75.000 woningen per jaar mogelijk
Het aanvullingssysteem
in het leger
Pro Patria^uit Leiden viert feest
TEVREDEN MINISTER WITTE
Aspecten van de vreemdeling
Knister Witte stelde 500.000ste
naoorlogse huis in gebruik
Verheugende ontwikkeling in
de
produktiecapaciteit van bouwbedrijf
HAMEA-GELEI
Mar geeoncurrentie verontrustend
verschijnsel
Voor de derde maal
Hongaarse studenten
kozen eigen kampraad
Sterke toeloop naar
universiteit
Het zondagsrijverbod
Wegenwacht blijft op
zondag patrouilleren
Rijverbod voor auto's
Melksaneringsconflict
te Amstelveen
koepelprijs voor
Echtpaar Bonman naar
liet buitenland
Mevr mr. A. d'Ailly
Officier Oranje Nassau
Inaugurale rede prof. Oldendorff
Sleutel tot het geluk van verloofd paar
STRIJDBARE STUDENTEN
c.
VRIJDAG 23 NOVEMBER 1956
PAGINA 3
Dit jaar 65.000
Onderscheid
Overtreding kan inbeslagneming
tengevolge hebben
Doch beperkte bezetting
Regelingscommissie geschorst
MIES BOUHUYS
BRAND IN NIJMEEGSE
MEUBELFABRIEK
Schade een ton
A'damse protestbijeenkomst
afgelast
AUDIËNTIES
TWINTIGDUIZEND GULDEN
BOETE
Voorzieningen in de
arbeiderswoning
bij
on-
a ad-
hun
>eelt
ren-
ling.
amse
erom
wed
strijd
uit-
l de
eren.
ge-
a—J.
B.
Joge-
nstra
afge-
iter
W.
n de
'oren
stand
van
inten
eden
ESS
imis-
i an-
met
t: N.
M.
)rst
i—H.
V. d.
r—P.
v. d.
0—1.
1: J.
3: S.
Smit
ogt—
i ge-
irnier
1—0.
n de
rdag-
lilde-
dec.
istel-
zer.
s s e-
012.
-8 30;
2—5
irdag:
-7.30.
308;
7—
.2.30.
ondag
a eken
door
t 58.
c
orden
amin,
Dr.
0; Dr.
:3, tel.
;eren-
:1 81.
Wit-
tomen
waar-
amer-
ardag-
uur.
rdamse
ondag:
00 uur;
Orkest.
30 uur;
20.00
(Hott
i-clown
ur; De
ierdag:
5. 20.15
concert
5 uur
fsmesse
Kunst-
volks-
Capitol:
mtraai:
i: vri.i_
broers
semarie
ag- De
g: Lili
g Salo-
koning
Colos-
Ilar-
c: Het
:hawani
n wiel
de vijf
Rock
rnacht-
3 dieven
"(14 j.);
volw.)
)er 1956
rdrecht
100 ton
hen; 95
'agienin-
in gips
LOO ton
*m; 150
n Gent:
tarwe
570 ton
Delft;
veevoer
Meppel
in mals
mals
T5 tun
ven; W
Ter gelegenheid van het gereedkomen van de 500.000-ste, na dé Tweede
Wereldoorlog in ons gebouwde woning, heeft de minister van Volks
huisvesting en Bouwnijverheid, ir. H. B. J. Witte, gisterenmiddag op
een bijeenkomst van het Nederlands Instituut voor Volkshuisvesting
en Stedebouw in „Huize Maas" te Groningen een rede gehouden,
waarin hij zei het vertrouwen te hebben, dat het mogelijk is de woning-
produktie op te voeren tot een 75.000 woningen per jaar. Dit zou te
danken zijn aan een, naar minister Witte zei, verheugende ontwikke
ling in de produktiecapaciteit van het bouwbedrijf, onder meer door
een bescheiden vermeerdering van het aantal bouwvakarbeiders, een
ruimere toepassing van arbeidsbesparende constructies, een toenemen
de mechanisatie en industrialisatie en een grotere continuïteit tenge
volge van het nieuwe goedkeurings- en subsidiebeleid.
Voor de derde maal sinds de bevrij
ding. aldus de minister wordt th3"s aan
het gereedkomen van een bepaald aan
tal woningen in ons land op bijzondere
wijze aandacht geschonken. De eerste
keer geschiedde bit bij de voltooiing
van de 50.000ste woning op 24 februari
1949 te Tiel. de tweede keer bij de
100.000ste woning op 25 april te Venlo.
En. zo zei spreker voorts evenals toen
wordt ook thans de vraag gehoord, of
het bereikte produktiecijfer een prestatie
inhoudt waarover kan worden gejuicnt.63.000 ner jaar. Het jaargemiddelde van
Ik ben van mening, zei hij. dat op deze j dg cjaaraan voorafgaande drie jaren was
Met betrekking tot de twee andere
door minister Witte genoemde punten, de
mogelijkheden voor de woningbouw en
het gebruik van deze mogelijkheden, ci
teerde hij uit de jaarverslagen van de
Centrale Directie van de Wederopbouw
en de Volkshuisvesting, die sinds 1947
waren verschenen de omstandigheden
feiten en cijfers, die aantoonden dat de
in die jaren gebouwde woningen het
maximaal bereikbare' waren. Het gemid
delde aantal gereed gekomen woningen
in de laatste drie jaren, bedraagt bijna
vraag gesteld in deze vorm J'®;3?*"'
woord kan worden met een ondubbelzin
nig 'a of een categorisch neen. De vraag
zelf vaat namelijk uit Yal? een 0niuiste
gedachtengang. Deze gedachtengang luidt
ongeveer sis volët 500.000 wo-
ningen gebouwd; om de behoefte aan
woningen geheel te dekken hadden er
ongeveer 750.000 gebouwd moeten wor
den. -jus er is veel te weinig gebouwd.
