„Geen ruzie, maar wel verschil van mening"
Afkeer van religieus toneel
BOEK OVER MENSEN
Reclame
TIENDE KEI N A PRINSEN-
GEERLIGSPRIJS
Fred Astaire danste in Parijs
Marilyn terug naar Amerika
„The Sleeping Prince" wordt in Hollywood
„The Prince and the Show Girl"
WAV
voor Uw zaak
a,
ZATERDAG 24 NOVEMBER 1956
PAGINA 5
De tafelmanieren van Sophia
Loren
Er zijn gemakkelijkere manieren om aan
de kost te komen"
KEURINGSUITSLAGEN
VAN DE K.F.C.
pastöe
Met
Pastoe meubelen
kunt U
alle kanten uit
Francis L. Sullivan
overleden
Scenario voor Alfred Hitchcock
alleen ijskoude steenblokken zijn, maar zelfs niet eens bestaan. Ons
hele bestaan is afhankelijk van Hem. Ons hele bestaan is niets anders
dan een relatie tot Hem. In deze relatie vinden wij ons geluk, ons
evenwicht. Komt er een breuk in deze relatie, dan raken wij ons even
wicht kwijt. Onze harmonie wordt geschonden.
fSluit
dit
/aa#.
«lef
©en
mog vent
e
da
ad
N.V. VERENIGDE VERZEKERING MAATSCHAPPIJEN (V.V.M.)
Maakt
m m
„DE ONDERGANG VAN MARIE-LOUISE"
ROMAN VAN JAAP ROMIJN
Jaap Komijn is een meester in de beknopte, geladen formulering. Zijn
novellen en romans zijn zeer kort, niet omdat er weinig in gebeurt,
maar omdat de auteur in weinig woorden véél zeggen, en nóg meer
suggereren kan. Romijns karaktertekening is zeer scherp. Soms komt
uit slechts weinige regels een mens naar voren als bij een persoon
lijke ontmoeting. In sterke mate is dat het geval in de merkwaardige
kleine roman „Rechtvaardiging van Don Juan", een bijzonder gecon
centreerd verhaal.
Bij het lezen van Romijns jongste roman „De ondergang van Marie-
Louise", viel het mij weer op hoe deze auteur situaties, verwikkelin
gen en conflicten gebruikt om ons nader te brengen tot het wezen
van bepaalde mensen. Het zijn gewone mensen, maar zij dragen als
ieder van ons een eigen, geheimzinnige wereld in zich mede.
FRED ASTAIRE
....gemakkelijkere manieren om aan
da kost te komen
JAAP ROMIJN
Veel zeggen met weinig woorden
Dreigend verleden
Hans van Bergen
Winnie Pendèl en Peter Blum bekroond
Hans Roest
Eervolle vermeldingen
„ELS" JUBILEERT
lliii
WERELDNIEUWS
Ad verten ti6.
(Van onze Filmredacteur)
Aangezien aan alles een eind komt,
»elfs aan dingen, die volgens iedereen
nooit hadden kunnen beginnen, is Sir
Laurence Olivier klaar gekomen met de
opnamen voor zijn film „The Sleeping
Prince", waarin hij de tegenspeler is van
Marilyn Monroe. Marilyn zelf, vergezeld
van haar echtgenoot de schrijver Arthur
Miller, is per vliegtuig naar de Verenig,
de Stalen teruggekeerd, maar pas nadat
ze op het Londense vliegveld door „de
Pers" was onderworpen aan een waar
kruisverhoor, dat ruim een kwartier
duurde.
En de eerste vraag, die op haar werd
afgevuurd, luidde: „Is het waar. dat u
en Sir Laurence Olivier telkens ruzie heb
ben gehad?"
Marilyn keek even verschrikt en ant
woordde toen aarzelend: „Well, ik zou
niet willen zeggen dat we bepaald ru-
zie hebben gehad. We hadden misschien
nu en dan verschil van mening, maar
rist TippI gewoon 9ls 93n Gen film
btzig bent Ik vind Sir Laurence een
groot acteur en ik heb veel waardering
voor hem".
Marilyn, die schoentjes met zulke
hakken droeg, dat ze over een afstand
va.n enkele meters tweemaal struikel
de, voelde zich kennelijk veel meer op
haar gemak. toen haar werd gevraagd,
wat ze had gekocht om mee naar huis te
nemen. „Ik heb het klassieke Engelse Ox-
ford-woordenbeek gekocht", antwoordde
ze met een stralende glimlach, „en een
massa sweaters. Het woordenboek is na
tuurlijk voor mijn man..".
