeur van
vereniging het Resident-orkest, Saa^ hin-
nenkort den Haag verlaten in verband met
het aanvaarden van een werkkring e^de!a-
Gedurende een periode van ruim zeven
jaar heeft de heer Cornells een belang
rijke plaats ingenomen in het cuituieie
leven van 's-Gravenhage.
De besturen van het Haags cultureel
centrum, de vereniging „Het Residentie
orkest", de Nederlandsche Opera, het Hol
land Festival en van het Nederlands Bal
let,. heben daarom een ontvangst voorbe
reid waarop allen die met de heer Cor
nelis in relatie stonden, persoonlijk af
scheid van hem kunnen nemen.
Deze ontvangst zal maandag 22 oktober
in het Kurhaus te Scheveningen worden
gehouden.
Zes ministers woonden gisteren in Wage
ningen de erepromotie-bjj van hun col
lega S. L. Mansholt tot doctor in de land
bouwkunde. De Nederlands Hervormde
kunde en prof- Edelman de bul had uit
gereikt, nam de nieuwe doctor het woord.
jjh stelde, dat de landbouw in de komen-
Rerk, waar de plechtigheid plaats vond, I de 'jaren niej twee hoofdproblemen za!
Dr. P. J. van der Walt, Senior Lektor
van de Universiteit van Potchefstroom
heeft de afgelopen maanden een studie
reis door Europa gemaakt om zich te
oriënteren op het gebied van opbouw en
inrichting van criminologische instituten.
Het is de bedoeling om in Zuid Afrika te
komen tot het eerste criminologische in
stituut. Dr. van der Walt begon zijn
tournee in Groningen, waar hij ter zijde
werd gestaan door pater dr. H. van Rooy
O.F M lector criminologie en directeur
van het criminologisch instituut te Gro
ningen.
Aan het slot van zijn tournee kwam dr.
van der Walt terug in Groningen om voor
de leden van Geloof en Wetenschap te
spreken over Zuid Afrika, het land van
contrasten. Daarbij werden enkele voor
treffelijke films vertoond over de ge
schiedenis van Afrika, uitgaande van de
Het Nationaal Danstheater heeft maan
dagavond in het Concertgebouw zijn eer
ste voorstelling in de hoofdstad gegeven.
Thans staat deze groep onder leiding van
de nog jonge danseres Afroza, de echt
genote van BulBul Chowdhurry, die in
mei 1954 is gestorven. Vooral het spontane
pPrechte in de dans van deze groep
Go sympathiek en overrompelend.
""veuse en haastige gebaren. De
H.in trn"? weet> dat het de moeite loont
vap 1 nemen voor het uitbalanceren
Iichaam en houding. De lijnen van
vloetgjj—.."en
Waarin cjp20,?3' zelfs in de navrante dans,
hongersnood tot onderwerp is
en armen zijn dan ook steeds
agse redactie).
Bij gelegenheid Van het
500 jaar geleden is, dat dat het
(het Angelus) werd ing Middagklok
zaterdag 17 november in de d' zal op
een plechtige zitting plaats vlnt?""6"
Esplanade te Utrecht onder de titel in
gedenken de Kerk der stilte". "wi
Deze zitting zal opdernbTSC?frr?heer-
Schap staan van mgr. dr. B. J- Alfrink en
ZaI een besloten karakter dragen yvel
?uHen alle belangrijke katholieke kerke-
en maatschappelijke fpepe"hgen
"legenwoordigers kunnen zenden. De
?°rzitter van het ^ndelijk eomité mr
J. g baron van Voorst tot Voorst, zal
I'idens de zitting verslag ,uit^f]1£eiliok"r
werk van het comité „Middagklok
°°rts zullen waarschijnlijk meew
Pat®r p. schijns, missionaris van Scneu
Pltt België; baron G. Apor uit
Pater K. Douven S.J. van het Apostolaat
?es Gebeds en het Ukrains Koor. Het ligt b0-cht oorgmij, te zvm
lp de bedoeling in samenwerking met het tot'mk pct- pandbrieven
ters dankte de bischop voor het werk dat
Z. Exc. als moderator voor de vereniging
heeft verricht en voor het aanvaarden van
het beschermheerschap.