Maar. zo zei de minister deze gedach
tengang is niet juist. De fout die er in
schuilt is, dat de waarde van de gelever
de prestatie in casu 500.000 woningen
afgemeten wordt aan de thans be
staande behoefte.
Nu geloof ik. aldus ir. Witte dat we
toch goed moeten onderscheiden en dus
enkele zaken van elkaar moeten schei
den. Daartoe stelde hij naast elkaar: le
de taak. die t.a.v. de woningvoorziening
verricht moest worden; 2e. de mogelijk
heden die voor het vervullen van deze
taak ten dienste stonden; 3e. de mate
waarin en de wijze waarop ven deze
mogelijkheden gebruik is gemaakt.
Met betrekking tot de eerste van de
drie 'genoemde punten zei de minister
o.a.De feitelijke oorzaak van de lang
zame vermindering van het woningte
kort is, dat de woningbehoefte in de ach
ter ons liggende jaren in veel ^erker
mate is toegenomen, dan door wie
ook kon worden yoorzien enerzi ds d
verhoogde levenskansen, anderzijas aoor
een veel groter huwelijksfrequentie. Het
Lvol" daarvan is geweest, dat een aan
zienlijk kleiner aantal woningen be
schikbaar kwam voor de vermindering
van het woningtekort dan aanvankelijk
op grond van een eens verantwoord ge
achte raming van de behoefte mocht
worden verwacht.
rond 53.500. Dit gunstige verschil van
neger en een half duizend wonineen per
jaar bewijst, aldus spreker, dat de wo-
ningbroduktie aanzienlijk werd vergroot
zodna de beperkingen, die haar omvang
bepaalden verminderden. Aan bet einde
van het thans lopende iaar zal het getal
65.000 ruimschoots worden voorbijge
streefd al zal dan het cijfer 70.000 waar
schijnlijk nog niet worden bereikt.
Aanzienlijke prestatie
Een uiterst belangrijke omstandigheid,
die mede de omvang van de wonmgpro-
duktie heeft begrensd, heb ik tot dus
verre verwaarloosd, aldus de minister
verder o.m. De omstandigheid namelijk
dat ""k andere bouwwerken de aan
dacht vroegen en wel in zodanige mate,
dat de optimale woningproduktie hier
door ongunstig werd beïnvloed.
Ik ben dan ook van mening, zeide
hij. dat. gezien al hetgeen in ons land
naast de woningbouw moest worden
gebouwd en gezien de vele en zware
materiële belemmeringen, die bij het
opvoeren van de woningproduktie
moest worden opgeruimd, het produk
tiecijfer. dat vandaag bereikt is. als
een aanzienlijke prestatie van het
bouwbedrijf in al zijn geledingen mag
worden gezien. Een half miljoen wo
ningen tot stand gekomen in jaren,
waarin ons volk zich onder de moei
lijkste omstandigheden op allerlei ge
bied de grootste inspanningen heeft
moeten getroosten om zich een nieuw
bestaan op te bouwen, is een resultaat,
dat met recht in het licht mag worden
gesteld.
Een van de redenen, aldus Z.Exc. aan
het slot van zijn rede waarom ik meen
de nogal uitvoerig hij de cijfers van de
verstreken jaren stil te moeten staan
is ook omdat ik gaarne in het licht wil
stellen de prestaties van al diegenen in
Nederland, die met grote toewijding. met
bekwaamheid en met al hun energie de
zaak van de woningbouw in de afgelo
pen jaren hebben gediend. De omvang
en de betekenis van hun arbeid is niet
af te lezen van de getallen. Die Is
slechts te schatten, als wij rond ons zien
en in de steden en d°rPcn van ons va
derland in ogenschouw nemen wat er
op het gebied van de woningbouw is ver
richt. Dan pas zien WU. wat door de
stedebouwkundigen, de architecten de
aannemersbedrijven de bouwonderne
mers de bouwvakarbeiders in al hun
geledingen de woningbouwverenigingen
en door de ambtenaren van gemeente
lijke- en rijksdiensten gezamenlijk tot
stand is gebracht.
Advertentie
maakt ruwe handen
In Ud nacht gaat an xacht
Op democratische wijze
Ruim 80 Hongaarse studenten die in
het conferentiecentrum „Heerewegen" te
Zeist zijn ondergebracht hebben gisteren
avond hun eigen kampraad gekozen. De
leider van het kamp de burgemeester van
de gemeente Warffum (Gr.) mr. W. Geert-
sema heeft de studenten in de gelegen
heid gesteld op democratische wijze deze
kampraad te kiezen. Er konden kandida
ten worden gesteld mits men op de uitge
reikte kandidatenlijsten 'n kandidaat met
tenminste acht handtekeningen steunde.
Van een felle verkiezingsstrijd is geen
sprake geweest zo verzekerde mr. Geert-
sema ons. Wel is ook in dit kamp over
duidelijk gedemonstreerd dat er nog wel
sprake is van een rivaliteit tussen de uni
versiteiten van Boedapest en Sopron waar
van in het opvangcentrum in Zeist vrij
wel aan elkaar gelijke aantallen studen
ten verblijven.