De glimlach verdween echter onmid
dellijk weer, toen opnieuw vragen wer-
den gesteld over haar zogenaamde ruzies
met Sir Laurence. Dit ging zo voort, tot
Sir Laurence Olivier, die vergezeld was
van zijn vrouw Vivien Leigh, de geruch
ten eveneens tegensprak met de woor
den: „We hebben onze moeilijkheden ge
had' maar dat is niet ongewoon. We heb
ben'met genoegen samengewerkt".
Wil men proberen, meer te weten te
komen °ver de samenwerking tussen
Marilyn en Sir Laurence dan doet men
het beste zich in verbinding te stellen
met de heer Jerry Juroe, die de indruk
wekkende titel draagt van vice-president,
belast met Europese aangelegenheden
voor de Arthur P. Jacobs Company Deze
maatschappij verzorgt niet alle'e" he pu-
bliciteitsbeiangen va„M.snlymmaa^ oo^k
die van sterren
Esther Williams, Yul Brynner en
tussen haakjes van het Vorstendom
Monaco.
Buzies?" antwoordde de heer Juroe
op" een desbetreffende vraag. „Onzin.
Moeilijkheden? Verschillen van mening?
G-een sprake van. Ik zou hoogstens wil
len spreken van discussies. U moet
niet vergeten, dat u in Sir Laurence en
in Miss Monroe twee individualistische
perfectionisten hebt en dan spreekt het
vanzelf dat er hier en daar scènes zijn,
"waarover ze verschillend denken Geen
wonder, dat sommige scènes tot vijftien
maal toe moesten worden overgenomen
Dit is de zwaarste en vermoeiendste film
geweest die Miss Monroe in haar hele
loopbaan heeft gemaakt".
Uit alles blijkt intussen, da* Sir Lau
rence Olivier ondanks alle moeilijkheden
steeds de haas is gebleven. Wat in dit
vreemde geval wil zeggen, dat hij beve
len gaf aan zijn werkgeefster. Zijn maat.
schappij „Laurence Olivier Productions"
had namelijk opdracht om de film te
maken voor „Marilyn Monroe Produc-
stions Ine", die de film op haar beurt
hoopt over te dragen aan Warner Bro
thers. die voor de distributie zal zorgen.
Wat Hollywood betreft, zal ..The blee
ping Prince" heel anders beten, mjme-
lijk „The Prince and the Show Gin
Olivier heeft tegen deze titel ernstig be
zwaar gemaakt. „Het lijkt wel op een
oude musical met Betty Grable in de
hoofdrol", verklaarde hij. Maar Holly
wood heeft voet hij stuk gehouden en de
oorspronkelijke t el verworpen, ten eer
ste omdat daarin de rol van Marilyn niet
tot uitdrukking komt en op de tweede
plaats, omdat het woord ..sleeping" (sla
pend), „negatief" wordt geacht.
Het is mogelijk, dat Olivier de oor
spronkelijke titel voor Engeland zal kun
nen handhaven, maar overal anders
wordt het „The Prince and the Show
Girl".
Ook Sophia Loren heeft haar
moeilijkheden
Terwijl de halve wereld zich druk
maakt over de „ruzies" of „discussies"
tussen Sir Laurence Olivier en Marilyn
Monroe heeft een andere ster van het
witte doek. die veel gemeen heeft met
Marilyn, ook haar moeilijkheden. Voor
een Romeinse rechtbank zijn van de week
de tafelmanieren van Sophia Loren ter
sprake gekomen. Maar haar moeder ver
goot zulk een overvloed van tranen, dat
de zaak voorlopig werd geschorst.
Graaf Lelio Galateri, een damesk'leer-
maker in Napels had Sophia aangeklaagd
wegens „contractbreuk". Hij verklaarde,
dat hij haar japonnen had gemaakt op
voorwaarde, dat ze bekendheid zou geven
aan zijn naam, maar dat ze naar
een andere kleermaker was gegaan, zo
dra ze beroemd werd.
,.Ik heb haar geleerd, hoe ze zich in
het openbaar moet gedragen en ik heb
haar iedere zondag les gegeven in goede
manieren als ik met haar familie ging
lunchen", aldus graaf Lelio.