Op 12, 13 en 14 oktober viert de Ikatan
Mahasiswa Katoli'k Indonesia, <je vereni.
ging van katholieke Indonesische studen
ten in Europa, haar eerste lustrum.
De I.M.K.I. groepeert een 175 katholie
ke Indonesische jongeren die studeren
in Nederland, Duitsland, België Enge
land, Frankrijk, Italië. De zetel van de
vereniging is in Nederland, waar zij ook.
en wel te Leiden, in oktober 1951 werd
i1 opgericht. In Nederland telt zij afdelin-
onthulling van het voortrekkersmonument I gen in Amsterdam, Leiden, Delft, Utrecht,
en over het naturelJ«oj*erwlJs. Nijmegen! Tilburg.
Speciale aandacht befit dr. van der Het diasnora-karakter van de I.M-K.I
Walt geschonken aan et naturel enpro- j heefj. 7ij gemeen met de katholieke kerk
bleem en de ap?rtb®kkf vo®r'ff in ïndonesië, bovendien zijn de katholieks
begrip weten te gekkenoor de moei- Indonesische studenten een minderheid op
lijkheden op dit jebied^ en^^ wJjr°mda^;l het geheel van de Indonesische studenten
gemeenschap in Europa, ongeveer 10
Beide gegevens tonen reeds aan dat de
vereniging een geschikt oefenveld is voor
de toekomstige Indonesische katholieke
intellectuelen die nu in het Westen stude.
ren.
De vereniging heeft tot doel de groepering
vaP de katholieke studenten, echter in een
open gemeenschap, die een getuigend apos
tolisch karakter wil hebben overeenkom
stig haar eigen aard in de studentenge
meenschap. Persoonlijke geloofsbeleving
naast sociaal verantwoordelijkheidsbesef,
sterke verbondenheid met de eigen natio
nale gemeenschap en tegelijk een hechte
eenheid met de Kerk, ook en met name
in haar verschijning in Europa typeren
het streven van de I.M.K.I.
was tot de laatste plaats bezet, toen prof.
dr. ir. C- Edelman in een uitvoerige rede
uiteenzette, welke overwegingen de Senaat
van de Landbouwhogeschool ertoe hadden
geleid, aan minister Mansholt het eredoc
toraat te verlenen.
Prof. Edelman memoreerde, dat de heer
Mansholt tal van geestdriftige krachten in
beweging heeft gebracht, die met alleen
hebben meegeholpen om de Nederlandse
landbouw weer op gang te brengen^ maar
er ook toe hebben bijgedragen, dat de fun
damenten werden gelegd voor de belang
rijke na-oorlogse ontwikkeling van de land
bouw- Met name ten aanzien van het
landbouwkundig onderzoek kan gespro
ken worden van een volslagen omwente
ling, daar Nederland, dat vanouds voor
namelijk gedreven heeft op in het buiten
land ontwikkelde kennis, thans een doel
treffend onderzoekapparaat heeft, hetgeen
voor onze landbouwwereld die voor zijn
welvaart is aangewezen op export van
kwaliteitsprodukten van enorme bete
kenis is.
Na de verdiensten van de heer Mansholt
op het gebied van de organisatie van de
landbouwwereld te hebben gereleveerd,
waarbij hij met name de uitroeiing van
de rundertuberculose noemde, wijdde de
promotor nog aandacht aan het streven
van de minister naar een vrije Europese
agrarische markt en zijn bemoeiennissen
met de F-A.O.
Nadat de rector-magnificus, prof. ir. W
de Jong, vervolgend bekend gemaakt had.
dat de heer S- L. Mansholt was bevorderd
tot doctor honoris causa in de landbouw
hij de „hervestiging" (beter woord dan
apartheid, volgens dr van der Walt) his
torisch perspectief gal door een schets
van de ontwikkeling van de gang
zaken.