Men heeft het op „Heerewegen" serieus
opgevat. De gemeente Zeist zond een
stemhokje en verzegelde stembussen. De
stembiljetten waarop de acht kandidaten
stonden vermeld werden nauwkeurig ge
teld. Drie leden mochten er voor de kamp
raad worden gekozen en die zijn gekozen.
De namen spelen ditmaat geen rol want
daar is men liever nog wat voorzichtig
mee.
Het stembureau waarin zitting hadden
mr. Geertsema jonkvrouwe M.L. de Vos
van Steenwijk ds. A.G. van Gilse jhr.
mr. Ch. F. J. J. M. v. Nispen tot Sevenaer
en de heer T. Bremer te'de direct na af
loop de stemmen.
Dominee en arts het minst
in trek
Uit de zojuist door het Centraal Bureau
voor de Statistiek gepubliceerde voorlopi
ge cijfers blijkt dat het aantal eerste jaars
studenten aan de universiteiten en hoge
scholen in ons land in oktober j.l. 4.850
bedroeg tegen 4.300 een iaar tevoren (toe<
neming met 13 pet.) Bij vrijwel alle fa
culteiten nam het aanta] eerstejaars toe
behalve bij godgeleerdheid en geneeskun.
de waar het enigszins terugliep.
Het ministerie van Verkeer en Water
staat deelt mede, dat ten behoeve van Ne
derlanders die op zondagen, met een mo
torrijtuig komende uit het buitenland, de
grens overschrijden en die niet in het be-
zit ziin van een ontheffing van het zon-
da<*sriiverbod, een voorlopige regeling is
getroffen waardoor zij in de.gelegenheid
wordengesteld hun bestemmingsplaats te
bereiken.
Voorts wordt er de aandacht op gcvcs-
tigd dat zij, die zich zonder daartoe ge
rechtigd te zijn op zondag met e
torrijtuig op de weg bevinden, zich oi
stellen aan inbeslagneming van
torvoertuig, onverminderd evemueie
strafvervolging op grond van de wet op
de economische delicten.
Verder wordt nog medegedeeld, dat het
zondagsrijverbod voorlopig niet geldt voor
de algemeen erkende christelijke feest
dagen.
Ook op zondag zullen de wegenwachters
van de A.N.W.B. op de belangrijke door
gaande verbindingen door ons land pa
trouilleren, teneinde het verkeer, dat zich
dan op de weg bevindt, in geval van pech
te kunnen helpen. De bond heeft echter
het aantal der normaal op zondag dienst
doende wegenwachters beperkt.
De bond heeft de hiervoor noodzake
lijke ontheffing van het zondagrijverbod
verkregen, op grond van de overweging,
dat het verkeer dat zich thans op zon
dagen op de weg bevindt overwegend
vitaal belang is, en dat dit indien zich
moeilijkheden voordoen op gang moet
worden gehouden. Juist des zondags zijn
Sesl™.eeste garage- en reparatiebedrijven
Slecht^nt.z°dat de gestrande weggebruiker
verwachtenUitz0ndering hi6r hUlP ka"
In een gistermiddag te Amsterdam ge
houden vergadering heeft de commissie
van de Nederlandse melkhandel terzake
van de saneringsaangelegenheden naar
aanleiding van het conflict over de sane,
ring van de melkhandel te Amstelveen de
regelingscommissie inzake de sanering te
Amstelveen geschorst aldus een medede
ling van de secretaris van de landelijke
organisatie van melkhandelaren.
De commissie heeft de leiding op zich
genomen ten einde in samenwerking met
het departement van Economische zaken
het gemeentebestuur van Amstelveen de
plaatselijke vrouwenorganisaties en ande
re consumentengroepen te komen tot een
gezonde melkvoorziening te Amstelveen.
Overeenkomstig het advies van de jury
voor de Koepelprijs der gemeente Am
sterdam hebben B. en W. van Amsterdam
besloten deze prijs van 500 toe te ken
nen aan de schrijfster Mies Bouhuys voor
hetgeen zij gedurende de laatste jaren
voor het kindertoneel met haar kinderspe-
len heeft verricht. De Koepelprijs is be
stemd voor auteurs op het gebied van kin
dertoneel en werd ingesteld als gevolg van
een schenking aan de gemeente door de
kunstenaarssociëteit „De Koepel" na haar
liquidatie.
Gistermorgen werd de brandweer te
Nijmegen gealarmeerd voor een uitslaan
de brand in de meubelfabriek van de fir
ma Heynen aan de Oude Nonnendaalse-
weg. De vlammen sloegen breed uit, maar
met vijf stralen slaagde men er in de
brand te beperken tot de timmerfabriek
en de loodsen daarachter. Volgens eerste
raming wordt de schade op ten minste
100.000 geschat.
Mr. H. Bouman en mevrouw M. Bou-
manv- d. Berg zullen dezer dagen naar
het buitenland vertrekken om daar het
recht van de Nederlandse arrestanten in
Indonesië in het bijzonder van de tot
levenslang veroordeelde H. Schmidt, te
bepleiten-
Door deze reis zal mevrouw Bouman
niet, zoals in de bedoeling lag. het woord
kunnen voeren op de protestbijeenkomst-
die 27 november in het Amsterdamse Con
certgebouw zou worden gehouden.
Het bestuur van het Jungschlagerfonds
heeft daarom besloten deze bijeenkomst te
laten vervallen.