De moeder van Sophia, die namens
haar dochter voor de rechter verscheen,
snikte: „Nu Sophia beroemd is. probeert
iedereen geld uit haar te slaan"
Dat proberen de filmbonzen in Holly
wood ook. maar daartegen zullen noch
Sophia, noch haar moeder bezwaar heb
ben. geloven we. Don Hartman is tenmin
ste enige tijd geleden In Hollywood terug
gekeerd met het complete Irwin Shaw-
scenario van Eugene O'Niel's „Desire
under the elms", dat in het komende
voorjaar door Paramount zal worden ver
filmd, Delbert Mann zal de regie voe
ren en Sophia Loren en Anthony Per-
kins zullen de hoofdrollen spelen.
Voor Sophia betekent deze film haar de.
buut in Hollywood.
Fred Astaire, die samen met Audrey Zei ik, dat het een kans had en verloor
Verschenen zijn de uitslagen van de
katholieke filmkeuring in het eerste half
jaar van 1956. een uitgave van de Katho
lieke Film Centrale, Prinsengracht 656
te Amsterdam.
Uit dit boekje, het 20ste in de serie
blijkt, dat in de verslagperiode 235 hoofd
films met een •gemiddelde lengte van
2500 meter (vertoningsduur van circa
1 Vz uur werden nagekeurd. Van deze
films werden er 214. of 91.1 procent, dooi
de K.F.C. voor dezelfde leeftijdsklasse
toegelaten als door de rijkskeuring. Ten
aanzien van 35 films, die door de rijks
keuring in de C-klasse (boven 18 jaar)
waren geplaatst werd door de katholie-
nakeuring voorbehoud gemaakt. Vijf
tien films (6.4 pctwerden toegelaten
voor een hogere leeftijdsklasse en zes
films '2.o procent) werden ontoelaatbaar
verklaard.
Behalve een lijst van de Nederlandse
filmtitels met vermelding van de keu
ringsuitslagen e" de motivering van het
eventueel afwijkende oordeel van de
K.F.C.. bevat het boekje een lijst van de
oorspronkelijke titels, hetgeen het ver
staan aanzienlijk vergemakkelijkt.
In zijn inleiding wijst de directeur van
de K.F.C.. de heer A H. B. Briels. er
ten overvloede nog eens nadrukkelijk op.
dat de nakeuringseommissie uitsluitend
de toelaatbaarheid van de films beoor
deelt met het oog op openbare vertoning
In de opdrachtgevende gemeenten, zon
der zich in de eiventuele geschikt- of on-
geschikteid te verdiepen.
Onder een afzonderlijk hoofd worden
tenslotte ook nog eens de nakeuringsnor-
then van de K.F.C. behandeld.
Hepburn de hoofdrollen speelt in de film
Funny Face" Astaire als fotograaf
en Misg Hepburn als zijn model voelt
niets meer voor „afscheidsvoorstellin-
gen". Elf jaar geleden trok hij zich „voor
goed" uit de filmerij terug. Maar na „Fun
ny Face" zullen er nog drie volgen. „En
vlug na elkaar", aldus Fred. ,„ik wil
aan de gang blijven. Dat is van het groot-
ste belang, want het houdt me jong".
Fred Astaire heef* gedanst sinds zijn
vijfde jaar. .Dat is verscheidene tiental
len jaren. Ik wilde echt gaan rentenie
ren. Mijn vrouw en ik maakten het plan,
dat ik paarden zou gaan fokken en dat
we samen verder van ons leven zouden
genieten. Maar toen ze twee jaar gele
den stierf, besloot ik weer naar de film
studio's terug te gaan. Ik moest druk
werk hebben om mijn gedachten af te
leiden". i
Behaive dat ik nu in films optreed schrijf
ik ook een boek, fok ik paarden en voer
het beheer over de Fred Astaire-dans-
scholen. Op het ogenblik zijn er 120, die
over heel Amerika zijn verspreid. Ik wil
de er geen openen in Los Angeles omdat
dat te dicht bij huis was en ik vreesde
telkens te worden lostig gevallen maar
nu ben ik van gedachte veranderd. Zelf
geef ik de leerlingen geen les. maar hun
leraren zijn door mij persoonlijk opgeleid.
Fred Astaire ontwerpt in iedere film
de choreografie voor hem en zijn part
ner zelf. Voor televisie voelt hij niets.
Jk zie niet in. waarom je voor de tele
visie zou moeten optreden, als je het druk
met filmen hebt. He; werk dat ik do-e.
s ontzettend moeilijk en zolang het niet
moet. bemoei ik me liever niet met de te
levisie".
Tijdens de buitenopnamen voor de film
„lunny Face" hebben de Parijzenaars
üem aan het werk kunnen zien op een
trap in Montmartre bij de Sacré Coeur,
op de bloemenmarkt, in Versailles,
voor de Opera, het Louvre en op de
Champs Elysees.