De lezing werd bijgewoond door ae
bisschop van Groningen, mgr. P. A, huei
•ban die vergezeld was van zijn s?,c.rL;„
ris dr. t. Roonia De voorzitter dr. W. Pe-
delen^eer?? rnet de danskunstige mid-
bereikt. n. A°®,e mate van esthetiek
Derelkt. De n ~°V "."u,e van esmeueK. is
rijke plaatiH. me neemt een belang-
waarbij de da?'* men vertelt balletten,
is gedrongen. soms op het tweede plan
Vooral in het v.
dans" komt men te ..Geest van de
van vrij synchrone b?" J00r een serie
onbeschrijflijk rijke S°Je,n met de
handgebaar, de streng ??',1®? yan het
dra's. Afroza grijpt terug n!a£ de w
de rijke schat van het oosten waL? -:
dan een moderne dans bouwt
Chandsultana een soort Jeanne d'ArcdanV
vertaald voor de hindoebevolking S
ook geestige choreografieën zi!'t men
zoals b.v. „Het ondeugende prinsesje" én
„Boerendans".
De componist van het gezelschap, Timir
Baran, bezit grote kwaliteiten. Het orkest
is wellicht het beste orkest m zijn genre,
met de voor onze oren wat vreemde in
strumenten, die een sterke indruk nalaten
en die zich bijzonder goed lenen voor de
dans. In de „nationale" dans is soms iets
te sterk de nadruk gelegd op ideologie
Maar het Nationaal Danstheater van
Pakistan toont een avond iang een pro
gramma, dat iedere dansliefhebb
rukkelijk zal vinden.
J Dr. H. J. Prakke, toegelaten als privaat
docent bij de faculteit der economische
yvetenschappen, om onderwijs te geven in
de publicistiek en wel in het bijzonder de
on?WetenschaP. Z£>1 deze colleges officieel
da„?f.n met een openbare les op donder-
öagmiddag i8 oktober.
A]gemen?0tureekbank v00r Nederland
w.nht l-,?aarborgmij, te Amsterdam
Apostolaat des Gebeds zo groot n}0®®,
hike bekendheid te geven aan de te
voeren gebedsactie door hierbij parochies,
acholen en verenigingen in te schakelen.
pct. tot nadere
100
worden ««U ,aankohdiging verkrijgbaar
Taarliiks' wori ln stukken van 1000.
worden geconfronteerd. Nationaal: met
verhoging van de arbeidsproduktiviteit,
omdat daardoor de integratie van de land
bouw in de nationale gemeenschap moet
worden verbeterd. Internationaal: met een
hetere en rechtvaardiger verdeling van
de wereldproduktie over de wereldbevol
king, omdat slecht daardoor een betere in
ternationale integratie kan worden be
reikt.
De ervaring heeft volgens dr. Mansholt
geleerd, dat integratie, zowel in econo
misch als in sociale zin en zowel in natio
naal als in internationaal verband, een pro.
ces is dat niet vanzelf gebeurt en dat het
bevorderen van integratie stimulerend
werkt op de welvaart van de samenleving
als totaliteit. Voorts stelde de minister, dat
een rechtvaardige welvaartsverdeling de
integratie bevordert en stimuleert. „Een
welvaartspolitiek, nationaal zowel als in
ternationaal. betekend een begunstiging
van de zwakkere sectoren om de daar po
tentieel aanwezige produktieve krachten
tot een nuttig gebruik te brengen. Dit be
hoeft geenszins te betekenen een benade
ling van de relatief sterke sectoren, omdat
een dergelijk beleid uiteindelijk resulteert
in grote voordelen voor het geheel".
De erepromotie werd bijgewoond door
de minister-president dr- W. Drees en door
de ministers ir. C. Staf, prof dr. Zijlstra,
prof. mr. J. van Oven. mr. J. Cals en J-
Suurhof; de staatssecretarissen mej. dr
A. de Waal, mr. F- Kranenburg en dr. A.
van Rhijn. het lid van de Raad van State
mr. A. Joekes; de voorzitter van de Eerste
Kamer mr. J- Jonkman en tal van parle
mentsleden.