Drs. J. v. d- Kwast directeur-generaal
van handel en nijverheid heeft op de twee.
de congresdag van het Ned. instituut voor
Efficiency te Utrecht gewezen op een
verontrustend verschijnsel dat z'cb in de
laatste tijd in toenemende omvang in ons
land voordoet n.l. de z-g. margeconcur-
rentie.
Op het terrein van de merkartikelen
a!du,s spreker is een voortdurende strijd
gaande tussen de fabrikanten die concur
reren om de gunst van de detaillist. Hij
noemde dit iets vanzelfsprekends. De laat-
ste tijd echter zoekt, men het in deze
strijd vaak niet in de beste kwaliteiten
of in de laagste prijs maar men tracht
elkaar te overbieden ten aanzien van de
marges voor de detailhandel. Dit komt
in het bijzonder tot uitdrukking bij de con-
currentie tussen binnenlandse produkten
Z- H. Exc- mgr. Jos. Baeten, bisschop
van B-reda, zal op 25 november geen
audiëntie verlenen.
Gisteren heeft de minister van Justitie
prof. I- Samkaldem in het tehuis 'voor
werkende meisjes aan de Olympiakade in
Amsterdam, dat zijn dertigjarige bestaan
viert. aan mevrouw mr. d'Ably-Fritz,
voorzitster van de vereniging ..Tehuizen
voor werkende meisjes" de versierselen
uitgereikt, verbonden aan de onderschei -
ding van officier in de Orde van Oranje-
Nassau. De uitreiking geschiedde in het
bijzijn van vele bekenden uit de wereld
der kinderbescherming-
Mevrouw d'Ailly, die vergezeld was van
haar echtgenoot, burgemeester d'Ailly en
haar kinderen, heeft, zoals de minister
het uitdrukte ..aan de wieg van het te
huis gestaan": eerst als secretaresse van
de oprichter, de eerste Amsterdamse kin
derrechter mr. De Jongh dan sedert 1928
als bestuursled en later als presidente.
en importgoederen. Een dergelijke gang
van zaken noemde drs. v. d. Kwast niet
alleen lijnrecht in strijd met de prijsstabi-
lisatiepolitiek der regering maar boven
doen met een gezonde en wenselijk te
achten ontwikkelingsgang in ons econo
mische leven.
Ons distributieapparaat is er aldus spre
ker om deconsument op zo efficiënt mo
gelijke wijze te bedienen. Het heeft een
dienende taak en de beloning die d= dis-
tribuant toekomt voor de vervulling van
deze taak moet daarmee rechtstreeks ver
band houden. Daarom acht hij het strijd
middel van de margeconcurrentie een wei
nig gelukkig wapen om het produ-kr te
pouss-e-en.
Indien deze ontwikkeling zou doorzet
ten zo zei spreker, dan zou zij reacties
van overheidswege kunnen oproepen en
aldus een moeilijke situatie scheppen.
Belasting ontdoken
Voor de Alkmaarse rechtbank heeft
wegens belastingontduiking terecht ge
staan de fabrikant C. S. Buiten zijn ac
countant om had hij over de jaren 1951
t/m 1955 ten name van gefingeerde per
sonen bedragen bij de Nederlandsche
Credietbank gedeponeerd. De bankem
ployé F.S. die onlangs wegens belasting
ontduiking en oplichting tot 3 jaar ge
vangenisstraf werd veroordeeld, verleen
de S. bij deze manipulaties zijn mede
werking. De zaak tegen de bankbediende
bracht deze belastingontduiking aan het
licht.
Naar de mening van de officier van jus
titie zou S. het rijk een bedrag van
26.000,hebben onthouden.
Hij eiste een boete van 20.000,subs,
zes maanden tegen hem.
Uitspraak 4 december.
(Van onze militaire medewerker).
NU de minister van defensie bij de
behandeling van zijn begroting
in de Tweede Kamer der Staten-
Generaal heeft verklaard, dat „het
aanvullingssysteem niet voldoet en
zal worden herzien", zullen de lezers
die zich nog herinneren hetgeen
wij omtrent het aanvullingssysteem
in ons blad schreven begrijpen, dat
wij deze ministeriële mededeling en
verklaring met vreugde hebben be
groet.
Wij schreven o.a., dat het aanvullings-
systeem „uit de nood geboren", niet
past in ons legervormingssysteem en dat
dit „fillersystem" in oorlogstijd wel
licht een onvermijdelijke en "noodzake
lijke methode om de eenheden op sterkte
te houden in vredestijd de grond
slagen mist om tot hechte oorlogsver
banden te geraken. Nu vestigen wij er
vooraf de aandacht op, dat hier wordt
bedoeld hèt aanvullingssysteem. d.w.z.
het thans vigerende systeem, waarbij de
man na zijn basisopleidingvan vier
maanden als individu in het oorlogs
onderdeel wordt opgenomen. De vrien
den, waarmede hij de basisopleiding
doorliep en waarmede hij gedurende
vier maanden at, dronk, sliep, ging
wandelen, naar de bioscoop ging, ging
Donderdagmiddag is in de aula van de gemeentelijke universiteit van Amsterdam
zenuwarts mevrouw C. G. Querido-Nagtegaal gepromoveerd op het proefschrift
„Geivone mensen". Haar promotor was prof. dr. A. Querido. Het was voor het
eerst in da geschiedenis van de Nederlandse universiteiten, dat een vrouw bij
haar echtgenoot promoveerde. Op de foto ziet men de promotor, die de promo
venda in casu zijn vrouio feliciteert.
Minister ir. H. B. j. witte heeft giste
renmiddag in aanwezigheid van vele
genodigden, onder wie de commissaris
der Koningin i" Groningen, mr. W. A.