In die tijd heeft zijn 20-jarige zoon Fred
jr., die bij de Amerikaanse luchtmacht
dient, hem verschillende malen bezocht
Die jongen gaat naar het college als'
zijn diensttijd om is", vertelde Fred aan
ieder, die het maar horen wilde. „Hij
voelt niets voor dansen. Hij heeft me
vaak genoeg aan het werk gezien en is
tot de conclusie gekomen dat er gemak
kelijkere manieren zijn om aan de kost te
komen. Een verstandige knaap.
Natuurlijk was er iemand die hem de on
vermijdelijke vraag stelde: „Wie is vol
gens u de beste partner, met wie u ooi.
in een film hebt gedanst?"
„Bing Grosiby" luidde 2ijn aniwoo
„Maar" vervolgde hij lachen"1
heid op ee.n stokje, als i'k die vraag in
ernist beantwoordde, zouden
acht vrouwen zijn. die me wel konden
vermoorden".
Fred Astaire heeft nog
belangstelling voor paarden ma-.- 1
ze niet meer onder zijn eigen naam aan
de rennen deelnemen. „Dat leverde n.ets
dan moeilijkheden op. De mensen kwamen
me vragen of mijn paard zou winnen. Zei
ik, dat ik het niet wist. en won het, dan
verweten ze me. dat ik ze had bedrogen.
het. dan waren ze woedend op me. Hoe
kan ik weten, wat zo'n paard in een wed
strijd gaa; doen?"
Voor het opnemen van het filmihuwelijk
tussen Audrey Hepburn en Fred Astaire
in het 12e eeuwse kerkje van Chantilly
bij Parijs heeft producent Roger Edens een
helikopter met straalmotor gehuurd. Dit
toestel een Djinn, is betrekkelijk klein,
maar het kan buitengewoon snel stijgen
en dalen en absoluut stil hangen in de
lucht.
De cameraman zat op de vloer van het
vliegtuig met zijn benen over de rand,
terwijl hij een draagbare VistaVisioncame.
ra bediende, die aan een stang boven hem
was bevestigd. He; toestel steeg van de
grond op tot 'n hoogte van ongeveer drie
honderd meter, waarbij het van regis
seur Stanley Donen via de radio instruc
ties kreeg.
Elvis Presley, de ongekroonde „rock
n roll"-koning van Amerika, be
studeert met zijn tegenspeelster
Debra Paget het draaiboek voor de
film „Love me tender", die omstreeks
Kerstmis uitkomt
Tot het verschij
nen van de nieu
we catalogus zen
den wij U op
aanvraag >nder
letter L gratis
een brochure in 4
kleuren. U.M.S.
Pastoe - Rotsoord
3-Utrecht. Toon-
kamers: Utrecht -
Cathariinesingel
34; R'dam-Groot
handelsgebouw -
Conradstr. 32.
Levering door de
goede woningin
richter.
z
Grote psychologen schrijven het overspannen zijn van een groot ge- Oorzaak en gevolg,
deelte der mensheid toe aan het gebrek aan religie in deze tijd. Want De gevolgen van onze animositeit ten
religie is een natuurbehoefte van de mens, hetgeen heel logisch is, opzichte va religieus toneel zijn: dat de
u c. uitgevers niet meer met religieus toneel
omdat de mens als schepsel gericht is op zijn Schepper, van Wie hij vo°r de dag kunnen komen, omdat elke
volkomen afhankelijk is, aan Wie hij alles te danken heeft, Die zijn uitgave een financiële strop zou beteke-
bestaan uitmaakt en zijn doel is. Negeer dit gericht-zijn en de mens schrijferr'l^religieus Xneel^m^r
wordt een speelbal van allerlei secundaire strevingen, slaat stuk en schrijven. Want ook zij moeten toch le-
wordt als een wrak. Zoals we zovele wrakken rondom ons heen zien. ^Maa^louden'de^erlnfglngen^r wee
die zich wanhopig trachten drijvende te houden aan de materie. Het kelijk naar vragen, dan zouden de stuk-
is even waanzinnig als wanneer de planeten hun gericht-zijn op de zon I ken er ook komen. De uitgever probeert
,T I aan de vraag te voldoen Natuurlijk niet
zouden willen negeren. Van haar zijn ze afhankelijk wat haar licht j aan de vraag van enkelingen maar zeer
en warmtebronnen zijn. Zonder de zon zijn zij zo koud als ijs en zouden zcker aan de vraag van het overgrote
wij van haar bestaan niet eens weten. Zonder God zouden wij niet d 81
De grote man van toneel en film, de
omvangrijke Francis L. Sullivan, is deze
week in New Yo-rk op 53-jarige leeftijd aan
een longziekte overleden.