In 1892 schreef Ibsen zijn „Bouwmeester
Solness". Het hoofdprobleem in dit drama
is da»t van het geweten. Solness heeft
voorstellingen, die bij hem het bewustzyn
van schuld wekken. Hij heeft een zwak
geweten, dat geplaagd wordt omdat hij
zich schuldig acht aan de dood van zijn
kinderen en aan de ziekelijke toestand van
Aline. Hjj gaat een etherische verhou
ding san met Hiide. Zij wil iets bereiken
en het lukt haar. Solness heeft gezegd
geen kerken meer te willen bouwen, maar
huizen. Hij moet ervaren- dat de mensen
geen tehuizen wensen, maar slechts een
onderdak. En dan komt bij Solness het
besef dat hfj iets anders moet gaan bou
wen: het enige waarin mensengeluk te
vinden is: luchtkastelen.
Ibsen werkt prachtig met dit woord
Solness noemt ze „het mooiste in de we
reld", maar Hilde hoont deze opvatting
met de mededeling, dat ze zo gemakkelijk
zijn om in te trekken en te bouwen. Voor
al voor bouwmeesters die zo'n duizelig
geweten hebben. Hier worden luchtkaste
len gezien als lege dromen. Haar verhou
ding met Solness blijft ook een luchtkas
teel in deze.zin- Een vereniging van zielen
in het bewustzijn van vrijheid, die gezocht
en gevonden wordt. Daarom kan Hilde
ook jubelen als Solness van de toren om
laag valt: „Geheel tot de top is hij ge
klommen".
„Bouwmeester Solness" is evenmin een
an'ti-christelijk werk als „Brand" een
christelijk gedicht is. Het stuk gaat buiten
het christendom als zodanig om. Duidelijk
wordt naar voren gebracht hoe een talent
m een enge maatschappij ten onder gaat.
Solness wordt monomaan. Hij w#rdt van
duivelen bezeten. En als hij zich van dez-e
demon heeft verlost, kost dit hem zijn
leven.
R. C. Boer, die Ibsens werk neeft be
schreven zoals zijn drama's zich verhou
den met het inwendige leven van de dich
ter en de onderlinge samenhang met hun
gedachteninhoud, ziet in „Bouwmeester
Solness" een duidelijke reflex van Ibsens
kunstenaarsloopbaan. Ook de auteur be
gon met kerken te bouwen („Brand
keizer en Galileër"). Zijn idealisme drijft
hem het land uit in de eenzaamheid- Hij
zal de maatschappij vernieuwen, opdat
de mensen er gelukkig in kunnen wonen.
Maar men is tevreden met een onderdak.
Hii bouwt dan het luchtkasteel, waarin
de principes van het land der fantasie
werkelijkheid worden. Op de hoogste to
ren van zijn kunst klimt hij en al valt
Ibsen niet omlaag, na „Bouwmeester Soil
ness" volgt duidelijk een daling in zijn
oeuvre- Hij heeft het, hoogste punt in zijn
leven reeds achter zich.
opvoering. Jan Grefe in de kleine rol van
Brovik en Karin Haage als Kaja hadden
meer de sfeer in hun rollen gelegd.
Tine de Vries speelde Hilde met een
duidelijke differentiatie waar het de ver
schillende psychische toestanden van deze
bijzonder fijn geschreven vrouwenfiguur
betreft. Zij droomde nog steeds maar
leefde toch in de tegenwoordige tijd om
iets van de intense tragiek van Aline te
begrijpen. Als zij alleen op hét toneel
blijft voordat het doek tenslotte valt dan
zijn haar laatste woorden zó oprecht, dat
men onder de indruk raakt van dit stuk,
dat hier moeilijker te begrijpen is dan in
het noorden waar de bergen zijn en waar
het klimmen meer betekent dan alleen
maar sport of roekeloosheid. De symbo
liek van het stijgen de drang het onmo
gelijke te bereiken maakt ..Bouwmeester
Solness" nu nog tot een boeiende voor
stelling.
Bu.