Offerhaus, en B. en W. van Groningen,
de 500.000e naoorlogse woning officieel
in gebruik gegeven. Deze staat in de
Rembrandt van Rijnstraat te Gronin
gen. De minister onthulde een gedenk
steen in de voorgevel van deze woning,
die gemaakt is naar een ontwerp van
dc Groningse beeldhouwer Kin!,s eyer
en is uitgevoerd in gewapend beton. De
gedenksteen stelt arbeiders voor. die in
een gestadig ritme gebouwen oprich
ten.
Na de ingebruikstelling overhandigde
de minister aan de toekomstige bewoners,
de heer D. J. Voorsmid en diens verloof
de mej. S. Simmeren de sleutel van
het pand Rembrandt van Rijnstraat 49.
Als aandenken aan deze gebeurtenis gaf
hij het jonge paar 'n bloemstukje vervat
in een vaas met inscriptie. De minister
zag de sleutel die overigens nog eni
ge tijd op zich liet wachten en nog ge
zocht moest worden als een symbool
van de sleutel tot het geluk, waarop ve
le jonge mensen zitten te wachten. De
woning is thans nog als modelwoning
ingericht
De 500.Ó00e woning is gelegen in het uit
breidingsplan Kostverloren. Zij maakt deei
uit van en is een van de laatst voltooi
de woningen van een complex vana
woningwetwoningen, dat door de w°imn|-
bouwvereniging „Gruno" is gesticht, net
complex is gelegen aan weerszijden van
vam Rijnstraat, welke
de Rembrandt
straat een gedeelte zal vormen van ae
7nndna rpprlt i toekomstige ringweg door de buitenwij-
Aonaag reeas Strenge controle ken van de stad ter ontlasting van het
Minister Ziilstra heeft "erkeer in de binnenstad.
i m j Na de ingebruikstelling heeft het gezel-
de Tweede Kame verklaard, dat er schap ?en rondrit gemaakt door de
wat betreft het zondagsrijverbod voor
auto's zeer drastisch zal worden opge
treden. Reeds zondag a.s. zal scherp
worden gecontroleerd.
De minister drong er bij de bevol
king op aan alle onnodig verbruik van
olieprodukten na te laten.
De verkeersinspecties, zo zeide hvj,
worden overstroomd met aanvragen om
ontheffing van het rijverbod. Men weet
in welke gevallen ontheffing kan wor
den verleend. Praktisch kan er verder
niets gebeuren.
Ten aanzien van de dringendheid van
ontheffing van het rijverbod op zondag
stelt de overheid zich op het standpunt:
hoe zou iemand, die geen auto bezit, zich
redden. Zo moeten de autobezitters ook
doen, aldus de minister.
nieuwe stadswijken van Groningen. Het
gemeentebestuur heeft ten besluite een
ontvangst gehouden in het stadhuis.
Ter gelegenheid van de officiële inge
bruikneming van de 500.000ste na de
weede Wereldoorlog in Nederland ge-
H "S' woning, i® gisteren te Groningen
i,.,,? Tmene verg«dering van het Neder-
Stedebou\v',geh(>uden.VC>'kShUiSVeS^'n^
„r1™, 6 T ver3a doring spraken me
vrouw J. Meihuizen-ter Braake, voorzit
ster van de Studieraad functionele grond
slagen van de woning en Ir H J Dix
directeur van de gemeentelijke dienst der
stadsuitbreiding en volkhuisvesting te
Groningen, over het onderwerp „voorzie
ningen in d- arbeiderswoning".
Mevrouw Meihuizen ging er van uit, dat
de woningbouw in zekere zin confectie-
bouw is. Men moet daarom weten, wat
de behoeften dienaangaande voor de
mens zijn. Gezien het tekort aan hulp
in de huishouding zijn technische hulp
middelen van uitzonderlijk behang. Uit
voerig sprak zij over de voorzieningen in
de woning met het oog op de in de huis
houding te verrichten handelingen.
Ir. Dix schetste wat op het gebied van
de voorzieningen in arbeiderswoningen te
Groningen is bereikt. Daarbij vroeg hij
aandacht voor het vraagstuk van de ge-
zinswas. inclusief het drogen een betere
verwarming, tochtvrije ramen, kasten en
vaste vloerbedekking.
Na de lunchpauze sprak minister Witte
een rede uit. Voor een verslag hiervan
zie elders in dit blad.
Gisteren aanvaardde prof. dr. A. A,
Oldendorff zijn ambt als buitengewoon
hoogleraar in de positieve sociologie en
de bedrijfssociologie aan de Katholieke
Economische Hogeschool te Tilburg.
In zijn inaugurale rede belichtte prof.
Oldendorff de belangrijke invloed welke
de vreemdeling heeft gehad op bepaalde
hisorische ontwikkelingen m.n. in het
politieke en economische leven. Het is
van belang na te §aan in hoeverre de
sociologische gesitueerdheid van de
vreemdeling zijn historische betekenis
bepaalt
Begonnen wordt met een bezinning op
de beleving van het vreemde. Tegenover
het vreemde het onbegrepene en raad
selachtige staan wiJ ambivalent; het
heeft zijn dreiging maar ook zijn beko
ring. In de wereld der primitieven waar
de vreemdeling gezien wordt als expo
nent van het huiveringwekkend vreem
de en derhalve een sacraal of demonisch
fenomeen is, wordt het soms gezien als
brenger van kwaads, soms als brenger
van goeds. In elk geval wordt hij op een
zekere afstand gehouden; zijn invloed is
gering. Op hoger niveau Van beschaving.
waar de vreemdeling zijn verwantschap
met de demonen heeft verloren en eigen
lijk niet meer zo vreemd is. gaat hij een
belangrijke rol vervullen. Aangezien hij
niet affectief met zijn sociale omgeving
is verbonden, is hij gepredisponeerd tot
de rol van rationele zakenman bij uit
stek; Sombart heeft de betekenis van de
vreemdeling voor het ontstaan van ka
pitalistische geest uitvoerig beschreven.