Francis L. Sullivan is in Londen gebo
ren en begon in 1921 zijn loopbaan als ac
teur bij de Old Vic. Zijn succes en zijn
omvang namen voortdurend toe.
„Ik weeg mezelf nooit" verklaarde hij
enkele jaren geleden, tijdens een bezoek
aan Londen. „Ik kan dus niet zeggen, hoe
zwaar ik ben. Maar ik ben een goede
eter".
Iedere toespeling, dat zijn succes zou
zijn te danken aan zijn omvang, maakte
hem kwaad. De critici zijn het daarmee
eens. Met zijn talen; zou hij een ster ge
worden zijn, ook al was hij mager ge
weest.
Na zijn successen in Engeland werd hij
even populair in Amerika. Twee jaar ge
leden kreeg hij het Amerikaanse staats
burgerschap.
Zijn laatste succes op Broadway in het
stuk „Witness for the Prosecution" (Ge
tuige a charge) is volgens velen zijn groot
ste geweest.
De auteur Maxwej Anderson, die het
oorspronkelijke verhaal en het scenario 1 stukken. Levend gezond toneel. We be
schreef voor Alfred Hitchcock's nieuwste hoeven maar te denken aan schrijvers
Wat betekent religie anders dan het in heffen door hun cultuur te geven, maar
acht nemen van deze relatie (relegere getuigen, getuigen van de grote le-
in acht nemen), he; zidh voortdurend
bewust zijn van deze relatie en er ook
naar handelen, dienovereenkomstig leven
en zich uiten, ook in het openbare leven?
Een levende getuigenis durven zijn dus
van deze relatie! Maar onze moderne tijd
tracht deze relatie steeds meer op de
achtergrond te schuiven, te miskennen
zelfs en voldoening te vinden in eigen
kunnen en in de materie. Vandaar de gro
te warboel en de talloos overspannen
mensen. En deze miskenning werkt als
een infectie-ziekte. We worden er allen
min of meer aan blootgesteld en zelfs
door aangetast. We durven al bijna in
het openbare leven nie; meer van deze
relatie te getuigen. We schuiven derge
lijke plichten angstvallig .naar het privé-
leven. Vandaar ook onze afkeer van het
religieus toneel. Wij voelen er geen be
hoefte meer aan. We durven er niet meer
mee voor de dag te komen. Het trekt geen
publiek meer. We houden ons liever aan
de oppervlakte.
Geen behoefte meer.
Eerlijkheidshalve moet ik nu echter
eerst iets anders voorop stellen. Dat ons
de lust vergaan is om religieus toneel te
brengen Is nie; alleen een gevolg van on
ze oppervlakkigheid, matar zeer zeker ook
van het geboden repertoire. Goed ge
zond religieus toneel is bijna niet te vin
den Wij hebben indertijd wel hee-1 veel
mensen gehad, die de juiste instelling
hadden die getuigenis wilden afleggen
van hun levende relatie tot God en daar
voor naar hun pen grepen en een toneel
stuk pleegden, maar zij waren geen to
neelschrijvers, geen kunstenaars en zo
doende waren hun produkten hopeloze
misbaksels. En toch werden ze gespeeld.
Helaas moeten wij zeggen. De toneelver
enigingen van die tijd waren no.g uit het
goede hout gesneden en hadden behoef
te om dergelijke stukken te brengen; ze
hadden behoefte om te getuigen van
haar meest innerlijke gevoelens en daar
om speelden zij die stukken. Zij brach
ten het religieus toneel er volkomen door
In diskrediet.
Maar daarnaast bestaan ook goede
film .The Wrong Man", heeft met Para
mount een contract gesloten om nog
een tweede scenario voor Hitchcock te
maken. Met de verfilming van dit sce
nario, getiteld: „From amongst the dead"
is reeds een begin gemaakt.