Cas Baas. die het stuk regisseerde, heeft
kennelijk gestreefd naar een zo strak mo
gelijke voorstelling, waarbij niets op het
toneel aanwezig is dat de toeschouwer
van de tekst afleidt. Slechts een enkel
zetstuk en een paar rekwisieten op een to
neel zonder voetlicht. Hierdoor werd een
volledige concentratie op de tekst bereikt.
Voor de spelers is het geen gemakkelijke
taak om in deze ascetische omgeving de
rollen te creëren.
„Bouwmeester Solness" van Guus Ver-
straete was een energieke man, die naar
onze mening te weinig bewogen was door
zijn intens schuldcomplex. Nell Knoop als
de plichtsgetrouwe Aline wist een sfeer
rondom haar optreden te brengen, die van
een huiveringwekkende precisie was. Zij
is verantwoordelijk voor de Ibsen-sfeer
in deze voorstelling.
Egbert van Paridon en Wim van den
Heuvel waren resp. als dokter Herdal en
Ragnar te realistisch in deze gestileerde
(Van onze correspondent)
Onder grote belangstelling uit indu
striële kringen had dinsdagochtend de of
ficiële opening plaats van de van 9 t-m.
17 oktober in de Bernhardhal te Utrecht
te houden „Vochema 1956'', de derde in de
reeks van gespecialiseerde beurzen voor
machines, apparaten, meet-, regel- en la
boratoriumapparaten voor de voedings- en
genotmiddelenindustrie, de zuivel- en de
farmaceutische industrie.
In de openingsrede constateerde drs- J.
v. d. Kwast, directeur-generaal voor Han
del en Nijverheid van het ministerie van
Economische Zaken, dat de oppervlakte
van deze derde gespecialiseerde beurs
meer dan tweemaal zo groot is als die van
de vorige en dat het aantal deelnemers
tot ruim 500 is gestegen. De „Vochema"
heeft zich in het binnen- en buitenland
reeds een goede naam verworven en het
laat zich aanzien, aldus spreker- dat deze
manifestatie de vorige in belangrijkheid
zal overtreffen.
Met voldoening constateerde drs. v. d-
Kwast, dat in de laatste jaren de ontwik
keling van de bij de „Vochema" betrok
ken industrieën regelmatige vooruitgang
vertoont. De totale omzet van de voe
dings- en genotmiddelenindustrie is van
1948—1955 van 3 miljard gulden gestegen
tot ruim 7 miljard. De zuivelindustrie
blijkt in deze tak van nijverheid de be
langrijkste groep- Zij neemt een kwart
van de totale omzet van de bedrijfstak
voor haar rekening.
De chemische industrie staat nog steeds
in het teken van een stormachtige ont
wikkeling. Dit blijkt uit het feit, dat haar
omzet sinds 1948 sterker is gestegen dan
die van de gehele Nederlandse industrie.
Het meest spectaculair blijkt de vooruit
gang op het gebied van de kunststoffen.
Ook de farmaceutische industrie consoli
deert haar belangrijke positie steeds meer.
Aan het slot van de openingsbijeenkomst
verklaarde de heer F. L. Hatong, voorzit
ter van de Raad van Beheer van de Stich
ting ..Voafrema", dat een uitbreiding van
deze manifestatie in de naaste toekomst
tot een oppervlakte van 1214 duizend vier
kante meter zeer goSd mogelijk moet wor
den geacht. De omvang van de „Voche
ma" bedraagt dit jaar ruim 8500 vierkante
meter tegen 3600 vierkante meter in 1954.
Ook de donderdag a.s. beginnende con
ferentie van de landen der Algemene
Overeenkomst voor Tarieven en Handel
tG.A.T.T.) zal zich bezig houden met de
vo-or een Europese tolunie of
yrijnBndelszone, waarover thans te Brus-
,f.n Darijs wordt beraadslaagd.
,,™T®.?vd,en' die genoemd worden als
de irtmi - -eden van de geprojecteer-
de toJcontracterende partijen
yan dd G-A-T-T. Naar verluidt, zullen an
dere leden de kwestie van de wederzijdse
verplichtingen krachtens de GATT-
bepalingen ter sprake brengen.