De onpartijdigheid van de vreemdeling,
die niet verbonden is met bepaalde fa
milies cliques en bewegingen predispo
neert hem tot de rol van rechter en be
middelaar.
De objectiviteit en vrijheid tenslotte,
die eigen zijn aan de positie van de
vreemdeling predisponeerd tot de rol
van sociaalcriticus en revolutionair en
van de vernieuwer op het gebied van de
wetenschap. Wij hebben de vreemdeling
van tijd tot tijd nodig, omdat deze ons
door zijn kritische zin en frisse kijk be
hoedt voor afstomping in de sleur van
de vertrouwde gang van zaken.
Op 21 december geeft de Koninklijke
Opera van Gent de premiere van „Fide-
lio" in een Nederlandse opvoering. Gré
Brouwenstijn en dan Verbeeck zullen de
hoofdrollen vertolken. Het is de eerste
keer. dat dit werk in België in het Ne
derlands wordt gegeven.
Dat men momenteel vele Pro-Patria-
dassen in Leiden ziet en de militaire
hoogwaardigheidsbekleders van aiïe
wapens het glas ziet heffen rond de
haard van sociëteit Minerva zijn teke
nen, dat de Leidsche Studenten Vereni
ging Tot Vrijwillige Oefening In Den
Wapenhandel „Pro Patria" bezig is de
viering van haar 18e lustrum op 28 en
29 november voor te bereiden.
Pro Patria grijpt nog slechts naar de
wapenen tijdens de wekelijkse schietoefe
ningen en wanneer er een beroep op hei
korps wordt gedaan een erewacht te vor
men zoals laatst bij het bezoek van de
president van Liberia aan ons land
Toch hebben de Leidse Jagers van wei):
korps Pro Patria een voortzetting is
een historische betekenis: in 1831 gedu
rende de tiendaagse veldtocht hebben zt
een belangrijk aandeel in de strijd gehad
en tot 1890 nam det korps nog actief dee
aan de velddienst van de infanterie
En nog steeds vertolkt Pro Patria de
strijdbare geest van Leiden ook al ls het
«een onderdeel meer van het. Nederlandse
leer Behalve de reeds genoemde schiet
oefeningen en de erewachten, veroorzaakt
deelneming aan de Vierdaagse te Nij
megen en aan parades een slijtage van
het donkerblauwe uniform en de chapeau
met witte hameveren
In dit verband kunnen we vermelden,
dat de Leidse burgerij, door het aanbie
den van 30 uniformen, voor een passend
geschenk zal zorgen
Schietwedstrijden te Katwijk zullen de
inleiding vormen van de viering van het
lustrum terwijl een taptoe door de Kapel
van de Koninklijke Luchtmacht voor mar
tiale klanken zorgt Op 29 november zal
Prins Bemhard die sedert 1838 bescherm
heer van Pro Patria is, de feestelijkheden
bijwonen
Des middags zal een indrukwekkende
stoet, voorafgegaan door de Kon. Mil. Ka
pel langs het stadhuis in de Breestraat
trekken, waaraan zal worden deelgeno
men door een detachement adelborsten
en cadetten en verder door compagnieën
marinetroepen, landmacht en luchtvaart
troepen Uiteraard loopt ook een detache
ment van Pro Patria mee Dit detache
ment za] het vaandel van de Leidse Ja
gers uit 1831 met zich meevoeren, welk
vaandel het oudste nog in gebruik zijnde
vaandel in Nederland is Na deze parade
zullen enige Pro Patrialedem het vreed
zame karakter van deze feesten bena
drukken door hun parachutesprongen,
waarna een groot bal de viering besluit
Een tentoonstelling in het legermuseum
„Generaal Hoefir" geeft gelegenheid tot
het bezichtigen van o.a. vele prenten en
tekeningen van de tiendaagse veldtocht
Bovendien bevindt zich onder de inzen
ding van het Kon. Huisarchief een sabel
die de toenmalige kroonprins Willem II
va-n zijn echtgenote Prinses Anna Pau-
lona ten geschenke kreeg, nadat hij over
de barricaden gesprongen was bij de
Schaerbeeksche Poort te Brussel
Een aardige bijzonderheid is nog dat
de praeses van Pro Patria protocoladr de
rang heeft van de oudste generaal-majoor
volgens een oude legerorder van Koning
Willem III waarbij werd vastgesteld dat
de praeses van Pro Patria protocoiair
vóór de oudste bekleder van de laagste
generaalsrang in het Nederlandse leger
gaat Vandaar dat Pro Patria altijd in 1
het eerste gelid te vinden is
dansen enz., ziet hij nimmer of slecht'
bij toeval terug.
Natuurlijk moet er een aanvullings
systeem zijn, want periodiek gaan man
nen met groot verlof en komen er
nieuwe. We zouden echter het „aanvul
lingssysteem", waaraan wij thans een
bepaalde en we aarzelen niet te zeg
gen. ongunstige betekenis hechten,
willen wijzigen in een „aflossings
systeem", dat niet betrekking heeft op
individuen maar op eenheden.