Victor Young, een componist van film
muziek is onlangs OP 56-jarig-e leeftijd in
Palm Springs overleden aan een hart
aanval. Hij componeerde de muziek voor
meer dan 300 films, waaronder „For
whom the bell tolls" „Shane" „Three
coins in the fountain" en „Country Girl"
Zijn laatste muziek was voor de monster
film ..Round the world in 80 days",
die hier te lande nog niet in vertoning
is gekomen.
als Henri Gheon en Tom Bouws. Maar
wij voelen de behoefte niet meer om re
ligieus toneel te brengen. Ten eerste als
gevolg van bovengenoemd repertoire,
waardoor 't religieus toneel in diskrediet
is geraakt, maar ten tweedie ook als ge
volg van onze oppervlakkigheid. Wij voe
len de behoefge niet meer om te getui
gen. Welke vereniging zoekt er tegenwoor
dig nog serieus naar een religieus spel?
Het zijn todh nog maar enkelingen.
E n toch is het getuigenis-element
het wezens-element van het amateur
toneel! Wij roepen wel over cultuur
spreiding. Onze verenigingen moeten
cultuurdraagsters zijn, de cultuur on
der het volk brengen, het volk omhoog
Advertentie
♦aar»
MALIEBAAN 50 UTRECHT
Deze korte roman bevat een detective
verhaal, maar het is geen spannend ver
slas van de jacht op de dader - het is een
boek over alleen maar mensen. De schrij
ver benadrukt dit trouwens, door het dra
matische gebeuren telkens te beschou
wen vanuit het wezen van een der hoofd
figuren in het drama
In een klein nachtcafé „Marie-Louise"
wordt, een moord gepleegd op een jonge
entretaineuse. Wie is de dader? Omwille
van de gerechtigheid een belangrijke
vraag. Maar voor commissaris Goze-
wijn, een man die het leven kent, zijn de
personen niet slechts getuigen en moge
lijke verdachten: zij zijn levende mensen.
Daarom doet de inspecteur (en dus de
schrijver) zijn best om diep door te drin
gen in het wezen van zijn figuren. En
tenslotte komt de koele speurder iets be-
langrijkers te weten dan alleen wie het
deed. De meeste ondervraagden sluiten
zich natuurlijk intuïtief af voor de poli
tieman. maar toch leert deze iets begrij
pen van de leegte die de mens overblijft,
als hij zijn droom en zijn liefde ver
loren heeft. „Gozewijn huiverde. Hij had
zijn werk, en naast hem keuvelde de klei
ne vrouw, die hem toegedaan zou zijn tot
haar dood. Maar hij had de eenzaam
heid van anderen leren kennen, die hem,
als een deel van hemzelf, zou bijblijven
tot aan het einde." En wie de eenzaam-
heid van anderen heeft doorschouwd, is
een vollediger mens geworden. Hij zal zijn
evennaaste met Iets meer begrip tegemoet
treden.
Jaap Komijn is niet alleen een bijzon
der romancier, hij is ook een uitnemend
literair redacteur. Met de Vlaamse schrij
ver Frans de Bruyn heeft hij „Vandaag
IV" samengesteld, het grote pocketboek
met hedendaagse literatuur van de
grootste verscheidenheid. Bijzondere aan
dacht verdienen Sjoerd Leikers verhaal
„De overval". Van Eemlandts interes
sante beschouwing ..Verhaal over de mis
daad". en de jeugdherinneringen van de
fijnzinnige Zuidafrikaanse dichter Uys
Krige.
In „De ondergang van Marie-Louise"
trof mij de zeer sterke tekening van het
milieu, waarin zich de gebeurtenissen
voltrokken, die een beslissend moment
betekenden in het leven van verschillende
mensen. Men herkent in deze situatie
schildering het statiekwartier van Ant
werpen - nie; zozeer omdat men bepaal
de aanknopingspunten heeft (bijv. het
café Vanderemisse!) doch vooral omdat,
men de sfeer aanvoelt, zó sterk, is zij
weergegeven.
Daarin doet Romijn denken aan de ge
niale schrijver Georges Simenon. die in
zi.in psychologische romans ook eek. zeer
sterke sfeer schept. In ..Brief van een
rechter", „De groene luiken" en voor
al in het, zojuist, in Nederlandse bewer
king verschenen boek „De gebroeders Ri
co" krijgt het dramatische conflict bij
zondere tekening en betekenis door de
sfeer van het milieu.
„De gebroeders Rico" is zonder twij
fel een der knapste romans van Simenon.
De gebroeders. Eddie,Tino en Gino. zijn
in Amerika gangsters geweest. Eddie wil
echter met het verleden breken, doch het
achterhaalt hem op wrede, martelende
wijze. Vroegere spitsbroeders hebban iets
met hem te verrekenen en zo begint een
adembenemende achtervolging.