Indien er in Europa een tolunie tot
stand komt, zullen de hieraan deelnemen
de landen speciale ontheffingen van de
G.A.T.T.-bepaJingen moeten verkrijgen.
Men verwacht, dat dit een van de voor
naamste punten van besprek in- der con
ferentie zal z(jn.
Vermoedelijk zullen besprekingen
voornamelijk betrekking hebben op de
algemene beginselen. In details zullen de
voorstellen voor een tolunie of een vrij-
handelsgebied vermoedelijk niet kunnen
worden besproken, daar er te Brussel of
Parijs nog geen concrete voorstellen zijn
gedaan.
De Japanse delegatie naar de confe
rentie heeft een reeks vragen voorbereid,
die tijdens de conferentie zullen worden
gesteld. Deze vragen hebben ten doel te
trachten uit te maken, hoe de handels
positie van Japan in Europa zal zijn, in
dien de plannen worden verwezenlijkt.
Het Engelse voornemen tot deelneming
aan de voorgenomen Europese gemeen
schappelijke markt za' vrijwel zeker
Frankrijk meer bereid doen zijn tot com
promissen ten aanzien van details van de
voorgenomen Europese douane-unie.
Van het begin af aan, zo schrijft de
Fin Times werd door Frankrijk en
Duitsland bij de besprekingen over de
voorgenomön douane-unie der zes landen
van de Europese Gemeenschap voor
Kolen cn Staal en over de Euratom het
zwaartepunt op verschillende plaatsen ge
legd. De Fransen zien het plan voor een
gemeenschappelijk Europees bureau voor
de ontwikkeling van kernenergie zeer
gaarne tot stand komen en zij hebben ge
tracht de onderhandelingen over dit plan
geheel gescheiden te houden van die over
de Europese gemeenschappelijke markt.
De Duitsers, die natuurlijk zeer begerig
zijn naar de voordelen, die zij door de
gemeenschappelijke markt zouden ver
krijgen, doordat zij het land met de sterk
ste concurrentiepositie van de onder
havige groep landen zijn, hebben aange
drongen op verbinding tussen beide plan
nen. Het voornaamste verschil van me
ning betreft thans de zekerheid, die door
de Fransen verlangd wordt, alvorens zij
er in zullen toestemmen hun invoerbe
perkingen en tarief muren af te breken.
Er zijn belangrijke sectoren van de
Franse industrie, aldus de „Fin. Times",
die op het ogenblik alleen maar kunnen
voortbestaan, doordat zij kunstmatig
tegen buitenlandse concurrentie worden
beschermd. Hoewel dit voor de meeste
landen in Europa en elders geldt, is deze
zwakte wel bijzonder in Frankrijk. De
Fransen beweren echter, dat hun zwakke
concurrentiepositie niet voortvloeit uit
een structureel gebrek, doch uit het feit,
dat de kosten van sociale lasten in de
vorm van kinderbijslag en dergelijke, die
door bijdragen van de werkgevers wor
den gefinancierd voor de Franse in
dustrie hoger zijn dan die in andere lan
den. Zij dringen aan op concessies van
Duitse zijde, die het verschil in dit op
zicht tussen de beide landen zullen ver
minderen.
Het is vrijwel zeker, dat, nu Engeland
bereid is tot de gemeenschappelijke
markt toe te treden. Frankrijk eerder tot
compromissen bereid zal zijn dan anders
het geval was geweest.
Afgewacht zal nog moeten worden of
hetgeen er uit de onderhandelingen der
zes landen resulteert meer zal lijken op
het oorspronkelijke plan van een volle
dige douane-unie, of meer op het Britse
ontwerp van een „gedeeltelijk vrijhan
dels gebied".
Dinsdagmiddag is in een plechtige bij
eenkomst van de senaat der Landbouw
hogeschool te Wageningen aan minister
L. Mansholt de bul, behorende bij het
eredoctoraat in de landbouwkunde uit
gereikt. Bij de receptie werd de nieuwe
eredoctor o.a. gelukgewenst door dr. W.
Drees, rechts mevr. Mansholt.