IN de Militaire Spectator van juli
1954 (blz. 293) lezen we onder het
hoofd: „Het wezen van het aan
vullingssysteem"
a. „Het aanvullingssysteem is er
op gericht de man, die voor het ver
vullen van zijn dienstplicht onder de
wapenen is, door opleiding in fasen
geschikt te maken voor die oorlogs
functie, waarvoor hij qua aanleg het
meest geschikt is".
Reeds in deze aanhef zit naar onze
mening een psychologische fout. Het
wekt de indruk alsof een leger uit
mannen bestaat in plaats van uit een
heden.
Natuurlijk, de waarde van een leger
wordt ook bepaald door de waarde van
de individuele soldaat, maar in veel
grotere mate door de waarde van de
eenheid: de commandant, het vertrou
wen van de man in zijn commandant, de
onderlinge hechte band, het saamhorig
heidsgevoel, het elkaar kennen en op
elkaar vertrouwen, de hechte samenwer
king voor hetzelfde doel, de onderdeels-
trots, enz. De opleiding mag dus niet
slechts gericht zijn om de man op te
leiden voor de oorlogsfunctie, waarvoor
hij het meest is geschikt, maar meer op
het vormen van hechte eenheden, waar
in iedereen zijn plaats kent en waarin
hechte banden zijn gesmeed. De indivi
duele opleiding dient hieraan en hierin
te worden gepast. De beschikbare tijd
is van welke duur de eerste oefenings-
tijd ook moge zijn kort, altijd tè kort
en van deze tijd mogen we voor het
hoofddoel, het vormen van eenheden,
geen dag verloren laten gaan. Hoewei
beide niet gemist kunnen worden zou
den we, indien een prioriteitskeus moest
worden gemaakt tussen individuele vor
ming en onderdeelsvorming, het laatste
onherroepelijk voorop "zetten. Door alle
eeuwen heen hebben op het gevechts-
veld eenheden gefaald, niet door gebrek
aan Individuele geoefendheid van de
man, maar door het ontbreken van het
hechte onderdeelsverband. Dezelfde
mannen behaalden dikwijls grote roem
nadat achterwaarts het onderdeelsver
band was hersteld.
b. „De opleiding vangt aan op het
moment, dat hij in dienst treedt en ein
digt bij het einde van de eerste oefe
ning".
Wanneer hier instede van „opleiding"
had gestaan „vorming van de eenheid",
dan zouden wij er genoegen mede ne
men. maar waar hier de individuele
opleiding wordt bedoeld, kón en mèg
dit niet juist zijn Dit zou inhouden, dat
de man tót het vertrek met groot verlof
niet geschikt zou zijn voor zijn taak.
Er zal wel niemand zijn die dit kan
volhouden. De eerste oefenlngstijd dient
uitdrukkelijk te worden verdeeld in een
opleidings- en een ervaringsperiode. De
opleiding om man en eenheid voor de
taak geschikt te maken, de ervaringstijd
om door oefeningen in verband de ge
schiktheid te tonen en de commandanten
(vooral de lagere) ervaring te geven in
het „leiden" van hun onderdeel. Wan
neer we het gestelde van de schrijver
zouden aanvaarden, dan ziin er in de
parate eenheden geen commandanten,
doch uitsluitend instructeurs waarvoor
het merendeel der gegradueerden boven
dien niet is opgeleid. Niettemin geeft het
huidige aanvullingssysteem daartoe in
derdaad aanleiding.
c. „De gehele opleiding is gebaseerd
op een systeem waarin een doorlopende
selectie wordt aangeoast".
De lezer zal begrijpen, dat ook deze
grondslag niet in ons betoog past
Selectie is uiteraard juist, maar tot een
bepaalde grens en een bepaald tijdstip-
d.w.z. tot bet tijdstip, dat het onderdee'
is gevormd en in de onderdeelstari
wordt geoefend. ..Doorlopende selectie
"poft onrust, voortdurende functie-ver-
zehuiving, gebrek aan zelfvertrouwen
"erbreking van gevormde verbanden
"•aardoor er van een hecht onderdeels
verband als onder a. bedoeld geen
sprake kan zijn.
Ï70L0ENS het huidige aanvullings-
V systeem wordt elke twee maan
den een lichtingsploeg opgeroe
oen, die in het algemeen gedurende
•ier maanden een individuele ople;
Hng ontvangt in het depót (we be
ialen ons hier tot de soldaten.
Aangezien de werkelijke eerste oefe
lingstijd voor de soldaat in het algemee'
achttien maanden is, zullen deze dienst
olichtigen veertien maanden bij d
narate' troepen dienst doen. Hierui
'.'olgt. dat alle eenheden uit acht licb
'ingsploegen zijn opgebouwd. Wanneer di
oudste van deze acht ploegen huiswaartr
keert, komt er een nieuwe ploeg mei
vier maanden individuele opleiding bij
Vanzelfsprekend moet de jongste ploeg
over alle eenheden tot en met het laag
ste niveau (d.i. een groep van plm.
negen soldaten) worden verdeeld om de
waarde van alle eenheden op hetzelfde
peil te houden. D.w.z. dat in een groep
vrijwel elke twee maanden één man gaat
en één man komt. Maar dat niet alléén:
er vinden daardoor in het onderdeel ook
periodiek verschuivingen plaats, want
de pas aangekomene begint als „hand
langer", klimt op tot de voornaamste
functies (selectie om weer af te dalen
naar handlanger teneinde op dezelfde
wijze plaats te maken voor later aange-
komenen.