Het is een vlucht voor de wraak van de
onderwereld en tegelijk ook een vlucht
voor het eigen geweten.. Het verhaal is
verteld met een ongemene vaart en het
houdt de lezer tot de laatste bladzijde
in spanning. Alle hier genoemde titels
zijn uitgaven van A.W. Bruna's Uitge
versmij te Utrecht, en zijn bestemd voor
volwassenen.
Is he; eigenlijk geen schande da; katho
lieke verenigingen zich omtrent Kerstmis
en Pasen niet eens geroepen voelen, om
een kerststuk en Passiespel te brengen?
En als rij zich daartoe geroepen voelen,
vragen zij om 'n spel, waarin het Kerst-
of Paasgebeuren er „met de haren bijge
sleept" is. Een zo gewoon mogelijjk spel
dus. dat zich toevallig op Kerstmis of
H Pasen afspeelt, doch waarmee het reli-
venswaarden, van de hoogste waar- gieuse gebeuren van Kerstmis of Pasen
den van een mens, dat is het funda- j niets te maken heeft. Met Kerststukken
ment van het amateurtoneel. En al die is dit nog al eens het geval, maar deze
roepers over cultuur, zijn roepers in stukken hebben niets, maar dan ook niets
een woestijn, als zij deze grote waar
heid uit het oog verliezen. Zij willen
het amateurtoneel een taak opdringen,
die het niet aan kan. Een taak. die
voor het beroepstoneel is weggelegd.
En ais zij niet oppassen, zullen zij hier
mee het amateurtoneel nog eens dc
nek omdraaien. Want momentcel is ons
amateurtoneel nog een groot voiksgocd,
als heerlijke ontwikkelende vrijetijds
besteding in handen van een zeer groot
aantal spontane enthousiastelingen.
Straks wordt het een benauwde oefe
ning san enkelingen, die als dc dood
zijn om onder de maat te blijven, on
der de maat van de kunst met een
grote K.
•me; een religieus spel te maken.
Als ons hart werkelijk brandende was
in ons dan zouden wij koste wat kast
als amateurspelers toch zeker met Kerst
mis en Pasen hiervan getuigenis willen
afleggen.
Maar ons hart is niet meer brandende
in ons. We zijn geïnfecteerd door de
moderne tijd. We spelen liever Ameri
kaanse nonsens-stukken, gecompliceerd
en zwaarwichtig van gehalte, die het air
aannemen van kunst te zijn niet een
grote K.
(Van onze Amsterdamse redactie) De stijl van Koko Wolf in zijn ro-
man „Gewapende vrede" is, zo schrijft
Vandaag is in de aula van de Amster- de jury in zijn rapport, eveneens sugge-
imrA riamaiinia TTniir<k«cHaié do Roino J -T T
damse Gemeente Universiteit de Reina
Prinsen Geerligsprijs, die jaarlijks wordi
uitgeloofd voor auteurs uit Nederland e:
Vlaanderen beneden de 26 jaar, uitge
reikt. Het is de tiende keer geweest da,
een dergelijke plechtigheid heeft plaats
gehad en ter gelegenheid daarvan heeft
men ook een gelijknamige prijs ingesteld
voor Zuid-Afrika. Deze laatste is door
een jury, bestaande uit de professoren
dr. G. Dekker, dr. D. J. Opperman, dr. F.
Oosterhof, W. E. G. Louw en N. P. van
Wijk Louw toegekend aan Peter Blum
voor diens dichtbundel „Steenbok tot
Poolsee". De Nederlandse prijs is gegaan
naar mej. Winnie Pendèl voor haar ma
nuscript „Ik ga weg, tot ziens". De auteurs
W. O. J. Nieuwenkamp en Koko Wolf
hebben een eervolle vermelding gekregen
voor hun inzendingen „Calendula" resp.
„Gewapende vrede".
Het niveau van de inzendingen lag dit
jaar, zo vertelde de jury, tamelijk hoog.
Het heeft daarom enige moeite gekost
om tot overeenstemming te komen over
de vraag aan wie de prijs moest worden
toegekend. In laatste instantie ging het
om drie korte romans, die elkaar weinig
ontliepen. De winnares dan, mej. Pendèl,
vertelt in „Ik ga weg, tot ziens" he; ver
haal van een ouderejaars student, die zich
op een voor hem verwarrende en ten dele
zelfs ontstellende wijze voelt aangetrok
ken tot een jongere collega. De schrijf
ster doet deze psychisch ingewikkelde
geschiedenis uit de doeken op een wijze,
die, aldus de jury, alle lof verdient voor
de intelligentie, de humor en de ver
beeldingskracht. „De psychische inge
wikkeldheid stelt zij ons niet als iets
vaags voor ogen, maar zij geeft er ons
er juist een helder en genuanceerd beeld
van".