(Van onze Brusselse correspondent)
De Sabena heeft over 1955 een winst
geboekt van frs 19.300.000. Over dat jaa»
werden 133.415.213 t/km aangeboden,
tegen 121.S49.431 in 1954, of 9.5% meer.
In 1955 bedroeg het aantal vervoerde
t/km 95.181.430 tegen 83.081.515 in 1954,
of 14.6 meer De laadcoëfficiënt steeg
van 68.2 tot 71.3
De Sabena vervoerde in 1955 450.000
passagiers, of 15 meer dan in 1954, ter
wijl het aantal km/passagiers aangroeide
met 14.6 De gemiddelde afstand per
reiziger bleef onveranderd. Het vracht
vervoer was 10.1 hoger dan in 1954 en
vertegenwoordigde 25.9 van de globale
tonnage.
Op het eerste internationale helikopter-
net werden vorig jaar meer dan 16.000
passagiers vervoerd, of 3 der totale
produktie van de maatschappij.
Gedurende het afgelopen boekjaar werd
het kapitaal van de Sabena van 300 op
500 miljoen B. frs gebracht. Er werden
verschillende nieuwe toestellen aange
kocht: 12 tweemotorige Convair Metro
politan's, waarvan de laatste in december
van dit jaar zullen worden geleverd; 9
viermotorige Douglas DC 7, te leveren
vanaf november e.k. en 8 Sikorsky S-58
helikopters, die in de loop van de a.s.
winter in dienst zullen worden genomen.
Zoals men weet, heeft de maatschappij
begin 1955 4 viermotorige straalvliegtui
gen Boeing 707-730 besteld, te leveren in
1959—1960.
Op 26 januari 1957 zal zo deelt het
Prins Bernhard Fonds mede de in 1953
ingestelde M. Nijhoff-prijs „voor die ver
talingen van poezie, dramatisch werk of
verhalend en beschouwend proza, die zich
door hun letterkundige waarde onder
scheiden" worden uitgereikt.
Deze prijs 2000) wordt jaarlijks toe
gekend, beurtelings voor een vertaling uit
een vreemde taal in het nederlands en
een vertaling uit het nederlands in een
andere taal.
In 1956 werd de Amerikaan James S.
Holmes ©onderscheiden, in 1957 zal een
nederlandse letterkundige in aanmerking
komen.
De jury bestaat uit de heren An toon
Coolen, voorzitter, B. Bakker, dr. J. Huls-
ker, mr. J. Kalff, mr. E. Straat en drs. H.
J Jonker, secretaris.
In het Stedelijk Museum te Alkmaar is
een tentoonstelling geopend van schilde
rijen en grafiek, waarop de bezoekers bij
aankoop subsidie krijgen, variërend van
20,(bij aankoop van een grafische
prent van 50,tot 412,50 (bij aan
koop van een schilderij, dat in de cata
logus voor 2.500 geprijsd is). Ter gele
genheid van het 700-jarig stadsfeest in
1954 nam Alkmaar het initiatief tot het
houden van dergelijke tentoonstellingen,
waarop de kopers subsidie kregen. Hoe
wel G.S. toen, omdat het de stadsfeesten
betrof, voor een keer hun goedkeuring
hieraan wilden verlenen, werd, nadat van
de zijde van O. K. en W. dit initiatief
werd toegejuicht, ook voor 1955 en 1956
een subsidieregeling door G.S. goedge
keurd. Andere steden hebben inmiddels
dit initiatief van Alkmaar nagevolgd. Bij
de opening deelde burgemeester mr. H.
J. Wytema mede, dat het departement
voornemens is op deze tentoonstelling
iets aan te kopen, doch hiermee zal wach
ten tot de sluitingsdag, opdat de bezoe
kers eerst hun keus kunnen bepalen.
De tentoonstelling omvat werken van
Edgar Fernhout, Henri ten Holt en Betty
Hubers uit Bergen, voorts van Otto B. de
Kat, Jan Wiegers en W. Oepts. Ter her
innering aan John Radecker worden en
kele plastieken en tekeningen van deze
kunstenaar geëxposeerd.