Nu is dit systeem min of meer gegrond
op het gedurende de tweede wereld
oorlog aan Amerikaanse zijde toegepaste
„fillersystem", hetwelk was gebaseerd
op de overweging, dat in een onderdeel
ongeveer 15 pet. jong (ongeoefend) perso
neel kan zijn, hetwelk door de ouderen
met oorlogservaring verder werd inge
wijd, opgevoed, meegenomen en daar
mede opgeleid. Wij zijn ervan overtuigd,
dat in vredestijd waarin het niet gaat
om lijfsbehoud, van dit inwijden, op
voeden en meenemen weinig terecht
komt, afgezien nog van de omstandig
heid. dat uit vele Amerikaanse geschrif
ten kan worden geconcludeerd, dat zelfs
op het gevechtsveld dit systeem ondeug
delijk is gebleken en vrijwel alle com
mandanten pleitten voor het loslaten
van het fillersystem". Tijdens en na de
strijd in Korea kwamen deze pleiters
met nog meer kracht naar voren en als
wij goed zijn ingelicht, heeft het Ameri
kaanse leger dit individuele aanvullings
systeem dan ook reeds enige tijd los
gelaten
MAAR wat dan? Er moet nu een
maal een aflossingssysteem zijn,
want de lichtingen komen en
gaan. Voor ons is het antwoord een
voudig. Terugkeren naar het onder-
■deelsgewijze aflossingssysteem vol
gens welk systeem de eerste divisie
na de Indië-periode (3e Infanterie
divisie) is gevormd. In het toen
malige systeem werden de eenheden
regimentsgewijze afgelost, elk regi
ment samengesteld uit bataljons, die
als zodanig in de depóts werden ge
vormd. In de lagere eenheden van de
divisie geschiedde dit batterij-, com
pagnies- of eskadronsgewijze. Het
gros van de artillerie werd afdelings-
gewijze gevormd. De vorming van
deze eenheden in de depóts omvatte
acht maanden.
De mannen die samen waren opge
komen, samen hadden geleefd, geoefend,
enz., gingen als éénheid over naar de
parate troepen en doorliepen samen alle
onderdeelsoefeningen met de hun ver-
trouwde officieren en onderofficieren en
tijdens de laatste herhalingsoefening in
dit jaar waren ze nóg bij elkaar en klop
ten elkaar weer op de schouders, schud
den handen en voelden zich weer één
in hun onderdeel.
Nu heeft dit systeem voor het vormen
vaP, „parate" eenheden niet ten volle
voldaan. De aflossende eenheden (regi
ment) waren te groot, waardoor van de
drie regimenten telkens een regiment te
jong was. Het ware beter geweest per
regiment telkens een bataljon af te los
sen. Hiertegen bestaat geen enkel be
zwaar, zeker niet voor het huidige, aan
gezien de moderne legervorming meer
afdaalt naar kleinere (bataljons) ge
vechtsgroepen. Wij zien geen enkel mo
tief waarom wij niet naar dit systeem
zouden terugkeren. Hier zou mede
wederom het voordeel worden verkre
gen, dat ook de mobilisabele (reserve)
divisies met „gesloten" eenheden wor
den opgebouwd instede van zoals
thans met iedere twee maanden vrij
komende losse „fillers". Uiteraard zal
de opleiding bij de depóts ten dele
moeten worden gewijzigd, doch dit is
bij elke wijziging van het aanvullings
systeem het geval.
Twee bezwaren kunnen worden ge
opperd: le. de eerste opleidingsperiode
van acht maanden ls te lang; 2e. de
bataljonseenheid is voor de paraatheid
van de divisie nog te groot. Het zou ons
te ver voeren op deze bezwaren nader
in te gaan, hoewel wij menen ze te kun
nen weerleggen.
Deze bezwaren houden min of meer
verband met elkaar. Het opklimmen
naar hoger onderdeelsndveau is een
kwestie van tijd. Verkort men de tijd,
dan moet men het niveau lager leggen.
Wij achten echter het behoud van een
hecht compagnies-, (batterij, eskadrons-)
verband van zo doorslaggevend belang,
dat wij zeker niet lager zouden willen
gaan en daarmede een verkorting van de
eerste opleidingsperiode tot zes maan
den.
Wij hopen dan ook van ganser harte,
dat nu het aanvullingssysteem op
nieuw zal worden bezien het „van de
eerste dag af tot stand brengen van het
hechte onderdeelsverband" het wezen
lijke kenmerk moge zijn van het nieuwe
aflossingssysteem. Geen enkel motief
kan en mag naar onze mening worden
aangevoerd om dit uiterst belangrijke
element van de opleiding ter zijde te
stellen. Het huidige aanvullingssysteem
heeft dit zeker gedaan.
Dit element zal wij zijn daar diep
van overtuigd zijn stempel drukken
op; de waarde van de eenheden, de
discipline in de onderdelen, de belang
stelling van de commandanten voor hun
ondergeschikten, de liefde van officie-
-en, onderofficieren en soldaten om in
ie eenheid 'te dienen, de trots op het
onderdeel, de naamgeving van het
onderdeel, enz. enz.
Al mogen wij trots zijn op hetgeen
-eeds tof stand werd gebracht wij
kregen daarvoor meermalen internatio
nale waardering wij mogen niet
blind zijn voor de elementen van de
legervorming waarin wij tijdelijk hebben
gefaald.