De heer Nieuwenkamp beschrijft in
„Calendula" de liefdesperikelen van een
jongeman, die zijn vakanties op het land
doorbrengt. Hij laat, zoals de jury het
heeft geformuleerd, de voorpostgevech
ten van de liefde zien, verkenningen op
een geheimzinnig gebied, waar de tactiek
moet worden geïmproviseerd. „Deze im
provisaties, overigens niet alle op ero
tisch terrein, bepalen het karakter van de
roman, zijn losse maar bewonderenswaar
dige stijl. Calendula bewijst dat Nieu
wenkamp een ongewone vaardigheid be
zit in de toepassing van een stijl, die veel
dingen slechts aanduidt en die het aan
de lezer overlaat zijn conclusies te trek
ken".
-erend en daarenboven is er een speels
1 dichterlijk element aan toegevoegd.
Prof. dr. D. J. Opperman verantwoordt
2 keuze van de Afrikaanse prijswinnaar
eter Blum als volgt: „Dit staan ver bo
■i die andere werk uit én neem in die
Afrikaanse liriek 'n besondere plek in.
Ek het hoë waardering vir die sobere
woordgebruik, die inspan van die volks
woord, die praafcwaliteite van die vers.
die wisselende ritmiese spannings, die spel
van die verbeelding, die gebruik van die
rijmwoord, die nuwe vorms en temas
Soms steek die vers nog in die eksperi-
mentaie vas, maar ook die algemeen het
Blum daarin geslaag om vir ons iets
moois in Afrikaans te geë."
Winnie Pendèl, de winnares van de
Reina Prinscn-Geerligsprijs, is 24
jaar oud. Zij woont in de hoofdstad
op kamers haar ouders zijn woon
achtig in Den Haag en geeft les
in Nederlands aan het Hervormd
Lyceum in Amsterdam-west. Mej.
Pendèl heeft tot nu toe geen ander
werk uitgegeven. Dat haar novelle
„Ik ga weg, tot ziensbekroond,
werd, was een grote verrassing voor
haar. Ze ziet het als een aanmoedi
ging om verder te gaan. „Een mooie
prijs om mee te beginnen", oordeelt
ze en daaruit blijkt tvel dat tve van
Winnie Pendèl meer kunnen ver
wachten.
DAT JOHAN ELSENSOHN om
streeks 1 december zijn 40-jarig
toneeljubileum viert In Heyermans'
„Schakels", zal elke toneelvriend toe
juichen. Immers, de creatie van Pan-
cras Duif die Elsensohn een jaar of
acht geleden in dit stuk speelde, ligt
in de herinnering als een gave rol,
gespeeld in de hartige, rondborstige
trant die ,.Els" het beste ligt. Het
merkwaardige is, dat zijn toneel
loopbaan eerst later naar dit genre
toegroeide. Als onberispelijk geklede
man van zaken in de theaterwereld
gestapt, kreeg hij aanvankelijk dat
was in het Rozenheater slechts
herenrollen. Totdat Bouber ziek werd
en Els diens rol van „De schele" in
de Jantjes over moest nemen. Daarna
volgden de volkse recht-door-zee-
rollen in series. „Oranje Hein", „Ma-
nus Peet in de Jordaan", „Zeemans
verhalen". Natuurlijk werd hij uitver
koren in Molière's „Burger-edelman".
Dat was in het Leidsepleintheaer, na
dat hij eerst een vijftal jaren bij Cor
v. d. Lugt Melsert in Rotterdam had
gewerkt en eerder nog bij Verkade en
Royaards. Zijn rollen opsommen heeft
geen zin. Het zijn er teveel. Bovendien
omvat zijn activiteit als acteur slechts
een deel van wat Elsensohn in zijn
carrière gedaan heeft. Hij schreef zelf
enkele stukken, o.a. „Het huishouden
van Jan Steen", hij werkte aan de
film („Bleke Bet", „De suikerfreule");
hij schreef de teksten voor de be
faamde Bouwmeester-revue uit de ja
ren dertig; hij creëerde Gijs Langsde-
weg, de populaire radio-conducteur
van „Denk om de bocht'; hij speelde
bij Wim Kan en nu is Johan Elsen
sohn een der meest gewaardeerde ac
teurs in het Nieuw Nederlands To
neelgezelschap, waar zijn Brody in
„Detective Story" onlangs de aandacht
trok.
